Với tóm tắt lý thuyết Hóa học lớp 11 Bài 1: Mở đầu về cân bằng hoá học sách Cánh diều hay, chi tiết cùng với bài tập trắc nghiệm chọn lọc có đáp án giúp học sinh nắm vững kiến thức trọng tâm, ôn luyện để học tốt môn Hóa học 11.

Lý thuyết Hóa học lớp 11 Bài 1: Mở đầu về cân bằng hoá học

A. Lý thuyết Mở đầu về cân bằng hoá học

I. Khái niệm phản ứng thuận nghịch và trạng thái cân bằng

- Phản ứng thuận nghịch là phản ứng trong đó ở cùng điều kiện, xảy ra đồng thời sựu chuyển chất phản ứng thành chất sản phẩm và sự chuyển chất sản phẩm thành chất phản ứng.

- Trạng thái cân bằng của phản ứng thuận nghịch là trạng thái mà tốc độ phản ứng thuận bằng tốc độ phản ứng nghịch.

II. Biểu thức hằng số cân bằng và ý nghĩa

1. Biểu thức hằng số cân bằng

- Xét phản ứng thuận nghịch tổng quát: aA + bB  cC + dD.

Ở trạng thái cân bằng, hằng số cân bằng (K_C) được xác định theo biểu thức:

$K_C=\frac{{[C]}^C.{[D]}^D}{{[A]}^A.{[B]}^B}$

Trong đó:

+ [A], [B], [C], [D] là nồng độ mol của các chất A, B, C, D ở trạng thái cân bằng.

+ a, b, c, d là hệ số tỉ lượng của các chất trong phương trình hóa học của phản ứng.

- Ví dụ: Xét phản ứng: C(s) + CO₂(g)  2CO(g)

$K_C=\frac{{[CO]}^2}{[C].[C{O}_2]}$

2. Ý nghĩa của biểu thức hằng số cân bằng

- Hằng số cân bằng K_C phụ thuộc vào bản chất của phản ứng và nhiệt độ.

- K_C càng lớn thì phản ứng thuận càng chiếm ưu thế và ngược lại.

III. Ảnh hưởng của nhiệt độ, nồng độ và áp suất đến cân bằng hóa học

1. Ảnh hưởng của nhiệt độ tới cân bằng hóa học

- Khi nhiệt độ tăng, cân bằng chuyển dịch theo chiều làm giảm nhiệt độ, tức là chiều phản ứng thu nhiệt, nghĩa là chiều làm giảm tác động của tăng nhiệt độ và ngược lại.

2. Nguyên lí chuyển dịch cân bằng Le Chatelier

- Khi tăng nồng độ một chất trong phản ứng thì cân bằng hóa học bị phá vỡ và chuyển dịch theo chiều làm giảm nồng độ của chất đó và ngược lại.

- Khi tăng áp suất chung của hệ, thì cân bằng chuyển dịch theo chiều làm giảm áp suất, tức là chiều làm giảm số mol khí và ngược lại.

- Nguyên lí chuyển dịch cân bằng Le Chatelier: Một phản ứng thuận nghịch đang ở trạng thái cân bằng, khi chịu một tác động bên ngoài như biến đổi nồng độ, nhiệt độ, áp suất thì cân bằng sẽ chuyển dịch theo chiều làm giảm tác động bên ngoài đó.

Sơ đồ tư duy Mở đầu về cân bằng hoá học

B. Trắc nghiệm Mở đầu về cân bằng hoá học 

Câu 1: Cho phản ứng: 2SO₂ (g) + O₂ (g) $\underset{}{\overset{}{\rightleftharpoons }}$ 2SO₃ (g), ${\Delta }_r{H}_{298}^0<0$. Để thu được nhiều sản phẩm nhất thì ta phải:

A. giảm áp suất, giảm nhiệt độ.                           

B. giảm nhiệt độ và tăng áp suất.

C. tăng nhiệt độ, tăng áp suất.

D. tăng nhiệt độ và giảm áp suất.

Câu 2: Cho hệ cân bằng trong một bình kín: N₂ (g) + O₂ $\underset{}{\overset{}{\rightleftharpoons }}$ 2NO (g); ${\Delta }_r{H}_{298}^0>0$

Cân bằng trên chuyển dịch theo chiều thuận khi nào?

A. Tăng nhiệt độ của hệ.       

B. Giảm áp suất của hệ.

C. Thêm khí NO vào hệ.       

D. Thêm chất xúc tác vào hệ.

Câu 3: Xét phản ứng: 2NO(g) + O₂(g) $\underset{}{\overset{}{\rightleftharpoons }}$ 2NO₂(g). Phát biểu nào sau đây là đúng?

