Lời giải bài tập Lịch Sử lớp 10 Bài 9: Cơ sở hình thành văn minh Đông Nam Á thời kì cổ - trung đại sách Kết nối tri thức hay, ngắn gọn sẽ giúp học sinh dễ dàng trả lời câu hỏi Lịch Sử 10 Bài 9 từ đó học tốt môn Địa 10.
Giải bài tập Lịch Sử lớp 10 Bài 9: Cơ sở hình thành văn minh Đông Nam Á thời kì cổ - trung đại
Video giải Lịch sử 10 Bài 9: Cơ sở hình thành văn minh Đông Nam Á thời kì cổ - trung đại - Kết nối tri thức
1. Cơ sở tự nhiên
Giải Lịch sử 10 trang 76 Kết nối tri thức
Phương pháp giải:
Bước 1: Quan sát hình 1, tra cứu sách, internet những đặc điểm để xác định nước Đông Nam Á lục địa và Đông Nam Á hải đảo
Bước 2: Xác định vị trí và nêu nhận xét về vị trí khu vực Đông Nam Á.
Trả lời:
Khu vực Đông Nam Á hiện nay gồm 2 bộ phận:
- Các nước Đông Nam Á hải đảo: Malaysia, Singapore, Indonesia, Đông Timor, Brunei, Philippines
- Các nước Đông Nam Á lục địa: Myanmar, Thái Lan, Campuchia, Lào và Việt Nam
- Vị trí khu vực Đông Nam Á: phía Bắc tiếp giáp Trung Quốc, Ấn Độ, phía tây là Ấn Độ Dương, phía đông là Thái Bình Dương.
Nhận xét về vị trí khu vực Đông Nam Á:
- Có vị trí chiến lược quan trọng, nằm trên con đường hàng hải nối liền Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương nên Đông Nam Á được xem như một “ngã tư đường”, cầu nối của những nền văn minh thế giới.
- Với đường bờ biển dài, việc trao đổi hàng hóa, buôn bán phát triển mạnh. Nhiều hàng hóa nổi tiếng như trầm hương, kỳ nam, gia vị,v.v… được buôn bán.
- Với vị trí địa lí gần với 2 nền văn minh lớn là Trung Quốc và Ấn Độ, Đông Nam Á đã chịu những ảnh hưởng văn hóa mạnh mẽ từ 2 nền văn minh này.
Giải Lịch sử 10 trang 80 Kết nối tri thức
Câu hỏi 1 trang 80 Lịch sử 10: Xác định trên lược đồ Hình 1 (tr.77) một số sông lớn ở Đông Nam Á.
Phương pháp giải:
Bước 1: Quan sát lược đồ hình 1 trang 77
Bước 2: Xác định các dòng sông lớn ở Đông Nam Á
Trả lời:
Một số dòng sông lớn ở Đông Nam Á: sông Mê Công, sông Irrawaddy, sông Chi, sông Hồng.
Câu hỏi 2 trang 80 Lịch sử 10: Nêu một số đặc điểm về điều kiện tự nhiên của khu vực Đông Nam Á.
Phương pháp giải:
Bước 1: Đọc lại nội dung mục 1.b trang 78, 79 SGK
Bước 2: Chọn ra một số đặc điểm nổi bật của Đông Nam Á: văn minh lúa nước, vương quốc gia vị, khí hậu nhiệt đới gió mùa, giáp biển v.v…
Trả lời:
Một số đặc điểm về điều kiện tự nhiên nổi bật của Đông Nam Á:
- Đất phù sa mềm, giàu chất dinh dưỡng…thuận lợi cho phát triển nông nghiệp (nhất là trồng cây lúa nước.)
- Hệ thống sông ngòi dày đặc, thuận lợi tưới tiêu.
- Khí hậu nhiệt đới gió mùa
- Hầu hết các quốc gia đều giáp biển, vì vậy thương mại biển phát triển và sản vật biển phong phú.
Phương pháp giải:
Bước 1: Dựa vào những đặc điểm về điều kiện tự nhiên ở câu trả lời 2
Bước 2: Từ đó phân tích tác động của các cơ sở tự nhiên
Trả lời:
Với hệ thống sông ngòi dày đặc tạo nên những vùng đồng bằng trù phú, cung cấp lượng nước ngọt, hải sản thuận lợi cho việc trồng lúa nước và sinh hoạt của người dân.
