- Những thành phần vô sinh và hữu sinh có thể có trong hệ sinh thái rừng.

- Lá và cành cây mục là thức ăn của sinh vật nào?

- Cây rừng có ý nghĩa như nào đối với động vật rừng?

- Động vật rừng có ảnh hưởng như thế nào đến thực vật?

- Nếu như rừng bị cháy mất hết các cây gỗ lớn, nhỏ và có điều gì sẽ xảy ra với động vật? Tại sao?

+ Thành phần vô sinh là: đất, đá, lá rụng, mùn hữu cơ, độ ẩm, nhiệt độ, khí oxi…

+ Thành phần hữu sinh là: cây gỗ, cây cỏ, địa y, hổ, hươu, chuột, cầy, bọ ngựa, sâu, nấm, giun, khỉ, cú mèo…

+ Lá và cành cây mục là thức ăn của sinh vật phân giải: vi khuẩn, giun đất, nấm...

+ Cây rừng cung cấp thức ăn, nơi trú ẩn, nơi sinh sản, điều hòa khí hậu cho động vật sinh sống...

+ Động vật ăn thực vật nhưng cũng góp phần giúp cho thực vật thụ phấn và phát tán, cung cấp phân bón cho thực vật...

+ Nếu rừng bị cháy nhiều loài động vật sẽ chết hoặc phải di cư đi nơi khác vì cháy rừng động vật mất nơi cư trú, mất nguồn thức ăn, nguồn nước cạn kiệt, khí hậu khắc nghiệt không thuận lợi cho sự phát triển của động vật.

Thức ăn của chuột là gì? Động vật nào ăn thịt chuột? Hãy điền nội dung phù hợp vào chỗ trống của chuỗi thức ăn sau:

………………→ Chuột →……………

- Tương tự hãy điền nội dung phù hợp vào chỗ trống của các chuỗi thức ăn sau:

………………→ Bọ ngựa →……………

………………→ Sâu →……………

………………→…………… →……………

- Trong chuỗi thức ăn, mỗi loài là một mắt xích. Em có nhận xét gì về mối quan hệ giữa một mắt xích với mắt xích đứng trước và đứng sau trong chuỗi thức ăn?

Hãy điều tiếp những nội dung phù hợp vào những chỗ trống trong câu sau: Chuỗi thức ăn là một dãy gồm nhiều sinh vật có quan hệ dinh dưỡng với nhau. Mỗi loài trong chuỗi thức ăn vừa là sinh vật tiêu thụ mắt xích……, vừa là sinh vật bị mắt xích…… tiêu thụ.

+ Thức ăn của chuột là: sâu, cây gỗ, cây cỏ. Động vật ăn thịt chuột là: rắn, cầy.

Điền nội dung phù hợp (một trong các trường hợp dưới): 

Cây gỗ → Chuột → Rắn

Cây gỗ → Chuột → Cầy

Sâu → Chuột → Rắn

Sâu → Chuột → Cầy

Cây cỏ → Chuột → Rắn

Cây cỏ → Chuột → Cầy

- Tương tự điền nội dung phù hợp vào chỗ trống của các chuỗi thức ăn sau:

Sâu ăn lá cây → Bọ ngựa → Rắn

Cây gỗ → Sâu → Cầy

Cây cỏ → Sâu → Bọ ngựa

- Trong chuỗi thức ăn, mỗi loài là một mắt xích. Ta nhận thấy mỗi một mắt xích là sinh vật tiêu thụ mắt xích phía trước và là thức ăn của mắt xích đứng sau.  

- Chuỗi thức ăn là một dãy gồm nhiều sinh vật có quan hệ dinh dưỡng với nhau. Mỗi loài trong chuỗi thức ăn vừa là sinh vật tiêu thụ mắt xích phía trước, vừa là sinh vật bị mắt xích phía sau tiêu thụ.

- Cho biết sâu ăn lá tham gia vào các chuỗi thức ăn nào?

- Hãy sắp xếp các sinh vật theo từng thành phần chủ yếu của hệ sinh thái?

+ Sâu ăn lá tham gia vào các chuỗi thức ăn sau: 

Cây gỗ → sâu ăn lá cây →  chuột → rắn

Cây gỗ → sâu ăn lá cây → cầy→ đại bàng

Cây cỏ → sâu ăn lá cây → bọ ngựa→ rắn

Cây cỏ → sâu ăn lá cây → chuột→ rắn

Cây cỏ → sâu ăn lá cây → cầy → đại bàng

+ Các thành phần chủ yếu của một hệ sinh thái

Sinh vật sản xuất: cây gỗ, cây cỏ.

Sinh vật tiêu thụ cấp 1: sâu ăn lá, chuột, hươu.

Sinh vật tiêu thụ cấp 2: bọ ngựa, cầy, rắn.

Sinh vật tiêu thụ cấp 3: rắn, đại bàng, hổ.

Sinh vật phân giải: vi sinh vật, nấm, địa y, giun đốt.

Ví dụ hệ sinh thái nước đứng ở một ao, gồm có các thành phần chính

- Sinh vật sản xuất: rong, bèo, cây thủy sinh, tảo hiển vi.

- Sinh vật tiêu thụ cấp 1: cá nhỏ ăn rong, bèo, tôm, động vật nổi, tép, cua

- Sinh vật tiêu thụ cấp 2: cá to, vừa.

- Sinh vật tiêu thụ cấp 3: cá lớn.

- Sinh vật phản giải: vi sinh vật.

- Cây cỏ là thức ăn của bọ rùa, chầu cháu.

- Ếch nhái ăn bọ rùa, châu chấu.

- Rắn ăn ếch nhái, châu chấu.

- Gà ăn cây cỏ và châu chấu.

- Cáo ăn thịt gà.

... (Dựa vào kiến thức đã biết trong các lớp trước và trong thực tế, em hãy đưa ra thêm về quan hệ thức ăn có thể có của các loài còn lại và vẽ toàn bộ một lưới thức ăn).

Phương pháp giải:

I. Khái niệm hệ sinh thái

II. Chuỗi thức ăn và lưới thức ăn

Các sinh vật trong hệ sinh thái có mối quan hệ với nhau về mặt dinh dưỡng tạo nên các chuỗi và lưới thức ăn.