Với tóm tắt lý thuyết Hóa học lớp 12 Bài 22: Sơ lược về sự hình thành phức chất của ion kim loại chuyển tiếp trong dung dịch sách Cánh diều hay, chi tiết cùng với 10 bài tập trắc nghiệm chọn lọc có đáp án giúp học sinh nắm vững kiến thức trọng tâm, ôn luyện để học tốt môn Hóa học 12.

Lý thuyết Hóa học 12 Bài 22: Sơ lược về sự hình thành phức chất của ion kim loại chuyển tiếp trong dung dịch

A. Lý thuyết Sơ lược về sự hình thành phức chất của ion kim loại chuyển tiếp trong dung dịch

I. Sự hình thành phức chất aqua của cation kim loại chuyển tiếp trong dung dịch

- Khi tan trong nước, muối của các kim loại chuyển tiếp phân li thành các ion. Sau đó, cation kim loại chuyển tiếp (Mⁿ⁺) thường nhận các cặp electron hóa trị riêng từ các phân tử H₂O để hình thành các liên kết cho – nhận, tạo ra phức chất aqua theo phương trình hóa học tổng quát sau:;

Mⁿ⁺(aq) + m H₂O(l) $\to$ [M(OH₂)_m]ⁿ⁺(aq)

+ Với: n là giá trị điện tích của cation kim loại M

m là số phối tử H₂O

[M(OH₂)_m]ⁿ⁺ là công thức tổng quát của phức chất aqua của Mⁿ⁺.

II. Dấu hiệu của phản ứng tạo phức chất trong dung dịch

Các phản ứng tạo phức chất thường có một số dấu hiệu dễ quan sát như sự biến đổi máu sắc, sự hòa tan, sự kết tủa. Trong các dấu hiệu trên, sự biến đổi màu sắc là phổ biến hơn cả

III. Phản ứng thay thế phối tử trong phức chất

Ở những điều kiện phù hợp, các anion và phân tử như OH^-, X^- (halide), NH₃,…. Có thể thay thế được một, một số hoặc tất cả các phối tử trong phức chất

Ví dụ: [Cr(OH₂)₆]³⁺(aq) + 6OH^-(aq) $\to$ [Cr(OH)₆]^3-(aq) + 6H₂O(l)

IV. Ứng dụng của phức chất

Các phức chất có nhiều ứng dụng trong hóa học, sản xuất và đời sống,…

Sơ đồ tư duy Sơ lược về sự hình thành phức chất của ion kim loại chuyển tiếp trong dung dịch

B. Trắc nghiệm Sơ lược về sự hình thành phức chất của ion kim loại chuyển tiếp trong dung dịch

Phần I. Câu trắc nghiệm nhiều phương án lựa chọn. Mỗi câu hỏi chỉ chọn một phương án trả lời.

Câu 1: Các phối tử H₂O trong phức chất [Ni(H₂O)₆]²⁺ có thể bị thế hết bởi sáu phối tử NH₃ tạo thành phức chất là

A. [Ni(NH₃)₆]²⁺.                                            

b. [Ni(NH₃)₂(H₂O)₄].

C. [Ni(NH₃)(H₂O)₅]²⁺.                                   

D. [Ni(NH₃)₅(H₂O)]²⁺.

Câu 2: Phối tử H₂O trong phức chất aqua [Cu(H₂O)₆]²⁺ có thể bị thế bởi 1 phối tử NH₃ tạo thành phức chất là

A. [Cu(NH₃)₆]²⁺.                                                     

B. [Cu(NH₃)₂(H₂O)₅].                                    

C. [Cu(NH₃)(H₂O)₅]²⁺.                                      

D. [Cu(NH₃)(H₂O)₅]⁺.

Câu 3: Phức chất [Cu(H₂O)₆]²⁺có màu xanh; phức chất [Cu(NH₃)₄(H₂O)₂] có màu xanh lam và phức chất [CuCl₄]^2- có màu vàng. Màu sắc của ba phức chất khác nhau là do chúng khác nhau về

A. nguyên tử trung tâm.                                              

B. phối tử.

C. cả nguyên tử trung tâm và phối tử.                         

D. số lượng phối tử.

Câu 4: Trong dung dịch, ion Fe³⁺ tồn tại dưới dạng phức chất aqua có sáu phối tử nước.

Cho các phát biểu sau:

a) Phức chất aqua có công thức hoá học là [Fe(H₂O)₆]³⁺.

b) Phức chất aqua có dạng hình học vuông phẳng.

c) 6 phối tử nước đã cho cặp electron chưa liên kết vào ion Fe³⁺.

d) Nguyên tử trung tâm trong phức chất aqua là Fe²⁺.

Số phát biểu đúng là:

A. 1.                                         

B. 2.

C. 3.

D. 4.

Câu 5: Trong phức chất [Co(H₂O)₆]²⁺, 2 phối tử H₂O có thể bị thế bởi 2 phối tử OH. Phát biểu nào sau đây không đúng?

A. Phức chất tạo thành có 4 phối tử nước và 2 phối tử OH^-.

B. Phức chất tạo thành có điện tích +2.

C. Phức chất tạo thành có nguyên tử trung tâm là Co²⁺.

D. Phức chất tạo thành là [Co(OH)₂(H₂O)₄].

Phần II. Câu trắc nghiệm đúng sai. Trong mỗi ý a, b, c, d mỗi câu, hãy chọn đúng hoặc sai.

Câu 11: Cho các phát biểu sau về phức chất:

a. Trong dung dịch, các ion kim loại chuyển tiếp đều tạo phức chất aqua.

b. Các phối tử H₂O trong phức chất aqua không thể bị thế bởi các phối tử khác.

c. Phức chất aqua của các ion kim loại chuyển tiếp hầu hết có dạng hình học bát diện.

d. Các phối tử trong phức chất có thể bị thay thế một phần hoặc thay thế hết bởi các phối tử khác.

Câu 12. Cho các phát biểu sau về phức chất:

a. Các phối tử trong phức chất chỉ có thể bị thế một phần bởi các phối tử khác.

b. Các phối tử trong phức chất chỉ có thể bị thế tất cả bởi các phối tử khác.

c. Tất cả các phức chất aqua đều kém tan trong nước.

d. Phức chất được dùng làm thuốc chữa bệnh ung thư với tên gọi thương phẩm là cisplatin có công thức hoá học là [PtCl₂(NH₃)₂].

Phần III. Câu trắc nghiệm yêu cầu trả lời ngắn

Câu 13: Phức chất [Pt(NH₃)₄]²⁺ có thể bị thế bởi 1 phối tử Cl^-. Phức chất tạo thành có điện tích là bao nhiêu?

Câu 14: Cisplatin là thế hệ đầu tiên trong số ba phức chất của Pt²⁺ được sử dụng trong điều trị ung thư. Nó được biết đến với vai trò to lớn trong điều trị ung thư buồng trứng, tinh hoàn, bàng quang, đầu, cổ,... Nhờ có cisplatin hơn 90% bệnh nhân ung thư tinh hoàn đã được cứu sống. Cisplatin có thể được điều chế theo sơ đồ sau:

Giá trị của x là bao nhiêu?

Câu 15: Cho cân bằng sau:

[CoCl₄]²^-(aq) + 6H₂O(1) $\rightleftharpoons$  [Co(H₂O)₆]²⁺(aq) +4Cl^-(aq)         ${\Delta }_r{H}_{298}^0<0$        

(màu xanh chàm)             (màu đỏ hồng)

Khi thêm dung dịch HCl, dung dịch sẽ có màu gì?

Xem thêm các bài tóm tắt lý thuyết Hóa học lớp 12 Cánh diều hay, chi tiết khác: