Mở đầu trang 157 KHTN 8: Với chiều cao 2,51 m, anh Kosen người Thổ Nhĩ Kỳ được sách Kỷ lục Guinness ghi nhận là người đàn ông cao nhất thế giới vào ngày 9/5/2011. Ngược lại, với chiều cao 0,51 m, anh Dangi người Nepal được ghi nhận là người đàn ông trưởng thành thấp nhất thế giới vào ngày 26/2/2012. Điều gì khiến họ cao lớn hoặc thấp bé bất thường so với chúng ta?

Phương pháp giải:

Vận dụng hiểu biết đã học về yếu tố ảnh hưởng tới quá trình phát triển chiều cao ở người.

Lời giải:

Điều khiến 2 nhân vật này cao lớn và thấp bé hơn so với người bình thường là do hàm lượng hormone tăng trưởng ở cơ thể họ nằm ngoài mức bình thường.

Nếu hàm lượng hormone tăng trưởng quá cao trong giai đoạn sinh trưởng và phát triển sẽ khiến cơ thể cao lớn bất thường.

Câu hỏi 1 trang 158 KHTN 8: Nêu chức năng của các tuyến nội tiết.

Phương pháp giải:

Vận dụng kiến thức về hệ nội tiết ở người và hình 38.2 để trả lời câu hỏi.

Lời giải:

Câu hỏi 2 trang 158 KHTN 8: Em hãy giải thích vì sao hoạt động của các hormone tuyến tụy giúp ổn định lượng đường trong máu. Quá trình tiết hormone điều hòa đường huyết bị rối loạn có thể dẫn đến hậu quả gì?

Lời giải:

Tuyến tụy tiết hai loại hormone đóng vai trò điều hòa đường huyết là: insulin và glucagon.

- Insulin có vai trò chuyển hóa glucose máu thành glycogen dự trữ ở gan → làm giảm glucose trong máu.

- Glucagon có vai trò giải phóng glycogen và phân giải glycogen thành glucose đi vào máu → làm tăng đường máu.

Quá trình tiết hormone điều hòa đường huyết bị rối loạn có thể dẫn đến rối loạn đường huyết, mắc bệnh tiểu đường, …

Các biện pháp bảo vệ sức khỏe:

- Chế độ ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng và vi chất;

- Tránh stress, căng thẳng kéo dài;

- Hoạt động thể lực vừa sức thường xuyên;

- Ngủ đủ và ngủ sâu giấc; …

Học sinh tự điều tra ở địa phương sinh sống.

Lý thuyết KHTN 8 Bài 38: Hệ nội tiết ở người

I. Các tuyến nội tiết trong cơ thể người

Tuyến yên

- Tuyến yên gồm nhiều loại hormone có tác dụng kích thích hoạt động của các tuyến nội tiết khác trong cơ thể, đồng thời ảnh hưởng đến sự tăng trưởng của cơ và xương, sự trao đổi nước ở thận, sự co thắt cơ trơn ở tử cung, tiết sữa ở tuyến vú.

Tuyến giáp

-Tuyến giáp tiết ra hormone thyroxine (TH) có vai trò quan trọng đối với quá trình trao đổi chất và chuyển hoá năng lượng trong tế bào, cũng như hormone calcitonin tham gia điều hoà calcium và phosphorus trong máu.

Tuyến tụy

-Tuyến tuy vừa tiết dịch tiêu hoá vào tá tràng (chức năng ngoại tiết), vừa tiết các hormone (chức năng nội tiết), tiết hai loại hormone là insulin và glucagon. Hormone insulin giúp chuyển hoá glucose trong máu thành glycogen dự trữ ở gan, dẫn đến giảm đường huyết khi đường huyết tăng, còn hormone glucagon có tác dụng ngược lại.

Tuyến trên thận

-Tuyến trên thận tiết ra adrenaline và noradrenaline giúp làm tăng nhịp tim, co mạch, tăng nhịp hô hấp, dẫn phế quản và góp phần làm tăng đường huyết khi đường huyết giảm. Ngoài ra, tuyến trên thận còn tiết các loại hormone khác có vai trò điều hoà nồng độ glucose, muối sodium và potassium trong máu; điều hoà sinh dục nam, gây những biến đổi đặc tính sinh dục ở nam.

Tuyến sinh dục

-Tuyến sinh dục là tinh hoàn (ở nam) và buồng trứng (ở nữ). Tinh hoàn tiết ra hormone testosterone kích thích sự sinh tinh trùng ở nam; buồng trứng tiết ra hormone estrogen kích thích sự phát triển và rụng trứng ở nữ. Cả hai hormone này đều gây ra những biến đổi cơ thể ở tuổi dậy thì của cả nam và nữ.

II. Một số bệnh liên quan đến hệ nội tiết

Bệnh đái tháo đường

- Đái tháo đường là bệnh rối loạn chuyển hoá glucose trong máu do thiếu hormone insulin hoặc insulin không tác dụng điều hoà đủ lượng đường trong máu.

- Triệu chứng của bệnh bao gồm ăn nhiều, uống nhiều, đi tiểu nhiều, sụt cân,... Bệnh có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm như mù loà, tổn thương dây thần kinh, hoại tử đáy chân.

Bệnh bướu cổ do thiếu iodine

- Bướu cổ là tình trạng phi đại tuyến giáp do cơ thể thiếu iodine dẫn đến hormone thyroxine (TH) không được tiết ra.

- Người mắc bệnh có triệu chứng chậm lớn, trí tuệ phát triển chậm, giảm sút trí nhớ và hoạt động thần kinh suy giảm.

Sơ đồ tư duy KHTN 8 Bài 38: Hệ nội tiết ở người

Xem thêm các bài giải SGK Khoa học tự nhiên lớp 8 Kết nối tri thức hay, chi tiết khác: