Câu 1 trang 78 Tiếng Việt lớp 5 Tập 1: Thực hiện yêu cầu:

a. Tra từ điển để tìm nghĩa gốc và 2 – 3 nghĩa chuyển của từ "ăn".

b. Đặt câu để phân biệt các nghĩa của từ "ăn” tìm được ở bài tập a.

Lời giải:

a.

- Nghĩa gốc: tự cho vào cơ thể thức nuôi sống.

- Nghĩa chuyển:

+ Nhận lấy để hưởng.

+ Gắn, dính chặt vào nhau, khớp với nhau.

b.

- Nghĩa gốc: Mai đang ăn cơm.

- Nghĩa chuyển:

+ Bán được căn nhà nhà, Mai ăn hoa hồng rất cao.

+ Hồ này dán không ăn.

Câu 2 trang 79 Tiếng Việt lớp 5 Tập 1: Đọc các đoạn thơ sau và thực hiện yêu cầu:

a. Nắng vàng tươi rải nhẹ

Bưởi tròn mọng trĩu cành

Hồng chín như đèn đỏ

Thắp trong lùm cây xanh.

Theo Tiếng Việt 3, 1997

b. Chiều qua cỏ héo rũ

Vì nắng nóng cỏ ơi

Sớm nay tươi lại rồi

Nhờ uống sương đêm đấy.

Khánh Vũ

– Từ "tươi" trong mỗi đoạn thơ được dùng với nghĩa gốc hay nghĩa chuyển?

– Đặt 1 – 2 câu có từ "tươi" mang nghĩa chuyển.

Lời giải:

- Từ “tươi” trong mỗi đoạn thơ a được dùng với nghĩa chuyển.

- Từ “tươi” trong mỗi đoạn thơ b được dùng với nghĩa gốc.

- Đặt câu:

+ Nét chữ còn tươi vết mực.

+ Nam cười rất tươi.

Câu 3 trang 79 Tiếng Việt lớp 5 Tập 1: Đọc các thành ngữ, tục ngữ sau và thực hiện yêu cầu:

- Ở hiền gặp lành.

- Nhìn xa trông rộng.

- Non xanh nước biếc.

a. Chỉ ra cặp từ đồng nghĩa trong mỗi thành ngữ, tục ngữ.

b. Đặt câu với 1 – 2 thành ngữ, tục ngữ đã cho.

Phương pháp giải:

Em đọc kĩ các thành ngữ, tục ngữ, suy nghĩ và trả lời câu hỏi.

Lời giải:

a. Cặp từ đồng nghĩa:

- Hiền – lành

- Xa – rộng

- Xanh – biếc

b. Nam thường được gặp nhiều may mắn vì cậu “ở hiền gặp lành”.

Câu 4 trang 79 Tiếng Việt lớp 5 Tập 1: Đọc đoạn thơ sau và thực hiện yêu cầu:

Mười lăm năm... mỗi sáng chiều

Bác Hồ chăm chút, nâng niu từng cành.

Cây càng khoẻ, lá càng xanh

Như miền Nam đó trưởng thành nở hoa.

Cành cao che mát sân nhà

Tùng ôm bóng dáng Cha già sớm trưa.

Dạn dày sương gió nắng mưa

Trái ngon vẫn đậu đợi mùa chín thơm.

Mặc cho lửa đạn mưa bom

Ong xây bọng mật trong vòm lá xanh.

Đã nghe thơm nắng Ba Đình

Ngọt mùa vú sữa bờ kênh Tháp Mười.

Cây ơi! Ơn Bác đời đời

Bác đi – Con cháu thay Người chăm cây!

Quốc Tấn

a. Tìm các danh từ được viết hoa để thể hiện sự tôn trọng đặc biệt trong đoạn thơ.

b. Việc viết hoa các danh từ đó nói lên tình cảm gì của tác giả và nhân dân Việt Nam đối với Bác Hồ?

Lời giải:

a. Các danh từ được viết hoa để thể hiện sự tôn trọng đặc biệt trong đoạn thơ: Bác Hồ, miền Nam, Cha, Bác, Người.

b. Việc viết hoa các danh từ đó nói lên tình cảm yêu mến, biết ơn, tôn trọng của tác giả và nhân dân Việt Nam đối với Bác Hồ.