A. Khi tăng áp suất, cân bằng sẽ chuyển dịch theo chiều thuận.

B. Khi tăng áp suất, cân bằng sẽ chuyển dịch theo chiều nghịch.

C. Trong trường hợp này, áp suất không ảnh hưởng đến sự chuyển dịch cân bằng phản ứng.

D. Chất xúc tác sẽ làm cân bằng trên chuyển dịch theo chiều nghịch.

Câu 4: Trong các phản ứng sau đây, phản ứng nào áp suất không ảnh hưởng đến cân bằng phản ứng?

A. N₂ + 3H₂ $\underset{}{\overset{}{\rightleftharpoons }}$ 2NH₃.      

B. N₂ + O₂ $\underset{}{\overset{}{\rightleftharpoons }}$ 2NO.

C. 2NO + O₂ $\underset{}{\overset{}{\rightleftharpoons }}$ 2NO₂.    

D. 2SO₂ + O₂ $\underset{}{\overset{}{\rightleftharpoons }}$ 2SO₃.

Câu 5: Ở nhiệt độ không đổi, cân bằng nào sẽ dịch chuyển theo chiều thuận nếu tăng áp suất?

A. 2H₂ (g) + O₂ (g) $\underset{}{\overset{}{\rightleftharpoons }}$ 2H₂O (g).                     

B. 2NO (g) $\underset{}{\overset{}{\rightleftharpoons }}$ N₂ (g) + O₂ (g).

C. 2SO₃ (g) $\underset{}{\overset{}{\rightleftharpoons }}$ 2SO₂ (g) + O₂ (g).                    

D. 2CO₂ (g) $\underset{}{\overset{}{\rightleftharpoons }}$ 2CO (g) + O₂ (g).

Câu 11: Cho phản ứng thuận nghịch ở trạng thái cân bằng:

4NH₃(g) + 3O₂(g) ⇌ 2N₂(g) + 6H₂O(g); ∆_rH < 0

Cân bằng sẽ chuyển dịch theo chiều thuận khi:

A. Tăng nhiệt độ.                  

B. Thêm chất xúc tác.           

C. Tăng áp suất.                   

D. Loại bỏ hơi nước.

Câu 12: Xét cân bằng hóa học: CO₂(g) + H₂(g) $\underset{}{\overset{}{\rightleftharpoons }}$ CO(g) + H₂O(g); ∆_rH < 0

Yếu tố nào sau đây không làm chuyển dịch cân bằng?

A. Nhiệt độ.                          

B. Áp suất.                           

C. Nồng độ chất đầu.            

D. Nồng độ sản phẩm.

Câu 13: Cho các phản ứng sau:

(1) H₂(g) + I₂(s) $\underset{}{\overset{}{\rightleftharpoons }}$ 2HI(g)                      ∆_rH < 0;               

(2) 2NO(g) + O₂(g) $\underset{}{\overset{}{\rightleftharpoons }}$ 2NO₂(g)              ∆_rH < 0;

(3) CO(g) + Cl₂(g) $\underset{}{\overset{}{\rightleftharpoons }}$ COCl₂(g)              ∆_rH < 0;     

(4) CaCO₃(s) $\underset{}{\overset{}{\rightleftharpoons }}$ CaO(s) + CO₂(g)          ∆_rH < 0;

Khi tăng nhiệt độ và áp suất, số cân bằng đều chuyển dịch theo chiều thuận là

A. 3.                                     

B. 2.                                     

C. 1.                                     

D. 0.

Câu 14: Đối với một hệ ở trạng thái cân bằng, nếu thêm chất xúc tác thì:

A. Chỉ làm tăng tốc độ phản ứng thuận.

B. Chỉ làm tăng tốc độ phản ứng nghịch.

C. Làm tăng tốc độ phản ứng thuận và phản ứng nghịch như nhau.

D. Không làm tăng tốc độ phản thuận và phản ứng nghịch.

Câu 15: Cho các phản ứng sau:

(1) Fe₂O₃ (s) + 3CO (g) $\underset{}{\overset{}{\rightleftharpoons }}$ 2Fe (s) + 3CO₂ (g)   ∆_rH = -22,77 kJ;

(2) CaO (s) + CO₂ (g) $\underset{}{\overset{}{\rightleftharpoons }}$ CaCO₃ (s)                   ∆_rH = -233,26 kJ;

(3) 2NO₂(g) $\underset{}{\overset{}{\rightleftharpoons }}$ N₂O₄ (g)                                   ∆_rH = 57,84 kJ;

(4) H₂(g)  + I₂ (g) $\underset{}{\overset{}{\rightleftharpoons }}$ 2HI (g)                             ∆_rH = -10,44 kJ;

(5) 2SO₂(g)  + O₂(g) $\underset{}{\overset{}{\rightleftharpoons }}$ 2SO₃(g)                        ∆_rH = -198,24 kJ.

Khi tăng nhiệt độ các phản ứng có cân bằng chuyển dịch theo chiều nghịch là

A. (1),(2),(3),(4),(5).             

B. (1),(2),(3),(5).                  

C. (1),(2),(3),(4).                  

D. (1),(2),(4),(5).