Với tóm tắt lý thuyết Hóa học lớp 11 Bài 24: Carboxylic acid sách Kết nối tri thức hay, chi tiết cùng với bài tập trắc nghiệm chọn lọc có đáp án giúp học sinh nắm vững kiến thức trọng tâm, ôn luyện để học tốt môn Hóa học 11.

Lý thuyết Hóa học lớp 11 Bài 24: Carboxylic acid

A. Lý thuyết Carboxylic acid

1. Khái niệm, danh pháp

a. Khái niệm

Carboxylic acid là các hợp chất hữu cơ trong phân tử có nhóm –COOH liên kết với nguyên tử carbon (trong gốc hydrocarbon hoặc –COOH) hoặc nguyên tử hydrogen. 

Công thức của các carboxylic acid đơn chức thường được viết ở dạng thu gọn là RCOOH.

Ví dụ: CH₃COOH, CH₂=CHCOOH, C₆H₅COOH

b. Danh pháp 

* Danh pháp thay thế: 

Tên theo danh pháp thay thế của carboxylic acid đơn chức:

 * Tên thông thường:

 Tên thông thường của carboxylic acid thường xuất phát từ nguồn gốc tìm ra chúng trong tự nhiên. 

2. Đặc điểm cấu tạo

Nhóm carboxyl gồm có nhóm hydroxy (–O–H) liên kết với nhóm carbonyl (C=O). Nhóm C=O là nhóm hút electron nên liên kết O-H trong carboxylic acid phân cực hơn so với alcohol, phenol. Nhóm –COOH có thể phân li ra H⁺ nên tính chất hoá học đặc trưng của carboxylic acid là tính acid.

3. Tính chất vật lý

Phân tử carboxylic add chứa nhóm carboxyl phân cực. Các phân tử carboxylic acid liên kết hydrogen với nhau tạo thành dạng dimer hoặc dạng liên phân tử.

Carboxylic acid có nhiệt độ sôi cao hơn so với hydrocarbon, alcohol, hợp chất carbonyl có phân tử khối tương đương. 

Carboxylic acid mạch ngắn là chất lỏng ở nhiệt độ phòng, carboxylic acid mạch dài là chất rắn dạng sáp. 

Carboxylic acid thường có mùi chua nồng, Carboxylic acid mạch ngắn tan tốt trong nước. 

4. Tính chất hóa học

a. Tính acit

Trong dung dịch nước, chỉ một phần nhỏ carboxylic acid phân II thành ion, vì vậy carboxylic acid là những acid yếu. Chúng thể hiện đầy đủ tính chất của acid.

Ví dụ:

2CH₃COOH + Zn → (CH₃COO)₂Zn + H₂ 

2CH₃COOH + CaCO₃ → (CH₃COO)₂Ca+ H₂O + CO₂

b. Phản ứng ester hóa 

Carboxylic acid phản ứng với alcohol tạo thành ester và nước theo phản ứng. 

Phản ứng giữa carboxylic acid và alcohol được gọi là phản ứng ester hoá. Phản ứng có đặc điểm thuận nghịch và thường dùng sulfuric acid đặc làm xúc tác.

5. Điều chế

a. Phương pháp lên men giấm 

Phương pháp lên men được sử dụng từ thời xa xưa đề làm giảm. Nguyên liệu thường là các loại rượu như rượu gạo, rượu táo, rượu vang ... Quá trình lên men nhờ vi khuẩn acetobacter (men giấm) chuyển hoá ethanol thành acetic acid bởi oxygen không khí:

C₂H₅OH + O₂ → CH₃COOH + H₂O (điều kiện men giấm)

b. Phương pháp oxi hoa alkane 

Các alkane bị oxi hoá cắt mạch tạo thành các acid: 

6. Ứng dụng

Sơ đồ tư duy Carboxylic acid

B. Trắc nghiệm Carboxylic acid

Câu 1: Liên kết O-H trong carboxylic acid phân cực hơn so với alcohol, phenol do

A. nhóm -C=O là nhóm đẩy electron.

B. nhóm -C=O là nhóm hút electron.

C. nhóm -OH là nhóm hút electron.

D. nhóm -OH là nhóm đẩy electron.

Câu 2: Các phân tử carboxylic acid có thể liên kết với nhau qua liên kết nào sau đây?

A. Liên kết kim loại.

B. Liên kết hydrogen.

C. Liên kết ion.

D. Liên kết cộng hóa trị.

Câu 3: “Carboxylic acid có nhiệt độ sôi…..so với hydrocarbon, alcohol, hợp chất carbonyl có phân tử khối tương đương”. Cụm từ trong dấu “…..” là

A. không đổi.

B. thấp hơn.

C. cao hơn.

D. đáp án khác.

Câu 4: Độ tan của carboxylic acid giảm khi

A. giảm số nguyên tử carbon trong gốc hydrocarbon.

B. giảm số nguyên tử hydrogen trong gốc hydrocarbon.

C. tăng số nguyên tử oxygen trong gốc hydrocarbon.

D. tăng số nguyên tử carbon trong gốc hydrocarbon.

Câu 5: Số đồng phân acid ứng với công thức C₄H₈O₂ là

A. 2.

B. 3.

C. 4.

D. 6.

Câu 11: Dung dịch acetic acid phản ứng được với tất cả các chất trong dãy nào sau đây?

A. Cu, CuO, HCl.

B. NaOH, Cu, NaCl.

C. Na, NaCl, CuO.

D. NaOH, Na, CaCO₃.

Câu 12: Chất X (có M = 60 và chứa C, H, O). Chất X phản ứng được với Na, NaOH, NaHCO₃, tên gọi của X là

A. formic acid.

B. methyl formate.

C. acetic acid.

D. propyl alcohol.

Câu 13: Trung hòa 400 mL dung dịch acetic acid 0,5M bằng dung dịch NaOH 0,5M. Thể tích dung dịch NaOH cần dùng là

A. 100 mL.

B. 200 mL.

C. 300 mL.

D. 400 mL.

Câu 14: Ứng dụng nào không phải của carboxylic acid?

A. Sản xuất chất tẩy rửa.

B. Điều chế hương liệu cho ngành mỹ phẩm.

C. Sản xuất thuốc bảo vệ thực vật.

D. Dùng trong công nghệ thực phẩm.

Câu 15: Tính chất hóa học đặc trưng của carboxylic acid là

A. Tính oxi hóa.

B. Tính khử.

C. Tính acid.

D. Cả A, B, C.

Xem thêm các bài tóm tắt Hóa học lớp 11 Kết nối tri thức hay, chi tiết khác: