Tailieumoi.vn xin giới thiệu đến các quý thầy cô, các em học sinh đang trong quá trình ôn tập tài liệu Soạn văn lớp 11: Lẽ ghét thương mới nhất, tài liệu bao gồm 6 trang, trả lời đầy đủ các câu hỏi lý thuyết chuẩn bị bài trong sách giáo khoa Ngữ văn 11, giúp các em học sinh có thêm tài liệu tham khảo trong quá trình ôn tập, củng cố kiến thức và chuẩn bị cho kì thi  môn Văn sắp tới. Chúc các em học sinh ôn tập thật hiệu quả và đạt được kết quả như mong đợi.

Mời các quý thầy cô và các em học sinh cùng tham khảo và tải về chi tiết tài liệu dưới đây:

 Soạn bài Lẽ ghét thương

Bài giảng: Lẽ ghét thương

1. Soạn bài: Lẽ ghét thương (Nguyễn Đình Chiểu) mẫu 1
1.1. Bố cục
Phần 1 (từ câu 1 đến câu 6): Lời đối đáp giữa ông Quán với Tử Trực và Vân Tiên.
Phần 2 (từ câu 7 đến câu 16): Lẽ ghét.
Phần 3 (các câu còn lại): Lẽ thương.
1.2. Câu 1 (trang 48 SGK Ngữ văn 11 tập 1)
- Những đời vua mà ông Quán ghét: đều là những đời vua không anh minh, không
hiền minh, khiến đời sống của nhân dân trăm bề khốn khổ.
- Những người mà ông Quán thương: Khổng Tử, Nhan Tử, Gia Cát, Đổng Tử,
Nguyên Lượng, Hàn Dũ, thầy Liêm, Lạc → đều là những người học rộng, có lòng
nhân, thương người, thương đời.
⇒ Cơ sở lẽ ghét thương: ghét những kẻ bất nhân, ích kỉ, bạo tàn; thương những
người tài giỏi mà phận bạc, phải chịu khổ ải.
1.3. Câu 2 (trang 48 SGK Ngữ văn 11 tập 1)
- Ghét và thương được dùng trong phạm trù đối lập với nhau.
- Ghét và thương được lặp đi lặp lại nhiều lần, mỗi lần gắn với một nhân vật cụ thể
trong lịch sử.
⇒ Thể hiện, làm rõ quan điểm ghét, thương của Nguyễn Đình Chiểu.
1.4. Câu 3 (trang 48 SGK Ngữ văn 11 tập 1)
Vì chưng hay ghét cũng là hay thương: chính vì lòng thương những điều tốt đẹp,
những người học rộng tài cao mà bất hạnh nên mới sinh ra sự thù ghét đối với
những bạo ngược, bất công khiến người tài không có chỗ dụng tài, khiến nhân dân
muôn bề lao khổ.
1.5. Luyện tập
Câu thơ thâu tóm toàn bộ ý nghĩa, tư tưởng của đoạn trích: Vì chưng hay ghét cũng
là hay thương.
⇒ Câu thơ như một lời giãi bày, giải thích về lẽ ghét thương. Câu thơ mang tư
tưởng nhân đạo rất sâu sắc. Ghét không phải vì muốn ghét, vì căm tức mà lẽ ghét
sinh ra từ lẽ thương. Càng thương cái tốt đẹp, nhân nghĩa bao nhiêu thì càng ghét
cái bạo lực, hung tàn, ích kỷ bấy nhiêu.
1.6. Ý nghĩa
Đoạn trích đã nói lên những tình cảm yêu, ghét rất phân minh, mãnh liệt và tấm
lòng thương dân sâu sắc của Nguyễn Đình Chiểu. Lời tho mộc mạc, chân chất
nhưng đậm đà cảm xúc.
2. Soạn bài: Lẽ ghét thương (Nguyễn Đình Chiểu) mẫu 2
2.1. Bố cục
- Phần 1 (6 câu đầu): Cuộc đối thoại của ông Quán và Vân Tiên
- Phần 2 (10 câu tiếp): Lời ông Quán về lẽ ghét
- Phần 3 (14 câu tiếp): Lời ông Quán bàn về lẽ thương
- Phần 4 (2 câu cuối): Tư tưởng và tấm lòng của tác giả
2.2. Câu 1 (Trang 48 sgk ngữ văn 11 tập 1)
- Những điều ông Quán ghét (10 câu):
+ Ghét việc tầm phào, ghét vua Trụ mê dâm, U Vương, Lệ Vương, Ngũ Bá…
+ Điểm chung của vua chúa được nhắc tới: ăn chơi, hoang dâm vô độ, ham quyền
lợi, tranh đoạt quyền lợi.
+ Căn nguyên của sự ghét do lòng thương dân, vì dân, ghét những kẻ hại dân, làm
dân lầm than, khốn khổ.
- Lẽ thương của ông Quán (14 câu):
+ Nói tới những bậc hiền tài phải chịu lận đận, không được ước nguyện giúp đời:
Khổng Tử, Nhan Uyên, Gia Cát Lượng, Đổng Trọng Thư, Hàn Dũ…
+ Những trí thức nho sĩ có tài, có đức, ngay thẳng nhưng không gặp thời.
+ Tác giả tìm thấy bóng dáng mình trong ước mơ lập thân giúp đời.
2.3. Câu 2 (trang 48 sgk ngữ văn 11 tập 1)
Đoạn trích thành công khi sử dụng cặp từ ghét- thương.
+ Cặp từ này được lặp lại 12 lần, sắp sóng đôi, đăng đối linh hoạt.
+ Phép lặp cũng được vận dụng linh hoạt từ hai từ ghét - thương đã giúp biểu hiện
nổi bật phân minh tình cảm của tác giả.
+ Thương và ghét rành rọt, không mập mờ, không nhạt nhòa, chung chung.
+ Việc lặp lại hai từ này làm tăng cường độ của cảm xúc: yêu thương, căm ghét đạt
đến tột cùng, đều nồng nhiệt.
2.4. Câu 3 (trang 42 sgk ngữ văn 11 tập 1)
Yêu và ghét là hai tình cảm có mối quan hệ khăng khít trong tâm hồn nhà thơ.
+ Tác giả xót xa trước cảnh lầm than, khổ cực của nhân dân và những con người
tài hoa bị vùi dập.
+ Căm ghét sâu sắc những kẻ làm hại dân, hại đời, đẩy con người vào cảnh ngộ éo
le.
+ Tình cảm yêu- ghét đan xen, nối tiếp nhau, hòa nhập vào cuộc đời, với nhân dân:
đỉnh cao của tư tưởng, tình cảm của tác giả.
⇒ Đoạn thơ mang tính triết lý đạo đức mà không khô khan, cứng nhắc, ngược lại
rất trữ tình, dạt dào cảm xúc.
Cảm xúc đó xuất phát từ cảm xúc sâu sắc và nồng đượm từ cõi tâm trong sáng, cao
cả của nhà thơ, từ trái tim nặng trĩu tình đời, tình người tha thiết.
2.5. Luyện tập
Câu thơ thâu tóm toàn bộ ý nghĩa tư tưởng và tình cảm của cả đoạn:
Vì chưng hay ghét cũng là hay thương.
+ Yêu thương và căm ghét có mối quan hệ khăng khít như hai mặt của một vấn đề.
+ Càng xót thương cảnh người dân lầm than, người tài bị vùi dập thì tác giả càng
căm ghét những kẻ hại dân bán nước.
+ Sự yêu ghét rạch ròi, phân minh trong trái tim của tác giả.
+ Phía sau lẽ ghét thương đó chính là tình thương dân, thương đời sâu sắc, bao la.
3. Soạn bài: Lẽ ghét thương (Nguyễn Đình Chiểu) mẫu 3
3.1. Vài Nét Về Tác Phẩm
1. Tác phẩm Lục Vân Tiên
- Hoàn cảnh sáng tác: Khoảng đầu những năm 50 của thế kỉ XIX.
- Thể loại: Truyện thơ Nôm bác học nhưng mang nhiều tính dân gian.
- Nội dung: Cốt truyện xoay quanh cuộc xung đột giữa thiện và ác, nhằm đề cao
tinh thần nhân nghĩa, thể hiện khát vọng lí tưởng của tác giả và nhân dân đương
thời về một xã hội tốt đẹp, ở đó mối quan hệ giữa con người với con người đều
thấm đượm tình cảm yêu thương, nhân ái.
2. Đoạn trích Ghét lẽ thương là đoạn thơ trích từ câu 473 đến câu 504 của truyện
Lục Vân Tiên, kể lại cuộc đối thoại giữa ông Quán và bốn chàng nho sinh (Vân
Tiên, Từ Trực, Trịnh Hâm, Bùi Kiệm) khi họ cùng uống rượu, làm thơ trong quán
của ông trước lúc vào trường thi.
3.2. Hướng Dẫn Soạn Bài
Câu 1 (trang 48 sgk Ngữ Văn 11 Tập 1):
- Những đời vua mà ông Quán ghét: đời Kiệt, Trụ, đời U, Lệ, đời Ngũ bá thời
Xuân Thu, đời thúc quý.
→ Tất cả các triều đại được nhắc đến trong lời ông Quán đều có một điểm chung,
đó là sự suy tàn. Những người đứng đầu nhà nước thì say đắm trong tửu sắc, không
chăm lo đến đời sống nhân dân.
=> Phê phán các triều đại suy tàn, Nguyễn Đình Chiểu đã đứng trên lập trường của
nhân dân. Đó là cơ sở của sự ghét, ghét sâu sắc, cay nghiệt đến tột cùng cảm xúc.
- Những lẽ thương mà ông Quán hướng đến: đức thánh nhân, thầy Nhan Tử, ông
Gia Cát, thầy Đồng Tử, người Nguyên Lượng, ông Hàn Dũ, thầy Liêm, Lạc.
→ Đây đều là những người có tài, có đức, có chí muốn hành đạo giúp đời, giúp
dân nhưng không đạt được sở nguyện của mình. Những con người này đều có
những nét đồng cảnh với Nguyễn Đình Chiểu, bởi thế tình thương ở đây chính
niềm cảm thông sâu sắc từ tấm lòng của nhà thơ.
=> Nguyễn Đình Chiểu đã xuất phát từ chính cuộc đời, từ sự an bình của nhân dân
mà thương, tiếc cho những tài năng bị các triều đại vua chúa vùi dập.
Câu 2 (trang 48 sgk Ngữ Văn 11 Tập 1):
Đoạn trích khá thành công trong việc sử dụng cặp đối nghĩa ghét – thương. Từ ghét
và thương đều được lặp lại 12 lần, sắp đặt sóng đôi, đăng đối khá linh hoạt (hay
ghét – hay thương; thương ghét – ghét thương...) để qua đó giúp biểu hiện nổi bật
và phân minh hai tình cảm trong tâm hồn tác giả. Với nhà thơ, ghét và thương rành
rọt, không lẫn lộn và đều sâu nặng, không nhạt nhòa, chung chung. Việc lặp lại hai
từ này cũng giúp tăng thêm cường độ cảm xúc trong: yêu thương và căm ghét đều
đạt đến sự tột cùng, mãnh liệt.
Câu 3 (trang 48 sgk Ngữ Văn 11 Tập 1):
Vì chưng hay ghét cũng là hay thương
Câu thơ mang tính chất triết lí đạo đức mà giàu chất trữ tình và dạt dào cảm xúc.
Thương và ghét là hai tình cảm có mối quan hệ khăng khít với nhau trong tâm hồn
nhà thơ. Tình cảm thương, ghét cứ đan xen nối tiếp nhau, hòa cùng một nhịp với
cuộc đời, với nhân dân.
=> Đó là đỉnh cao tư tưởng và tình cảm của Nguyễn Đình Chiểu.
3.3. Luyện Tập
(trang 48 sgk Ngữ Văn 11 Tập 1): Theo anh (chị) ...
Câu thơ thâu tóm toàn bộ ý nghĩa tư tưởng và tình cảm của đoạn trích là câu:
Vì chưng hay ghét cũng là hay thương
Bởi thương và ghét là hai tình cảm có mối quan hệ khăng khít, không thể tách rời
trong tâm hồn nhà thơ. Bởi càng thương thì càng ghét. Tình cảm ghét và thương cứ
đan xen, nối tiếp nhau. Ghét suy cho cùng cũng chỉ là một biểu hiện khác của tình
yêu thương.