Với giải sách bài tập Lịch sử 10 Bài 1: Hiện thực lịch sử và nhận thức lịch sử sách Cánh diều hay, chi tiết giúp học sinh dễ dàng xem và so sánh lời giải từ đó biết cách làm bài tập trong SBT Lịch sử 10. Mời các bạn đón xem:

Giải SBT Lịch sử lớp 10 Bài 1: Hiện thực lịch sử và nhận thức lịch sử

Câu 1 trang 4 SBT Lịch sử 10: Khái niệm lịch sử không bao hàm nội dung nào sau đây?

A. Là những gì đã diễn ra trong quá khứ của xã hội loài người.

B. Là những câu chuyện về quá khứ hoặc tác phẩm ghi chép về quá khứ.

C. Là sự tưởng tượng của con người liên quan đến sự việc sắp diễn ra.

D. Là một khoa học nghiên cứu về quá khứ của con người.

Trả lời:

Đáp án đúng là: C

Câu 2 trang 4 SBT Lịch sử 10: Toàn bộ những gì đã diễn ra trong quá khứ, tồn tại một cách khách quan không phụ thuộc vào ý muốn chủ quan của con người được gọi là

A. hiện thực lịch sử.

B. nhận thức lịch sử.

C. sự kiện tương lai.

D. khoa học lịch sử.

Trả lời:

Đáp án đúng là: A

Câu 3 trang 4 SBT Lịch sử 10: Nội dung nào sau đây phản ánh đúng và đầy đủ về đối tượng nghiên cứu của Sử học?

A. Những hoạt động của con người trên lĩnh vực chính trị và quân sự.

B. Toàn bộ những hoạt động của con người trong quá khứ, diễn ra trên mọi lĩnh vực.

C. Toàn bộ những hoạt động của con người đã diễn ra từ thời kì cổ đại đến thời kì cận đại.

D. Những hoạt động của con người từ khi xuất hiện chữ viết đến nay.

Trả lời:

Đáp án đúng là: B

Câu 4 trang 4 SBT Lịch sử 10: Một trong những chức năng cơ bản của Sử học là

A. khôi phục hiện thực lịch sử thông qua miêu tả và tưởng tượng.

B. tải tạo biến cố lịch sử thông qua thí nghiệm.

C. khôi phục hiện thực lịch sử một cách chính xác, khách quan,

D. cung cấp tri thức cho các lĩnh vực khoa học tự nhiên.

Trả lời:

Đáp án đúng là: C

Câu 5 trang 4 SBT Lịch sử 10: Ý nào sau đây là một trong những nhiệm vụ cơ bản của Sử học?

A. Ghi chép, miêu tả đời sống.

B. Dự báo tương lai.

C. Tổng kết bài học từ quá khứ.

D. Giáo dục, nêu gương.

Trả lời:

Đáp án đúng là: D

Câu 6 trang 4 SBT Lịch sử 10: Những nguyên tắc cơ bản cần đặt lên hàng đầu của Sử học là gì?

A. Chính xác, kịp thời, nhân văn.

B. Khách quan, trung thực, tiến bộ

C. Trung thực, công bằng, tiến bộ.

D. Công bằng, trung thực, khách quan.

Trả lời:

Đáp án đúng là: B

Câu 7 trang 5 SBT Lịch sử 10: Căn cứ vào dạng thức tồn tại, sử liệu được chia thành những loại hình cơ bản nào?

A. Lời nói - truyền khẩu, hiện vật, hình ảnh, thành văn.

B. Lời nói, vật chất, tinh thần, văn tự.

C. Truyền khẩu, chữ viết, công cụ.

D. Lời nói - truyền khẩu, tranh ảnh, chữ viết, tài sản.

Trả lời:

Đáp án đúng là: A

Câu 8 trang 5 SBT Lịch sử 10: Nối khái niệm ở cột A với nội dung giải thích ở cột B cho phù hợp.

Trả lời:

Ghép nối:

Câu 9 trang 5 SBT Lịch sử 10: Chọn từ cho sẵn dưới đây đặt vào chỗ chấm (...) để hoàn thành các câu sau cho đúng: A. nguồn sử liệu, B. tính toàn diện, C. khách quan, D. lịch đại, E. chủ quan

1. Hiện thực lịch sử có trước, nhận thức lịch sử có sau. Hiện thực lịch sử luôn …….(1), còn nhận thức lịch sử vừa khách quan vừa ……….(2).

2. Thông tin về hoạt động của con người trong quá khứ được lưu giữ ở nhiều dạng khác nhau, gọi là ………..(3).

3. Việc trình bày lịch sử theo thời gian trước - sau giúp người đọc thấy được tiến trình phát triển của lịch sử, gọi là phương pháp trình bày theo ……...(4).

4. Đối tượng nghiên cứu của Sử học rất đa dạng và mang ……...(5), gồm toàn bộ những hoạt động của con người trong quá khứ.

Trả lời:

1. Hiện thực lịch sử có trước, nhận thức lịch sử có sau. Hiện thực lịch sử luôn (1) khách quan, còn nhận thức lịch sử vừa khách quan vừa (2) chủ quan

2. Thông tin về hoạt động của con người trong quá khứ được lưu giữ ở nhiều dạng khác nhau, gọi là (3) nguồn sử liệu

3. Việc trình bày lịch sử theo thời gian trước - sau giúp người đọc thấy được tiến trình phát triển của lịch sử, gọi là phương pháp trình bày theo (4) lịch đại

4. Đối tượng nghiên cứu của Sử học rất đa dạng và mang (5) tính toàn diện gồm toàn bộ những hoạt động của con người trong quá khứ.

Câu 10 trang 6 SBT Lịch sử 10: Phân biệt các loại hình sử liệu qua các hình từ 1.1 đến 1.3.

Trả lời:

- Hình 1.1 - sử liệu hình ảnh

- Hình 1.2 - sử liệu thành văn

- Hình 1.3 - sử liệu hiện vật

Câu 11 trang 6 SBT Lịch sử 10: Sơ đồ 1 thể hiện phương pháp trình bày nào của Sử học? Hãy giới thiệu về phương pháp đó.

Trả lời:

- Sơ đồ trên thể hiện phương pháp lịch đại.

- Phương pháp lịch đại là: trình bày lịch sử theo thời gian trước - sau (mối quan hệ dọc), giúp người đọc thấy được tiến trình lịch sử.

Câu 12 trang 6 SBT Lịch sử 10: Em hãy lí giải vì sao khi nghiên cứu và trình bày lịch sử, nhà sử học cần ưu tiên sử dụng nguồn sử liệu sơ cấp thay vì sử dụng nguồn sử liệu thứ cấp?

Trả lời:

- Sử liệu sơ cấp đóng vai trò bằng chứng. Nếu không có hoặc có ít bằng chứng, việc miêu tả, phục dựng lại quá khứ  là không đáng tin cậy, không thuyết phục hoặc rất dễ sai sót.

- Nguồn sử liệu thứ cấp được tạo ra sau thời điểm xuất hiện của các sự vật, hiện tượng được nghiên cứu, đã có sự “can thiệp” của con người (thể hiện quan điểm tiếp cận, đánh giá, nhận xét,…), do vậy chỉ có giá trị tham khảo đối với nhà nghiên cứu.

Bài giảng Lịch sử 10 Bài 1: Hiện thực lịch sử và nhận thức lịch sử - Cánh diều

Xem thêm các bài giải SBT Lịch sử lớp 10 Cánh diều hay, chi tiết khác:

Bài 1: Hiện thực lịch sử và nhận thức lịch sử

Bài 2: Tri thức lịch sử và cuộc sống

Bài 3: Sử học với các lĩnh vực khoa học khác

Bài 4: Sử học với một số lĩnh vực, ngành nghề hiện đại

Bài 5: Khái niệm văn minh

Lý thuyết Lịch sử 10 Bài 1: Hiện thực lịch sử và nhận thức lịch sử

1. Lịch sử, hiện thực lịch sử và nhận thức lịch sử

1.1. Lịch sử

- Khái niệm Lịch sử có thể hiểu theo ba nghĩa chính:

+ Thứ nhất, lịch sử là những gì đã diễn ra trong quá khứ của xã hội loài người.

+ Thứ hai, lịch sử là những câu chuyện về quá khứ hoặc tác phẩm ghi chép về quá khứ

+ Thứ ba, lịch sử là một khoa học (còn gọi là Sử học) nghiên cứu về quá khứ của con người. Khoa học lịch sử nghiên cứu các sự kiện, hiện tượng đã diễn ra trong xã hội loài người và phát hiện ra quy luật phát sinh, phát triển của nó.

=> Như vậy: khái niệm lịch sử gắn với hai yếu tố cơ bản là: hiện thực lịch sử và nhận thức lịch sử.

1.2. Hiện thực lịch sử

- Hiện thực lịch sử: là toàn bộ những gì đã diễn ra trong quá khứ, tồn tại một cách khách quan, không phụ thuộc vào ý muốn chủ quan của con người (người nhận thức)

- Ví dụ:

+ Mũi tên đồng được tìm thấy ở Cổ Loa; Rìu đồng Đông Sơn; Trống đồng Ngọc Lũ...

+ Sự kiện ngày 2/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa…

1.3. Nhận thức lịch sử

- Nhận thức lịch sử: Là toàn bộ những tri thức, hiểu biết, những ý niệm và hình dung của con về quá khứ.

- Ví dụ:

+ Mô hình phục dựng nỏ Liên Châu

+ Mô hình phục dựng bếp Hoàng Cầm

+…

2. Đối tượng, chức năng, nhiệm vụ và nguyên tắc cơ bản của sử học

2.1. Đối tượng nghiên cứu của sử học

- Đối tượng nghiên cứu của Sử học rất đa dạng và mang tính toàn diện, gồm toàn bộ những hoạt động của con người (cá nhân, tổ chức, cộng đồng, quốc gia hoặc khu vực,...) trong quá khứ, diễn ra trên mọi lĩnh vực, như chính trị, kinh tế, xã hội, văn hoá, quân sự, ngoại giao,...

- Ví dụ:

+ Lịch sử ngoại giao Việt Nam

+ Công cụ lao động của người nguyên thủy…

+ Các cuộc chiến tranh thế giới

+ …

2.2. Chức năng và nhiệm vụ của sử học

- Chức năng của Sử học là khôi phục hiện thực lịch sử thật chính xác, khách quan (chức năng khoa học) và phục vụ cuộc sống của con người hiện tại thông qua những bài học kinh nghiệm được đúc kết từ quả khứ (chức năng xã hội).

- Nhiệm vụ của Sử học là:

+ Cung cấp những tri thức khoa học (những tri thức đã được khoa học lịch sử thừa nhận, giúp con người hiểu đúng về quá khứ)

+ Giáo dục, nêu gương (hướng con người tới những phẩm chất, giá trị tốt đẹp, tiến bộ và nhân văn)

2.3. Nguyên tắc cơ bản của sử học

- Các nguyên tắc cơ bản của sử học:

+ Nguyên tắc khách quan: dựa trên các nguồn sử liệu, nhà sử học khôi phục lại hiện thực lịch sử một cách khách quan, không nhận thức phiến diện, một chiều

+ Nguyên tắc trung thực: Nhà sử học cần trung thực, tôn trọng những gì đã diễn ra, không xuyên tạc, thêm bớt hoặc làm sai lệch hiện thực lịch sử

+ Nguyên tắc tiến bộ: Từ thấu hiểu quá khứ, sử học hướng dến phục vụ cuộc sống con người, góp phần xây dựng xã hội văn minh, tiến bộ

+ Ngoài các nguyên tắc trên, việc nghiên cứu và trình bày lịch sử còn phải bảo đảm tính toàn diện và cụ thể

- Ý nghĩa của các nguyên tắc cơ bản:

+ Định hướng việc nghiên cứu cho nhà sử học: bám sát mục tiêu, nhiệm vụ, phương pháp nghiên cứu,

+ Giúp nhà sử học hiểu rõ sứ mệnh, trách nhiệm, đạo đức của người viết lịch sử.

+ Phê phán các quan điểm sai trái, bảo vệ lẽ phải, ủng hộ quan điểm khoa học, tiến bộ và nhân văn.

3. Các nguồn sử liệu và một số phương pháp cơ bản của sử học

3.1. Các nguồn sử liệu

- Cách phân loại thứ nhất: Căn cứ vào mối liên hệ giữa các sự vật, hiện tượng được nghiên cứu và giá trị của thông tin, sử liệu được chia làm 2 nguồn là: sử liệu sơ cấp và sử liệu thứ cấp:

+ Sử liệu sơ cấp: là sử liệu được tạo ra đầu tiên, gần nhấthoặc gắn liền với thời gian xuất hiện của các sự kiện, hiện tượng được nghiên cứu. Ví dụ: hổ sơ, văn kiện, nhật kí, ảnh chụp, đoạn băng hình, hiện vật gốc,...

+ Sử liệu thứ cấp: là sử liệu được tạo ra sau thời điểm xuất hiện của các sự vật, hiện tượng được nghiên cứu, thường là những công trình, tác phẩm, bài báo nghiên cứu về hiện thực lịch sử.

- Cách phân loại thứ hai: Căn cứ vào dạng thức tồn tại, sử liệu được chia làm bốn loại hình cơ bản: sử liệu lời nói – truyền khẩu; sử liệu hiện vật; sử liệu hình ảnh và sử liệu thành văn

+ Sử liệu lời nói - truyền khẩu: là nguồn sử liệu thông qua lời nói, truyền khẩu, gồm những câu chuyện truyền thuyết, cổ tích, giai thoại,... được lưu truyền từ đời này qua đời khác hoặc những lời kể của nhân chứng lịch sử.

+ Sử liệu hiện vật: Là nguồn sử liệu vật thể do con người tạo tác, gồm các di tích, công trình hoặc đồ vật cụ thể,…

+ Sử liệu hình ảnh: Là nguồn sử liệu phản ánh về quá khứ thông qua tư liệu hình ảnh, gốm tranh, ảnh, băng hình,...

+ Sử liệu thành văn: Là nguồn sử liệu bằng chữ viết, như sách, báo, bản ghi chép, nhật kí, hiệp ước, hiệp định,...

Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến chống thực dân Pháp (1946)

3.2. Một số phương pháp cơ bản của sử học

- Phương pháp nghiên cứu, bao gồm:

+ Phương pháp lịch sử: Tìm hiểu, khối phục, mô tả các sự kiện, hiện tượng (về quá trình ra đời, phát triển và suy vong), gắn Với bối cảnh lịch sử cụ thể,..

+ Phương pháp Lô-gic: Tìm hiểu lịch sửtrong hình thứctổng quát để tìm ra các đặc

điểm chung, bản chất, quy luật, mối quan hệ nhân quả của lịch sử,..

- Phương pháp trình bày, bao gồm:

+ Phương pháp lịch đại: Trình bày lịch sử theo thời gian trước - sau (mối liên hệ dọc), giúp người đọc thấy được tiến trình của lịch sử

+ Phương pháp đồng đại: Trình bày lịch sử theo không gian ở cùng giai đoạn (mỗi liên hệ ngang), giúp người đọc thấy được ở cùng một thời điểm có những sự kiện nào.

- Phương pháp tiếp cận liên ngành: Sử học khai thác thông tin của nhiều ngành khoa học (khảo cổ học dân tộc học; văn hóa học….) để làm sáng tỏ các sự kiện, hiện tượng lịch sử có liên quan.

- Lưu ý: Tùy thuộc mục đích, nhiệm vụ, đối tượng nghiên cứu hoặc trình bày thông tin lịch sử… nhà sử học sẽ lựa chọn các phương pháp cụ thể. Tuy nhiên, phương pháp lịch sử và phương pháp lo-gics vẫn là các phương pháp chủ đạo.