Lời giải bài tập Kinh tế Pháp luật lớp 10 Bài 17: Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam về kinh tế, văn hóa, giáo dục, khoa học, công nghệ và môi trường sách Cánh diều hay, ngắn gọn sẽ giúp học sinh dễ dàng trả lời câu hỏi Kinh tế Pháp luật 10 Bài 10 từ đó học tốt môn Kinh tế Pháp luật 10.
Giải bài tập Kinh tế Pháp luật lớp 10 Bài 17: Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam về kinh tế, văn hóa, giáo dục, khoa học, công nghệ và môi trường
Lời giải:
- Nhà nước khuyến khích, tạo điều kiện để các doanh nghiệp và cá nhân, tổ chức khác đầu tư sản xuất, kinh doanh, phát triển bền vững các ngành kinh tế, góp phần xây dựng đất nước.
- Nhà nước, xã hội tạo môi trường xây dựng gia đình Việt Nam ấm no, tiến bộ, hạnh phúc; xây dựng con người Việt Nam có văn hóa, giàu lòng yêu nước, có ý thức thực hiện trách nhiệm công dân.
- Nhà nước không thu học phí; từng bước phổ cập giáo dục trung học; phát triển giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp; thực hiện chính sách học bổng, học phí hợp lí.
- Nhà nước tạo điều kiện để mọi người tham gia và được thụ hưởng lợi ích từ các hoạt động khoa học và công nghệ.
- Nhà nước khuyến khích mọi hoạt động bảo vệ môi trường, phát triển, sử dụng năng lượng mới, năng lượng tái tạo.
1. Quy định của Hiến pháp về kinh tế
Câu hỏi trang 105 Kinh tế và Pháp luật 10:
a) Ở trường hợp 1 và 2 Nhà nước đã có những chính sách nào đối với các thành phần kinh tế?
b) Em hãy giải thích thắc mắc của T, vì sao Công ty X phải cần có giấy phép của Nhà nước mới được khai thác khoáng sản.
c) Căn cứ vào đâu để Nhà nước cấp giấy phép và hỗ trợ các doanh nghiệp trong các trường hợp, tình huống trên?
Lời giải:
Yêu cầu a)
- Trường hợp 1: Cấp phép kinh doanh cho doanh nghiệp của anh X và hợp tác xuất khẩu sản phẩm với doanh nghiệp nước ngoài.
- Trường hợp 2: Hỗ trợ giải quyết khó khăn và giảm thuế thu nhập doanh nghiệp cho công ty để phục hồi sản xuất.
Yêu cầu b) Vì khoáng sản là tài nguyên thiên nhiên thuộc quản lý của Nhà nước nên nếu công ty X muốn khai thác thì cần phải có giấy phép hằng năm của Nhà nước, không được tự ý khai thác.
Yêu cầu c) Nhà nước căn cứ vào quy định của Hiến pháp năm 2013 và tình hình thực tế tại các công ty, doanh nghiệp để cấp giấy phép và hỗ trợ các doanh nghiệp trong các tình huống, trường hợp trên.
2. Quy định của Hiến pháp về văn hóa, giáo dục
Câu hỏi trang 106 Kinh tế và Pháp luật 10:
a) Em hãy chỉ ra các chính sách mà Nhà nước đã thực hiện trong lĩnh vực văn hóa, giáo dục ở thông tin và các trường hợp trên.
b) Theo em, những chính sách đó của Nhà nước được quy định trong văn bản pháp luật nào?
Lời giải:
Yêu cầu a)
- Thông tin 1: Nhà nước tạo điều kiện để các tỉnh Tây Nguyên thực hiện di sản văn hóa cồng chiêng trong các nghi lễ truyền thống, lễ hội, sự kiện văn hóa của địa phương cũng như khu vực.
- Thông tin 2: Nhà nước ưu tiên những học sinh có thành tích xuất sắc trong học tập được đặc cách vào môi trường học phù hợp với bản thân, để sớm hiện thực hóa ước mơ của mình.
- Thông tin 3: Nhà nước tạo điều kiện để người khuyết tật được trợ cấp hằng tháng và được hưởng những chính sách xã hội theo đúng quy định.
Yêu cầu b) Những chính sách đó của Nhà nước được quy định trong Hiến pháp năm 2013.
3. Quy định của Hiến pháp về khoa học, công nghệ và môi trường
Câu hỏi trang 107 Kinh tế và Pháp luật 10:
a) Em hãy chỉ ra các chính sách của Nhà nước trong những trường hợp trên là thuộc các lĩnh vực nào?
b) Theo em, căn cứ vào quy định nào để Nhà nước cấp bằng độc quyền sáng chế cho em H và khuyến khích nhân dân phối hợp với cơ quan kiểm lâm để bảo vệ rừng?
Lời giải:
Yêu cầu a)
- Trường hợp 1: lĩnh vực khoa học, công nghệ.
- Trường hợp 2: lĩnh vực môi trường.
Yêu cầu b) Nhà nước căn cứ vào quy định ở Hiến pháp năm 2013 để cấp bằng độc quyền sáng chế cho em H và khuyến khích nhân dân phối hợp với cơ quan kiểm lâm để bảo vệ rừng.
4. Thực hiện nghĩa vụ tuân theo Hiến pháp về kinh tế, văn hóa, giáo dục, khoa học, công nghệ và môi trường
Lời giải:
- Hành vi chậm thuế của anh B là không tuân thủ theo quy định của Hiến pháp. Dù doanh nghiệp có gặp khó khăn trong kinh doanh thì chủ doanh nghiệp vẫn phải đóng thuế đúng hạn cho Nhà nước, nếu khó khăn quá thì có thể xin thêm hỗ trợ.
- Hành vi của Y và các bạn học sinh rất đáng khen và học tập theo. Các bạn đã tích cực tham gia các hoạt động văn nghệ theo chủ trương của xã nhằm giữ gìn các loại hình nghệ thuật dân gian.
Luyện tập
A. Ông Q lấn chiếm đất rừng để trồng cây nông nghiệp.
B. Chị H hợp tác với công ty X của nước ngoài để xuất khẩu hải sản theo quy định.
C. Anh P tiến hành khai thác khoáng sản ở địa phương sau khi được cấp giấy phép.
D. Khi mở công ty, anh T đã tiến hành đăng kí kinh doanh ở các cơ quan nhà nước.
Lời giải:
- Chọn A vì đất đai là tài sản thuộc quản lý của Nhà nước, nếu muốn sử dụng thì phải được Nhà nước cấp phép.
A. Bà G thường đổ rác thải ra sông.
B. Bạn Y được cấp chứng nhận quyền sở hữu trí tuệ cho công nghệ do mình sáng tạo.
C. Anh K luôn tạo điều kiện cho nhân viên của công ty học tập và nâng cao trình độ.
D. Chị D mở lớp dạy miễn phí các làn điệu dân ca cho các em học sinh tại địa phương.
E. Chị V thường xuyên sao chép các tác phẩm của người khác.
G. Bạn M tích cực tham gia hoạt động ngày hội Đại đoàn kết dân tộc ở khu dân cư.
H. Ông Q là giám đốc của cơ quan nhưng thường gây khó dễ đối với anh N trong các hoạt động nghiên cứu chuyên môn.
Lời giải:
Chọn B, C, D, G, vì:
+ Nhà nước bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ cho công nghệ mà bạn Y sáng chế ra.
+ Anh K ưu tiên tạo điều kiện học tập, bồi dưỡng nhân viên.
+ Chị D giúp các em học sinh địa phương hiểu rõ hơn về các làn điệu dân ca của dân tộc.
+ Bạn M có ý thức tham gia các hoạt động của khu dân cư.
Nếu là bạn của D, căn cứ vào các quy định của Hiến pháp, em hãy giải thích cho bạn.
Lời giải:
- Tại Khoản 2, Điều 61 của Hiến pháp năm 2013 quy định, Nhà nước ưu tiên đầu tư và thu hút các nguồn đầu tư khác cho giáo dục; chăm lo giáo dục mầm non; bảo đảm giáo dục tiểu học là bắt buộc và Nhà nước không thu học phí.
- Quyết định này được đưa ra để tạo điều kiện cho các gia đình, người giám hộ có trách nhiệm cho con/em mình trong độ tuổi quy định được học tập, phổ cập giáo dục và hoàn thành giáo dục bắt buộc.
Luyện tập 4 trang 109 Kinh tế và Pháp luật 10:
Khi thảo luận về nội dung xây dựng gia đình văn hóa, ấm no, hạnh phúc, T cho rằng, mỗi thành viên trong gia đình cần phải thực hiện trách nhiệm của mình, gắn bó và chia sẻ với mọi người. Tuy nhiên, H lại khẳng định, vì đang độ tuổi học sinh nên chỉ cần học giỏi còn mọi tiêu chuẩn trong xây dựng gia đình văn hóa bố mẹ sẽ thực hiện.
Em có nhận xét gì về ý kiến của T và H trong trường hợp trên?
Lời giải:
- Em đồng ý với ý kiến của T vì muốn xây dựng được một gia đình văn hóa, hạnh phúc thì mỗi thành viên trong gia đình đều phải có trách nhiệm vun đắp, giữ gìn, gắn bó và chia sẻ công việc với mọi người; nếu còn ở độ tuổi đi học thì nên cố gắng học tập, rèn luyện thật tốt và giúp đỡ bố mẹ trong công việc nhà.
Luyện tập 5 trang 109 Kinh tế và Pháp luật 10:
Nhà trường tổ chức cuộc thi với chủ đề “Học sinh nói không với rác thải nhựa”, nhưng G nhất quyết không tham gia với lý do bản thân không có hoạt động mua sắm nhiều nên không dùng rác thải nhựa và việc xử lý rác thải nhựa đã có cơ quan chuyên trách.
a) Căn cứ vào quy định của Hiến pháp, em có nhận xét gì về suy nghĩ của G?
b) Nếu là bạn của G, em sẽ giải thích với bạn như thế nào?
Lời giải:
Yêu cầu a) G không tích cực tham gia hoạt động bảo vệ môi trường do nhà trường tổ chức.
Yêu cầu b) Em khuyên bạn nên cùng các bạn tham gia cuộc thi “Học sinh nói không với rác thải nhựa”. Dù không mua sắm nhiều, không dùng nhiều rác thải nhựa thì vẫn nên tham gia để biết cách phân loại rác thải nhựa, biết cách xử lý rác thải và cũng có thể tuyên truyền cho mọi người về việc bảo vệ môi trường.
Vận dụng
Lời giải:
(*) Hoạt động bảo vệ môi trường ở thành phố Hồ Chí Minh:
- Thành phố Hồ Chí Minh đặt ra mục tiêu, trong năm 2021, 100% phường, xã, thị trấn tổ chức đối thoại với nhân dân về vấn đề vệ sinh môi trường trên địa bàn thành phố. Trong đó, cần đổi mới phương pháp đối thoại, duy trì, mở rộng đối tượng (hộ dân, tổ chức, doanh nghiệp). Đặc biệt, 100% phản hồi của người dân về bảo vệ môi trường và trật tự đô thị phải được tiếp nhận và xử lý kịp thời.
- Đến nay, tất cả các quận, huyện, Thành phố Thủ Đức đã triển khai xây dựng hệ thống tiếp nhận và xử lý thông tin phản ánh về trật tự và vệ sinh môi trường tại từng địa phương bằng nhiều phương thức tiếp nhận đa dạng, khác nhau (tin nhắn điện thoại, chụp hình, thư điện tử, đường dây nóng...). Các phản ánh của người dân về tình trạng vi phạm về môi trường, đô thị đã được chính quyền các cấp xử lý kịp thời, tạo được sự tin tưởng, đồng thuận của người dân đối với chính quyền thành phố trong công tác bảo vệ môi trường.
- Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh cũng nhấn mạnh, bên cạnh công tác tuyên truyền, vận động, cần đẩy mạnh các giải pháp xử lý vi phạm hành chính trong công tác bảo vệ môi trường nói chung và xử lý chất thải nói riêng, xem đây là nhiệm vụ trọng tâm của việc triển khai Chỉ thị 19 giai đoạn tiếp theo.
- Theo đó, các Sở, ngành, UBND các quận, huyện, TP. Thủ Đức chỉ đạo tăng cường công tác quản lý Nhà nước, triển khai nghiêm túc và hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực vệ sinh môi trường. Đồng thời, triển khai việc sử dụng hình ảnh trích xuất từ camera phục vụ thực hiện xử lý vi phạm về vệ sinh môi trường theo các quy định, hướng dẫn của cơ quan quản lý Nhà nước.
- Trong 2 năm triển khai thực hiện Chỉ thị 19, trên toàn địa bàn TP.HCM đã tổ chức được 7.324 cuộc đối thoại với nhân dân về vệ sinh môi trường. Đồng thời, TP.HCM đã xử phạt 10.848 trường hợp, nhắc nhở 6.832 trường hợp vi phạm về vệ sinh môi trường.
Lưu ý: Học sinh trình bày quan điểm cá nhân. Bài làm trên chỉ mang tính tham khảo.
Lời giải:
TIỂU PHẨM “HÃY CHO CON ĐƯỢC ĐẾN TRƯỜNG”
Người dẫn truyện (dẫn dắt vấn đề):
Thưa cùng quý vị! “Trẻ em như búp trên cành - Biết ăn, ngủ, biết học hành là ngoan”… Các bản Hiến pháp trong lịch sử Việt Nam đều ghi nhận quyền học tập là một trong những quyền cơ bản của công dân nói chung và trẻ em nói riêng. Thời gian qua, Đảng và Nhà nước ta đã có nhiều chính sách pháp luật ưu đãi trong lĩnh vực giáo dục để mọi người đều được bình đẳng trong giáo dục, học tập, để phát triển toàn diện và phát huy tốt nhất tiềm năng của mình; trẻ em có cơ hội được phát triển tài năng, năng khiếu, sáng tạo...
Tuy nhiên, thực trạng hiện nay, ở một số địa phương, nhất là ở vùng nông thôn hay vùng miền núi, biên giới, hải đảo, vùng kinh tế xã hội đặc biệt khó khăn, lạc hậu, có không ít trẻ em không được đi học, không được đến trường. Có nhiều nguyên nhân khách quan hoặc chủ quan dẫn đến điều đó, trong đó, nhiều em phải bỏ học do hoàn cảnh khó khăn, đói nghèo. Vừa qua, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Hội Liên hiệp thanh niên và UNICEF tiến hành nghiên cứu “Nguyên nhân bỏ học của trẻ em Việt Nam”. Qua điều tra về trẻ vị thành niên và thanh niên Việt Nam (SAVY), có 24% thanh niên được điều tra đã bỏ học khi chưa đến 15 tuổi, tỉ lệ bỏ học từ lớp 1-5 là 12%, lớp 6-8 là 21%. Theo SAVY, chỉ có 46,3% thanh niên Việt Nam được đi học đến bậc trung học.
