Câu hỏi trang 19 Lịch sử 10: Đọc thông tin và quan sát Hình 3.2, hãy giải thích vì sao Sử học là một môn khoa học mang tính liên ngành. Lấy ví dụ.

Phương pháp giải:

Đọc thông tin và quan sát Hình 3.2

Trả lời:

- Để phục dựng được hoạt động của con người trong quá khứ, Sử học cần kết hợp nhiều phương pháp nghiên cứu, như phương pháp lịch sử, phương pháp lo-gic, xử lí sử liệu (phân tích, tổng hợp), điền dã,… Đồng thời, Sử học cũng khai thác tri thức của nhiều ngành khoa học xã hội và nhân văn (Địa lí học, Tôn giáo học, Văn học, Nhân học,…).

- Mọi sự kiện, hiện tượng lịch sử diễn ra trong quá khứ gắn với những điều kiện tự nhiên và bối cảnh chính trị-xã hội cụ thể. Nhà sử học không thể miêu tả, phục dựng lại một cách đầy đủ, toàn diện bức tranh về quá khứ nếu chỉ sử dụng những tri thức hoặc cách phương pháp lịch sử đơn thuần.

- Bên cạnh đó, một số đối tượng hoặc chủ đề nghiên cứu đòi hỏi nhà sử học cần có một nền tảng kiến thức về lĩnh vực đó trước khi nghiên cứu chuyên sâu, như lịch sử kinh tế, lịch sử nghệ thuật, lịch sử tôn giáo,…

2. Mối liên hệ giữa Sử học với các ngành khoa học xã hội và nhân văn

Giải Lịch sử 10 trang 20

Câu hỏi trang 20 Lịch sử 10: Đọc thông tin và quan sát Hình 3.3, Sơ đồ 3.1, hãy nêu mối liên hệ giữa Sử học với các ngành khoa học xã hội và nhân văn khác. Lấy ví dụ và phân tích.

Phương pháp giải:

Đọc thông tin và quan sát Hình 3.3, Sơ đồ 3.1

Trả lời:

- Sự hình thành, phát triển của các ngành khoa học xã hội và nhân văn luôn có sự kết nối và gắn liền với tri thức lịch sử.

- Sự tồn tại và phát triển của Sử học không thể biệt lập và tách rời với các ngành khoa học và nhân văn.

Câu hỏi trang 21 Lịch sử 10: Đọc thông tin và quan sát các hình 3.4, 3.5, hãy nêu mối liên hệ giữa các ngành khoa học xã hội và nhân văn đối với Sử học. Lấy ví dụ và phân tích

Phương pháp giải:

Đọc thông tin và quan sát các hình 3.4, 3.5

Trả lời:

Mối liên hệ giữa Sử học với các ngành khoa học xã hội và nhân văn là mối liên hệ gắn bó, tương hỗ và ngày càng quan trọng trong xu thế phát triển liên ngành, đa ngành của các lĩnh vực khoa học ngày nay.

Ví dụ: Trong quá trình tìm hiểu về nguồn gốc loài người những phát hiện của khảo cổ học về dấu vết của con người từ răng qua đó cả Sử học và Khảo cổ học đều giúp chúng ta có cái nhìn toàn diện về nguồn gốc của loài người.

3. Mối liên hệ giữa Sử học với các ngành khoa học tự nhiên và công nghệ

Giải Lịch sử 10 trang 22

Câu hỏi trang 22 Lịch sử 10: Đọc thông tin và quan sát sơ đồ bảng 3.2, Bảng 3, hãy nêu vai trò của Sử học đối với các ngành khoa học tự nhiên và công nghệ. Lấy ví dụ và phân tích.

Phương pháp giải:

Đọc thông tin và quan sát sơ đồ bảng 3.2, Bảng 3

Trả lời:

Vai trò của Sử học đối với các ngành khoa học tự nhiên và công nghệ:

- Nghiên cứu quá trình hình thành, phát triển của các ngành khoa học tự nhiên và công nghệ, đặc biệt là lĩnh vực có truyền thống lâu đời như Toán học, Vật lí, Hóa học, Thiên văn học,…

- Những công trình nghiên cứu về lịch sử ra đời và phát triển của các ngành khoa học tự nhiên và công nghệ vừa cung cấp tri thức cho các lĩnh vực khoa học tự nhiên và công nghệ, vừa đưa đến những hiểu biết sâu rộng về lịch sử tri thức, lịch sử văn minh của con người.

- Lịch sử các ngành khoa học tự nhiên và công nghệ là một bộ phận và có vai trò quan trọng đối với các lĩnh vực khoa học này. 

Ví dụ: Khi học Lịch sử chúng ta sẽ bắt đầu biết lịch sử của Toán học dần dần được hình thành từ một số nền văn minh lớn. Người Ấn Độ đã sáng tạo ra các con số từ 0-9, người Lưỡng Hà nhờ chia ruộng nhiều mà rất giỏi số học,…

Giải Lịch sử 10 trang 24

Câu hỏi trang 24 Lịch sử 10: Đọc thông tin và quan sát sơ đồ bảng 3.3,3.4 và các hình 3.6, 3.7, hãy nêu vai trò của các ngành khoa học tự nhiên và công nghệ đối với Sử học. Lấy ví dụ và phân tích.

Phương pháp giải:

Đọc thông tin và quan sát sơ đồ bảng 3.3,3.4 và các hình 3.6, 3.7

Trả lời:

- Khoa học tự nhiên liên quan đến việc phát minh, phát hiện, mô tả và dự đoán các hiện tượng tự nhiên dựa trên những bằng chứng cụ thể thông qua quan sát, ghi lại quá trình theo dõi, thực nghiệm,… Khoa học tự nhiên và công nghệ có mối quan hệ tương hỗ với Sử học.

Ví dụ: trải nghiệm di sản kiến trúc chùa Một Cột - Diên Hựu thời Lý bằng công nghệ thực tế ảo.

Qua đây, công chúng có thể ngắm nhìn những hình ảnh cổ xưa của chùa Một Cột - Diên Hựu, một công trình kiến trúc đặc sắc, biểu tượng nổi bật của Thăng Long - Hà Nội, đồng thời bước vào không gian di sản kiến trúc vàng son thời Lý cách đây 800 năm.

Video Chùa Diên Hựu thời Lý thông qua công nghệ 3D

Luyện tập 1 trang 24 Lịch sử 10: Bằng kiến thức đã học, hãy làm sáng tỏ nhận định: Sử học là ngành khoa học có mối quan hệ với nhiều ngành, nhiều lĩnh vực khác nhau.

Phương pháp giải:

Dựa vào kiến thức Sử học và mối quan hệ với các ngành.

Trả lời:

- Sử học cung cấp những tri thức về bối cảnh, nội dung, tác động, ý nghĩa,… để làm rõ hơn lịch sử hình thành và phát triển của các ngành.

- Trong số các ngành khoa học xã hội và nhân văn, Sử học có mối liên hệ đặc biệt gần gũi với Khảo cổ học, Nhân học, Văn học, Địa lí học, Triết học,… Trong nhiều trường hợp, mối liên hệ Văn-Sử, Sử-Địa, Sử- Triết,… có sự gắn kết và giao thoa không thể tách rời.

Vai trò của Sử học đối với các ngành khoa học tự nhiên và công nghệ:

- Nghiên cứu quá trình hình thành, phát triển của các ngành khoa học tự nhiên và công nghệ, đặc biệt là lĩnh vực có truyền thống lâu đời như Toán học, Vật lí, Hóa học, Thiên văn học,…

- Những công trình nghiên cứu về lịch sử ra đời và phát triển của các ngành khoa học tự nhiên và công nghệ vừa cung cấp tri thức cho các lĩnh vực khoa học tự nhiên và công nghệ, vừa đưa đến những hiểu biết sâu rộng về lịch sử tri thức, lịch sử văn minh của con người.

- Lịch sử các ngành khoa học tự nhiên và công nghệ là một bộ phận và có vai trò quan trọng đối với các lĩnh vực khoa học này. 

Luyện tập 2 trang 24 Lịch sử 10: Trình bày mối liên hệ giữa Sử học với các ngành khoa học xã hội và nhân văn. Lấy ví dụ và phân tích về mối liên hệ đó

Phương pháp giải:

Dựa vào kiến thức Sử học và mối quan hệ với các ngành khoa học xã hội và nhân văn.

Trả lời:

Mối liên hệ giữa Sử học với các ngành khoa học xã hội và nhân văn:

- Sự hình thành, phát triển của các ngành khoa học xã hội nhân văn có sự kết nối, gắn liền với tri thức lịch sử.

- Sử học cung cấp tri thức về bối cảnh, nội dung, tác động, ý nghĩa để làm rõ hơn sự hình thành và phát triển của các ngành.

- Trong nhiều trường hợp, mối liên hệ Văn-Sử, Sử-Địa, Sử-Triết... có sự gắn kết và giao thoa không thể tách rời

Ví dụ: Lịch sử chính trị là xem xét nguồn gốc lịch sử của các thể chế chính trị cũng như quá trình suy thoái chính trị, trong suốt thời kì cổ đại đến hiện đại. 

Vận dụng 3 trang 24 Lịch sử 10: Em đã khai thác và sử dụng công nghệ thông tin để học tập lịch sử và các môn học khác như thế nào?

Phương pháp giải:

Liên hệ thực tiễn bản thân

Trả lời:

Em đã sử dụng công nghệ thông tin để học tập lịch sử và các môn học khác như sau:

Chỉ với một chiếc điện thoại, laptop hoặc máy tính bảng em đã học tập như sau:

- Em lên trang Lời giải hay để tìm kiếm nội dung cho các câu hỏi khó trong sách giáo khoa và sách bài tập.

- Em lên trang Tuyensinh 247 mua khóa học trực tuyến để học với các thầy cô giỏi nhất Việt Nam.

- Em lên trang Hoidap 247 để hỏi những câu hỏi khó mà em không biết.

- Em lên trang Vungoi.vn luyện tập các bài tập hàng ngày để nâng cao hơn kiến thức.

Lý thuyết Lịch sử 10 Bài 3: Sử học với các lĩnh vực khoa học khác

1. Sử học – môn khoa học mang tính liên ngành

- Để phục dựng được hoạt động của con người trong quá khứ, Sử học cần kết hợp nhiều phương pháp nghiên cứu, như phương pháp lịch sử, phương pháp lô-gic, xử lí sử liệu, điền dã,… Sử học cũng khai thác tri thức của nhiều ngành khoa học có liên quan, đặc biệt là khoa học xã hội và nhân văn (Địa lí học, Tôn giáo học, Văn học, Nhân học,...)

- Mọi sự kiện, hiện tượng lịch sử diễn ra trong quá khứ đều gắn với những điều kiện tự nhiên và bối cảnh chính trị - xã hội cụ thể. Nhà sử học không thể phục dựng lại một cách đầy đủ, toàn diện bức tranh về quá khứ nếu chỉ sử dụng những tri thức hoặc các phương pháp lịch sử đơn thuần.

- Một số đối tượng hoặc chủ để nghiên cứu đòi hỏi nhà sử học cần có một nền tảng kiến thức vững chắc về lĩnh vực đó trước khi nghiên cứu chuyên sâu, như lịch sử kinh tế, lịch sử nghệ thuật, lịch sử tôn giáo,..

Hướng dẫn viên giới thiệu hiện vật tại bảo tàng Lịch sử quốc gia

2. Mối quan hệ giữa sử học với các ngành khoa học xã hội và nhân văn

2.1. Sử học với các ngành khoa học xã hội và nhân văn

- Sự hình thành, phát triển của các ngành khoa học xã hội và nhân văn luôn có sự kết nối và gắn liền với tri thức lịch sử.

- Sự tồn tại và phát triển của Sử học không thể biệt lập và tách rời với các ngành khoa học xã hội và nhân văn.

- Tri thức về lịch sử luôn đóng vai trò là một trong những nguồn tri thức nền tảng đối với khoa học xã hội và nhân vẫn ở mọi lĩnh vực.

- Trong số các ngành khoa học xã hội và nhân văn, Sử học có mối liên hệ đặc biệt gần gũi với Khảo cổ học, Nhân học, Văn học, Địa lí học, Triết học. Trong nhiều trường hợp, mối liên hệ Văn - Sử, Sử - Địa, Sử - Triết, có sự gắn kết và giao thoa không thể tách rời.

2.2. Các ngành khoa học xã hội và nhân văn với sử học

- Trong quá trình nghiên cứu lịch sử, các nhà sử học thường xuyên khai thác, sử dụng tri thức của các ngành khoa học khác.

- Những thông tin của các ngành khoa học xã hội và nhân văn hỗ trợ Sử học tìm hiểu và nghiên cứu lịch sử một cách toàn diện hơn, cụ thể và chính xác hơn.

- Mối liên hệ giữa Sử học với các ngành khoa học xã hội và nhân văn là mối liên hệ gắn bó, thương hỗ và ngày càng quan trọng trong xu thế phát triển liên ngành, đa ngành của các lĩnh vực khoa học ngày nay.

3. Mối liên hệ giữa sử học với các ngành khoa học tự nhiên và công nghệ

3.1. Sử học với các ngành khoa học tự nhiên và công nghệ

Sử học phục dựng và mô tả bốn cuộc cách mạng công nghiệp trong lịch sử

- Mọi ngành khoa học tự nhiên và công nghệ đều có lịch sử. Muốn biết được lịch sử phát triển của ngành như thế nào, người ta cần đến sự hỗ trợ của sử học.

- Vai trò của sử học đối với các ngành khoa học tự nhiên và công nghệ:

+ Nghiên cứu quá trình hình thành, phát triển của các ngành khoa học tự nhiên và Công nghệ, đặc biệt là linh vực có truyền thống lâu đời như: Toán học, Vật lý Hoá học, Thiên văn học,..

+ Những công trình nghiên cứu về lịch sử ra đời và phát triển của các ngành khoa học tự nhiên và công nghệ vừa cung cấp tri thức cho các lĩnh vực khoa học tự nhiên và Công nghệ, vừa đưa đến những hiểu biết sâu rộng về lịch sử tri thức, lịch sử văn minh của con người.

+ Lịch sử các ngành khoa học tự nhiên và công nghệ là một bộ phận và có vai trò quan trọng đối với sự tồn tại, phát triển của các lĩnh vực khoa học này. Sự tổng kết về lịch sử giúp những người làm khoa học tự nhiên và Công nghệ điều chỉnh hoạt động hiệu quả hơn, tiến bộ hơn, nảy sinh những ý tưởng khoa học mới, hạn chế lặp lại sai lầm, đồng thời thúc đẩy sự hiểu biết của đại chúng đối với khoa học.

3.2. Các ngành khoa học tự nhiên và công nghệ với sử học

- Khoa học tự nhiên và công nghệ có mối quan hệ tương hỗ với Sử học.

+ Các ngành khoa học tự nhiên và công nghệ cung cấp nguồn dữ liệu rộng lớn và đa dạng cho các nhà sử học, thông qua đó, nhà sử học có thể miêu tả, trình bày lịch sử một cách toàn diện, cụ thể và chính xác hơn.

+ Các lĩnh vực công nghệ thông tin, viễn thảm, hệ thống thông tin địa lí (GIS), trị tuệ nhân tạo, internet vạn vật, thực tế ảo, hỗ trợ các nhà sử học một cách hiệu quả trong quá trình thu thập và xử lí sử liệu trình bày và tái hiện quá khứ.

Ứng dụng công nghệ tương tác 3D trong tham quan bảo tàng lịch sử

Bài giảng Lịch sử 10 Bài 3: Sử học với các lĩnh vực khoa học khác - Cánh diều

Xem thêm các bài giải SGK Lịch sử 10 Cánh diều hay, chi tiết khác:

Bài 2: Tri thức lịch sử và cuộc sống

Bài 4: Sử học với một số lĩnh vực, ngành hiện đại

Bài 5: Khái niệm văn minh

Bài 6: Một số nền văn minh Phương Đông