Hoạt động của GV và HS

Sản phẩm dự kiến

GV chia lớp thành 8 – 10 nhóm HS, mỗi nhóm 4 đến 5 em. Yêu cầu các nhóm phân công nhóm trưởng, thư kí từ tiết học trước. 

Bước 1- Chuyển giao nhiệm vụ 

- Giới thiệu các bộ dụng cụ và mẫu vật cần có và những lưu ý về các dụng cụ dễ vỡ, nguy hiểm. Yêu cầu các nhóm kiểm tra bộ dụng cụ của nhóm mình. Phát  báo cáo thực hành cho HS.

- Nêu tiêu chí đánh giá tiết thực hành. 

- Yêu cầu HS nghiên cứu các bước làm tiêu bản hình 26.1 trong SGK. Quan sát GV làm mẫu sau đó tiến hành thực hiện theo nhóm trong thời gian 15 phút.

Bước 2 - Tổ chức thực hiện

- GV hướng dẫn các nhóm HS phân chia công việc cho tất cả các thành viên. Ưu tiên quan sát và vẽ hình tiêu bản mẫu trước trong lúc chờ làm tiêu bản vi khuẩn trong nước dưa muối.

- HS chủ động phân chia công việc và làm việc theo hướng dẫn của GV trong thời gian 15 phút

- GV quan sát, hỗ trợ các nhóm đồng thời nhắc nhở HS các quy định đảm bảo an toàn phòng thí nghiệm, thực hành.

Bước 3 -  Báo cáo sản phẩm

- GV thu lại báo cáo thực hành của các nhóm. Mời đại diện 1 nhóm lên báo cáo. Các nhóm khác nhận xét, góp ý.

Bước 4 -  Đánh giá kết quả

- GV nhận xét thao tác thực hành và bài báo cáo của các nhóm sau đó chấm điểm sau tiết học. 

- Chuẩn hóa kiến thức bằng cách chiếu ảnh chụp các mẫu vi khuẩn GV đã quan sát chuẩn trước đó cho HS và chốt kiến thức, kĩ năng quan trọng.

Hình ảnh vi khuẩn quan sát được:

Hoạt động của GV và HS

Sản phẩm dự kiến

Tổ chức dưới dạng một hoạt động trải nghiệm STEM gồm 5 bước theo quy trình 5E cụ thể dưới đây

Bước 1: Engage (Gắn kết) - Chuyển giao nhiệm vụ 

- GV đưa tình huống: sắp tới lớp chúng ta chuẩn bị tổ chức một buổi liên hoan tại lớp. Cô muốn các con tự tay chuẩn bị món tráng miệng là sữa chua để vừa đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm lại vừa tiết kiệm chi phí của buổi liên hoan.

Yêu cầu mỗi nhóm: tạo ra một sản phẩm là sữa chua tự nhiên và ít nhất 1 sản phẩm sữa chua hoa quả từ các nguyên liệu và dụng cụ có sẵn.

- Nêu tiêu chí đánh giá sản phẩm nhóm: sữa chua ngon, đảm bảo vệ sinh, giá thành mỗi hũ 100ml nhỏ hơn giá của 1 hũ sữa chua tương tự có sẵn trên thị trường. 

- Giới thiệu các bộ dụng cụ và nguyên liệu cần có và những lưu ý về các dụng cụ dễ vỡ, nguy hiểm. Yêu cầu các nhóm kiểm tra bộ dụng cụ của nhóm mình. 

- Tổ chức cho HS thảo luận trong 3 phút đặt ra câu hỏi định hướng để giải quyết nhiệm vụ mà GV đưa ra. GV có thể gợi ý để HS biết cách đặt cau hỏi hoặc đưa thêm câu hỏi cho HS tìm hiểu. Ví dụ: 

+ Câu 1: Vi khuẩn nào có trong sữa chua? Chúng tạo ra chất gì để làm chua sữa?

+ Câu 2: Vi khuẩn trong sữa chua hoạt động tốt trong điều kiện nào?

+ Câu 3: Vai trò của sữa chua và sữa đặc trong quá trình làm sữa chua là gì?

+ Câu 4: Tại sao phải sử dụng nước sôi? Cần phải ủ sữa ở nhiệt độ bao nhiêu độ?

+ Câu 5: Nhiệt kế dùng để làm gì? Cần phải sử dụng các dụng cụ như thế nào để đảm bảo vệ sinh?

+ Câu 6: Với nguyên liệu là 1 hộp sữa chua 100g và 1 hộp sữa đặc 380g có thể làm được bao nhiêu hộp sữa chua 100ml? 

+ Câu 7: Nếu cho hoa quả thì nên cho hoa quả vào thời điểm nào trong quy trình? Vì sao? ….

- GV hướng dẫn cho HS nghiên cứu thông tin trong sách giáo khoa, mạng internet để tìm câu trả lời và xác định các bước làm cũng như tỉ lệ các nguyên liệu. GV nên định hướng một số câu quan trọng cần giải quyết luôn liên quan đến các bước làm, vai trò của các nguyên liệu, cách sử dụng các dụng cụ, cách tạo ra các mẫu thử nghiệm bằng cách thay đổi tỉ lệ các nguyên liệu, nhiệt độ ủ …. Các câu hỏi hoặc vấn đề còn lại để HS về nhà tự tìm hiểu tiếp.

Bước 2: Explore (khám phá) - Tổ chức thực hiện

- GV hướng dẫn các nhóm HS phân chia công việc cho tất cả các thành viên và phát báo cáo thực hành cho các nhóm và hướng dẫn ghi chép thông tin

- Yêu cầu:

+ HS triển khai tại nhà và ghi chép lại công thức và các bước làm từng sản phẩm, chụp hình sản phẩm để làm báo cáo

+ Nộp bản báo cáo kèm sản phẩm tốt nhất mà nhóm lựa chọn vào tiết tiếp theo.

- Lưu ý trong quá trình HS thực hiện tại nhà, HS có thể chủ động liên hệ với GV hoặc các chuyên gia (người có kinh nghiệm) để hỗ trợ. 

Bước 3: Explain (Giải thích)-  Báo cáo sản phẩm

- GV mời đại diện của tất cả các nhóm lần lượt lên báo cáo và giới thiệu sản phẩm.

- HS báo cáo kết quả thử nghiệm: các mẫu thử, kết quả từng mẫu, giải thích kết quả (các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình lên men của vi khuẩn) và cuối cùng là đánh giá chi phí, chất lượng sản phẩm.

- GV tổng hợp lại các quy trình làm sữa chua của các nhóm đã thực hiện. Ghi chép lại các thao tác chưa hợp lí của các em (nếu có) để góp ý điều chỉnh

Bước 4: Extend  (Mở rộng)  

- GV nêu vấn đề mở rộng: ở buổi liên hoan tới nếu cần phải chuẩn bị số lượng hộp sữa chua bằng 2 lần số lượng HS trong lớp thì bạn cần bao nhiêu hộp sữa chua giống và bao nhiêu hộp sữa đặc? Tổng chi phí là bao nhiêu?

Bước 5: Evaluate -  Đánh giá kết quả

* GV phát cho mỗi HS một tờ phiếu bình chọn sau đó tổ chức cho các nhóm HS lần lượt đi nếm thử sản phẩm của nhau để cho đánh giá về độ ngon bằng cách tặng phiếu bình chọn cho nhóm có sản phẩm ngon nhất. Điểm độ ngon tương ứng với số lượng phiếu bình chọn mà nhóm đó nhận được. (Lưu ý đảm bảo vệ sinh GV nên yêu cầu các nhóm chuẩn bị các thìa nhỏ cho mỗi người thử)

* Tổ chức cho HS đánh giá nốt các tiêu chí còn lại theo bảng đánh giá GV cung cấp.

- Quy trình làm sữa chua (như SGK)

- Các yếu tố quan trọng có ảnh hưởng đến quá trình lên men của vi khuẩn trong sữa chua: 

+ Nhiệt độ ủ từ 32oC – 48oC. Nhiệt độ càng cao sữa càng nhanh chua. Do nhiệt độ cao làm tăng tốc độ lên men của vi khuẩn.

+ Điều chỉnh lượng sữa chua giống cũng làm ảnh hưởng đến thời gian thu được thành phẩm. 

+ Độ sạch của dụng cụ làm sữa :vệ sinh đồ dùng không sạch sẽ làm sót các vi khuẩn có hại chúng làm hỏng sữa và diệt các vi khuẩn lên men lactic có trong sữa chua.