Lớp

Thứ (Ngày dạy)

Sĩ số

HS vắng

Hoạt  động GV và HS

Nội dung cần đạt

Hoạt động 2. Hình thành kiến thức mới

- GV hướng dẫn HS tìm hiểu chung về thể loại sử thi.

- Nêu định nghĩa thể loại sử thi dân gian Việt Nam? (kiểm tra tích hợp với bài “Khái quát VHDG Việt Nam’’).

- Dựa vào “Tiểu dẫn”, hãy nêu một số điểm cơ bản của sử thi dân gian Việt Nam.

- Điểm phân biệt hai loại sử thi dân gian Việt Nam?

- Hãy tóm tắt nội dung cơ bản của sử thi Đăm Săn?   

- Nêu vị trí đoạn trích?

- Cho 1 học sinh đọc - hướng dẫn đọc diễn cảm: giọng điệu hào sảng, nhịp nhàng, âm tiết rõ nét.

- Giáo viên nhận xét, điều chỉnh cho học sinh về cách đọc. Có thể đọc mẫu một đoạn ngắn.

- Chú thích ở sách giáo khoa học sinh đã phải đọc kỹ khi chuẩn bị bài, giáo viên chỉ giải thích thêm khi cần thiết.

- Phân bố cục của đoạn trích?

- HS nêu đại ý đoạn trích?

- GV: Phân tích hình ảnh Đăm Săn trong lúc khiêu chiến? (lời nói, tư thế, thái độ).

- So sánh với hình ảnh Mtao Mxây? (lời nói thái độ)

(các chi tiết tiêu biểu)

- GV nêu vấn đề :

- Cuộc giao chiến giữa 2 tù trưởng được mô tả qua những chặng nào?

- Vào cuộc chiến, ta luôn thấy sự đối lập giữa Mtao Mxây và Đăm Săn. Vậy sự đối lập đó cụ thể như thế nào?

- Lập bảng hệ thống để trả lời những câu hỏi trên.

- Nhận xét khái quát hình ảnh Đăm Săn?

- Nhận xét đặc điểm câu văn ở các chi tiết trên?( từ ngữ, hình ảnh, nhạc điệu)

- GV: Chiến thắng của Đăm Săn mang lại những điều gì? Kết qủa ấy có ý nghĩa gì?

- HS trả lời.

- GV: Phân tích cuộc đối thoại giữa Đăm Săn và nô lệ của Mtao Mxây để thấy được thái độ đối với cuộc chiến và người anh hùng? Họ đi theo ĐS có phải vì sợ chàng không?

- HS trả lời.

- GV: Thái độ của dân làng Đăm Săn đối với chàng?

- HS thảo luận, trả lời.

- GV chuẩn xác kiến thức.

I. TÌM HIỂU CHUNG

1.  Thể loại

a. Khái niệm:

(Học sinh nêu kiến thức đã học ở bài trước)

- Là các tác phẩm tự sự dân gian có quy mô lớn, sử dụng ngôn từ có vần, nhịp,xây dựng các hình tượng nghệ thuật hoành tráng, hào hùng để kể về một hay nhiều biến cố lớn diễn  ra trong đời sống cộng đồng của cư dân thời cổ đại.

b. Một số đặc điểm:

- Là thành tựu của các dân tộc thiểu số Việt Nam (chưa tìm thấy sử thi của người Kinh)

- Có hai loại: sử thi thần thoại và sử thi anh hùng

2.Tóm tắt sử thi Đăm Săn:

- Đăm Săn về làm chồng hai chị em Hơ Nhị và Hơ Bhị, trở thành một tù trưởng oai danh, giàu có.

- Các từ trưởng KênKên và Sắt lừa bắt Hơ Bhị về làm vợ. Đăm Săn đánh trả và chiến thắng. Bộ lạc của chàng trở lêb giàu mạnh hơn xưa.

- Đăm Săn chặt cây Sơ – múc (Cây thần vật tổ bên nhà vợ), làm cả hai vợ đều chết. Chàng lên trời xin thuốc cứu hai vợ thành công

- Chàng đi hỏi nữ thần mặt trời làm vợ nhưng bị từ chối. Trên đường trở về, Đăm Săn bị chết ngập trong rừng Sáp – đen.

- Hồn Đăm Săn biến thành con ruồi, bay vào miệng chị gái – nàng Hơ – Âng. Nàg có thai và sinh ra Đăm Săn cháu, tiếp tục sự nghiệp của Đăm Săn cậu.

3.Vị trí đoạn trích: (ở phần đầu tác phẩm)

- Bị Mtao Mxây lừa lúc vắng nhà,cướp phá buôn,cướp vợ Hơ Nhị.

- Đăm Săn tổ chức đánh trả.

- Đoạn trích kể về cuộc giao chiến giữa Đăm Săn và Mtao Mxây. Đăm Săn chiến thắng, cứu được vợ và thu phục được dân làng của tù trưởng Mtao Mxây.

II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN

1. Đọc – chú thích đoạn trích

- Đọc đoạn trích (chọn đoạn giao tranh)

2. Bố cục

- Phần 1: Từ đầu đến “Họ đến bãi ngoài làng, rồi vào làng”: Cảnh trận đánh giữa hai tù trưởng và cuộc đối đáp giữ Đăm Săn với nô lệ.

+ Tả cảnh nhà Mtao Mxây: Đăm Săn thách đấu, nói khích để Mtao MXây ra khỏi nhà.

+ Tả trận đánh giữa hai người.

+ Đăm Săn dẫn tôi tớ của mình và của Mtao Mxây về bản mở tiệc lớn, đánh chiêng ăn mừng chiến thắng.

- Phần 2: Còn lại: Cảnh ăn mừng sau chiến thắng và hình tượng Đăm Săn.

+ Hình ảnh oai hùng, dũng mãnh của người anh hùng Đăm Săn.

→    Đại ý: Miêu tả cuộc đọ sức giữa Đăm Săn và Mtao Mxây. Cuối cùng, Đăm Săn đã chiến thắng, trở thành tù trưởng giàu có và hùng cường đồng thời thể hiện niềm tự hào của dân làng về người anh hùng Đămsăn

III. PHÂN TÍCH

1. Hình ảnh Đăm Săn và Mtao Mxây trong cuộc chiến

- Nguyên nhân: ĐS khiêu chiến vì MM cướp vợ của chàng.

=> Trọng danh dự cá nhân, cộng đồng; gắn bó với hạnh phúc gia đình; bộ tộc.

a. Lúc khiêu chiến:

b. Lúc giao tranh:

* Hình tượng Đăm Săn: mang vẻ đẹp dũng mãnh, kỳ vĩ, sức mạnh siêu phàm, tầm vóc thần linh - hội tụ sức mạnh cộng đồng. Đây cũng là ước mơ, khát vọng của cộng đồng có được người anh hùng chiến thắng mọi thế lực…

*Ngôn ngữ: giàu hình ảnh, từ ngữ có ấn tượng mạnh,động từ mạnh, nhịp điệu vừa cân đối vừa hào hùng.Phép trùng điệp, trùng lặp trong tổ chức câu. Phép phóng đại, so sánh ở mức độ kỳ vĩ với sức mạnh của thiên nhiên, thần linh…

* Ý nghĩa của cuộc giao tranh và chiến thắng của Đăm Săn

- Kết quả:

+ Giải thoát cho vợ (không được chú tâm miêu tả)

+ Thu phục nô lệ, của cải, mở rộng đất đai.

-  Ý nghĩa:

+ Trọng danh dự, bảo vệ hạnh phúc gia đình

+ Mang lại sự phồn thịnh, lớn mạnh cho cộng đồng

+  Khát vọng cuộc sống bình yên.

2. Cảnh ăn mừng chiến thắng và hình tượng Đăm Săn:

a. Thái độ của cộng đồng đối với cuộc chiến và người anh hùng:

- Cuộc đối thoại giữa Đăm Săn và nô lệ: 3 lần hỏi, 3 lần đáp (một nhà, tất cả các nhà, mỗi nhà)

+ Các nô lệ tự nguyện đi theo, mang theo của cải 

+ Tuân phục tuyệt đối với cá nhân anh hùng

→    Thể hiện sự thống nhất cao độ giữa quyền lợi, khát vọng của cá nhân anh hùng và cộng đồng : sau cuộc chiến, họ sống trong cùng một nhóm đông hơn, giàu mạnh hơn.

→    Lòng yêu mến, ngưỡng mộ người anh hùng, ý chí thống nhất của toàn thể cộng đồng - ý thức dân tộc.

- Dân làng Đăm Săn đối với chiến thắng của tù trưởng:

+Lời nghệ nhân: bà con xem…(điệp khúc) - tự hào, kiêu hãnh

+ Cảnh ăn mừng tưng bừng, tiệc tùng linh đình.

- Các tù trưởng khác cũng ngưỡng mộ, chúc mừng

Niềm vui mừng ,phấn khởi, tự hào,đấy là chiến thắng của chính họ. Ca ngợi tù trưởng anh hùng của mình.