Với tóm tắt lý thuyết Hóa học lớp 11 Bài 23: Hợp chất carbonyl sách Kết nối tri thức hay, chi tiết cùng với bài tập trắc nghiệm chọn lọc có đáp án giúp học sinh nắm vững kiến thức trọng tâm, ôn luyện để học tốt môn Hóa học 11.

Lý thuyết Hóa học lớp 11 Bài 23: Hợp chất carbonyl

A. Lý thuyết Hợp chất carbonyl

1. Khái niệm, danh pháp 

a. Khái niệm 

Hợp chất carbonyl là các hợp chất hữu cơ trong phân tử có chứa nhóm chức carbonyl. Nhóm chức carbonyl có trong aldehyde, ketone,... 

b. Danh pháp

* Danh pháp thay thế:

* Tên gọi thông thường:

Một số aldehyde, ketone đơn giản được gọi theo tên thông thường có nguồn gốc lịch sử. Tên thông thường của các aldehyde có nguồn gốc từ tên của acid tương ứng. 

2. Đặc điểm cấu tạo

Liên kết đôi C=O phân cực về phía nguyên tử oxygen:

3. Tính chất vật lí

- Các aldehyde, ketone có nhiệt độ sôi cao hơn các hydrocarbon có khối lượng phân tử tương đương. 

- Ở nhiệt độ thường, các aldehyde ở thể khí và có phân tử khối nhỏ, tan tốt trong nước. Khi số nguyên tử carbon tăng thì độ tan của hợp chất carbonyl giảm dần.

4. Tính chất hoá học 

a. Phản ứng khử 

Các hợp chất carbonyl bị khử bởi các tác nhân khử như NaBH₄, LiAlH₄,... (kí hiệu [H]) tạo thành các alcohol tương ứng, aldehyde bị khử tạo thành alcohol bậc I, ketone bị khử tạo thành alcohol bậc II.

b. Phản ứng oxi hóa aldehyde 

* Oxi hóa aldehyde bởi nước:

Aldehyde bị oxi hoá bởi nước bromine tạo thành carboxylic acid. 

Ví dụ: CH₃CHO + Br₂ + H₂O → CH₃COOH + 2HBr 

* Oxi hoá aldehyde bởi thuốc thử Tollens 

Thuốc thử Tollens là phức chất của ion Ag+ với ammonia, có công thức [Ag(NH₃)₂]OH. Ion Ag+ trong thuốc thử Tollens đóng vai trò là chất oxi hoá. 

* Oxi hoá aldehyde bång copper(II) hydroxide 

Aldehyde có thể bị oxi hoá bởi copper(II) hydroxide Cu(OH)₂ trong môi trường kiềm khi đun nóng tạo thành kết tủa copper(I) oxide (Cu₂O) màu đỏ gạch: 

RCHO + 2 Cu(OH)₂ + NaOH → RCOONa + Cu₂O + 3H₂0

c. Phản ứng cộng 

Hợp chất carbonyl có thể tham gia phản ứng cộng với HCN vào liên kết đối C=O.

d. Phản ứng tạo iodoform 

Các hợp chất aldehyde, ketone có nhóm methyl cạnh nhóm carbonyl có thể phản ứng với I₂, trong môi trường kiềm. 

Phản ứng tạo sản phẩm kết tủa indoform nên phản ứng này được gọi là phản ứng lodoform và được dùng để nhận biết các aldehyde, ketone có nhóm methyl cạnh nhóm carbonyl.

5. Ứng dụng

6. Điều chế

Một số hợp chất carbonyl được tổng hợp trong công nghiệp bằng phương pháp oxi hoá các hydrocarbon, oxi hóa ethylene thành acetaldehyde, oxi hoá cumene thành acetone.

Sơ đồ tư duy Hợp chất carbonyl

B. Trắc nghiệm Hợp chất carbonyl

Câu 1: Các hợp chất carbonyl bị khử bởi các tác nhân [H] tạo thành hợp chất nào sau đây?

A. Alcohol tương ứng.

B. Ketone tương ứng

C. Carboxylic acid tương ứng.

D. Dẫn xuất halogen tương ứng.

Câu 2: Aldehyde bị khử khi tác dụng với

A. H₂/Ni, t^o.

B. AgNO₃/NH₃.

C. Br₂.

D. Cu(OH)₂.

Câu 3: Aldehyde bị oxi hóa bởi tác nhân nào sau đây?

A. Nước bromine.

B. Dẫn xuất halogen.

C. Dung dịch acid.

D. Alcohol.

Câu 4: Phản ứng tráng bạc có thể xảy ra khi cho aldehyde tác dụng với

A. Br₂/H₂O.

B. Copper (II) hydroxide.

C. [Ag(NH₃)₂]OH.

D. Alcohol.

Câu 5: Ứng dụng nào sau đây không phải của aldehyde formic?

A. Dùng để sản xuất nhựa phenol-formaldehyde.

B. Dùng để sản xuất nhựa urea-formaldehyde.

C. Dùng để tẩy uế, ngâm mẫu động vật.

D. Dùng để sản xuất acetic acid.

Câu 11: Để phân biệt aldehyde và ketone, ta dùng thuốc thử nào sau đây?

A. Thuốc thử Fehling.

B. Thuốc thử Tollens.

C. Thuốc thử Schiff.

D. Không phân biệt được.

Câu 12: Quá trình không tạo ra acetaldehyde là

A. CH₃COOCH=CH₂+ NaOH.

B. CH₂=CH₂+ H₂O (t^o, HgSO₄).

C. CH₂=CH₂+ O₂(t^o, xt).

D. C₂H₅OH + CuO (t^o).

Câu 13: C₄H₈O có bao nhiêu đồng phân là aldehyde mạch hở?

A. 3.

B. 2.

C. 1.

D. 4.

Câu 14: CH₃CHO khi phản ứng với dd AgNO₃/NH₃ thu được muối B là

A. (NH₄)₂CO₃.

B. CH₃COONH₄.

C. CH₃COOAg.

D. NH₄NO₃.

Câu 15: Chất dùng để phân biệt ethyl alcohol và acetaldehyde là

A. Na

B. Ag₂O/NH₃

C. quỳ tím

D. cả A và B

Xem thêm các bài tóm tắt Hóa học lớp 11 Kết nối tri thức hay, chi tiết khác: