Tailieumoi.vn xin giới thiệu đến các quý thầy cô, các em học sinh đang trong quá trình ôn tập tài liệu Lý thuyết về hóa học lớp 12 chi tiết, chọn lọc môn Hóa học lớp12, tài liệu bao gồm 34trang, đầy đủ lý thuyết, phương pháp giải chi tiết và bài tập có đáp án (có lời giải), giúp các em học sinh có thêm tài liệu tham khảo trong quá trình ôn tập, củng cố kiến thức và chuẩn bị cho bài thi môn Hóa học sắp tới. Chúc các em học sinh ôn tập thật hiệu quả và đạt được kết quả như mong đợi.

Mời các quý thầy cô và các em học sinh cùng tham khảo và tải về chi tiết tài liệu dưới đây:

TÓM TẮT LÝ THUYẾT HÓA HỌC 12

 CHƯƠNG I:  ESTE  -  LIPIT

A- ESTE

I. Khái niệm, danh pháp :   

1. Khái niệm :

- Khi thay nhóm  -OH  trong nhóm   -COOH của axit cacboxylic bằng nhóm –OR’ ta được este.

Công thức este đơn chức :               RCOOR’       (  $R\text{'}\ne H$   )

Công thức este no,đơn chức :         C_aH_2a+1COOC_bH_2b+1         

            hay                                          C_nH_2nO₂                                

2. Danh pháp :

VD :

HCOOCH₃……………metyl fomat                      CH₂=CH-COOCH₃…………metyl acrylat         

Viết CTCT và gọi tên các este có CTPT là :

a.C₂H₄O₂  có      1     đp este:

. HCOO-CH₃………….…metyl fomat

b.C₃H₆O₂  có       2    đp este:

. HCOO-C₂H₅……………etyl fomat                   CH₃-COO-CH₃ ….……..….metyl axetat

c. C₄H₈O₂ có       4     đp este :

. HCOO-CH₂-CH₂-CH₃…propyl fomat                     HCOO-CH-CH₃………...….iso propyl fomat

                                                                                                 CH₃

. CH₃COOC₂H₅…………etyl axetat.                    C₂H₅COOCH₃…….………..metyl propionat

II. Tính chất vật lí :

-   Đk thường là chất lỏng hoặc rắn.

-   Nhẹ hơn nước rất ít tan trong nước

-   Nhiệt độ sôi và độ tan trong nước thấp hơn axit hoặc ancol có có khối lượng phân tử tương đương hoặc cùng số Cacbon vì : giữa các phân tử este không tạo được liên kết hidro và liên kết hidro giữa các phân tử este với các phân tử nước rất kém.

-   Có mùi thơm đặc trưng :

. iso amyl axetat :     CH₃COOCH₂CH₂CH(CH₃)₂            mùi chuối chín

. benzyl axetat :         CH₃COO-CH₂-C₆H₅                         mùi hoa nhài

. etyl propionat :       CH₃-CH₂-COO-CH₂-CH₃                mùi dứa

III. Tính chất hóa học :

1. Pư cháy :

C_nH_2nO₂    +     O_2  $\to$  nCO₂       +   nH₂O

2. Pư thủy phân trong môi trường axit :

 R–COO–R’     +     H₂O$\to$  R–COOH     +     R’–OH                                                                 

3. Pư thủy phân trong môi trường kiềm :   Pư xà phòng hóa

 R–COO–R’     +     NaOH        →      R–COONa     +     R’–OH

4. Pư ở gốc hidrocacbon :

HCOOR  +  AgNO₃  + NH₃  +   H₂O     → 2Ag

CH₂=CH-COOR       +    Br₂              →        CH₂Br – CHBr – COOR      

CH₂=CH-COOR       +    H₂                →           CH₃ – CH₂ – COOR

  COOCH₃

CH₂=C-COOCH₃         (-CH₂-C-)  

                     CH₃                                         CH₃

          Metyl metacrylat                   thủy tinh hữu cơ

 IV. Điều chế :

1. Este no, đơn :

R – C–OH     +     R’-OH           →                 R-C-O-R’     +     H₂O

                   O                                                                  O

2. Este không no :

R – COOH     +         CHCH         →          R –COO–CH=CH₂

V. Ứng dụng :

Làm dung môi, sx bánh kẹo, nước hoa, mĩ phẩm, keo dán, thủy tinh hữu cơ, xà phòng, chất giặt rửa.

B- LIPIT

I. Khái niệm : lipit là những hợp chất hữu cơ có trong tế bào sống, không hòa tan trong nước nhưng lại tan nhiều trong dung môi hữu cơ không phân cực.Lipit là các este phức tạp gồm chất béo, sáp, steroid, photpholipit…

II. Chất béo :

1.      Khái niệm:  là tri este của glixerol và các axit béo (axit monocacboxylic có số C >=16 không phân nhánh) gọi là triglixerit

CT chung:

2.      Phân loại:

Chất béo không no (dầu) : sản phẩm của axit béo không no

Chất béo no (mỡ) : sản phẩm của axit béo no

Các axit béo thường gặp :

+ Axit stearic :          C₁₇H₃₅COOH  (no, đơn)

+Axit panmitic :       C₁₅H₃₁COOH (no, đơn)

+Axit oleic :              C₁₇H₃₃COOH  (không no, có một nối đôi)

+Axit linoleic :         C₁₇H₃₁COOH  (không no, có hai nối đôi)

3.      Tính chất hóa học:

a)     Phản ứng thủy phân:

+ Trong môi trường axit:

Đặc điểm phản ứng:

-         Sản phẩm: axit và glixerol

-         Là phản ứng thuận nghịch [ tăng nhiệt, thêm axit, thêm nước để tăng tốc độ phản ứng

+ Phản ứng xà phòng hóa:

Đặc điểm phản ứng:

-         Sản phẩm: muối và glixerol

-         Là phản ứng một chiều

-         n_NaOH = 3.n_glixerol

b) Phản ứng cộng với H₂ (đối với chất béo không no):

VD:     (C₁₇H₃₃COO)₃C₃H₅      +      3H₂   →   (C₁₇H₃₅COO)₃C₃H₅

III. Ứng dụng :

Điều chế xà phòng, glixerol, chế biến thực phẩm…

Lưu ý :

Ø  CHỈ SỐ AXIT BÉO : số mg KOH cần dùng để trung hòa 1g chất béo

Ø  CHỈ SỐ XÀ PHÒNG HÓA :  số mg KOH cần dùng để xà phòng hóa 1g chất béo

Ø  CHỈ SỐ IOT :  số g Iot có thể kết hợp với 100g chất béo

Chương II : CACBOHIDRAT (GLUXIT)

 Định nghĩa : Cacbonhidrat là những hợp chất hữu cơ tạp chức, đa số có công thức chung là C_n(H₂O)_m

Phân loại :

Monosaccarit : là nhóm cacbohidrat đơn giản nhất, không thể thủy phân được : glucozo, fructozo.

Đisaccarit : là nhóm cacbohidrat khi thủy phân mỗi phân tử  sinh ra 2 phân tử monosaccarit : saccarozo, mantozo.

Polisaccarit : là nhóm cacbohidrat phức tạp, khi thủy phân  đến cùng mỗi phân tử sinh ra nhiều phân tử monosaccarit : tinh bột, xenlulozo.

A- GLUCOZO  (đường nho)  C₆H₁₂O₆  M = 180

I. Tính chất vật lí, trạng thái tự nhiên :

- Chất rắn, không màu, tan nhiều trong nước , có vị ngọt ( kém đường mía)

- Có trong các bộ phận của cây, trong mật ong chứa 30%, trong máu chứa 0,1%

II. Cấu tạo phân tử :    CH₂OH-[CHOH]₄-CH=O

Tồn tại chủ yếu ở dạng mạch vòng :      

ð Pư chứng tỏ glucozo tồn tại ở dạng mạch vòng là : CH₃OH/HCl

III. Tính chất hóa học :

1. Tính chất của ancol đa chức :

·  Tác dụng với kết tủa Cu(OH)₂ tạo dd xanh thẫm :

2C₆H₁₂O₆     +     Cu(OH)₂     →    (C₆H₁₁O₆)₂ Cu    +   2H₂O

·  Tác dụng với anhidrit axit tạo este :

C₆H₁₂O₆     +    5(CH₃CO)₂O    →  C₆H₇O(OCOCH₃)₅     +   5CH₃COOH

2. Tính chất của andehit :

·  Tác dụng với H₂/Ni,t^o :

CH₂OH[CHOH]₄CHO     +    H_{2   →}    CH₂OH[CHOH]₄CH₂OH        Sobit / Sorbitol

·  Tác dụng với dd AgNO₃ trong NH₃ :

CH₂OH[CHOH]₄CHO + 2AgNO₃ +3NH₃  + H₂O → CH₂OH[CHOH]₄COONH₄   + 2Ag  + 2NH₄ NO₃

                                                                                           Amoni gluconat

Hiện tượng: xuất hiện lớp bạc bám vào thành ống nghiệm

·  Tác dụng với dd Br₂ :

CH₂OH[CHOH]₄CHO    +    Br₂      →   CH₂OH[CHOH]₄COOH     +    HBr

Hiện tượng: mất màu dung dịch Brom

·  Tác dụng với Cu(OH)₂/NaOH ở nhiệt độ cao :

CH₂OH[CHOH]₄CHO   +   Cu(OH)₂   +  NaOH  →  CH₂OH[CHOH]₄COONa  +  Cu₂O$  +  3H₂O

                                                                                                Natri gluconat

Hiện tượng: xuất hiện kết tủa đỏ gạch

3. Tính chất riêng :

C₆H₁₂O_{6  →}    2C₂H₅OH + 2CO₂   

C₆H₁₂O_{6   →}    2CH₃-CH(OH)-COOH   axit lactic

IV. Điều chế :

(C₆H₁₀O₅)_n    +    nH₂O    →         nC₆H₁₂O₆

V. Ứng dụng :

Làm thuốc tăng lực, vitamin C, pha huyết thanh

Trong công nghiệp : tráng ruột phích, tráng gương, sx rượu etylic

VI. Đồng phân :  FRUCTOZO

CTCT                         CH₂ – CH – CH – CH – C – CH₂  

OH     OH   OH    OH    O    OH

Fructozo có tính chất hh tương tự glucozo:

Fructozo              Glucozo

Nhận biết fructozo và glucozo : dùng dd Br₂

B- SACCAROZO, TINH BỘT, XENLULOZO

I. Saccarozo : C₁₂H₂₂O₁₁ ( đường mía)

1. Tính chất vật lí :

Chất rắn kết tinh, không màu, vị ngọt, dễ tan trong nước.

2. Cấu tạo phân tử :

Gồm 1 nhóm    và 1 nhóm   liên với với nhau qua nguyên tử oxi

à  không có nhóm  –CHO trong phân tử (không có tính khử)

3. Tính chất hóa học :

·        Không có pư tráng bạc, không tham gia pư với dd Br₂

·        Không khử Cu(OH)₂/NaOH ở nhiệt độ cao

·        Tác dụng với Cu(OH)₂ tạo dd xanh thẫm :

2C₁₂H₂₂O₁₁    +   Cu(OH)₂   →  (C₁₂H₂₁O₁₁)₂ Cu  +  2H₂O

·        Tác dụng với Ca(OH)₂ (vôi sữa) : vôi sữa tan hết; dẫn khí CO₂ vào dd đục trở lại.

4. Pư thủy phân :     C₁₂H₂₂O_{11 sacarozo}   +   H₂O        →      C₆H₁₂O_{6  glucozo}     +   C₆H₁₂O_{6 fructozo}

5. Ứng dụng :

Làm thức ăn; sx bánh kẹo, nước giải khát; sx thuốc viên, thuốc nước ; sx gương soi, phích.

6. Đồng phân :   MANTOZO

Gồm 2 gốc       liên kết với nhau qua nguyên tử oxi.

à  có nhóm  –CHO trong phân tử (có tính khử)

è  tham gia tất cả phản ứng giống glucozo

è  để nhận biết saccarozo và mantozo ta dùng dd Brom.

C₁₂H₂₂O_{11 mantozo}   +   H₂O    →         2C₆H₁₂O_{6  glucozo}   

II. Tinh bột :

1. Tính chất vật lí :

Chất rắn (bột) vô định hình, màu trắng, không tan trong nước lạnh

Tan trong nước nóng tạo hồ tinh bột.

2. Cấu trúc phân tử :

Gồm nhiều gốc  liên kết với nhau tạo thành 2 dạng : amilozo (cấu tạo mạch không phân nhánh) và amilopectin (cấu tạo mạch phân nhánh).

3. Tính chất hóa học :

a. Pư thủy phân :

(C₆H₁₀O₅)_n   +   nH₂O     →       nC₆H₁₂O₆ glucozo

b. Pư màu với Iot :

Hồ tinh bột + dd I₂   à   có màu xanh tím   

è  để nhận biết : dùng hồ tinh bột

III. Xenlulozo :

1. Tính chất vật lí :

Chất rắn, dạng sợi, màu trắng, không mùi vị, không tan trong nước và các dung môi nhưng tan trong dd Svayde [ Cu(OH)₂ + NH₃]

2. Cấu trúc phân tử :

Gồm nhiều gốc  liên kết với nhau.

3. Tính chất hóa học :

·  Pư thủy phân :

(C₆H₁₀O₅)_n   +   nH₂O     →       nC₆H₁₂O₆ glucozo

·  Pư với axit nitric :

            [C₆H₇O₂(OH)₃]_n   + 2nHNO₃  →       [C₆H₇O₂(ONO₂)₂OH]_n   + 2n H₂O

                                                                                    Xenlulozo đinitrat

            [C₆H₇O₂(OH)₃]_n   + 3nHNO₃  →      [C₆H₇O₂(ONO₂)₃]_n             + 3n H₂O

                                                                                    Xenlulozo trinitrat

·  Pư với anhidrit axetic :

[C₆H₇O₂(OH)₃]_n   + 2n(CH₃CO)₂O  →         [C₆H₇O₂(OCOCH₃)₂OH]_n   + 2n CH₃COOH

                                                                                    Xenlulozo điaxetat

[C₆H₇O₂(OH)₃]_n   + 3n(CH₃CO)₂O  →         [C₆H₇O₂(OCOCH₃)₃]_n             + 3n CH₃COOH

                                                                                                Xenlulozo triaxetat

4. Ứng dụng :

Sx giấy, điều chế tơ nhân tạo như tơ visco, tơ axetat, chế tạo thuốc súng không khói…

Chương III : AMIN, AMINOAXIT VÀ PROTEIN

A- AMIN

I. Khái niệm, phân loại :

1. Khái niệm :

Amin là dẫn xuất của ammoniac khi thay thế nguyên tử H trong phân tử NH₃ bằng gốc hidrocacbon.

CTTQ : amin đơn chức                   C_xH_yN            

            Amin no, đơn chức               C_nH_2n+3N        

            Amin no, đơn chức, bậc I    C_nH_2n+1NH₂        

2. Phân loại : theo 2 cách

·  Theo gốc hidrocacbon :

Ø  Amin mạch hở :        CH₃NH₂ ; C₂H₅NH₂ ; CH₂=CH–CH₂–NH₂…

Ø  Amin thơm :              C₆H₅NH₂   ; C₆H₅CH₂NH₂…

·  Theo bậc amin :

Ø  Amin bậc 1 :  R – NH₂

Ø  Amin bậc 2 :  R – NH – R’

Ø  Amin bậc 3 :  R – N – R’

                                        R’’

II. Đồng phân , danh pháp :

1. Đồng phân :    [Cách dễ nhất là viết theo bậc amin]       

Công thức tính số đồng phân của amin no, đơn :  

*  Viết đồng phân amin của chất có công thức :

·  C₃H₉N

CH₃– CH₂–CH₂– NH₂…… propylamin                                     CH₃– CH(CH₃)– NH₂……isopropylamin

CH₃– CH₂– NH– CH₃........  etylmetylamin                       CH₃–  N – CH₃…………..trimetylamin

                                                                                                                                            CH₃

·  C₄H₁₁N

CH₃– CH₂–CH₂– CH₂–NH₂……butylamin                      CH₃–  N– CH₂ – CH₃……đimetyletyl amin

CH₃– CH₂–CH(CH₃)– NH₂ ……sec butyl amin                                   CH₃

CH₃–CH(CH₃) – CH₂– NH₂……iso butyl amin 

CH₃–C(CH₃)₂– NH₂ ……………tert bytyl amin             CH₃–CH₂– CH₂– NH– CH₃……metylpropyl amin

CH₃–CH(CH₃)– NH– CH₃……..metylisopropyl amin   CH₃–CH₂– NH– CH₂– CH₃……đimetyl amin

2. Danh pháp :

·  Tên gốc chức :

·  Tên thay thế :

v   Một số amin đặc biệt :

·  Anilin (phenyl amin) :   C₆H₅NH₂  chất lỏng không màu, ít tan trong nước,nặng hơn nước

·  Allyl amin :                        CH₂=CH–CH₂–N H₂

·  Benzyl amin :                     C₆H₅CH₂NH₂

·  m- toluidin ; o- toluidin ; p-toluidin :     CH₃C₆H₄NH₂

III.Tính chất vật lí :

·  Metyl amin, đimetyl amin, trimetyl amin, etyl amin : là chất khí, mùi khai , tan nhiều trong nước.

·  Nhiệt độ sôi tăng dần, độ tan trong nước giảm dần theo chiều tăng của phân tử khối.

·  Trong không khí các amin thơm bị oxi hóa, chuyển từ không màu sang màu đen.

·  Các amin đều độc.

IV. Tính chất hóa học :

1. Tính bazo :

            R–NH₂               +         H₂O       →      R–NH₃⁺          +          OH ^-

Lực bazo phụ thuộc vào gốc hidrocacbon :

            C₆H₅NH₂  <  NH₃  <  CH₃NH₂  <  C₂H₅NH₂

(Càng nhiều vòng càng yếu, càng nhiều C mạch hở càng mạnh)

Nhúng giấy quỳ vào dd metylamin, etyl amin, propyl amin : giấy quỳ hóa xanh

Nhúng giấy quỳ vào dd anilin : giấy quỳ không đổi màu.

v   Tác dụng với axit :

            CH₃NH₂         +          HCl     →        CH₃NH₃Cl

            C₂H₅NH₂        +          HCl     →        C₂H₅NH₃Cl

Hiện tượng :      xuất hiện khói trắng                 

C₆H₅NH₂        +          HCl     →        C₆H₅NH₃Cl

Hiện tượng :      anilin tan dần        

à  pư để nhận biết amin mạch hở và amin thơm

v    Amin hay anilin đều là các bazo yếu nên dễ dàng bị bazo mạnh hơn đẩy ra khỏi dd muối

CH₃NH₃Cl  +  NaOH  →  CH₃NH₂        +  NaCl   + H₂O

2. Tính chất của nhân thơm :  Pư thế ở nhân thơm của anilin

C₆H₅NH₂  +  3Br₂ → C₆H₂NH₂Br₃   +  3HBr

Hiện tượng :        xuất hiện kết tủa trắng       à pư để nhận biết anilin

3. Tác dụng với dd muối :   ( nguyên tử từ C₁à C₃)

3RNH₂  +  FeCl₃  +  3H₂O  →   3RNH₃Cl   +  Fe(OH)₃  

4. Tác dụng với axit nitrơ :  (Amin bậc 1 )

             R–NH₂       +     HNO₂      →  R–OH     +    N₂     +    H₂O

5. Pư cháy :

C_nH_2n+3N      +       O_{2    →}        nCO₂   +   H₂O   +    N₂

V. Điều chế :

R–X        +    NH_{3       →}       R–NH₂        +    HX

R–NH₂    +    R’–X    →     R–NH –R’   +    HX

R–NH – R’  +    R’–X    →  R–N –R’     +    HX

                                                                 R’’

R–OH   +   NH_{3      →}          R–NH₂       +    H₂O

R–NO₂   +   3Fe  +   6HCl    →    R–NH₂      +   3FeCl₂   +   2H₂O

. Điều chế anilin :

C₆H₆   +   HNO₃ →      C₆H₅NO₂  +  H₂O

C₆H₅NO₂   +   3Fe  +   6HCl    →   C₆H₅–NH₂     +   3FeCl₂   +   2H₂O