Đói nghèo là nguyên nhân được nhắc đến nhiều nhất gây ra tình trạng bỏ học ở trẻ em lứa tuổi từ 11 đến 18 tuổi. Do khó khăn về kinh tế, cha mẹ không đủ điều kiện chi trả học phí và các khoản chi phí liên quan đến học tập. Ở các gia đình nghèo, trẻ thường phải làm việc để đóng góp thu nhập cho gia đình, đặc biệt vào các thời kỳ mùa vụ, hoặc giúp đỡ công việc nhà. Không ít bậc cha mẹ phải lựa chọn giữa việc cho con đi học và để con làm việc ở nhà. Những gia đình nghèo chọn cách cho con bỏ học, để tiết kiệm được chi phí, đồng thời có thêm nhân lực phụ giúp lao động cho gia đình với quan niệm“Đói chữ chẳng bằng đói cơm”…
Để đảm bảo quyền học tập của mọi trẻ em, cần có sự chung tay của các bậc cha mẹ, gia đình, nhà trường và toàn xã hội. Chính việc quan tâm, tạo điều kiện thực hiện quyền học tập của trẻ em sẽ góp phần nâng cao dân trí, từ đó, xây dựng một xã hội dân chủ, công bằng, một đất nước văn minh, hiện đại, hội nhập và phát triển...
Tiểu phẩm “Hãy cho con được đến trường” dưới đây là câu chuyện nói về điều đó.
I. Nhân vật:
- Ông Bảo
- Bà Trà (vợ ông Bảo)
- Ông Bách (bạn ông Bảo)
- Cô giáo chủ nhiệm.
II. Nội dung tiểu phẩm:
Phần 1. Tại quán rượu quê
Người dẫn truyện (đọc): Ông Bảo và ông Bách vốn làm bạn với nhau cũng đã hơn hai chục năm. Tại quán rượu quê, hai ông đang ngồi uống rượu và thao thao bất tuyệt câu chuyện về những đứa con gái của mình.
Ông Bảo: Tôi với ông có cái “duyên” đẻ toàn vịt giời, đã chẳng có người bàn chuyện “đại sự” lại không có ai lo hương khói lúc về già...
Ông Bách: Thế vợ chồng ông có tính đẻ thêm không? Tôi là tôi ra chỉ tiêu cho vợ tôi rồi, sẽ phải đẻ bằng được một thằng cu để có người chống gậy lúc về già, dù là đứa thứ 5 hay thứ 10 cũng đẻ.
Ông Bảo: Vợ ông còn trẻ, còn trứng mà đẻ, chứ bà vợ tôi còn đẻ nỗi gì… Tôi là tôi tính cho chúng đi làm, kiếm tiền cho mình nhẹ gánh.
Ông Bách: À, mà con Hằng nhà ông lớn tướng rồi ấy nhỉ. Con gái cho chúng học ít thôi, cho nó đi làm đi, đằng nào thì sau này nó chẳng đi lấy chồng, học lắm có phải tốn công của mình không. Đấy, như con bé nhà tôi năm nay 11 tuổi, làm được khối việc rồi. Từ đợt Covid đầu năm nay, tôi cho nó nghỉ học, đi phụ bác nó bán hàng ăn. Mỗi tháng cũng kiếm được tiền triệu đấy. Nó đi làm tôi mới có tiền uống rượu…
Ông Bảo (tâm đắc): Vậy cơ hả, cái tuyệt chiêu của ông hay đấy. Tôi sẽ học theo cách của ông để con Hằng nhà tôi đi làm theo con gái ông. Ông giúp cho tôi nhé!
Trên đường về nhà, ông Bảo tay cầm chai rượu, chân bước siêu vẹo. Vừa đi, ông vừa lẩm bẩm và hát mấy điệu nghêu ngao. “Rượu là từ gạo mà ra. Ta đây, uống rượu cũng là ăn cơm…”. Về đến nhà trong bộ dạng say sỉn, vừa bước chân đến cửa, ông đã lớn tiếng gọi con: “Con Hằng đâu? Con Hằng đâu? Ra đây tao bảo”.
Bà Trà (đang lúi húi dọn trong bếp, thấy chồng về trong bộ dạng say xỉn, liền chạy ra đỡ và dìu vào nhà. Rồi bà buồn rầu, than vãn): “Trời ơi là trời! Ông đi đâu mà giờ mới về? Lại còn say xỉn thế này nữa, rõ khổ, ngày nào cũng như ngày nào”….
Ông Bảo bước đi loạng choạng gọi to với giọng say không quan tâm gì đến vợ đang dìu mình vào nhà.
Ông Bảo: Không học hành gì cả! Vợ với chả con, đẻ toàn vịt giời rồi lại bay đi…!
Bà Trà: Con nào chả là con, thà nuôi dạy cho tốt còn hơn đẻ nhiều, còn phải nuôi dưỡng con cái, chăm sóc để chúng học hành nên người chứ!
Bà Trà dìu ông vào nhà, ông Bảo thiếp đi vì say. Bà thở dài rồi lại đi ra.
Phần 2. Tại nhà bà Trà
Sáng hôm sau, ông Bảo và bà Trà ngồi tại bàn uống nước nói chuyện trong khi Hằng đang đọc sách bên hiên nhà.
Ông Bảo (nói với vợ): Tôi tính rồi, nhà mình nghèo, lại đông con, mà con Hằng cũng đã lớn rồi. Nó đi học nữa lấy gì mà nuôi. Nhà 6 miệng ăn chứ có ít gì đâu.
(Dừng lại một chút, ông nhìn ra cửa nói tiếp): Hôm qua tôi nghe ông Bách nói, con gái út của ông ấy còn kém tuổi cái Hằng nhà mình mà nó đã kiếm được tiền rồi đấy, mà là tiền triệu chứ chẳng ít đâu. Ông ấy còn bảo, nếu tôi đồng ý, ông ấy sẽ giới thiệu cho cái Hằng nhà mình đi phụ giúp cho quán ăn của người nhà ông ấy ở trên thành phố. Con đi làm, vừa có tiền phụ thêm thu nhập cho bà, đồng thời sau này lớn lên nó cái nghề mà sống. Với lại con gái lớn rồi, cũng phải để cho nó rèn luyện mới trưởng thành được, ý bà thế nào?
Bà Trà: Nhưng mà con còn đang tuổi đi học. Vợ chồng mình tuy nghèo nhưng phải cố cho con “cái chữ”. Có “cái chữ” sau này nó mới có nghề nghiệp ổn định, ra cuộc đời mới đỡ vất vả ông ạ! Thời nay, con trai, con gái đều như nhau, con nào chả là con hả ông.
Hằng đang ngồi đọc sách, nghe bố, mẹ bàn việc nghỉ học để đi làm, em bước vào nhà, hai dòng nước mắt chảy dài. Em vừa khóc vừa lay vào vai bố nói: “Bố ơi con muốn được đi học. Bố cho con đi học đi, con sẽ cố gắng sắp xếp thời gian để vừa học vừa giúp bố mẹ”. Quay sang mẹ ngồi bên, Hằng nói: “Mẹ nói với bố cho con đi học đi, con không muốn bỏ học đâu”.
Ông Bảo: (Cầm điếu cày, vê thuốc, rít một hơi dài, rồi chỉ tay, vẻ dứt khoát): Tao đã quyết rồi, không học với hành gì nữa cả! Con gái, con đứa học cho lắm cũng chẳng để làm gì. Với lại, mày không đi làm lấy đâu tiền còn nuôi một lũ em sau mày nữa. Mày ở nhà phụ mẹ đi kiếm tiền, rồi lớn thêm tý nữa lấy chồng là xong. Tao cũng chỉ lo được đến đây là hết sức rồi.
Bà Trà (vừa ôm con vừa quay sang thuyết phục ông Bảo): Ông ạ! Đúng là vợ chồng nhà mình còn nhiều khó khăn, nhưng tôi nghĩ cứ để con Hằng đi học. Nó mà thất học, các em của nó rồi cũng thế thôi. Cái nghèo cứ đeo bám mãi. Tôi sẽ cố kiếm việc làm thêm, rồi tăng gia sản xuất để các con đỡ khổ. Với lại con Hằng cũng phải cố gắng học cho tốt để bố mẹ nở mặt nở mày ra…
Ông Bảo: Tôi đã quyết rồi. Bà đừng bàn ngang nữa. Mà bà xem ở cái làng này, đứa con gái nào lớn mà chả phải đi làm. Đầy đứa có học hành gì đâu mà vẫn nên người đấy thôi. Với lại, có cố học thì học xong cũng chả có tiền đâu mà xin việc.
Bà Trà: Ông lại nói vậy rồi, đúng là ai lớn thì cũng phải đi làm. Nhưng muốn có việc làm tốt, thu nhập ổn định thì phải học. Ông thấy đấy, làng quê bây giờ cũng đổi khác nhiều rồi, không như trước nữa. Đấy, cái Loan, cái Huệ, con gái nhà cô giáo Hồng đầu làng đấy thôi, bố nó đi công tác xa có mấy khi về đâu, thế mà cả hai chị em đều học giỏi, tốt nghiệp đại học rồi. Học xong, chị em nó tự thân vận động thi tuyển rồi có việc làm, có mất đồng nào đâu. Lại còn được hưởng chính sách thu hút của thành phố nữa đấy.
Ông Bảo: Bà mơ mộng quá đấy, tôi đã quyết không được cãi. Từ mai con Hằng nghỉ học đi phụ bếp ở nhà hàng người thân nhà ông Bách, tôi thu xếp rồi. Làm trái lời tôi là đừng có trách!
Nói rồi ông đứng lên đi ra ngoài. Hằng ôm mẹ khóc nức nở. Bà Trà ôm con vào lòng với nỗi buồn khôn tả, bất lực, mắt rưng rưng hai dòng lệ.
Phần 3. Hãy cho con được đến trường
Người dẫn truyện (đọc): Sau mấy ngày không thấy Hằng đến lớp, cô giáo chủ nhiệm đã tìm hiểu và biết được nguyên nhân câu chuyện. Cô đã cùng Ban đại diện cha mẹ học sinh đến nhà Hằng.
Tại nhà Hằng, cô giáo vừa đến, gọi cửa và ông Bảo ra mở cửa.
Cô giáo: Vâng, chào bác. Tôi xin giới thiệu, tôi là giáo viên chủ nhiệm lớp của em Hằng. Mấy hôm nay, thấy em Hằng không đi học nên hôm nay tôi đến đây thăm gia đình và tìm hiểu lý do sao em Hằng không đến lớp.
Đúng lúc đó Hằng đi về, với vẻ mặt mệt mỏi, thấy cô chủ nhiệm, Hằng chào cô rồi vừa tủi vừa thẹn, em bước nhanh về phía mẹ.
Ông Bảo (đứng phắt dậy, nói gằn giọng): Cô có hiểu chuyện của gia đình tôi không? Tôi là bố nó, tôi có trách nhiệm lo cho nó. Cô biết đấy, nhà tôi nghèo, không có tiền nuôi 6 chị em nó ăn học nên tôi cho nó nghỉ. Thế thôi! Mà cô cũng không cần phải khuyên răn tôi về chuyện học hành của nó đâu. Tôi tự giải quyết được việc này.
Cô giáo: Vâng, bác cứ bình tĩnh. Việc em Hằng đi học là cần thiết lắm, không phải như bác vừa nói đâu ạ!
Ông Bảo: Tôi đã bảo việc nhà tôi tôi lo, không cần cô quan tâm.
Cô giáo: Tôi cũng biết hoàn cảnh kinh tế nhà bác khó khăn nên bác mới phải cho con nghỉ học chắc bác cũng đau lòng lắm. Làm cha làm mẹ, ai chả muốn con cái học đàng hoàng, sau này có công ăn việc làm ổn định, nhưng…
Ông Bảo: Thôi, cô không cần giải thích. Tôi không cần cô phải dạy khôn tôi. Việc nhà tôi, tôi đã quyết, cái Hằng sẽ không đi học nữa. Nó phải đi làm. Không thể nuôi báo cô mãi được, lớn rồi chứ còn bé gì. Với lại, học rồi cũng làm cái gì, nó đâu có giống cô được đâu.
Hằng ngồi lặng nghe bố mẹ và cô giáo nói chuyện.
Bà Trà (đi lại rót nước mời cô giáo và nhẹ nhàng nói với chồng): Ông ạ, cô giáo nói như vậy, tôi thấy đúng đấy!
Ông Bảo: (cắt ngang giọng gắt gỏng): Bà không phải “tát nước theo mưa”. Chuyện tôi đã quyết, hai mẹ con cứ thế mà làm. Rất hoan nghênh cô đã quan tâm đến cháu, nhưng bây giờ thì xin mời cô về cho.
Cô giáo kéo Hằng ra giữa nhà và nhìn bố mẹ Hằng nói giọng nghiêm nghị:
Cô giáo: Các bác nhìn xem, em Hằng mới chỉ 12, 13 tuổi, cái tuổi “ăn chưa no, lo chưa tới”, tuổi của con phải được ăn học, vui chơi… Việc bác bắt cháu bỏ học sớm và đi làm là vi phạm về quyền và nghĩa vụ của trẻ em đó.
Ông Bảo: Cái gì? Trẻ em mà cũng có quyền nữa à? Quyền là ở tôi. Không có pháp luật gì cả cô nghe chưa!
Cô giáo: Thưa bác, Việt Nam là nước thứ hai trên thế giới và là nước đầu tiên của Châu Á đã phê chuẩn công ước Liên Hợp Quốc về quyền trẻ em. Rồi Luật Trẻ em năm 2016 cũng đã quy định rất cụ thể các quyền của trẻ em như quyền được sống, quyền được bảo vệ, quyền được phát triển và quyền được đến trường. Không những vậy, pháp luật cũng nghiêm cấm các hành vi sử dụng lao động trẻ em, sử dụng trẻ em làm công việc nặng nhọc, nguy hiểm hoặc những công việc khác trái với quy định của pháp luật về lao động, rồi cản trở việc học tập của trẻ em…
(Dừng lại một phút, cô tiếp tục giải thích): Đó là quy định của pháp luật, chúng ta phải cùng nhau tuân thủ, chấp hành và thực hiện cho đúng. Còn về chuyện cuộc sống gia đình bác, tôi biết việc cho cháu nghỉ học cũng là bất đắc dĩ vì hoàn cảnh gia đình khó khăn. Nhưng nếu bác bắt cháu bỏ học để đi làm phục vụ vất vả như vậy ở quán ăn là trái pháp luật đấy! Bộ luật Lao động năm 2019 quy định việc sử dụng lao động chưa thành niên ở độ tuổi của cháu Hằng phải được sự đồng ý của cháu. Vả lại, việc bố trí làm việc không ảnh hưởng đến giờ học tại trường của cháu.
Ông Bảo: Gì mà quyền với luật lắm thứ thế. Tôi không hiểu và không quan tâm. Tôi đã bảo ở cái gia đình này, quyền là ở tôi, do tôi. Cô cứ nói chuyện ở tận đẩu, tận đâu ấy. Cô xem đang có bao nhiêu đứa trẻ phải lang thang kiếm sống, chúng làm đủ thứ nghề nào là xây dựng, phụ hồ, kéo xe… có sao đâu, “có làm thì mới có ăn” chứ!.
Cô giáo: Bác Bảo ạ, tôi mong bác suy nghĩ lại và đồng ý cho cháu Hằng trở lại lớp học. “Trẻ em như búp trên cành, biết ăn, biết ngủ, biết học hành là ngoan”. Trẻ em là tương lai của đất nước mà. Để phát triển những mầm non tương lai, không những gia đình, nhà trường mà toàn xã hội cũng phải quan tâm giáo dục và tạo điều kiện để các cháu được phát triển. Trong lớp, em Hằng là một học sinh giỏi và rất ngoan, các bác nên tiếp tục cho cháu đi học. Chỉ có học mới nâng cao tri thức và sẽ là đôi cánh chắp cánh ước mơ thoát nghèo bác ạ!
Mẹ Hằng ôm con gái, nhìn cô giáo rồi nói với chồng:
Bà Trà: Ông ơi! Cô giáo nói đúng đó. Thôi thì vì con, nể lời cô giáo, ông cho con Hằng đi học trở lại đi. Tôi sẽ cố gắng làm thêm việc phụ để có thêm thu nhập, chi tiêu tằn tiện để con được đi học. (Bà nhìn sang cô giáo nói tiếp): Mong cô thông cảm, cũng vì gia đình đông con, nhà nghèo nên cháu Hằng mới thiệt thòi như vậy. Cho cháu đi làm, tôi và bố nó cũng thương con lắm. Hôm nay cô giáo nói những điều hay ý đẹp, mà đẹp cho tương lai con gái chúng tôi, tôi cũng hiểu hơn rồi cô ạ!
Cô giáo: Cuộc đời hai bác đã vất vả, lam lũ rồi. Nếu hai bác để cháu Hằng thất học thì cũng lại đi theo lối mòn đó và sẽ thật là đáng tiếc. Cháu bỏ học bây giờ, sau này không có trình độ, không có bằng cấp thì tương lai mờ mịt sẽ đi về đâu hả bác?
Ông Bảo (cố vớt vát):Thì.., thì…tôi cũng mới chỉ tính trước mắt cho con đi làm để có thêm thu nhập cho gia đình, cũng chưa nghĩ sâu xa như cô vừa nói! Mong cô thông cảm cho tôi.
Cô giáo: Vâng, chính vì hiểu và cảm thông hoàn cảnh gia đình bác nên tôi mới đến đây để động viên bác cho cháu đến trường. Ban đại diện Hội cha mẹ học sinh cũng trích một phần trong Quỹ khuyến học của trường, giúp cho gia đình ta bớt khó khăn hơn đây bác ạ!
Ông Bảo (Ngồi lặng lẽ không nói nữa. Ông đi lại bên con gái, giọng nói của ông dịu xuống): Ừ, thì… cũng chỉ vì nhà mình nghèo, con đông nên bố mới đành lòng như thế, cho con đi làm bố cũng thương lắm.
Hằng (ôm bố thủ thỉ): Bố! Con biết bố mẹ khổ tâm vì chúng con. Con sẽ cố gắng học thật tốt để không phụ lòng bố mẹ và thầy cô. Ngoài giờ học trên lớp, con sẽ phụ giúp bố mẹ những việc gia đình, trông nom các em để bố mẹ đỡ vất vả. Bố cho con đi học trở lại nhé!
Ông Bảo: Ừ, con hãy cố gắng học thật tốt để trở thành người có ích nhé. Rồi ông cầm tay Hằng tiến lại gần cô giáo vẻ hối hận: Xin lỗi cô, tôi cả giận mất khôn. Những lời của cô làm tôi thấy xấu hổ với chính mình và con gái của mình. Âu cũng do mưu sinh nên tôi mới đành lòng làm thế! Mong cô giáo thông cảm và thứ lỗi cho tôi. Tôi đã nhận ra và xin gửi gắm con gái tôi, nhờ cô giáo giúp cho cháu quay lại học tập và tiến bộ.
Ông Bảo (đi đến bên vợ): Tôi sẽ quyết tâm cai rượu và cùng bà tích cực làm việc để có thêm tiền cho các con ăn học. Bà cũng tha lỗi cho tôi nhé!
Hằng hết nhìn cô giáo lại quay sang bố, mẹ đầy xúc động. Ngày mai, em lại được đến trường.
Lưu ý: Học sinh trình bày quan điểm cá nhân. Bài làm trên chỉ mang tính tham khảo.
Lý thuyết Kinh tế pháp luật 10 Bài 17: Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam về kinh tế, văn hóa, giáo dục, khoa học, công nghệ và môi trường
1. Quy định của Hiến pháp về kinh tế
- Nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ, phát huy nội lực, hội nhập, hợp tác quốc tế, gắn kết chặt chẽ với phát triển văn hoá, thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội, bảo vệ môi trường, thực hiện công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.
- Nền kinh tế Việt Nam là nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa với nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế, kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo. Các thành phần kinh tế đều là bộ phận cấu thành quan trọng của nền kinh tế quốc dân. Các chủ thể thuộc các thành phần kinh tế binh đẳng, hợp tác và cạnh tranh theo pháp luật.
- Nhà nước khuyến khích, tạo điều kiện để doanh nhân, doanh nghiệp và cá nhân, tổ chức khác đầu tư, sản xuất, kinh doanh, phát triển bền vững các ngành kinh tế, góp phần xây dựng đất nước.
Nhà nước khuyến khích các doanh nghiệp nước ngoài đầu tư, kinh doanh tại Việt Nam
- Đất đai, tài nguyên nước, tài nguyên khoáng sản, nguồn lợi ở vùng biển, vùng trời, tài nguyên thiên nhiên khác và các tài sản do Nhà nước đầu tư, quản lí là tài sản công thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lí.
2. Quy định của Hiến pháp về văn hóa, giáo dục
- Về văn hoá, Hiến pháp năm 2013 khẳng định:
+ Mục đích, cính sách phát triển nền văn hoá ở Việt Nam là xây dựng và phát triển nền văn hoá tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc và tiếp thu tinh hoa văn hoá nhân loại.
+ Nhà nước, xã hội phát triển văn học, nghệ thuật nhằm đáp ứng nhu cầu tinh thần đa dạng và lành mạnh của nhân dân, phát triển các phương tiện thông tin đại chúng cho nhu cầu thông tin của nhân dân, phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
+ Nhà nước, xã hội tạo môi trường xây dựng gia đình Việt Nam ấm no, tiến bộ, hạnh phúc, xây dựng con người Việt Nam có văn hoá, giàu lòng yêu nước, có ý thức thực hiện trách nhiệm công dân.
- Về giáo dục, Hiến pháp năm 2013 tiếp tục khẳng định:
+ Phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu nhằm nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài
+ Nhà nước ưu tiên đầu tư và thu hút các nguồn đầu tư khác cho giáo dục
+ Chăm lo phát triển giáo dục giáo dục mầm non
+ Đảo đảm giáo dục tiểu học là bắt buộc, Nhà nước không thu học phí
+ Từng bước phổ cập giáo dục trung học, phát triển giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp, thực hiện chính sách học bổng, học phí hợp lý
+ Nhà nước ưu tiên phát triển giáo dục ở miền núi, hải đảo, vùng đồng bảo dân tộc thiểu số và vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn
+Ưu tiên sử dụng, phát triển nhân tài, tạo điều kiện để người khuyết tật và người nghèo được học văn hoá và học nghề.
Cô giáo giảng dạy cho học sinh vùng cao
3. Quy định của Hiến pháp về khoa học, công nghệ và môi trường
- Về khoa học, công nghệ, Hiến pháp năm 2013 khẳng định:
+ Phát triển khoa học, công nghệ là quốc sách hàng đầu, giữ vai trò then chốt trong sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
+ Nhà nước ưu tiên đầu tư và khuyến khích tổ chức, cá nhân đầu tư nghiên cứu, phát triển, chuyển giao, ứng dụng có hiệu quả thành tựu khoa học và công nghệ, bảo đảm quyền nghiên cứu khoa học và công nghệ, bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ.
+ Nhà nước tạo điều kiện để mọi người tham gia và được thụ hưởng lợi ích từ các hoạt động khoa học và công nghệ.
Phát triển khoa học, công nghệ là quốc sách hàng đầu
- Về môi trường, Hiến pháp năm 2013 quy định:
+ Nhà nước có chính sách bảo vệ môi trường, quản lý và sử dụng hiệu quả, bền vững các nguồn tài nguyên thiên nhiên, bảo tồn thiên nhiên, đa dạng sinh học, chủ động phòng, chống thiên tai, ứng phó với biến đổi khí hậu.
+ Nhà nước khuyến khích mọi hoạt động bảo vệ môi trường, phát triển, sử dụng năng lượng mới, năng lượng tái tạo.
+ Tổ chức, cá nhân gây ô nhiễm môi trường, làm suy kiệt tài nguyên thiên nhiên và suy giảm đa dạng sinh học phải bị xử lý nghiêm và có trách nhiệm khắc phục, bồi thường thiệt hại.
Sản xuất điện Mặt Trời tại Việt Nam
4. Thực hiện nghĩa vụ tuân theo Hiến pháp về kinh tế, văn hóa, giáo dục, khoa học, công nghệ và môi trường
- Để thực hiện nghĩa vụ tuân theo Hiến pháp về kinh tế, văn hoá, giáo dục, khoa học, công nghệ và môi trường, mỗi người cần:
+ Chủ động tìm hiểu về nền kinh tế, các thành phần kinh tế theo quy định của Hiến pháp.
+ Tích cực tham gia các hoạt động, phong trào về văn hoá, bảo vệ, giữ gìn, phát huy bản sắc văn hoá dân tộc; tiếp thu tinh hoa văn hoá nhân loại.
+ Nghiêm túc thực hiện các quy định của Hiến pháp về giáo dục để thực hiện tốt quyền và nghĩa vụ học tập của bản thân.
+ Tích cực nghiên cứu, trau dồi tri thức, chiếm lĩnh các tri thức khoa học.
+ Tự giác, hăng hái tham gia các hoạt động bảo vệ môi trường do nhà trường, địa phương tổ chức.
Nhân dân tham gia bảo vệ môi trường
Xem thêm các bài giải Kinh tế pháp luật lớp 10 Cánh diều hay, chi tiết khác:
Giải SGK Kinh tế Pháp luật 10 Bài 19: Pháp luật trong đời sống xã hội
Giải SGK Kinh tế Pháp luật 10 Bài 20: Hệ thống pháp luật Việt Nam
CÔNG TY TNHH ĐẦU TƯ VÀ DỊCH VỤ GIÁO DỤC VIETJACK
- Người đại diện: Nguyễn Thanh Tuyền
- Số giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh: 0108307822, ngày cấp: 04/06/2018, nơi cấp: Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hà Nội.
© 2021 Vietjack. All Rights Reserved.
