Với tóm tắt lý thuyết Hóa học lớp 11 Bài 12: Alkane sách Cánh diều hay, chi tiết cùng với bài tập trắc nghiệm chọn lọc có đáp án giúp học sinh nắm vững kiến thức trọng tâm, ôn luyện để học tốt môn Hóa học 11.

Lý thuyết Hóa học lớp 11 Bài 12: Alkane

A. Lý thuyết Alkane

1. Khái niệm về Alkane 

a. Tìm hiểu nguồn Alkane trong tự nhiên

- Bề mặt những vùng đầm lầy thường xuất hiện các bong bóng khí, đó là alkane đơn giản nhất

- Có tên gọi methane

- Dấu mỏ trong tự nhiên cũng chứa thành phần chính là các alkane.

b. Tìm hiểu cấu tạo và công thức chung của alkane

- Alkane không phân nhánh có mạch carbon chứa nguyên tử carbon bậc I và bậc II

- Alkane phân nhánh có chứa nguyên tử carbon bạc III, bậc IV.

=> Alkane là những hydrocarbon mạch hở, chứa liên kết đơn

- Có công thức chung: C_nH_2n+2 (n ≥ 1)

2. Danh pháp Alkane

- Tên theo danh pháp của alkane không phân nhánh:

- Tên theo danh pháp của alkane phân nhánh:

+ Chọn mạch chính là mạch carbon dài nhất

+ Tên nhánh là tên gốc alkyl

3. Tính chất vật lí

- Ở điều kiện thường, các alkane từ C1 đến C4 và neopentan ở thể khí

- Các alkane có nhiều nguyên tử carbon hơn ở thể lỏng hoặc rắn.

- Các alkane đều nhẹ hơn nước. 

- Do các phân tử alkane không phân cực nên alkane không tan trong nước nhưng tan tốt trong các dung môi không phân cực. 

4. Tính chất hóa học

a. Tìm hiểu đặc điểm liên kết hóa học trong phân tử alkane

- Mỗi nguyên tử carbon trong alkane đều nằm ở tâm của một tứ diện

- alkane tương đối trơ về mặt hóa học

b. Tìm hiểu tính chất hóa học của alkane

* Phản ứng thế Halogen

- Nguyên tử hydrogen liên kết với nguyên tử carbon bậc cao hơn, dễ vị thế bởi nguyên tử halogen so với nguyên tử hydrogen

- Các sản phẩm thế halogen của hydrocarbon được gọi là dẫn xuất halogen của hydrocarbon

Ví dụ: 

C₆H₁₄ + Cl₂ ^{―1:1, ánh sáng→} C₆H₁₃Cl + HCl

* Phản ứng Cacking

- Cracking alkane là quá trình “bẻ gãy” các phân tử alkane mạch dài thành cá phân tuwe hydrocarbon mạch ngắn hơn

Ví dụ:

C₁₂H₂₆ → C₇H₁₆ + C₅H₁₀

* Phản ứng reforming 

- Là quá trình biến đổi cấu trúc phân tử các alkane mạch không phân nhánh, mạch hở, không thơm thành các hydrocarbon có mạch nhánh hoặc mạch vòng

* Phản ứng oxi hóa

- Oxi hóa hoàn toàn: các alkane thường dễ cháy và tỏa nhiệt nhiều nên nhiều alkane được dùng làm nhiên liệu

- Oxi hóa không hoàn toàn: Thiếu oxygen phản ứng cháy xảy ra không hoàn toàn → gây ô nhiễm môi trường

+ Alkane không làm mất màu dung dịch KMNO₄

5. Ứng dụng của alkane và điều chế alkane trong công nghiệp

a. Tìm hiểu ứng dụng của alkane

- Alkane dùng làm nhiên liệu, dung môi, dầu nhờn,… và là nguyên liệu trong tổng hợp hữu cơ

b. Tìm hiểu điều chế alkane trong công nghiệp

- Alkane là thành phần chính của khí nhiên nhiêm, khí đồng hành và dầu mỏ

+ Từ khí thiên nhiên thu được: CH₄, C₂H₆,…

+ Từ dầu mỏ bằng phương pháp chưng cất

c. Tìm hiểu một số nguyên nhân gây ô nhiễm không khí do các phương tiện giao thông, cách giảm thiểu và hạn chế

-  Ô nhiễm không khí là một trong các nguyên nhân góp phần làm Trải Đất nóng lên và gây ra sự biến đổi khí hậu toàn cầu:

+ Khí thải do các phương tiện giao thông hoạt động thải ra 

+ Khói thải và các hạt bụi mịn thải vào khí quyền là tác nhân gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khoẻ người dân.

- Biện pháp

+ Tăng cường hình thức vận tải công cộng

+ Giảm thiểu sự phụ thuộc nhiên liệu hoá thạch, tăng cường các nguồn nhiên liệu xanh, sạch như hydrogen, năng lượng mặt trời

+ Bảo vệ rừng

=> Là những cách giúp hạn chế sự ô nhiễm không khí

B. Trắc nghiệm Alkane

Câu 1. Khi đốt cháy một hydrocarbon, thu được a mol CO₂ và b mol H₂O. Trong trường hợp nào sau đây có thể kết luận rằng hydrocarbon đó là alkane?

A. a > b.                        

B. a < b.                        

C. a = b.                        

D. a ≥ b.

Câu 2. Bậc của nguyên tử carbon đánh dấu (*) trong hợp chất sau là

A. bậc I.                        

B. bậc II.                       

C. bậc III.                      

D. bậc IV.

Câu 3. Hydrocarbon X có công thức cấu tạo:

Danh pháp thay thế của X là

A. 2,3-dimethylpentane.                                  

B. 2,4-dimethylbutane.

C. 2,4-dimethylpentane.                                  

D. 2,4-methylpentane.

Câu 4. Công thức cấu tạo thu gọn của 2,3-dimethylbutane là

A. (CH₃)₂CH-CH(CH₃)₂.                                                                  

B. (CH₃)₃C-C(CH₃)₃.

C. (CH₃)₂C-CH(CH₃)₂.                                   

D. CH₃CH₂C(CH₃)₃.

Câu 5. Tên gọi của alkane nào sau đây đúng?

A. 2-ethylbutane.                                             

B. 2,2-dimethylbutane.

C. 3-methylbutane.                                          

D. 2,3,3-trimethylbutane.

Câu 11. Phần trăm khối lượng hydrogen trong alkane X là 25,00 %. Công thức phân tử của X là

A. CH₄.                         

B. C₂H₆.                        

C. C₃H₈.                       

D. C₄H₁₀.

Câu 12. Phân tử methane không tan trong nư­ớc vì lí do nào sau đây?

A. Phân tử methane không phân cực.               

B. Methane là chất khí.

C. Phân tử khối của methane nhỏ.                   

D. Methane không có liên kết đôi.

Câu 13. Hydrocarbon Y có công thức cấu tạo như sau: (CH₃)₂CHCH₂CH₃. Khi cho Y phản ứng với bromine có thể thu được bao nhiêu dẫn xuất monobromo là đồng phân cấu tạo của nhau?

A. 3.                             

B. 4.                             

C. 5.                             

D. 6.

Câu 14. Alkane A có công thức phân tử C₅H₁₂. A tác dụng với chlorine khi đun nóng chỉ tạo một dẫn xuất monochloro duy nhất. Tên gọi của A là

A. pentane.                                                     

B. 2-methylbutane.       

C. 2,2-dimethylpropane.                                  

D. 3-methylbutane.

Câu 15. Cho phản ứng cracking sau:

Công thức cấu tạo thu gọn của X là

A. CH₃CH₂CH₃.            

B. CH₃-CH=CH₂.

C. CH₃-CH=CH-CH₃. 

D. CH₃CH₂CH₂CH₃.

Xem thêm các bài tóm tắt Hóa học lớp 11 Cánh Diều hay, chi tiết khác: 

Lý thuyết Bài 11: Cấu tạo hoá học của hợp chất hữu cơ

Lý thuyết Bài 15: Dẫn xuất halogen