Lời giải Tiếng Việt lớp 5 Bài 13: Chủ nhân tương lai sách Cánh diều gồm đầy đủ các phần Đọc, Nói và nghe, Viết giúp học sinh dễ dàng làm bài tập Tiếng Việt lớp 5 Tập 2. Mời các bạn theo dõi:
Tiếng Việt lớp 5 Tập 2 Bài 13: Chủ nhân tương lai
Chia sẻ và đọc: Cậu bé và con heo đất trang 35, 36, 37
Chia sẻ
Trò chơi: Chinh phục đỉnh núi Phan Xi Păng
Đường từ chân núi lên đỉnh núi Phan Xi Păng dài 11 200 mét. Nếu chia đường này thành 6 chặng thì mỗi lần trả lời đúng 1 câu hỏi, em sẽ leo được một chặng Hãy xem ai là người đầu tiên leo tới đỉnh núi nhé!
Câu hỏi 1 trang 35 SGK Tiếng Việt 5 tập 2: Tìm từ còn thiếu trong câu thơ sau:
…như búp trên cảnh
Biết ăn ngủ, biết học hành là ngoan.
Trả lời
Trẻ em
Câu hỏi 2 trang 35 SGK Tiếng Việt 5 tập 2: Ngày Quốc tế Thiếu nhi là ngày nào?
Trả lời
Ngày 1/6
Câu hỏi 3 trang 35 SGK Tiếng Việt 5 tập 2: Ai là đội trưởng đầu tiên của Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh?
Trả lời
Kim Đồng
Câu hỏi 4 trang 35 SGK Tiếng Việt 5 tập 2: Đọc thuộc “Năm điều Bác Hồ dạy thiếu niên, nhi đồng”.
Trả lời
Yêu Tổ Quốc, yêu đồng bào
Học tập tốt lao động tốt
Đoàn kết tốt kỉ luật tốt
Giữ gìn vệ sinh thật tốt
Khiêm tốn, thật thà, dũng cảm
Câu hỏi 5 trang 35 SGK Tiếng Việt 5 tập 2: Nêu một quyền của trẻ em mà em thích.
Trả lời
Quyền được chăm sóc và nuôi dưỡng.
Câu hỏi 6 trang 35 SGK Tiếng Việt 5 tập 2: Nêu một bổn phận của trẻ em mà em biết.
Trả lời
Lễ phép với người lớn, thương yêu em nhỏ, đoàn kết với bạn bè
Bài đọc 1: Cậu bé và con heo đất
* Nội dung bài Cậu bé và con heo đất: Câu chuyện kể về cạu bé Hải tốt bụng với đức tính biết tiết kiệm của mình, khi Hải đập heo đất để lấy tiền làm từ thiện thấy tiền trong heo dư nhiều so với số tiền cậu đã nhét vào, thay vì lấy số tiền đó Hải đã tìm ra số tiền đó là của cô chủ tiệm bán heo đất và mang trả lại cho cô
Cậu bé và con heo đất
Trong một lần theo ba lên thị xã, Hải mua được con heo đất. Con heo trông tròn xoay, ngộ nghĩnh, lại giữ được tiền nên các bạn trong xóm rất mẽ. Chẳng bao lâu, mỗi bạn đều mua một con và đua nhau để dành tiền tiết kiệm. Mỗi lần cho heo "ăn", Hải đều nhớ lời mà dặn, ghi số tiền vào một cuốn sổ.
Sắp đến năm học mới, bụng chú heo đã đầy ăm ắp. Hải định mổ heo, lấy tiền mua quần áo mới. Nhưng mấy ngày qua, xem truyền hình, em thương các bạn nhỏ ở vùng lũ lụt quá. Thấy các cô bác trong xã đang quyên góp tiền hỗ trợ người dân bị thiên tai, Hải cũng xin ba mà cho mổ heo, lấy tiền để đóng góp.
Nhưng khi đập bể heo, em thấy lạ quái đếm đi đếm lại vẫn dư ra gần ba trăm nghìn. Lại có nhiều tờ hai mươi nghìn, năm mươi nghìn. Tiền mà Hải nhờ heo giữ giúp thường chỉ là tiền lẻ. Không lẽ ba mà cũng bỏ tiền tiết kiệm vào bụng heo? Hay có cô tiên thấy Hải ngoan nên thưởng cho em?
Nghĩ mãi, Hải chợt giật mình nhớ ra: Hôm mua con heo đất, em chọn đi chọn lại môi. Cuối cùng, vì thích một con heo trên một quầy hơn những con trong quầy nên em đã lấy nó. Lỡ nó là heo đất của con cô chủ tiệm vô ý để trên mặt quầy thì sao nhỉ?
Thế rồi một buổi sáng, tiệm tạp hoá có hai vị khách ghé thăm. Đó là Hải được ba đưa đến tận nơi để trả lại số tiền không phải của em. Cô chủ tiệm rất cảm động vì chuyện xảy ra đã rất lâu mà cậu bé vẫn còn nhớ. Cô cũng cảm động hơn nữa khi được biết Hải sẽ đem toàn bộ số tiền tiết kiệm ủng hộ các bạn nhỏ ở vùng lũ lụt. Cô đưa thêm mấy trăm nghìn, nhờ Hải giúp cô gửi đến đồng bào bị thiên tai.
Theo PHAN ANH HOAN
Đọc hiểu
Câu 1 trang 37 SGK Tiếng Việt 5 tập 2: Hải có con heo đất từ lúc nào? Tại sao các bạn trong xóm đều đua nhau mua heo đất ?
Trả lời
Hải có con heo đất từ sau một lần cùng ba lên thị xã. Vì con heo đất trông tròn xinh, ngộ nghĩ mà lại còn giữ được tiền
Câu 2 trang 37 SGK Tiếng Việt 5 tập 2: Chi tiết nào cho thấy Hải là cậu bé giàu lòng nhân ái, sẵn sàng chia sẻ với người gặp khó khăn?
Trả lời
Chi tiết Hải dành dụm chú heo đất này để bụng đầu năm học sẽ dùng số tiền tiết kiệm được mua quần áo mới. Nhưng xem truyền hình thấy thương các em nhỏ bị lũ lụt nên Hải đã quyết định dùng số tiền đó để ủng hộ các bạn nhỏ
Câu 3 trang 37 SGK Tiếng Việt 5 tập 2: Tìm chi tiết cho thấy Hải là một cậu bé rất hồn nhiên.
Trả lời
Chi tiết cho thấy Hải là một cậu bé rất hồn nhiên đó là khi đập heo đất ra nhận thấy số tiền trong đó lớn hơn số tiền đã nhét vào, thay vì lấy luôn số tiền đó thì Hải đã tìm đến chủ nhân của số tiền đó để trả lại
Câu 4 trang 37 SGK Tiếng Việt 5 tập 2: Em có suy nghĩ gì về việc Hải cùng ba quay lại tiệm tạp hoá để trả số tiền thừa trong con heo đất?
Trả lời
Hành động đó của Hải cho thấy Hải là một cậu bé tử tế và tốt bụng, không có tính tham lam
Câu 5 trang 37 SGK Tiếng Việt 5 tập 2: Những việc làm của Hải khiến cô chủ tiệm tạp hoá cảm động như thế nào?
Trả lời
Việc làm của Hải khiến cô chủ tiệm tạp hoá cảm động vì sự việc đã diễn ra rất lâu nhưng Hải vẫn nhớ đến cô để đem trả lại số tiền, và cảm động hơn nữa vì lòng thương người của Hải khi Hải dùng số tiền tiết kiệm của mình để quyên góp cho các bạn gặp khó khăn.
Câu 1 trang 37 SGK Tiếng Việt 5 tập 2: Tìm đọc thêm ở nhà:
- 2 câu chuyện (hoặc 1 câu chuyện, 1 bài thơ) về các bạn thiếu niên chăm học, chăm làm, tích cực đóng góp cho trường lớp và cộng đồng.
- 1 bài văn (hoặc bài báo) miêu tả hoặc cung cấp thông tin về nội dung
Trả lời
* Câu chuyện về các bạn thiếu niên chăm học, chăm làm, tích cực đóng góp cho trường lớp và công cộng
- Câu chuyện: Cậu bé chăm học siêng làm (theo báo tuổi trẻ online)
* 1 bài văn miêu tả cung cấp thông tin
Câu chuyện kể về cậu bé Dương Minh Thuận. Biết gia đình có hoàn cảnh khó khăn cuộc sống dựa vào những đồng lương lao công của mẹ và việc bốc vác của cha, để trang trải cho Thuận đi học mẹ cậu đã phải xin quét dọn ngoài giờ. Sau mỗi giờ học tại trường Thuận đều ở lại phụ giúp mẹ dọn dẹp trường lớp. Vì biết hoàn cảnh gia đình khó khăn nên Thuận rất chăm chỉ học, chịu khó phụ giúp bà nội. Dù hoàn cảnh gia đình khó khăn vất vả nhưng cậu bé Thuận vẫn nuôi dưỡng ước mơ trở thành thầy giáo tiếng anh của mình.
Câu 2 trang 37 SGK Tiếng Việt 5 tập 2: Viết vào phiếu đọc sách:
Tên bài đọc, tác giả, tình cảm, cảm xúc của em về bài đọc (hoặc sự việc, nhân vật, hình ảnh, câu văn, câu thơ trong bài).
Trả lời
+ Tên bài đọc: Cậu bé chăm học, siêng làm
+ Tên tác giả: Báo tuổi trẻ online
+ Cảm nhận của em: Qua câu chuyện em thấy Thuận là một cậu bé vô cùng chăm chỉ và hiếu học. Tự ý thức được việc gia đình còn khó khăn nên luôn biết phụ giúp ba mẹ và gia đình làm các công việc, bên cạnh đó cậu cũng rất chăm chỉ học hành để nuôi dưỡng ước mơ trở thành thầy giáo tiếng anh của mình.
Câu 3 trang 37 SGK Tiếng Việt 5 tập 2: Chuẩn bị nội dung để giới thiệu bài em đã đọc cho các bạn trong lớp.
Trả lời:
Em chuẩn bị nội dung để giới thiệu bài với các bạn trong lớp.
Viết: Luyện tập tả phong cảnh (Viết thân bài) trang 38
Đề bài trang 38 SGK Tiếng Việt 5 tập 2: Dựa vào dân ý đã lập ở Bài 12 (trang 23), hãy viết 1 – 2 đoạn thân bài tả một phong cảnh mà em thích (một cánh đồng, một công viên hoặc cảnh bình minh ở nơi em sống).
Trả lời
Vào mùa hè, khoảng 5 giờ sáng là trời đã bắt đầu chuyển cảnh. Ông mặt trời tích cực đến từ sớm, tưới đỏ rực cả khoảng trời, nhuộm sang cả vòm cây, con đường và nhà cửa. Nhưng tất cả chỉ thoáng qua mà thôi. Ngay khi những chú gà trống nhận ra ngày mới đã đến và cất tiếng gáy, thì sắc đỏ ấy cũng tàn phai nhanh chóng. Để lại nền trời xanh trong veo như mặt nước mùa thu. Không khí lúc này còn chút se lạnh và ẩm ướt của màn đêm, kết hợp với những làn gió dìu dịu khiến con người ta cảm thấy dễ chịu vô cùng. Cỏ cây, hoa lá sau một đêm say sưa với trăng thanh trở nên càng thêm tươi xanh. Chúng sung sướng vẫy những chiếc lá non, rung rinh những nụ hoa xinh để chào đón bầy ong, đàn bướm ghé chơi. Trên các cành cây, bầy chim non ríu ra ríu rít chuyền cành, náo nhiệt chẳng thua kém gì các bà các mẹ đi chợ sớm. Trên đường, dòng người ngày càng đông hơn. Đó là những người đi học, đi làm, là những người ra đồng, ra chợ. Ai ai cũng vui vẻ cười nói, tràn ngập niềm vui và sự phấn khởi cho một ngày mới bắt đầu.
Nói và nghe: Trao đổi: Em là chủ nhân tương lai trang 38
Chọn 1 trong 2 đề sau:
Đề 1 trang 38 SGK Tiếng Việt 5 tập 2: Dựa vào nội dung Bài đọc 1, hãy phát biểu cảm nghĩ của em về việc làm của cậu bé trong câu chuyện.
Trả lời
a) Tên câu chuyện: Cậu bé và con heo đất
Các nhân vật: Hải, bố mẹ Hải, cô bán heo đất
b) Việc cậu bé đã làm: Sử dụng số tiền đó để quyên góp ủng hộ trẻ em vùng bị lũ lụt
Ý nghĩa của việc làm: Việc làm của Hải góp phần giảm bớt khó khăn cho các em nhỏ khu vực bị lũ lụt.
Đề 2 trang 38 SGK Tiếng Việt 5 tập 2: Giới thiệu một số "việc làm nhỏ, ý nghĩa lớn" của em (hoặc của các bạn nhỏ mà em biết).
Trả lời
a) Việc làm: Quét dọn đường làng ngõ xóm
Người làm việc tốt: Em và các bạn trong xóm
b) Ý nghĩa của việc làm đó: Việc làm đó của chúng em để hưởng ứng phong trào đường làng ngõ xóm xanh sạch đẹp và góp công sức của mình vào việc bảo vệ thiên nhiên cảnh quan khu vực xóm em.
* Nội dung bài Hè vui: Bài thơ kể về kì nghỉ hè của một bạn nhỏ khi phải rời xa trường lớp để về quê, và được nhìn thấy cũng như trải qua các công việc của làng quê mùa gặt
Hè vui
Nào tạm biệt bảng đen
Chia tay bàn với ghế
Cây phượng đỏ ngoài hiên
Tôi xin chào bạn nhé!
Mai chúng mình được nghỉ
Để về thăm làng quê
Các bạn buồn không nhỉ?
Xa nhau mấy tháng hè!
Hợp tác đang vụ gặt
Lúa vàng hươm ngợp đồng
Ta làm đàn chim nhỏ
Về xe lúa góp công.
Những luống rau vườn mẹ
Đang khát vì nắng chan
Ta làm mưa tưới nước
Cho rau lên xanh vườn.
Hẹn nhau năm học mới
Trong tiếng trống khai trường
Chúng ta vui gặp lại
Ơi bạn bè thân thương!
NGUYÊN HÀ
Đọc hiểu
Câu 1 trang 40 SGK Tiếng Việt 5 tập 2: Bài thơ là lời của ai? Hai khổ thơ đầu cho em biết điều gì?
Trả lời
Bài thơ là lời của bạn nhỏ, qua hai khổ thơ đầu cho ta biết bạn nhỏ đã bắt đầu bước vào kì nghỉ hè và sẽ trở về quê
Câu 2 trang 40 SGK Tiếng Việt 5 tập 2: Những công việc nào đang chờ đợi các bạn học sinh trong mùa hè?
Trả lời
Những công việc đang chờ đợi các bạn học sinh như: Giúp ông bà xe lúa, giúp mẹ tưới rau…
Câu 3 trang 40 SGK Tiếng Việt 5 tập 2: Tìm những từ ngữ, hình ảnh thể hiện vẻ đẹp của các bạn nhỏ trong lao động.
Trả lời
Những từ ngữ hình ảnh như: Ta là đàn chim nhỏ, về xe lúa góp công. Ta làm mưa tưới nước.
Câu 4 trang 40 SGK Tiếng Việt 5 tập 2: Những chi tiết nào cho thấy các bạn nhỏ rất thích thú với kì nghỉ hè nhưng cũng háo hức mong chờ năm học mới?
Trả lời
Những từ ngữ cho thấy các bạn nhỏ rất thích thú với kì nghỉ hè như: Tôi xin chào bạn nhé! Mai chúng mình được nghỉ, để về thăm làng quê
Những từ ngữ cho thấy các bạn nhỏ rất háo hức mong chờ năm học mới như: Hẹn gặp năm học mới, trong tiếng trống khai trường
- Học thuộc lòng bài thơ
Luyện từ và câu: Viết hoa để thể hiện sự tôn trọng đặc biệt trang 40, 41
I. Nhận xét
Đề bài trang 40 SGK Tiếng Việt 5 tập 2: Trong đoạn thơ sau có những từ nào được viết hoa? Vì sao chúng được viết hoạ?
Mình về với Bác đường xuôi
Thưa giùm Việt Bắc không nguôi nhớ Người
Nhớ Ông Cụ mắt sáng ngời
Áo nâu túi vải, đẹp tươi lạ thường
Nhớ Người những sáng tinh sương
Ung dung yên ngựa trên đường suối reo
Nhớ chân Người bước lên đèo
Người đi, rừng núi trông theo bóng Người...
Tố Hữu
Trả lời
Trong đoạn thơ các từ được viết hoa là: Bác, Việt Bắc, Người, Ông Cụ
Những từ này được viết hoa vì đây là tên riêng và các danh từ chung được viết hoa để thể hiện sự tôn trọng đặc biệt với Bác Hồ
II. Bài học
Trong một số trường hợp, danh từ chung được viết hoa để thể hiện sự tôn trọng đặc biệt đối với người hoặc sự vật mà danh từ đó biểu thị.
III. Luyện tập
Câu 1 trang 40 SGK Tiếng Việt 5 tập 2 : Tìm những từ được viết hoa để thể hiện sự tôn trọng đặc biệt trong các câu sau:
a)
Người là Cha, là Bác, là Anh
Quả tim lớn lọc trăm dòng máu nhỏ.
Tố Hữu
b) Đất là Mẹ. Điều gì xảy ra với đất đai tức là xảy ra đối với những đứa con của Đất.
Theo sách Ngữ văn 6 (2002)
c) Tôi ngước lên và bắt gặp ánh mắt hiền từ, đầy tin cậy của thầy Hiệu trưởng. Cảm động quá, tôi chỉ biết nói:
– Thưa thầy, em xin thay mặt đội tuyển cảm ơn thầy. Chúng em xin ghi nhớ lời thầy dặn để đạt kết quả tốt nhất ạ
DUY THÁI
Trả lời
a) Cha, Anh, Bác
b) Đất, Mẹ
c) Hiệu trưởng
Câu 2 trang 41 SGK Tiếng Việt 5 tập 2: Viết đoạn văn ngắn nêu cảm nghĩ của em về một vị anh hùng dân tộc (Ngô Quyền, Lý Thường Kiệt, Trần Quốc Tuấn, Nguyễn Huệ, Hồ Chí Minh,..), trong đoạn văn có sử dụng cách viết hoa để thể hiện sự tôn trọng đặc biệt.
Trả lời
Lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc ta đã ghi lại biết bao những vị Vua, tướng lĩnh lập chiến công hiển hách đem lại cuộc sống yên ấm, hạnh phúc cho nhân dân. Nổi bật trong số đó có lẽ là Ngô Quyền. Ông là một vị vua anh minh, sáng suốt trong triều đại thời Ngô. Nhắc đến Ông, dân ta luôn nhớ đến trận quyết chiến chiến lược trên sông Bạch Đằng. Nhớ vào năm 938, khi quân Nam Hán xâm lược nước ta, bằng nhãn quan chính trị sắc bén và tài chỉ huy mưu lược, độc đáo, sáng tạo, tướng lĩnh đã lãnh đạo quân và dân ta cắm cọc trên sông Bạch Đằng, chờ khi nước thủy triều xuống rồi nhử địch vào bãi cọc. Bởi lẽ đó mà dân tộc ta đã giành chiến thắng, đập tan âm mưu xâm lược của giặc Nam Hán. Chấm dứt 1000 năm Bắc thuộc, mở ra một thời kì phong kiến độc lập dân tộc của Việt Nam. Thật vậy, Ngô Quyền là người có công lao to lớn trong việc xây dựng và bảo vệ đất nước. Để tưởng nhớ Ông, người dân đã lập đền thờ Từ Lương Xâm và bày tỏ lòng thành kính, biết ơn sâu sắc.
Viết: Luyện tập tả phong cảnh (Viết bài văn) trang 41
Đề bài trang 41 SGK Tiếng Việt 5 tập 2: Viết bài văn tả một phong cảnh mà em thích (một cánh đồng, một công viên hoặc cảnh bình minh ở nơi em sống).
Trả lời
Ò… ó… o… Tiếng gà gáy dõng dạc vang lên từ trên mái nhà tranh, báo hiệu một ngày mới nữa lại bắt đầu trên quê hương em.
Từ đằng xa, ông mặt trời đủng đỉnh nhô lên trước sự chào mừng của đất trời. Bóng tối từ từ rút lui đi về phía góc xa xôi của khu rừng sau núi. Những cơn gió dần thổi nhẹ hơn, và trở nên mát mẻ hơn chứ không còn mạnh bạo và lạnh lẽo như đêm tối. Ánh sáng dần trở nên rõ ràng hơn. Bầu trời hiện ra trong veo và cao quá. Loáng thoáng vài chú chim dậy sớm, bay liệng vài vòng trên nền trời rồi lại lẩn trốn trong vòm cây. Trên mặt đất, trên tán lá, trên mái nhà ướt đẫm sương đêm. Những giọt sương long lanh dưới ánh sáng ngày mới như hàng trăm hạt ngọc quý mà tiên nữ nào làm rơi xuống trần gian. Bầu không khí lúc này cũng thật dễ chịu, nó trong thành và thơm ngọt mùi đất, mùi cỏ, mùi lá cây. Hít một hơi cho căng tràn lồng ngực thì chẳng còn gì thích bằng.
Dần dần, trời ngày càng sáng rõ hơn, cây cối, hoa lá sung sướng duỗi mình chào ngày mới. Lúc này đây, cả đồng quê mới thực sự thức dậy. Loáng thoáng trong bụi cây, tiếng mấy chú dế nhỏ kêu rả rích. Trong lùm cây, tiếng bầy chim hót líu lo rôm rả vô cùng. Những cơn gió cũng đến góp vui, luồn lách qua từng kẽ lá, tạo nên bản nhạc xào xạc vui tai. Chúng thổi qua những khu vườn xanh tốt, chạy qua cánh đồng lúa rộng mênh mông. Lướt qua mặt hồ sen làm gợn sóng lăn tăn. Rồi bay vút lên cao đón ánh mặt trời. Lác đác trong vườn, đã có vài chú bướm, chú ong nhỏ siêng năng kéo nhau đi tìm mật. Chúng lễ phép chào hỏi từng bông hoa bằng cái cụng đầu rồi mới ghé vào hút mật.
Dưới những mái nhà tranh đơn sơ, mộc mạc, mọi người cũng đã lục đục thức dậy. Người ra mở cổng, quét sân, người ra bếp lục đục nấu đồ ăn sáng, người tranh thủ ra thăm, tưới nước cho vườn rau. Bận rộn mà hạnh phúc. Tiếng chổi tre sàn sạt dưới nền sân, tiếng xoong nồi lách cách, tiếng tưới nước rào rào, tiếng mẹ gọi con í ới… Tất cả tạo nên một bản nhạc rộn ràng của ngày mới, một bản nhạc của cuộc sống sinh hoạt bình dị thường ngày.
Mỗi ngày mới bắt đầu, em luôn cảm thấy vô cùng vui vẻ và tràn đầy sức sống. Em sẽ cố gắng học tập, rèn luyện thật tốt để xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp hơn.
Đọc: Hoa trạng nguyên trang 42, 43
* Nội dung bài Hoa Trạng Nguyên: Câu chuyện kể về 3 anh em vào dịp được trở về quê thăm ông nội và được ông dẫn đi thăm Văn Chỉ của làng. Tại đây gần đến ngày hội làng 3 anh em đã đưa ra ý kiến phát sạch cỏ và trồng Hoa Trạng Nguyên ở hai bên đường dẫn vào Văn Chỉ của làng
Hoa Trạng Nguyên
Dịp chuẩn bị hội làng năm ngoái, ba anh em chúng tôi theo ông nội vào Văn Chi của làng. Ông bảo: "Văn Chỉ thờ mười vị tiến sĩ thời xưa, người quê mình. Xây cả trăm năm rồi đấy”.
Đi được vài bước chân, anh Nguyên hỏi:
– Ông ơi, sao ven đường để cỏ mọc tốt thế này ạ?
Vừa lúc ấy, ông thủ từ đi qua. Ông niềm nở chào ông nội, rồi quay sang phía chúng tôi, bảo:
– Cháu nói đúng đấy! Ông cũng đang định phát sạch cỏ, rồi trồng hai dây tóc tiên cho đẹp, chuẩn bị đón hội làng đây.
Vừa nói, ông vừa tươi cười nhìn ba anh em tôi. Anh Nguyên hỏi:
– Chúng cháu muốn trồng cây trạng nguyên, có được không, ông?
– Cây trạng nguyên có màu lá đỏ, sẽ rất đẹp. – Tôi nói.
– Hai anh được trồng cây, vậy cháu có được tưới cây không, ông? – Cái Thư hỏi.
Ông thủ từ cười rất vui:
– Được chứ! Các cháu ngoan lắm!
Còn ông nội thì bảo:
– Cả bốn ông cháu mình cùng làm với dân làng, được chưa nào?
Thế rồi, chỉ hai hôm sau, ông nội đã dẫn chúng tôi ra Văn Chỉ. Ở đó đã có mười thanh niên cùng ông thủ từ đợi sản. Phát sạch cỏ xong, mấy ông cháu rạch đất hai bên đường thành rãnh nhỏ để trồng hai dây tóc tiên, rồi đào hai hố nhỏ ở đầu mỗi dãy, trồng hai cây trạng nguyên. Cái Thư cầm gáo múc nước tuổi cho mấy gốc cây chúng tôi vừa mới trồng.
Bây giờ, đường vào Văn Chi đã phong quang hơn hẳn. Hai bên đường, hàng hoa tóc tiên rực rỡ khoe sắc đón bước chân khách tham quan. Hai cây trạng nguyên trước cổng cũng xoè những tán lá đỏ như những cánh hoa tươi thắm. Màu đỏ rực rỡ của những “bông hoa" ấy như nhắc nhở chúng tôi về truyền thống vẻ vang của quê nhà.
ĐÀO QUỐC VỊNH
Đọc hiểu
Câu 1 trang 43 SGK Tiếng Việt 5 tập 2: Vào dịp chuẩn bị hội làng, ba anh em bạn nhỏ được biết thêm điều gì?
Trả lời
Ba bạn nhỏ được biết thêm về tuổi thọ của Văn Chỉ đã được xây dựng gần 100 năm và chỉ để thờ 10 vị tiến sĩ người quê mình
Câu 2 trang 43 SGK Tiếng Việt 5 tập 2: Những câu nói nào cho thấy ba anh em rất có ý thức làm đẹp cho Văn Chỉ của làng?
Trả lời
Anh Nguyên: Chúng cháu muốn trồng cây trạng nguyên, có được không, ông?
Tôi: Cây trạng nguyên có màu lá đỏ, sẽ rất đẹp.
Em Thư: Hai anh được trồng cây, vậy cháu có được tưới cây không, ông?
Câu 3 trang 43 SGK Tiếng Việt 5 tập 2: Ý thức làm đẹp cho Văn Chi được thể hiện qua những hành động nào của ba anh em?
Trả lời
Hành động:
- Phát sạch cỏ xong, mấy ông cháu rạch đất hai bên đường thành rãnh nhỏ để trồng hai cây tóc tiên, rồi đào hai hố nhỏ ở đầu mỗi dãy, trồng hai cây trạng nguyên,
- Cái Thư cầm gáo múc nước tuổi cho mấy gốc cây chúng tôi vừa mới trồng
Câu 4 trang 43 SGK Tiếng Việt 5 tập 2: Em có suy nghĩ gì về hình ảnh những “bông hoa trạng nguyên” ở cuối bài?
Trả lời
Hình ảnh những bông hoa trạng nguyên này vừa để tô điểm cho màu sắc tươi mới quanh Văn Chỉ, vừa giống như một cách tỏ lòng biết ơn của các bạn nhỏ đối với các vị tiến sĩ của làng.
Câu 5 trang 43 SGK Tiếng Việt 5 tập 2: Em học được điều gì từ các bạn nhỏ trong câu chuyện?
Trả lời
Em học được ở các bạn nhỏ tình yêu thiên nhiên,và lòng biết ơn kính trọng những người đã có công với quê hương
Viết: Kể chuyện sáng tạo (Thay đổi vai kề và lời kể) trang 43, 44
I. Nhận xét
Hai đoạn văn dưới đây có gì giống và khác với hai đoạn văn có nội dung tương tự trong bài đọc Cậu bé và con heo đất (trang 36 – 37)?
Trong một lần theo ba lên thị xã, em mua được con heo đất. Con heo vừa ngộ nghĩnh vừa giữ được tiền nên bạn nào trong xóm cũng thích. Ít lâu sau, mỗi bạn đều mua một con và đua nhau để dành tiền tiết kiệm. Mỗi lần cho heo "ăn", em không quên lời má dặn, ghi chép số tiền vào một cuốn số.
Thời gian trôi qua, năm học mới sắp đến, bụng chú heo đất coi chúng đã đầy lắm rồi. Em định mổ heo, lấy tiền mua quần áo mới. Nhưng mấy ngày qua, xem ti vi, em thương các bạn vùng lũ lụt bị lũ cuốn trôi hết quần áo, sách vở, đồ dùng học tập,... Em liền xin ba mà đem số tiền trong bụng heo đóng góp cùng cô bác trong xóm hỗ trợ người dân vùng bị thiên tai.
Gợi ý
a) Người kể chuyện trong mỗi đoạn văn là ai?
b) Các đoạn văn sử dụng những từ ngữ nào khác nhau?
c) Việc làm của cậu bé được kể trong các đoạn văn và ý nghĩa của việc làm ấy có thay đổi không?
Trả lời
a) Ở đoạn văn trong bài thì người kể chuyện là một người khác, còn trong hai đoạn văn trên người kể chuyện là bạn Hải.
b) Ở đoạn văn trong bài gọi nhân vật là bạn Hải, còn trong hai đoạn tren xưng em.
c) Việc được kể và ý nghĩa của việc đó không thay đổi.
II. Bài học
1. Kể sáng tạo một câu chuyện đã đọc, đã nghe là tưởng tượng để thay đổi cách kể mà không làm thay đổi nội dung chính và ý nghĩa của câu chuyện, tính cách của nhân vật.
2. Trong nhiều cách kể sáng tạo, có hai cách sau:
- Thay đổi vai kể (người kể chuyện).
- Thay đổi lời kể.
III. Luyện tập
Câu 1 trang 44 SGK Tiếng Việt 5 tập 2: Em hãy đóng vai cô chủ tiệm tạp hoá, kể lại một đoạn trong bài đọc Cậu bé và con heo đất.
Trả lời
Tôi là chủ một tiệm tạp hoá nhỏ trên thị xã, cách đây cũng rất lâu rồi có một cậu bé đi cùng ba đến cửa hàng tôi để mua heo đất tiết kiệm. Một thời gian sau vào một buổi sáng cậu bé đó cùng ba quy lại đưa lại cho tôi một số tiền khoảng 300 nghìn. Tôi thắc mắc hỏi cậu bé tại sao lại đưa tiền cho tôi, cậu bé thành thật nhìn tôi bằng ánh mắt long lanh và nói rằng số tiền này đã có trước khi cậu bé nuôi heo đất nên cậu bé đoán rằng số tiền này là của tôi. Tôi thật sự ngạc nhiên khi chuyện đã xảy rất lâu mà cậu bé vẫn nhớ để tìm trả lại cho tôi. Cậu bé nói rằng số tiền tiết kiệm đó sẽ để mua quần áo cho năm học mới, nhưng thời gian gần đây thấy báo đài đưa tin về những em nhỏ đang chịu ảnh hưởng của lũ lụt nên đã dùng số tiền đó để quyên góp. Một cậu bé nhỏ tuổi nhưng lại làm tôi rất bất ngờ với suy nghĩ và cả những phẩm chất đáng quý từ cậu. Cảm động trước tấm lòng của cậu bé, thay vì lấy lại 300 nghìn đó tôi đã đưa cho cậu bé thêm một số tiền nhỏ và nhờ cậu bé thay mình ủng hộ đến những bạn nhỏ khó khăn
Câu 2 trang 44 SGK Tiếng Việt 5 tập 2: Hãy cho biết từ ngữ trong lời kể của em có những thay đổi gì so với câu chuyện trong bài đọc
Trả lời
Từ ngữ em dùng trong lời kể của mình em đã sử dụng danh xưng là tôi thay cho cô chủ tiệm tạp hoá và gọi bạn Hải là cậu bé
Nói và nghe: Trao đổi: Em đọc sách báo trang 44
Câu 1 trang 44 SGK Tiếng Việt 5 tập 2: Giới thiệu một tác phẩm (câu chuyện hoặc bài thơ, bài văn, bài báo, vở kịch) mà em đã đọc về những thiếu nhi chăm học, chăm làm,tích cực đóng góp cho trường lớp và cộng đồng
Trả lời
Giới thiệu tác phẩm:Cậu bé chăm học siêng làm tác giả ( theo báo tuổi trẻ online)
Câu 2 trang 44 SGK Tiếng Việt 5 tập 1: Trao đổi về nội dung tác phẩm được giới thiệu
a) Em thích nhân vật ( hoặc chi tiết, hình ảnh, câu văn, câu thơ,..) nào trong tác phẩm đó? Vì sao?
b) Tác phẩm đó có ý nghĩa gì?
Trả lời
a) Em thích hình ảnh bạn nhỏ sau mỗi giờ học ở lớp đều ở lại trường giúp mẹ dọn dẹp vệ sinh trường, hình ảnh đó cho em thấy bạn nhỏ đó là một người rất thương mẹ
b) Tác phẩm giúp truyền cảm hứng đến người đọc về sự chăm chỉ, chịu thương chịu khó biết vươn lên phấn đấu không chịu thua trước hoàn cảnh
Đọc: Ngôi nhà thiên nhiên trang 45, 46
* Nội dung của bài Ngôi nhà thiên nhiên: Bài thơ kể về hoạt động trải nghiệm hòa mình với thiên nhiên của bạn nhỏ cùng với các bạn trong lớp của mình.
Ngôi nhà thiên nhiên
(Trích)
Ngôi nhà thiên nhiên
Lớp em đi trải nghiệm
Tíu tít mé đồi quê
Đôi mắt em háo hức
Ồ, bao điều vui ghê:
Kìa là cậu sóc lửa
Đánh đu trên cành thông
Bầy sẻ nâu lích chích
Gọi nắng vàng mênh mông.
Còn đây cô bạn gió
Gom lại bao ý thơ
Để viết câu chuyện nhỏ
Về ngôi nhà trong mơ.
Gió kể chuyện Trái Đất
Muôn loài vui sống chung.
Cây tặng cho bóng mát
Mỗi ban mai ửng hồng.
Chúng em yêu Trái Đất
Yêu thiên nhiên trong lành
Hẹn cùng nhau góp sức
Ươm thật nhiều cây xanh.
BẢO NGỌC
Đọc hiểu
Câu 1 trang 46 SGK Tiếng Việt 5 tập 2: Tìm những từ ngữ thể hiện cảm xúc của các bạn nhỏ trong chuyến đi trải nghiệm
Trả lời
Những từ ngữ như: Tíu tít, háo hức
Câu 2 trang 46 SGK Tiếng Việt 5 tập 2: Các bạn nhỏ quan sát được những gì ở “ngôi nhà thiên nhiên”?
Trả lời
Các bạn nhìn quan sát được: Cậu sóc lửa, bầy sẻ nâu, nắng vàng, cô bạn gió…
Câu 3 trang 46 SGK Tiếng Việt 5 tập 2: Các hình ảnh nhân hoá trong bài thơ có tác dụng gì?
Trả lời
Các hình ảnh nhân hoá giúp các sự vật sinh động và gần gũi hơn với người đọc.
Câu 4 trang 46 SGK Tiếng Việt 5 tập 2: Theo em, sau hoạt động trải nghiệm, các bạn nhỏ đã thu nhận được những gì?
Trả lời
Sau hoạt động trải nghiệm các bạn đã hoà mình với thiên nhiên hơn, quan sát được sự đa dạng muôn loài trong thiên nhiên và yêu quý cuộc sống thiên nhiên xung quanh hơn.
• Học thuộc lòng bài thơ.
Luyện từ và câu: Mở rộng vốn từ: Thiếu nhi trang 46, 47
Câu 1 trang 46 SGK Tiếng Việt 5 tập 2: Tìm nghĩa ở bên B phù hợp với từ ở bên A:
Trả lời
1 – c
2 – b
3 – a
Câu 2 trang 46 SGK Tiếng Việt 5 tập 2: Xếp các từ ngữ dưới đây vào nhóm phù hợp:
Trả lời
Thiếu nhi: Trẻ em, nhi đồng, trẻ thơ, thiếu niên
Đặc điểm của thiếu nhi: Hồn nhiên, xinh xắn, ngây thơ
Phẩm chất thiếu nhi cần rèn luyện: Chăm chỉ, trung thực, yêu nước, trách nhiệm, nhân ái
Câu 3 trang 47 SGK Tiếng Việt 5 tập 2: Viết đoạn văn ngắn nêu ý kiến của em về một trong ba nội dung sau:
a) Trẻ em là hạnh phúc của mỗi gia đình.
b) Thiếu nhi là tương lai của đất nước.
c) Trẻ em hôm nay, thế giới ngày mai.
Trả lời
a) Em tin rằng trẻ em là hạnh phúc của mỗi gia đình. Sự hiện diện của những đứa trẻ không chỉ là nguồn động viên và niềm hạnh phúc lớn lao cho cha mẹ, mà còn tạo nên tình yêu thương và gắn kết mạnh mẽ trong gia đình. Những nụ cười, những bước chập chững, và những khoảnh khắc trong sáng của trẻ em làm cho cuộc sống trở nên ấm áp và ý nghĩa hơn. Họ là nguồn động viên để mỗi thành viên trong gia đình nỗ lực hơn, tận hưởng những khoảnh khắc đáng quý bên nhau và xây dựng những kí ức đẹp suốt đời. Đó là hạnh phúc không đơn thuần là một cảm giác, mà là một hành trình chung của tình yêu và sự hiểu biết giữa các thế hệ.
b) Em tin rằng, thiếu nhi là tương lai của đất nước. Họ không chỉ là những người thừa kế của những thế hệ trước đó mà còn là động lực chính để xây dựng và phát triển quốc gia. Nhìn nhận về tương lai, việc đầu tư vào giáo dục và nuôi dưỡng tâm hồn cho trẻ em là quan trọng hơn bao giờ hết. Chúng ta cần tạo ra một môi trường an toàn, tích cực và đầy đủ cơ hội để giúp các em phát triển toàn diện. Bằng cách này, chúng ta đang chắc chắn rằng đất nước sẽ có một tương lai rạng ngời, đầy triển vọng, nhờ vào sức mạnh và sự sáng tạo của thế hệ trẻ.
c) "Trẻ em hôm nay, thế giới ngày mai" là một tuyên ngôn mà em luôn tin tưởng và hoàn toàn đồng tình. Trong thời đại đầy thách thức và tiến triển, việc đầu tư vào giáo dục và phát triển cho trẻ em là cực kỳ quan trọng. Chúng ta không chỉ đang xây dựng cho họ một tương lai tốt đẹp mà còn định hình những nhà lãnh đạo, nhà sáng tạo, và công dân tích cực cho thế giới ngày mai. Trẻ em là nguồn lực quý báu, và khả năng tiếp thu, sáng tạo của họ có thể làm thay đổi định hình thế giới. Để họ trở thành những người đóng góp tích cực, chúng ta cần tạo ra môi trường giáo dục thích hợp, khuyến khích tư duy sáng tạo và kỹ năng xã hội. Đồng thời, chúng ta cũng cần trang bị cho trẻ em những giá trị nhân văn và tư duy đạo đức để họ có thể đối mặt với thách thức và làm phong phú thêm cuộc sống trên hành trình của mình.
Góc sáng tạo: Những chủ nhân của đất nước trang 47
Câu 1 trang 47 SGK Tiếng Việt 5 tập 2: Chọn 1 trong 2 đề sau:
a) Viết đoạn văn kể về một “việc làm nhỏ, ý nghĩa lớn" của em (hoặc các bạn em). Trang trí bài viết bằng tranh em về hoặc tranh ảnh sưu tầm.
b) Viết đoạn văn kể lại một đoạn trong bài đọc Hoa trạng nguyên (trang 42 – 43) bằng lời của một nhân vật khác trong câu chuyện. Trang trí bài viết bằng tranh em về hoặc tranh ảnh sưu tầm.
Trả lời
a)
Đúng 16 h 30 chiều thứ 7 hàng tuần, cả khu phố nơi em ở lại đông vui nhộn nhịp, mọi người ai nấy đều vui vẻ ra đường thu dọn rác thải, quét dọn vệ sinh. Mỗi gia đình cử ra 1 người để tham gia hoạt động tổng vệ sinh. Vì thế, buổi lao động có cả những cụ già tóc bạc phơ, những anh chị thanh thiếu niên trẻ trung xinh đẹp và cả những đứa trẻ như em, những học sinh mới còn đang học cấp 1 cũng được tham gia vào hoạt động đầy ý nghĩa này. Theo như phân công lao động của tuần trước thì mỗi gia đình sẽ mang một dụng cụ lao động nhất định, người thì mang cuốc, người mang xẻng, mang dao, mang chổi… Những đứa trẻ như chúng em thì được bác trưởng khu phố phân công đi nhặt những chai lọ, những chiếc lá còn ở trên ghế, trên đồ chơi và trên sân chơi của khu phố. Mỗi người đều đã được phân công làm việc theo từng nhóm, bác trưởng phố ra hiệu lệnh bắt đầu, thế là mọi người đều vui vẻ tham gia, người thì quét dọn, người thì chặt tỉa những cành cây xấu xí, người thì đánh những đám cỏ dại mọc ven đường…. Chẳng mấy chốc, những đống rác đã được mọi người thu gom vào một chỗ và tập kết tại một thùng rác to ở nơi quy định để chờ các chúc cô chú môi trường đến trở đi. Vậy là chớp một cái, cả khu phố nơi em ở trở nên sạch đẹp và khang trang hơn nhiều.
b) Sáng hôm sau anh em chúng tôi đã cùng ông nội ra Văn Chỉ từ sớm, ở đó đã có ông chủ thư và một vài thanh niên trong làng đứng đợi. Khi đã đông đủ mọi người đều bắt tay vào làm việc, mỗi người một việc cây cỏ bên đường được dọn sạch rất nhanh. Những bông hoa cũng đã được trồng xuống, điều làm tôi thấy thích thú nhất đó là hai cây hoa trạng nguyên màu đỏ nở rộ đó tôi thầm nghĩ “Hai cây hoa trạng nguyên này là tấm lòng và sự kính trọng của chúng cháu đối với các cụ, các vị tiến sĩ đã có công đối với quê nhà” Lòng tôi vui sướng và cảm thấy rất đỗi tự hào. Em Thư nhanh nhảu đã vội chạy đi lấy nước để tưới cho hai cây hoa, ắt hẳn mọi người sẽ đều cảm thấy vui vẻ biết ơn khi nhìn thấy hai cây hoa trạng nguyên này
Câu 2 trang 47 SGK Tiếng Việt 5 tập 2: Bình chọn bài viết hay, trình bày đẹp.