Khí hậu nhiệt đới gió mùa khiến Đông Nam Á đa dạng về số loài động thực vật.
Hầu hết các quốc gia Đông Nam Á đều giáp biển, thuận lợi để trao đổi sản vật, buôn bán hàng hóa, tiếp xúc, giao lưu với các nền văn hóa lớn. Ngoài ra biển còn cung cấp một lượng lớn sản vật cho cư dân Đông Nam Á.
Cư dân Đông Nam Á đã đưa lúa nước là phương thức sản xuất chính, là cây lương thực chủ đạo. Từ đó cư dân cũng đã biết dùng sức kéo của gia súc, chế tác công cụ, làm thủy lợi,…
2. Cơ sở xã hội
Giải Lịch sử 10 trang 81 Kết nối tri thức
Phương pháp giải:
Bước 1: Đọc nội dung mục 2.a SGK
Bước 2: Liên hệ thực tế và trình bày theo quan điểm của học sinh.
Trả lời:
Sự đa dạng về cư dân, tộc người có tác động như thế nào đến văn minh Đông Nam Á thời kì cổ -trung đại:
- Tạo nên bản sắc văn hóa riêng cho từng cộng đồng, dân tộc, quốc gia.
- Góp phần làm phong phú, đa dạng thêm nền văn hóa.
- Nhiều ngữ hệ nhiều nhóm ngôn ngữ tạo sự đa dạng, phong phú trong hoạt động sản xuất, đời sống vật chất, tinh thần.
- Các cư dân, tộc người giao lưu, tiếp xúc với nhau tạo ra những phong tục, tập quán mới, học hỏi và phát triển, làm giàu văn hóa dân tộc mình.
Phương pháp giải:
Bước 1: Đọc đoạn tư liệu 3-4 trang 81
Bước 2: Từ đoạn tư liệu lọc ra các ý chính về cơ sở hình thành văn minh Đông Nam Á
Trả lời:
- Sự hình thành và phát triển của văn minh Đông Nam Á có nguồn gốc bản địa, do chính cư dân Đông Nam Á sáng tạo
- Tổ chức xã hội cơ bản của Đông Nam Á cổ đại là làng, trên cơ sở đó hình thành các quốc gia đầu tiên ở Đông Nam Á.
- Đông Nam Á cổ đại có trình độ văn minh nhất định và có những nét tương đồng với văn minh Ấn Độ.
Câu hỏi 2 trang 81 Lịch sử 10: Hãy phân tích cơ sở xã hội hình thành văn minh Đông Nam Á.
Phương pháp giải:
Bước 1: Đọc nội dung mục 2.b
Bước 2: Từ đó phân tích cơ sở xã hội hình thành văn minh Đông Nam Á (làng).
Trả lời:
Làng (tên gọi khác nhau tùy vùng), là tổ chức xã hội, đơn vị cư trú của cư dân Đông Nam Á. Mỗi làng, đều có đặc điểm chung là khép kín, tách biệt, tự cung tự cấp và mang tính phòng thủ. Từ làng hình thành nên các quốc gia đầu tiên, tạo nền tảng cho sự hình thành văn minh Đông Nam Á. Vai trò của làng được minh chứng qua lịch sử, tại Việt Nam, suốt hơn 1000 năm Bắc thuộc, nhưng dân tộc việt vẫn giữ gìn được bản sắc văn hóa của mình nhờ vào làng: “mất nước nhưng không mất làng”.
3. Ảnh hưởng của văn minh Ấn Độ, Trung Hoa
Giải Lịch sử 10 trang 83 Kết nối tri thức
Phương pháp giải:
Bước 1: Đọc nội dung đoạn tư liệu 5 và quan sát hình
Bước 2: Từ đó suy ra những ảnh hưởng của văn minh Ấn Độ đối với Đông Nam Á: tôn giáo, kiến trúc, điêu khắc…
Trả lời:
Thông qua đoạn tư liệu 5 và các hình 7,8,9 (tr82) em biết văn minh Ấn Độ có ảnh hưởng đến Đông Nam Á:
- Cư dân Đông Nam Á tiếp nhận ảnh hưởng của Ấn Độ thông qua con đường thương mại biển từ thương nhân, nhà truyền giáo Ấn Độ.
- Cư dân Đông Nam Á đã tiếp nhận có chọn lọc và sáng tạo các giá trị của văn minh Ấn Độ trên nền tảng văn minh bản địa.
- Ảnh hưởng của văn minh Ấn Độ được thể hiện trên lĩnh vực: chính trị (mô hình nhà nước), tư tưởng, tôn giáo (đạo Phật, đạo Hin-đu), Văn hóa (phong tục, tập quán, lễ hội,...), Nghệ thuật (các công trình kiến trúc, điêu khắc)
Giải Lịch sử 10 trang 84 Kết nối tri thức
Phương pháp giải:
Bước 1: Đọc nội dung mục 3.b, và các hình 10, 11 SGK Lịch sử 10 trang 83
Bước 2: Từ đó thấy được sự ảnh hưởng của văn minh Trung Hoa đến Đông Nam Á
Trả lời:
Ảnh hưởng của văn minh Trung Hoa đối với Đông Nam Á thể hiện trên những lĩnh vực: tư tưởng ( Nho giáo, Phật giáo, Đạo giáo), Chính trị (mô hình tổ chức nhà nước), Văn hóa (phong tục, lễ hội..), Giáo dục (thi cử nho học), Văn học- nghệ thuật ( kiến trúc, hội họa, thi ca, v.v…)
Phương pháp giải:
Tìm hiểu qua sách, báo, internet và liên hệ thực tế
Trả lời:
Ảnh hưởng của văn minh Trung Hoa ở Việt Nam:
- Tôn giáo: Phật giáo bắc tông
- Chính trị: Mô hình tổ chức nhà nước
- Tư tưởng: Nho giáo
- Lễ tiết: Tết Hàn thực, Tết Nguyên tiêu, v.v…
- Văn học: tiểu thuyết chương hồi, thơ tứ tuyệt, v.v..
Luyện tập - Vận dụng
Phương pháp giải:
Đọc lại nội dung mục 1,2,3 và tóm tắt ý chính.
Trả lời:
|
Cơ sở hình thành |
Nội dung |
|
Về tự nhiên |
- Nằm trên con đường hàng hải nối liền Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương - Hệ thống sông ngòi dày đặc => cung cấp nước ngọt, trồng lúa nước, giàu hải sản. - Hầu hết các quốc gia đều giáp biển => thuận lợi buôn bán, trao đổi, hình thành các cảng thị lớn - Khí hậu nhiệt đới gió mùa => phát triển nông nghiệp, thảm động thực vật phong phú |
|
Về xã hội |
- Nhóm cư dân, ngôn ngữ đa dạng - Tổ chức xã hội, đơn vị cư trú là làng |
|
Ảnh hưởng của văn minh Ấn Độ, Trung Hoa |
Ảnh hưởng trên các lĩnh vực: tôn giáo, văn hóa- nghệ thuật, văn học, chính trị,... |
Phương pháp giải:
Tra cứu thông tin internet, sách báo và suy luận của em thông qua bài học.
Trả lời:
- Bó lúa vàng ở giữa đại diện cho nền văn minh Đông Nam Á, nơi đây là cái nôi của nền văn minh lúa nước. Cho đến tận ngày nay, các nước Đông Nam Á vẫn là nơi xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới (Việt Nam, Thái Lan)
- Hình ảnh bó lúa vàng ở trung tâm của lá cờ còn đại diện cho ước mơ của những người sáng lập hiệp hội ASEAN cho một ASEAN gồm tất các các quốc gia Đông Nam Á, gắn bó với nhau trong tình hữu nghị và đoàn kết
Phương pháp giải:
Tìm tư liệu liên quan đến những ảnh hưởng của Ấn Độ đến quốc gia Đông Nam Á mà em thích (Lào, Việt Nam, Campuchia)
Trả lời:
Văn minh Ấn Độ ảnh hưởng mạnh mẽ đến miền Trung và miền Nam Việt Nam trên nhiều lĩnh vực. Từ xa xưa, các nhà Ấn Độ đã đến Việt Nam bằng con đường biển vào đầu Công nguyên và thành lập trung tâm Phật giáo lớn nhất thời bấy giờ là Luy Lâu (nay thuộc huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh).Vì mới du nhập vào Việt Nam nên Phật giáo lúc này mang màu sắc Tiểu thừa Nam tông. Ở Việt Nam có những di tích cho thấy rõ ràng nhất về sự tồn tại của Ấn Độ giáo là thánh địa Mỹ Sơn của quốc gia Champa cổ, một công trình kiến trúc vĩ đại còn tồn tại đến ngày nay.
Tại Việt Nam, sự ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ thể hiện qua các công trình có tính chất tôn giáo như đền, tháp, điêu khắc trên phù điêu. Nền kiến trúc Ấn Độ đã dung hòa, biến đổi cho phù hợp với nền văn hóa của từng nước khác nhau và trở thành điểm nổi bật của chính nước đó như: Borobudur (Indonesia), Angkor Wat (Campuchia), đặc biệt ở Việt Nam thì có thánh địa Mỹ Sơn.Ngoài ra, kiến trúc Ấn Độ cổ xưa còn được phát hiện qua các công trình đổ nát được xây dựng bằng nhiều loại vật liệu khác nhau chủ yếu là gạch và đá (các công trình của người Champa).
Ở Việt Nam, người Chăm là dân tộc chịu ảnh hưởng nhiều nhất của nền văn hóa Ấn. Vì vậy, những lễ hội của họ cũng bắt nguồn từ Ấn Độ được thể hiện qua các lễ hội đền tháp như: lễ hội tháp bà Po Nagar vào tháng tư hằng năm. Còn với ẩm thực, đặc biệt là món cà ri Ấn Độ, sau khi du nhập vào Việt Nam thì người Việt đã biến tấu. Bằng cách nấu nhiều nước hơn và được dùng với nhiều hình thức đa dạng.
Lý thuyết Lịch sử 10 Bài 9: Cơ sở hình thành văn minh Đông Nam Á thời kì cổ - trung đại
I. Cơ sở tự nhiên
a) Vị trí địa lí
- Đông Nam Á là một khu vực bao gồm các bản đảo và quần đảo chạy dài từ Thái Bình Dương sang Ấn Độ Dương. Ngày nay, khu vực này gồm 11 quốc gia, được phân thành hai nhóm: Đông Nam Á lục địa và Đông Nam Á hải đảo
- Đông Nam Á nằm trên con đường hàng hải nối liền Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương, được xem như một “ngã tư đường”, cầu nối của những nền văn minh lớn trên thế giới.
b) Điều kiện tự nhiên
- Đông Nam Á có hệ thống sông ngòi dày đặc, đất đai màu mỡ, đa số các quốc gia chịu ảnh hưởng của khí hậu nhiệt đới gió mùa. Hầu hết các quốc gia trong khu vực này đều giáp biển.
- Trên cơ sở điều kiện tự nhiên thuận lợi, ở khu vực Đông Nam Á đã hình thành một nền văn minh bản địa - văn minh nông nghiệp lúa nước trước khi tiếp xúc với văn minh Trung Hoa, Ấn Độ.
- Biển tạo ra nguồn tài nguyền và là đường giao thương cho các nước trong khu vực, cũng như nối Đông Nam Á với các tuyến đường biển quốc tế. Vì vậy, cư dân Đông Nam Á sớm phát triển các hoạt động khai thác biển và buôn bán bằng đường biển
Nông dân cấy lúa trên cánh đồng ở Thái Lan
II. Cơ sở xã hội
a) Cư dân, tộc người
- Đông Nam Á là khu vực đa tộc người với hàng trăm ngóm dân cư. Các nhóm dân cư được phân chia thành các ngữ hệ và nhóm ngôn ngữ khác nhau.
- Ngữ hệ Nam Á:
+ Phân bố chủ yếu ở Đông Nam Á lục địa, trong đó một số nước dùng làm quốc ngữ, ngư: tiếng Việt, tiếng Khơ-me
+ Gồm 2 nhóm ngôn ngữ là: nhóm Môn - Khơme và nhóm Việt - Mường
- Ngữ hệ Thái - Khađai
+ Phân bố chủ yếu ở Lào, Thái Lan, Nam Trung Quốc, vùng núi Mi-an-ma và Việt Nam
+ Gồm 2 nhóm ngôn ngữ là: nhóm Tày - Thái và nhóm Ka-đai
- Ngữ hệ Mông - Dao
+ Phân bố chủ yếu ở Mi-an-ma, Việt Nam, Lào và Thái Lan
+ Gồm nhóm ngôn ngữ Mông - Dao
- Ngữ hệ Nam Đảo
+ Phân bố chủ yếu ở Đông Nam Á hải đảo, có một bộ phận ở vùng Tây Nguyên của Việt Nam, vùng duyên hải của Thái Lan và Mi-an-ma
+ Gồm nhóm ngôn ngữ Malayô - Pôlinêdi
- Ngữ hệ Hán - Tạng:
+ Nhóm Hán phân bố chủ yếu tại các thành phố lớn ở Đông Nam Á ; nhóm Tạng - Miến chủ yếu phân bố ở Đông Nam Á lục địa
+ Gồm 2 nhóm ngôn ngữ là: nhóm Hán và nhóm Tạng - Miến
- Sự đa dạng về tộc người, cư dân Đông Nam Á đã sáng tạo nên nền văn minh bản địa với những sắc thái địa phương phong phú
b) Tổ chức xã hội
- Cư dân Đông Nam Á quần tụ với nhau trên một địa bàn nhất định, hình thành những tổ chức xã hội đầu tiên. Trong đó, làng là tổ chức xã hội phổ biến ở Đông Nam Á (với tên gọi khác nhau ở các vùng).
- Sự phát triển nội tại của các tổ chức xã hội đó đã tạo cơ sở cho sự ra đời các quốc gia đầu tiên, tạo nền tảng cho sự hình thành văn minh Đông Nam Á.
III. Ảnh hưởng của văn minh Ấn Độ, Trung Hoa
a) Ảnh hưởng của văn minh Ấn Độ
- Đông Nam Á tiếp thu có chọn lọc những ảnh hưởng của văn minh Ấn Độ thông qua quá trình tiếp xúc, giao thương, chủ yếu là qua con đường buôn bán bằng đường biển.
- Ảnh hưởng của văn minh Ấn Độ được thể hiện trên các lĩnh vực tiêu biểu như chính trị, tư tưởng, tôn giáo, văn hoá, nghệ thuật,...
b) Ảnh hưởng của văn minh Trung Hoa
- Việc tiếp xúc, giao thương giữa Trung Quốc với Đông Nam Á diễn ra từ rất sớm, đặc biệt là thông qua quá trình các triều đại phong kiến Trung Quốc xâm lược, thống trị các nước láng giềng.
- Văn minh Trung Hoa ảnh hưởng đến một số quốc gia Đông Nam Á trên nhiều lĩnh vực (tư tưởng chính trị, văn hoá, giáo dục, văn học - nghệ thuật,...), ở những mức độ khác nhau, trong đó Việt Nam chịu ảnh hưởng nhiều hơn.
Kinh đô Huế (Việt Nam) có sự tiếp thu phong cách kiến trúc cung đình của Trung Hoa
Xem thêm các bài giải SGK Lịch sử lớp 10 Kết nối tri thức hay, chi tiết:
Bài 8: Các cuộc cách mạng công nghiệp thời kì cận đại
Bài 10: Hành trình phát triển và thành tựu của văn minh Đông Nam Á thời kì cổ-trung đại
Bài 11: Một số nền văn minh cổ trên đất nước Việt Nam
CÔNG TY TNHH ĐẦU TƯ VÀ DỊCH VỤ GIÁO DỤC VIETJACK
- Người đại diện: Nguyễn Thanh Tuyền
- Số giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh: 0108307822, ngày cấp: 04/06/2018, nơi cấp: Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hà Nội.
© 2021 Vietjack. All Rights Reserved.
