Lớp

Thứ (Ngày dạy)

Sĩ số

HS vắng

         Hoạt động của GV và HS

                             Kiến thức cần đạt

Hoạt động 2. Hoạt động hình thành kiến thức mới

- Em hiểu thế nào là tổng quan văn học Việt Nam?

-GV: Hãy cho biết bố cục bài “Tổng quan VHVN” gồm mấy phần? Mỗi phần nêu lên những vấn đề gì của văn học?

-  HS: Ngoài phần đặt vấn đề “ Trải qua… tinh thần ấy” bài “ Tổng quan…” được chia làm 3 phần lớn:

+ Các bộ phận hợp thành của VHVN

+ Quá trình phát triển của VH viết VN

+ Con người VN qua VH

-         GV : Phần đặt vấn đề giới thiệu điều gì?

-         HS đọc phần I (Sgk-5)

-  GV yêu cầu HS làm việc nhóm hoàn thiện bảng kiến thức (phiếu học tập kèm theo) các bộ phận hợp thành của VHVN?

- HS làm việc theo nhóm 4, hoàn thiện phiếu học tập

-GV: Quá trình phát triển của văn học viết Việt Nam được chia làm mấy thời kì?

-Văn học viết VN: 3 thời kì

+  Từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX (văn học trung đại)

+ Từ đầu thế kỉ XX đến Cách mạng tháng Tám 1945.

+ Từ sau cách mạng tháng Tám năm 1945 đến cuối thế kỉ XX.

- Thời kì VH Trung Đại có đặc điểm gì nổi bật? Lấy dẫn chứng minh họa cụ thể?

- Vì sao văn học từ thế kỉ X đến hết XIX chịu sự ảnh hưởng của VH Trung Quốc? ảnh hưởng như thế nào?

- Kể tên tác giả, tác phẩm tiêu biểu?

- Em có suy nghĩ gì về sự phát triển VH Nôm của VHTĐ?

(Sự phát triển của văn  học Nôm gắn liền với những truyền thống lớn nhất của VHTĐ đó là yêu nước, tinh thần nhân đạo,tính hiện thực, đồng thời phản ánh quá trình dân tộc hóa và dân chủ hóa phát triển cao).

- Tại sao VHVN từ đầu thế kỉ XX đến nay lại được gọi là văn học hiện đại?

(Phát triển trong thời đại mà quan hệ sản xuất chủ yếu dựa vào hiện đại hóa. Mặt khác những luồng tư tưởng tiến bộ của văn hóa phương Tây đã thay đổi cách cảm, cách nghĩ, cách nhận thức, cách nói của con người Việt Nam).

- Sự đổi mới ấy được biểu hiện cụ thể ra sao? Lấy dẫn chứng minh họa?

- Tản Đà:

      Mười mấy năm xưa ngọn bút lông

      Xác xơ chẳng bợn chút hơi đồng

      Bây giờ anh đổi lông ra sắt

      Cách kiếm ăn đời có nhọn không?

- Buổi giao thời: cũ – mới tranh nhau, Á - Âu lẫn lộn: Bài “ Ông đồ”( Vũ Đình Liên).

- Trích nhận định của Lưu Trọng Lư: “Phương Tây bây giờ đã đi đến chỗ sâu nhất trong hồn ta…”.

- GV: Những thành tựu đạt được của văn học thời kì này?

- HS theo dõi phần tiểu dẫn SGK và trả lời câu hỏi.

- Cách nhìn nhận, đánh giá một cách tổng quát những nét lớn của văn học Việt Nam.

I. Các bộ phận hợp thành của văn học Việt Nam.

1.  Văn học dân gian

2. Văn học viết

II. Quá trình phát triển của văn học viết Việt Nam.

1. Văn học trung đại ( X - hết XIX)

- Bối cảnh xã hội phong kiến, văn học chịu ảnh hưởng sâu sắc bởi tư tưởng phương Đông (đặc biệt Trung Quốc)

- Hình thức:

+ Chữ Hán

+ Chữ Nôm

a. Văn học chữ Hán

- Chữ Hán du nhập vào VN từ đầu công nguyên.

- VH viết VN thực sự hình thành vào thế kỉ X khi dân tộc ta giành được độc lập.

- Các tác giả, tác phẩm tiêu biểu:

 + Lí Thường Kiệt: Nam quốc sơn hà.

 + Trần Quốc Tuấn: Hịch tướng sĩ.

 + Nguyễn Trãi: Bình Ngô đại cáo, Quân trung từ mệnh tập,...

 + Nguyễn Du: Độc Tiểu Thanh kí, Sở kiến hành…

 + Nguyễn Dữ: Truyền kì mạn lục…

b. Văn học chữ Nôm

- Chữ Nôm là loại chữ ghi âm tiếng Việt dựa trên cơ sở chữ Hán do người Việt sáng tạo ra từ thế kỉ XIII.

- VH chữ Nôm:

+ Ra đời vào thế kỉ XIII.

+ Phát triển ở thế kỉ XV (tác giả, tác phẩm tiêu biểu: Nguyễn Trãi- Quốc âm thi tập, Lê Thánh Tông- Hồng Đức quốc âm thi tập,...)

+ Đạt đến đỉnh cao vào thế kỉ XVIII - đầu thế kỉ XIX (tác giả, tác phẩm tiêu biểu: Nguyễn Du – Truyện Kiều, Đoàn Thị Điểm –  Chinh phụ ngâm, Thơ Nôm –  Hồ Xuân Hương,...).

-Ý  nghĩa của chữ Nôm và VH chữ Nôm:

+ Chứng tỏ ý chí xây dựng một nền VH và văn hóa độc lập của dân tộc ta.

+ Ảnh hưởng sâu sắc từ VH dân gian nên VH chữ Nôm gần gũi và là tiếng nói tình cảm của nhân dân lao động.

+ Khẳng định những truyền thống lớn của VH dân tộc (CN yêu nước, tính hiện thực và CN nhân đạo). + Phản ánh quá trình dân tộc hóa và dân chủ hóa của VH trung đại.

2.Văn học hiện đại( từ đầu thế kỉ XX đến hết thế kỉ XX)

- Ảnh hưởng từ văn hóa, văn học Phương Tây.

- Về tác giả: xuất hiện đội ngũ nhà văn, nhà thơ chuyên nghiệp, lấy việc viết văn, sáng tác thơ làm nghề nghiệp.

- Về hình thức: chữ quốc ngữ (chữ Hán - Nôm thất thế).

- Về đời sống văn học: nhờ có báo chí và kĩ thuật in ấn hiện đại-> tphẩm VH đi vào đời sống nhanh hơn, mqhệ giữa độc giả- tác giả mật thiết hơn.

- Về thể loại: xuất hiện thơ mới, tiểu thuyết, kịch nói…

- Về thi pháp: xuất hiện hệ thống thi pháp mới.

+ VH Trung Đại: ước lệ, tượng trưng, khuôn mẫu (Truyện Kiều – Nguyễn Du), tính phi ngã.

+ VH Hiện Đại: tả thực, chi tiết (Chí Phèo – Nam Cao), tính bản ngã (cái tôi được đề cao – Xuân Diệu: Ta là một..)

-         Thành tựu nổi bật:

+VH yêu nước và cách mạng gắn liền với công cuộc gpdtộc.

+ Thể loại: phong phú, đa dạng.

Văn học dân gian

Văn học viết

Thời gian

Ra đời rất sớm (công xã nguyên thủy), con người chưa có chữ viết, cách cảm cách nghĩ còn hồn nhiên

Thế kỉ X phát triển, được ghi lại bằng chữ viết( Hán, Nôm, Quốc ngữ).

Khái niệm

Là sáng tác tập thể của nhân dân lao động được truyền miệng từ đời này sang đời khác, thể hiện tiếng nói tình cảm chung của cộng đồng.

Là sáng tác của trí thức, được ghi lại bằng chữ viết, mang dấuấn của tác giả.

Tác giả

Tập thể nhân dân lao động

Cá nhân trí thức

Phương thức sáng tác và lưu truyền

Tập thể và truyền miệng trong dân gian (kể, hát, nói, diễn)

Viết, văn bản, đọc, sách, báo, in ấn, tủ sách, thư viện…

Chữ viết

Không có chứ viết.

Sau này dung chữ quốc ngữ ghi chép sưu tầm văn học dân gian

Chữ Hán, chữ Nôm, chữ quốc ngữ

Đặc trưng

Tập thể, truyền miệng, dị bản,  thực hành trong sinh hoạt cộng đồng

Tính cá nhân, mang dấu ấn cá nhân sáng tạo.

Hệ thống thể loại

Tự sự dân gian (thần thoại, truyền thuyết, cổ tích…), trữ tình dân gian (ca dao), sân khấu dân gian (chèo, rối…)

 Từ X - XIX (VHTĐại): VH chữ Hán (văn xuôi, thơ, văn biền ngẫu), VH chữ Nôm (thơ, văn biền ngẫu).

Từ đầu XX đến nay (VHHĐ):VH viết bằng chữ quốc ngữ: tự sự , trữ tình, kịch.

VĂN HỌC VIẾT

Văn học chữ Hán

Văn học chữ Nôm

Văn học chữ quốc ngữ

- Ra đời từ thời Bắc thuộc, phát triển từ thế kỉ X.

- Chịu ảnh hưởng Trung Hoa nhưng vẫn đậm bản sắc hiện thực, tài hoa, tâm hồn và tính cách Việt Nam.

- Đọc theo âm Hán Việt.

- Chữ ghi âm tiếng Việt từ chữ Hán do người Việt tạo ra từ thế kỉ XIII.

- Phát triển, xuất hiện nhiều tác giả, tác phẩm có giá trị.

- Chữ quốc ngữ ghi âm tiếng Việt bằng hệ thống chữ cái La-tinh.

- Phát triển từ đầu thế kỉ XX tạo thành văn học hiện đại Việt Nam.

Văn học dân gian

Văn học viết

Văn học chữ Hán

Văn học chữ Nôm

Văn học

chữ quốc ngữ