Trả lời
Em và các bạn trong lớp bình chọn bài viết hay và đẹp.
Tự đánh giá: Các phong trào thi đua của Đội trang 48, 49
A. Đọc và làm bài tập
Các phong trào thi đua của Đội
Phong trào thi đua yêu nước đầu tiên của Đội là phong trào "Trần Quốc Toản", được Bác Hồ phát động năm 1948. Thiếu nhi khắp nơi đã tham gia phong trào bằng nhiều hoạt động thiết thực như: giúp đỡ việc nhà cho gia đình chiến sĩ, thương binh; tham gia lao động sản xuất; dạy chữ cho đồng bào chưa biết chữ;
Năm 1958, từ sáng kiến của thiếu nhi Hải Phòng và Sơn Tây, phong trào "Kế hoạch nhỏ" đã nhanh chóng lan rộng ra cả nước. Với số tiền thu được từ các kế hoạch nhỏ, hàng nghìn công trình thiếu nhi đã ra đời, tiêu biểu là Nhà máy nhựa Tiền Phong, Đoàn tàu mang tên Đội và Khách sạn Khăn Quàng Đỏ.
Năm 1963, phong trào “Thiếu nhi làm nghìn việc tốt” bắt nguồn từ Trường Phổ thông cấp II Liên Sơn, tỉnh Bắc Ninh, trở thành một phong trào thi đua chung của thiếu nhi Việt Nam. Những tấm gương chăm học, chăm làm, thật thà, dũng cảm, bảo vệ của công, nở rộ khắp nơi như những bông hoa đẹp của một vườn hoa đẹp.
Từ năm 2017, phong trào "Thiếu nhi Việt Nam thi đua làm theo Năm điều BÁC HỒ dạy" do Hội đồng Đội Trung ương phát động đã trở thành hoạt động xuyên suốt của Đội, tạo môi trường rèn luyện, phát triển các phẩm chất tốt đẹp cho thiếu nhi.
THEO CHI MAI
Câu hỏi và bài tập
Câu 1 trang 48 SGK Tiếng Việt 5 tập 2: Văn bản viết về điều gì? Tìm ý đúng nhất:
a) Viết về các phong trào thi đua trước đây của Đội.
b) Viết về các phong trào thi đua hiện nay của Đội.
c) Viết về các phong trào thi đua từ trước đến nay của Đội.
d) Viết về kết quả các phong trào thi đua của Đội.
Trả lời
Ý đúng: c
Câu 2 trang 48 SGK Tiếng Việt 5 tập 2: Dựa vào bài đọc, hãy hoàn thành bảng tổng hợp theo mẫu sau:
Trả lời
Tên phong trào thi đua |
Thời điểm phát động |
Người ( hoặc cơ quan tổ chức) phát động |
Các hoạt động thi đua |
Kế hoạch nhỏ |
1958 |
Thiếu nhi Hải Phòng và Sơn Tây |
Xây dựng công trình thiếu nhi: Nhà máy nhựa Tiền Phong, Đoàn tàu mang tên Đội và Khách sạn Khăn Quàng Đỏ |
Thiếu nhi làm nghìn việc tốt |
1963 |
Trường Phổ thông cấp II Liên Sơn, tỉnh Bắc Ninh |
chăm học, chăm làm, thật thà, dũng cảm, bảo vệ của công |
Thiếu nhi Việt Nam thi đua làm theo Năm điều BÁC HỒ dạy |
2017 |
Hội đồng Đội Trung ương |
|
Câu 3 trang 48 SGK Tiếng Việt 5 tập 2: Các phong trào thi đua của Đội nói lên điều gì về thiếu nhi Việt Nam? Tìm các ý đúng.
a) Thiếu nhi Việt Nam tích cực tham gia bảo vệ Tổ quốc.
b) Thiếu nhi Việt Nam xứng đáng là chủ nhân tương lai của đất nước.
c) Thiếu nhi Việt Nam luôn được gia đình và xã hội quan tâm, chăm sóc.
d) Thiếu nhi Việt Nam là những bông hoa đẹp trong một vườn hoa đẹp.
Trả lời
Ý đúng: a, b,d
Câu 4 trang 48 SGK Tiếng Việt 5 tập 2: Trong đoạn văn sau, những từ nào được viết hoa để thể hiện sự tôn trọng đặc biệt?
Trẻ em là hạnh phúc của gia đình, là chủ nhân tương lai của Tổ quốc. Vì vậy,các em cần được yêu thương, chăm sóc, giáo dục và bảo vệ, như lời căn dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh: "Cái mầm có xanh thì cây mới vững, cái búp có xanh thì là mới tươi, quả mới tốt; con trẻ có được nuôi dưỡng, giáo dục hẳn hai thì dân tộc mới tự cường, tự lập." .
Theo CHI MAI
Trả lời
Các từ như: Tổ quốc, Chủ tịch Hồ Chí Minh
Câu 5 trang 48 SGK Tiếng Việt 5 tập 2: Viết đoạn văn ngắn giới thiệu một hoạt động của em (hoặc chi đội em) tham gia phong trào thi đua của Đội.
Trả lời
Trường em có một Đội nhi đồng tình nguyện. Đội nhi đồng có nhiệm vụ hỗ trợ cho các hoạt động trọng chính của trường như khai giảng, hội khỏe Phù Đổng, văn nghệ chào mừng 20/11... đồng thời tham gia các phong trào tình nguyện như quyên góc sách cho những bạn học sinh có hoàn cảnh khó khăn, thu gom tái chế gấy bìa, vỏ lon.... Mỗi bạn học sinh đều rất tự hào và nhiệt huyết tham gia hoạt động tình nguyện, và bản thân em cũng cảm thấy rất tự hào khi là một thành viên của đội
B. Tự nhận xét
Câu 1 trang 48 SGK Tiếng Việt 5 tập 2. Em đạt yêu cầu ở mức nào?
Trả lời
Em tự đánh giá mức độ đạt yêu cầu trong bài làm của mình.
Câu 2 trang 48 SGK Tiếng Việt 5 tập 2 Em cần cố gắng thêm về mặt nào?
Trả lời
Em tự đưa ra ý kiến nhận xét về những điều em cần cố gắng.
Xem thêm các bài giải bài tập Tiếng Việt lớp 5 Cánh diều hay, chi tiết khác: