Với Công thức phản ứng xà phòng hóa este Hoá học lớp 12 chi tiết nhất giúp học sinh dễ dàng nhớ toàn bộ các công thức phản ứng xà phòng hóa este từ đó biết cách làm bài tập Hoá học 12. Mời các bạn đón xem:

Công thức phản ứng xà phòng hóa este hay nhất – Hoá học lớp 12

Bài tập về phản ứng xà phòng hóa este rất phổ biến trong các đề thi, đề kiểm tra. Nó cũng chiếm phần lớn số lượng so với các dạng bài tập khác và trải đều ở các mức độ (thông hiểu - vận dụng - vận dụng cao). Bài viết này sẽ giúp các em nắm rõ và thật tự tin khi giải các bài tập thủy phân este.

1. Công thức giải bài toán phản ứng xà phòng hóa este

a) Xà phòng hóa este đơn chức, mạch hở

- Tổng quát:

$\mathrm{RCOOR}\text{'}+\mathrm{NaOH}\stackrel{\mathrm{t}°}{\to }\mathrm{RCOONa}+\mathrm{R}\text{'}\mathrm{OH}$

→ n_{RCOOR’ p/ư} = n_NaOH p/ư = n_RCOONa = n_R’OH

- Một số công thức áp dụng:

+ Theo định luật bảo toàn khối lượng:

m_este + m_NaOH = m_{muối rắn} + m_R’OH

+ Theo định luật bảo toàn nguyên tố:

n_OH (NaOH) = n_OH (R’OH); n_Na (NaOH) = n_Na (RCOONa)

b) Xà phòng hóa este đa chức

- Este tạo thành từ axit đơn chức và ancol đa chức (n chức): (RCOO)_nR’

- Este tạo thành từ axit đa chức (n chức) và ancol đơn chức: R(COOR’)n

-  Este tạo nên từ ancol và axit có $\frac{{\mathrm{n}}_{\mathrm{NaOH}}}{{\mathrm{n}}_{\mathrm{este}}}=\mathrm{m}$ thì m là số chức este và:

+ n_-COO- = n_NaOH

+ m_este + m_NaOH pư = m_{muối rắn} + m_ancol

c) Xà phòng hóa este của phenol

Tổng quát: 

$$\begin{gathered} {\mathrm{RCOOC}}_6{\mathrm{H}}_4-\mathrm{R}\text{'}+2\mathrm{NaOH}\stackrel{\mathrm{t}°}{\to } \\ \mathrm{RCOONa}+\mathrm{R}\text{'}{\mathrm{C}}_6{\mathrm{H}}_4\mathrm{COONa}+{\mathrm{H}}_2\mathrm{O} \end{gathered}$$

→ Nếu phản ứng vừa đủ:

${\text{n}}_{\mathrm{este}}=\frac{{\mathrm{n}}_{\mathrm{NaOH}}}{2}={\mathrm{n}}_{{\mathrm{H}}_2\mathrm{O}}={\mathrm{n}}_{\mathrm{mỗi} \mathrm{muối}}$

-  Định luật bảo toàn khối lượng:

m_este + m_NaOH pư = m_{muối rắn} + m_{${\mathrm{H}}_2\mathrm{O}$}

- Hỗn hợp este đơn chức có $1<\frac{{\mathrm{n}}_{\mathrm{NaOH}}}{{\mathrm{n}}_{\mathrm{este}}}<2$

→ Có một este của phenol.

Ví dụ: Cho 0,1 mol một este X tác dụng vừa đủ với dung dịch chứa 0,2 mol NaOH, thu được hỗn hợp hai muối của hai axit hữu cơ đều đơn chức và 6,2 g một ancol Y. Y là

A. propan-1,3-điol.

B. butan-1-ol.

C. propan-1-ol hay propan-2-ol.

D. etilenglicol.

Hướng dẫn giải

Theo đề bài sau phản ứng thu được hỗn hợp hai muối của hai axit hữu cơ đều đơn chức và ancol; lại có $\frac{{\mathrm{n}}_{\mathrm{NaOH}}}{{\mathrm{n}}_{\mathrm{este}}}=2$→ este 2 chức tạo nên từ ancol 2 chức

→ n_acol = n_este = 0,1 mol

→ M_ancol = $\frac{6,2}{0,1}=62$(g/mol)

→ ancol Y là C₂H₄(OH)₂ etylenglicol

→ Đáp án D

2. Bạn nên biết:

- Cô cạn dung dịch sau phản ứng được chất rắn khan, chú ý đến lượng NaOH còn dư hay không.

m_{rắn khan} = m_muối + m_{NaOH (nếu có)}

3. Kiến thức mở rộng

Este tạo thành từ axit đa chức (n chức) và ancol đa chức (m chức):

$$\begin{gathered} {\mathrm{R}}_{\mathrm{m}}{(\mathrm{C}\text{OO)}}_{\text{m.n}}{\text{R'}}_{\text{n}}\text{\hspace{0.17em}+\hspace{0.17em}\hspace{0.17em}m.nNaOH\hspace{0.17em}}\stackrel{\mathrm{t}°}{\to } \\ \mathrm{mR}{\left(\mathrm{COONa}\right)}_{\mathrm{n}}+\mathrm{nR}\text{'}{\left(\mathrm{OH}\right)}_{\mathrm{m}} \end{gathered}$$

n_muối = (số chức ancol).n_este

n_ancol = (số chức axit).n_este

n_-COO- = n_NaOH = (số chức ancol).(số chức axit).n_este

4. Bài tập minh họa

Câu 1: Thuỷ phân hoàn toàn 0,2 mol một este E cần dùng vừa đủ 100 gam dung dịch NaOH 24%, thu được một ancol và 43,6 gam hỗn hợp muối của hai axit cacboxylic đơn chức. Hai axit đó là

A. HCOOH và CH₃COOH

B. CH₃COOH và C₂H₅COOH

C. C₂H₅COOH và C₃H₇COOH

D. C₃H₇COOH và C₄H₉COOH

Hướng dẫn giải

n_NaOH = 0,6 mol

$\frac{{\mathrm{n}}_{\mathrm{NaOH}}}{{\mathrm{n}}_{\mathrm{este}}}=\frac{0,6}{0,2}=3$

Kết hợp đề bài → este 3 chức tạo bởi axit cacboxylic đơn chức và ancol 3 chức

→ n _muối = n _NaOH = 0,6 mol

Gọi công thức chung của hai muối là $\overline{\mathrm{R}}\mathrm{COONa}$

→ ${\mathrm{M}}_{\overline{\mathrm{R}}\mathrm{COONa}}=\frac{43,6}{0,6}=72,67(\mathrm{g}/\mathrm{mol})$

→ $\overline{\mathrm{R}}=5,67 (\mathrm{g}/\mathrm{mol})$

→ 2 muối HCOONa và CH₃COONa thỏa mãn

→ Đáp án A

Câu 2: Cho 0,1 mol phenyl axetat tác dụng hết với 300 ml dung dịch NaOH 1M. Kết thúc phản ứng, cô cạn dung dịch thì khối lượng chất rắn khan thu được là

A. 16,2 gam.

B. 22,0 gam.

C. 19,8 gam.

D. 23,8 gam.

Hướng dẫn giải

n_NaOH = 0,3 mol

${\mathrm{n}}_{\mathrm{este}}=\frac{{\mathrm{n}}_{\mathrm{NaOH}\mathrm{p}/\mathrm{u}}}{2}={\mathrm{n}}_{{\mathrm{H}}_2\mathrm{O}}=0,1 \mathrm{mol}$

Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng:

m_este + m_NaOH = m _rắn + m_{${\mathrm{H}}_2\mathrm{O}$}

136.0,1 + 40.0,3 = m _rắn + 18.0,1

→ m _rắn = 23,8 gam

→ Đáp án D

Xem thêm các công thức Hoá học lớp 12 đầy đủ, chi tiết khác:

Công thức tính hiệu suất phản ứng este hóa

Công thức phản ứng xà phòng hóa este

Công thức phản ứng xà phòng hóa chất béo

Công thức bài toán đốt cháy este

Công thức bài toán đốt cháy chất béo

Công thức đốt cháy glucozơ

Công thức tính số mắt xích tinh bột

Công thức tính số mắt xích xenlulozơ

Công thức tính nhanh số đồng phân amin, amino axit

Công thức giải bài toán đốt cháy amin

Công thức bài toán đốt cháy amino axit

Công thức thủy phân peptit

Công thức đốt cháy peptit

Công thức tính số mol OH^- trong bài toán thủy phân peptit

Công thức tính số mắt xích (hệ số polime hóa) polime

Công thức tính lượng chất thu được ở điện cực

Công thức tính bài toán nhiệt nhôm

Công thức tính nhanh số mol OH^- hoặc số mol Al(OH)₃ khi cho muối nhôm phản ứng với dung dịch kiềm

Công thức tính nhanh số mol H⁺ khi cho từ từ axit vào muối AlO₂ (muối aluminat)

Công thức tính khối lượng muối thu được khi cho hỗn hợp sắt và các oxit sắt tác dụng với dung dịch HNO₃

Công thức tính nhanh khối lượng muối thu được khi hoàn tan hết hỗn hợp sắt và oxit sắt bằng dung dịch H₂SO₄ đặc nóng, dư giải phóng khí SO₂

Công thức khử oxit sắt bằng CO và H₂