Ank-1-in là những ankin có liên kết ba đầu mạch. Vậy chúng có gì đặc biệt so với các ankin thông thường. Ta có thể nhận biết, phân biệt được ank-1-in với các ankin khác hoặc với các hợp chất hữu cơ khác không? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn giải đáp thắc mắc này.

Cách nhận biết ank-1-in

I. Cách nhận biết ank-1-in

- Để nhận biết ank-1-in ta sử dụng dung dịch AgNO₃/NH₃. Phản ứng sẽ tạo kết tủa màu vàng.

Tổng quát: C_nH_2n-2 + xAgNO₃ + xNH₃ → C_nH_2n-2-xAg_x↓_vàng + xNH₄NO₃.

Trong đó: x là số nguyên tử H bị thay thế bởi Ag

- Hiện tượng: Xuất hiện kết tủa vàng.

- Một số phương trình hóa học minh họa:

CH ≡ CH + 2AgNO₃ + 2NH₃ → CAg ≡ CAg↓_vàng + 2NH₄NO₃

CH ≡ C-CH₃+ AgNO₃ + NH₃ → CAg ≡ C-CH₃↓_vàng + NH₄NO₃.

Có thể viết với Ag₂O:

CH ≡ CH + Ag₂O  CAg ≡ CAg↓_vàng  + H₂O

2CH ≡ C-R + Ag₂O 2CAg ≡ C-R↓_vàng + H₂O

- Giải thích: Nguyên tử hiđro liên kết trực tiếp với nguyên tử cacbon liên kết ba đầu mạch (ank-1-in) có tính linh động cao hơn các nguyên tử hiđro khác nên có thể bị thay thế bằng ion kim loại.

Chú ý:

- Ankan, anken, ankađien và các ankin khác không có phản ứng này.

- Ngoài ra có thể phân biệt ank-1-in với các hiđrocacbon no bằng cách:

+ Ank-1-in làm nhạt màu dung dịch brom ở nhiệt độ thường.

CH ≡ C-CH₃  + 2Br₂ → CHBr₂-CBr₂-CH₃

+ Ank-1-in làm nhạt màu dung dịch thuốc tím ở nhiệt độ thường.

3C₂H₂ + 8KMnO₄ + 2H₂O → 3(COOK)₂ + 2MnO₂ + 2KOH

II. Mở rộng:

Từ kết tủa vàng thu được có thể khôi phục lại ankin ban đầu bằng cách cho tác dụng với HCl.

CAg ≡ C-R↓ + HCl → CHC-R + AgCl ↓

(phản ứng này dùng để tách ank-1-in khỏi hỗn hợp)

III. Bài tập: 

Bài 1: Để phân biệt ank-1-in và anken ta có thể dùng:

A. Dung dịch HCl

B. Dung dịch NaOH.

C. Dung dịch AgNO₃ trong NH₃

D. Dung dịch HBr

Hướng dẫn giải

Đáp án C

Để phân biệt ank-1-in và anken ta có thể dùng dung dịch AgNO₃ trong NH₃

+ Ank-1-in phản ứng với dung dịch AgNO₃ trong NH₃ cho kết tủa vàng

CH ≡ C-R + AgNO₃ + NH₃ → CAg ≡ C-R↓_vàng + NH₄NO₃.

+ Anken không phản ứng với dung dịch AgNO₃ trong NH₃ (Không có hiện tượng gì)

Bài 2: Để phân biệt propen, propan, propin. Người ta dùng các thuốc thử nào sau đây?

A. Dung dịch AgNO₃/NH₃ và Ca(OH)₂

B. Dung dịch AgNO₃/NH₃ và dung dịch Br₂

C. Dung dịch Br₂ và KMnO₄

D. Dung dịch KMnO₄ và khí H₂

Hướng dẫn giải

Đáp án B

- Dẫn lần lượt từng khí qua dung dịch Br₂

+ Khí làm nhạt màu dung dịch Br₂ là propen và propin (nhóm I)

CH₂=CH-CH₃ + Br₂ → CH₂Br-CHBr-CH₃

CH ≡ C-CH₃ + 2Br₂ → CHBr₂-CBr₂-CH₃

+ Khí không làm nhạt màu dung dịch Br₂ là propan

- Cho lần lượt từng khí ở nhóm I phản ứng với dung dịch AgNO₃/NH_3. 

+Khí nào sau phản ứng có kết tủa vàng là propin. 

CH ≡ C-CH₃+ AgNO₃ + NH₃ → CAg ≡ C-CH₃↓_vàng + NH₄NO₃.

+ Không có hiện tượng gì là propen.

Xem thêm cách nhận biết các chất hóa học nhanh, chi tiết khác:

Cách nhận biết anken

Cách nhận biết ankin

Cách nhận biết ank-1-in

Cách nhận biết ankađien

Cách nhận biết stiren

Cách nhận biết toluen

Cách nhận biết phenol

Cách nhận biết benzen

Cách nhận biết ancol bậc 1, 2, 3

Cách nhận biết ancol đa chức có nhóm OH liền kề

Cách nhận biết anđehit

Cách nhận biết tinh bột

Cách nhận biết axit cacboxylic

Cách nhận biết glucozơ

Cách nhận biết fructozơ

Cách nhận biết amin

Cách nhận biết anilin

Cách nhận biết amin bậc 1, 2, 3

Cách nhận biết aminoaxit

Cách phân biệt glyxin, lysin, axit glutamic