Lý thuyết Carboxylic acid (Chân trời sáng tạo 2024) hay, chi tiết

Lý thuyết Carboxylic acid (Chân trời sáng tạo 2024) hay, chi tiết | Hóa học 11

Admin Vietjack Ngày: 03-04-2024 Lớp 11

3 K

Với tóm tắt lý thuyết Hóa học lớp 11 Bài 19: Carboxylic acid sách Chân trời sáng tạo hay, chi tiết cùng với bài tập trắc nghiệm chọn lọc có đáp án giúp học sinh nắm vững kiến thức trọng tâm, ôn luyện để học tốt môn Hóa học 11.

Lý thuyết Hóa học lớp 11 Bài 19: Carboxylic acid

A. Lý thuyết Carboxylic acid

1. Khái niệm – cấu trúc – danh pháp

- Carboxylic acid là hợp chất hữu cơ mà trong phân tử có nhóm carboxyl (-COOH) liên kết trực tiếp với nguyên tử carbon (của gốc hydrocarbon hoặc nhóm –COOH khác) hoặc nguyên tử hydrogen.

- Công thức chung của carbonxylic acid đơn chức, no, mạch hở: C_nH_2n+1COOH (n≥0).

- Tên theo danh pháp thay thế của carboxylic acid đơn chức, mạch hở:

Số chỉ vị trí nhánh-tên nhánh+tên hydrocarbon ứng với mạch chính (bỏ kí tự e ở cuối)+oic+acid

+ Mạch chính là mạch carbon dài nhất chứa nhóm –COOH.

+ Đánh số nguyên tử carbon của nhóm –COOH là 1.

2. Tính chất vật lý

- Hầu như là chất lỏng hoặc chất rắn ở điều kiện thường.

- Nhiệt độ sôi của carboxylic acid cao hơn nhiệt độ sôi của alcohol, aldehyde, ketone tương ứng vì có liên kết hydrogen giữa 2 phân tử hoặc giữa nhiều phân tử.

- Các carboxylic acid đầu dãy tan vô hạn trong nước, độ tan giảm dần theo độ tăng chiều dài mạch carbon.

3. Tính chất hóa học

Liên kết O-H trong carboxylic acid phân cực hơn so với alcohol, phenol.

a) Tính acid.

- Làm đổi màu giấy quỳ tím.

- Phản ứng với một số kim loại, oxide base, base, muối…

b) Phản ứng ester hóa: phản ứng với alcohol tạo ester

(ảnh 1)

4. Ứng dụng của một số carboxylic acid thông dụng

- Carboxylic acid có nhiều ứng dụng trong các lĩnh vực như: thực phẩm, dược phẩm, mỹ phẩm, y tế, phẩm nhuộm, tổng hợp hữu cơ,…

5. Điều chế

- Phương pháp lên men giấm: sử dụng men giấm để oxi hóa ethanol bằng oxygen không khí thành acetic acid.

(ảnh 2)

- Phương pháp oxi hóa alkane

(ảnh 3)

Sơ đồ tư duy Carboxylic acid

B. Trắc nghiệm Carboxylic acid

Câu 1. Khi hòa tan vào nước, acetic acid

A. phân li hoàn toàn.

B. phân li một phần.

C. không phân li.

D. không tan trong nước.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

Khi hòa tan vào nước, acetic acid phân li một phần.

${CH}_{3} COOH ⇌ {CH}_{3} {COO}^{-} + H^{+}$

Câu 2. Chất nào sau đây không phản ứng được với dung dịch acetic acid?

A. NaOH.

B. Cu.

C. Zn.

D. CaCO₃.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

Kim loại Cu đứng sau (H) trong dãy hoạt động hoá học của kim loại nên không tác dụng với acetic acid (CH₃COOH).

Câu 3.Acetic acid được điều chế bằng phương pháp lên men giấm từ dung dịch chất nào sau đây?

A. C₂H₅OH.

B. CH₃OH.

C. CH₃CHO.

D. HCOOH.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: A

Acetic acid được điều chế bằng phương pháp lên men giấm từ dung dịch C₂H₅OH.

C₂H₅OH + O₂ $\overset{men}{\to}$ CH₃COOH + H₂O

Câu 4. Giấm ăn được dùng phổ biến trong chế biến thực phẩm, có chứa acetic acid với hàm lượng 4 – 8% về thể tích. Một chai giấm ăn thể tích 500 mL có hàm lượng acetic acid là 5%, thể tích acetic acid có trong chai giấm ăn đó là

A. 5 mL.

B. 25 mL.

C. 50 mL.

D. 100 mL.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

Thể tích acetic acid có trong chai giấm ăn đó là: 500.0,05 = 25 mL.

Câu 5. Cho X, Y, Z, T là các chất khác nhau trong số 4 chất: CH₃COOH, C₆H₅COOH (benzoic acid), C₂H₅COOH, HCOOH và giá trị nhiệt độ sôi được ghi trong bảng sau:

Chất	X	Y	Z	T
Nhiệt độ sôi (°C)	100,5	118,2	249,0	141,0

Nhận xét nào sau đây là đúng ?

A. T là C₆H₅COOH.

B. X là C₂H₅COOH.

C. Y là CH₃COOH.

D. Z là HCOOH.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: C

Chất	X	Y	Z	T
Nhiệt độ sôi (°C)	100,5	118,2	249,0	141,0
Kết luận	HCOOH	CH₃COOH	C₂H₅COOH	C₆H₅COOH

Câu 6. Công thức tổng quát của carboxylic acid no, đơn chức, mạch hở là

A. C_nH_2nO₂ (n≥1).

B. C_nH_2n+2O₂ (n≥1).

C. C_nH_2n-1COOH (n≥1).

D. C_nH_2nO₂ (n ≥ 2).

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: A

Công thức tổng quát của carboxylic acid no, đơn chức, mạch hở là C_nH_2nO₂ (n≥1).

Câu 7.Propanoic acid có công thức cấu tạo là

A. CH₃CH₂OH.

B. CH₃COOH.

C. CH₃CH₂COOH.

D. CH₃CH₂CH₂COOH.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: C

Propanoic acid có công thức cấu tạo là CH₃CH₂COOH.

Câu 8. Hợp chất Y có công thức cấu tạo thu gọn là CH₃CH₂CH(CH₃)COOH. Tên gọi của Y là

A. 4-methylbutanoic acid.

B. pentanoic acid.

C. 2-methylpentanoic acid.

D. 2-methylbutanoic acid.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: D

$\overset{4}{C} H_{3} \overset{3}{C} H_{2} \overset{2}{C} H ({CH}_{3}) \overset{1}{C} OOH : 2 - methylbutanoic acid .$

Câu 9.Benzoic acid và muối sodium của nó có tác dụng ức chế sự phát triển của nấm mốc, nấm men và một số vi khuẩn khác nên thường được sử dụng làm chất bảo quản thực phẩm. Benzoic acid có công thức cấu tạo là

A. CH₃COOH.

B. HCOOH.

C. C₆H₅COOH.

D. (COOH)₂.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: C

Benzoic acid có công thức cấu tạo là C₆H₅COOH.

Câu 10.Trong các chất sau đây, chất nào có nhiệt độ sôi cao nhất?

A. CH₃CH₂OH.

B. CH₃COOH.

C. CH₃CHO.

D. CH₃CH₂CH₂CH₃.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

Nhiệt độ sôi của các chất tăng dần theo thứ tự:

CH₃CH₂CH₂CH₃ < CH₃CHO < CH₃CH₂OH < CH₃COOH.

Vậy CH₃COOH có nhiệt độ sôi cao nhất.

Câu 11. Rót 1 - 2 mL dung dịch chất (X) đậm đặc vào ống nghiệm đựng 1 - 2 mL dung dịch NaHCO₃. Đưa que diêm đang cháy vào miệng ống nghiệm thì que diêm tắt. Chất (X) có thể là chất nào sau đây?

A. Ethanol.

B. Acetaldehyde.

C. Acetic acid.

D. Phenol.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: C

Acetic acid phản ứng với NaHCO₃ sinh ra CO₂ làm que diêm bị tắt.

CH₃COOH + NaHCO₃ → CH₃COONa + CO₂ + H₂O.

Câu 12. Cặp dung dịch nào sau đây đều có thể hòa tan Cu(OH)₂ ở nhiệt độ thường?

A. HCHO và CH₃COOH.

B. C₃H₅(OH)₃ và HCHO.

C. C₃H₅(OH)₃ và CH₃COOH.

D. C₂H₄(OH)₂ và CH₃COCH₃.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: C

C₃H₅(OH)₃ là alcohol đa chức, có các nhóm -OH liền kề nên hoà tan Cu(OH)₂ ở điều kiện thường để tạo phức xanh đặc trưng.

CH₃COOH là acid nên hoà tan Cu(OH)₂ ở điều kiện thường.

Câu 13. Có ba ống nghiệm chứa các dung dịch trong suốt: ống (1) chứa ethyl alcohol, ống (2) chứa acetic acid và ống (3) chứa acetaldehyde. Nếu cho Cu(OH)₂/OH⁻lần lượt vào các dung dịch trên và đun nóng thì:

A. cả ba ống đều có phản ứng.

B. ống (1) và ống (3) có phản ứng, còn ống (2) thì không.

C. ống (2) và ống (3) có phản ứng, còn ống (1) thì không.

D. ống (1) có phản ứng, còn ống (2) và ống (3) thì không.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: C

Ống 1: C₂H₅OH + Cu(OH)₂/OH⁻ $\overset{t^{o}}{\to}$ không có phản ứng xảy ra.

Ống 2: 2CH₃COOH + Cu(OH)₂ $\overset{t^{o}}{\to}$ (CH₃COO)₂Cu + 2H₂O.

Ống 3: CH₃CHO + 2Cu(OH)₂ + NaOH $\overset{t^{o}}{\to}$ CH₃COONa + Cu₂O + 3H₂O

Câu 14. Khẳng định nào sau đây không đúng khi nói về đặc điểm của phản ứng ester hóa?

A. Phản ứng ester hóa là phản ứng thuận nghịch.

B. Phản ứng ester hóa là phản ứng một chiều.

C. Phản ứng ester hóa luôn có hiệu suất < 100%

D. Phản ứng ester hóa giữa acid và alcohol thường dùng xúc tác là H₂SO₄ đặc.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: B

Phản ứng ester hóa là phản ứng thuận nghịch.

Câu 15. Hai chất X và Y có cùng công thức phân tử C₃H₄O₂. Cho X tác dụng với CaCO₃ thấy có bọt khí thoát ra, còn Y có thể tham gia phản ứng tráng bạc. Công thức của X và Y lần lượt là

A. CH₂=CHCOOH, OHC-CH₂-CHO.

B. CH₂=CH-COOH, CHºC-O-CH₂OH.

C. HCOO-CH=CH₂, OHC-CH₂-CHO.

D. HCOO-CH=CH₂, CHºC-O-CH₂OH.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: A

X phản ứng với CaCO₃ có khí thoát ra nên X có chứa -COOH, vậy X là CH₂=CHCOOH.

Y có phản ứng tráng bạc nên Y có chứa -CHO, vậy Y là OHC-CH₂-CHO.

Xem thêm các bài tóm tắt Lý thuyết Hóa học lớp 11 Chân trời sáng tạo hay, chi tiết khác:

Lý thuyết Bài 15: Dẫn xuất halogen

Lý thuyết Bài 16: Alcohol

Lý thuyết Bài 17: Phenol