Tailieumoi.vn xin giới thiệu phương trình 2HCl + CaCO₃ → CaCl₂ + CO₂↑ + H₂O gồm điều kiện phản ứng, cách thực hiện, hiện tượng phản ứng và một số bài tập liên quan giúp các em củng cố toàn bộ kiến thức và rèn luyện kĩ năng làm bài tập về phương trình phản ứng hóa học của Clo. Mời các bạn đón xem:

Phương trình 2HCl + CaCO₃ → CaCl₂ + CO₂↑ + H₂O

1. Phương trình phản ứng hóa học

2HCl + CaCO₃ → CaCl₂ + CO₂↑ + H₂O

2. Hiện tượng nhận biết phản ứng

Mẩu đá vôi tan dần và có khí không màu thoát ra làm sủi bọt khí.

3. Điều kiện phản ứng

Điều kiện thường.

4. Tính chất hoá học

- Dung dịch axit HCl có đầy đủ tính chất hoá học của một axit mạnh.

Tác dụng chất chỉ thị:

Dung dịch HCl làm quì tím hoá đỏ (nhận biết axit)

HCl → H⁺ + Cl^-

Tác dụng với kim loại

Tác dụng với KL (đứng trước H trong dãy Bêkêtôp) tạo muối (với hóa trị thấp của kim loại) và giải phóng khí hidrô (thể hiện tính oxi hóa)

Fe + 2HCl  FeCl₂ + H₂

2Al + 6HCl  2AlCl₃ + 3H₂

Cu + HCl → không có phản ứng

Tác dụng với oxit bazo và bazo:

Sản phẩm tạo muối và nước

NaOH + HCl → NaCl + H₂ O

CuO + 2HCl  CuCl₂ + H₂ O

Fe₂O₃ + 6HCl 2FeCl₃ + 3H₂ O

Tác dụng với muối (theo điều kiện phản ứng trao đổi)

CaCO₃ + 2HCl → CaCl₂ + H₂O + CO₂↑

AgNO₃ + HCl → AgCl↓ + HNO₃

(dùng để nhận biết gốc clorua )

Ngoài tính chất đặc trưng là axit , dung dịch axit HCl đặc còn thể hiện vai trò chất khử khi tác dụng chất oxi hoá mạnh như KMnO₄, MnO₂, K₂ Cr₂O₇, MnO₂, KClO₃ ……

4HCl + MnO₂  MnCl₂ + Cl + 2H₂ O

K₂ Cr₂ O₇ + 14HCl → 3Cl₂ + 2KCl + 2CrCl₃ + 7H₂ O

Hỗn hợp 3 thể tích HCl và 1 thể tích HNO₃ đặc được gọi là hỗn hợp nước cường toan ( cường thuỷ) có khả năng hoà tan được Au ( vàng)

3HCl + HNO₃ → 2Cl + NOCl + 2H₂O

NOCl → NO + Cl

Au + 3Cl → AuCl₃

5. Mở rộng về muối cacbonat

Là muối của axit cacbonic (gồm muối $C{O}_3^{2-}$ và $HC{O}_3^{-}$).

5.1. Tính tan

- Muối cacbonat của các kim loại kiềm, amoni và đa số muối hiđrocacbonat dễ tan trong nước.

- Muối cacbonat của kim loại khác thì không tan.

5.2. Tính chất hóa học

a) Tác dụng với axit

Thí dụ:

NaHCO₃ + HCl → NaCl + CO₂↑ + H₂O

$HC{O}_3^{-}$ + H⁺ → CO₂↑ + H₂O

Na₂CO₃ + 2HCl → 2NaCl + CO₂↑ + H₂O

$C{O}_3^{2-}$ + 2H⁺ → CO₂↑ + H₂O

b) Tác dụng với dung dịch kiềm

- Các muối hiđrocacbonat tác dụng dễ dàng với dung dịch kiềm.

Thí dụ:

NaHCO₃ + NaOH → Na₂CO₃ + H₂O

$HC{O}_3^{-}+O{H}^{-}\to C{O}_3^{2-}+H_{2}O$

c) Phản ứng nhiệt phân

- Muối cacbonat tan không bị nhiệt phân (trừ muối amoni), muối cacbonat không tan bị nhiệt phân:

MgCO₃ $\stackrel{t^o}{\to }$ MgO + CO₂↑

- Tất cả các muối hiđrocacbonat đều bị nhiệt phân:

2NaHCO₃ → Na₂CO₃ + CO₂↑ + H₂O

Ca(HCO₃)₂ → CaCO₃ + H₂O + CO₂↑

5.3. Ứng dụng

- Canxi cacbonat (CaCO₃) tinh khiết là chất bột nhẹ, màu trắng, dùng làm chất độn trong cao su và 1 số ngành công nghiệp.

- Natri cacbonat (Na₂CO₃) khan (sođa khan) là chất bột màu trắng, tan nhiều trong nước. Dùng trong công ngiệp thủy tinh, đồ gốm, bột giặt, …

- Natri hiđrocacbonat (NaHCO₃) là chất tinh thể màu trắng, hơi ít tan trong nước; dùng trong công nghiệp thực phẩm, trong y học dùng làm thuốc giảm đau dạ dày.

6. Mở rộng về tính chất hoá học của axit clohiđric (HCl)

Axit clohiđric là một axit mạnh, mang đầy đủ tính chất hóa học của một axit như:

- Làm quỳ tím chuyển sang màu đỏ.

- Tác dụng với kim loại đứng trước (H) trong dãy hoạt động hóa học của kim loại. Ví dụ:

Mg + 2HCl → MgCl₂ + H₂

2Al + 6HCl → 2AlCl₃ + 3H₂

Chú ý: Kim loại có nhiều hóa trị tác dụng với dung dịch HCl thu được muối trong đó kim loại ở mức hóa trị thấp. Ví dụ:

Fe + 2HCl → FeCl₂ + H₂

- Tác dụng với oxit bazơ và bazơ tạo thành muối và nước. Ví dụ:

CuO + 2HCl $\stackrel{t^o}{\to }$ CuCl₂ + H₂O

Fe₂O₃ + 6HCl $\stackrel{t^o}{\to }$ 2FeCl₃ + 3H₂O

NaOH + HCl → NaCl + H₂O

Cu(OH)₂ + 2HCl → CuCl₂ + 2H₂O

- Tác dụng với muối của axit yếu hơn tạo thành muối mới và axit mới. Ví dụ:

CaCO₃ + 2HCl → CaCl₂ + H₂O + CO₂ ↑

AgNO₃ + HCl → AgCl↓ + HNO₃

Ngoài tính chất đặc trưng là tính axit, dung dịch axit HCl đặc còn thể hiện tính khử khi tác dụng chất oxi hoá mạnh như KMnO₄, MnO₂, K₂Cr₂O₇, MnO₂, KClO₃…

$4H\stackrel{-1}{Cl}+Mn{O}_2\stackrel{t^o}{\to }MnC{l}_2+{\stackrel{0}{Cl}}_2+2H_{2}O$

$K_{2}C{r}_2{O}_7+14H\stackrel{-1}{Cl}\to 3{\stackrel{0}{Cl}}_2+2KCl+2CrC{l}_3+7H_{2}O$

7. Cách thực hiện phản ứng

Nhỏ từ từ đến dư dung dịch HCl vào ống nghiệm chứa mẩu đá vôi.

8. Bạn có biết

Dung dịch axit HCl phản ứng với các muối cacbonat (CaCO₃, Na₂CO₃, …) tạo ra khí CO₂.

2HCl + Na₂CO₃ → NaCl + CO₂ + H₂O

9. Bài tập liên quan

Câu 1: Nhỏ từ từ đến dư dung dịch HCl vào ống nghiệm chứa mẩu đá vôi, hiện tượng xảy ra là gì?

A. Không có hiện tượng gì.

B. Có khí thoát ra.

C. Mẩu đá vôi tan dần và có khí thoát ra.

D. Có kết tủa trắng.

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: C

CaCO₃ + 2HCl → CaCl₂ + CO₂↑ + H₂O

⇒ Hiện tượng: Mẩu đá vôi tan dần và có khí thoát ra.

Câu 2: Cho 10 g CaCO₃ vào dung dịch HCl dư, thể tích khí CO₂ (đktc) thu được là:

A. 1,12 lít

B. 11,2 lít

C. 2,24 lít

D. 22,4 lít

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: C

Ta có: $n_{CaC{O}_3}=\frac{10}{100}$ = 0,1 mol

$\begin{array}{c}CaC{O}_3+2HCl\to CaC{l}_2+C{O}_2\uparrow +H_{2}O\\ 0,1\to 0,1mol\end{array}$

⇒ V = 0,1.22,4 = 2,24 lít

Câu 3: Cặp chất nào sau đây không cùng tồn tại trong một dung dịch?

A. CaCO₃, HCl

B. KCl, NaOH

C. NaCl, HCl

D. FeCl₂, HCl

Hướng dẫn giải

Đáp án đúng là: A

CaCO₃, HCl không cùng tồn tại trong dung dịch vì chúng phản ứng với nhau:

CaCO₃ + 2HCl → CaCl₂ + CO₂↑ + H₂O

Câu 4: Để loại bỏ lớp cặn trong ấm đun nước lâu ngày, người ta có thể dùng dung dịch nào sau đây?

A. Giấm ăn B. Nước vôi

C. Muối ăn D. Cồn 70˚

Hướng dẫn giải

Đáp án A

Lớp cặn trong cặn ấm đun nước thường là CaCO₃, MgCO₃ (có thể do nước sử dụng là nước cứng tạm thời, toàn phần,...). Dùng giấm ăn (có chứa axit yếu là axit axetic CH₃COOH) để hòa tan cặn

2CH₃COOH + CaCO₃ → (CH₃COO)₂Ca + CO_{2 ↑} + H₂O

2CH₃COOH + MgCO₃ → (CH₃COO)₂Mg + CO_2↑ + H₂O

Câu 5: Sự tạo thạch nhũ trong các hang động đá vôi là quá trình hóa học diễn ra trong hang động hàng triệu năm. Phản ứng hóa học diễn tả quá trình đó là:

A. MgCO₃ + CO₂ + H₂O → Mg(HCO₃)₂.

B. Ca(HCO₃) → CaCO₃ + CO₂ + H₂O.

C. CaCO₃ + CO₂ + H₂O → Ca(HCO₃)₂.

D. CaO + CO₂ → CaCO₃.

Hướng dẫn giải

Đáp án B

Phản ứng Ca(HCO₃)₂→CaCO₃+ CO₂+ H₂O giải thích sự tạo thành thạch nhũ trong các hang động đá vôi, cặn trong ấm đun nước,..

Phản ứng CaCO₃+ CO₂+ H₂O → Ca(HCO₃)₂ giải thích sự xâm thực đá vôi của nước mưa.

Câu 6: Cho 7,2 gam magie tác dụng vừa đủ với dung dịch axit clohidric loãng, thu được V (lít) khí hidro ở đktc. Giá trị của V là

A. 3,36 lít

B. 4,48 lít

C. 6,72 lít

D. 5,60 lít

Hướng dẫn giải

Đáp án C

Số mol Mg là: n_Mg = $\frac{\mathrm{7,2}}{24}$ = 0,3 mol

Phương trình phản ứng:

$\begin{array}{c}Mg+2HCl\to MgC{l}_2+H_2\\ \mathrm{0,3}\text{0,3 (mol)}\end{array}$

Theo phương trình phản ứng ta có $n_{H_2}$= 0,3 mol

Vậy thể tích khí H₂ thu được là: V = 0,3.22,4 = 6,72 lít.

Câu 7: Dãy gồm các kim loại tác dụng được với dung dịch HCl là

A. Cu, Fe, Al

B. Fe, Mg, Cu

C. Fe, Al, Mg

D. Fe, Zn, Ag

Hướng dẫn giải

Đáp án C

Các kim loại tác dụng được với dung dịch HCl là: Fe, Al, Mg

Phương trình phản ứng:

Fe + 2HCl → FeCl₂ + H₂

2Al + 6HCl → 2AlCl₃ + 3H₂

Mg + 2HCl → MgCl₂ + H₂

Chú ý: Cu, Ag đứng sau H trong dãy hoạt động hóa học nên không tác dụng được với HCl.

Câu 8: Cho 8,1 gam kẽm oxit tác dụng với 200 ml dung dịch HCl 2M. Khối lượng muối thu được là

A. 13,6 gam

B. 12,6 gam

C. 14,5 gam

D. 11,6 gam

Hướng dẫn giải

Đáp án A

Số mol HCl là: n_HCl = 0,2.2 = 0,4 mol

Số mol của ZnO là: n_ZnO = $\frac{\mathrm{8,1}}{81}$ = 0,1 mol

Phương trình phản ứng:

ZnO + 2HCl → ZnCl₂ + H₂O

Xét $\frac{\mathrm{0,1}}{1}=\mathrm{0,1}<\frac{\mathrm{0,4}}{2}=\mathrm{0,2}$ suy ra HCl dư, ZnO phản ứng hết

$\begin{array}{c}ZnO+2HCl\to ZnC{l}_2+H_{2}O\\ \text{0,1 0,1 (mol)}\end{array}$

Theo phương trình phản ứng, ta có $n_{ZnC{l}_2}$= 0,1 mol

Vậy khối lượng ZnCl₂ thu được là: 0,1.136 = 13,6 gam.

Câu 9: Chất tác dụng với dung dịch HCl tạo thành chất khí nhẹ hơn không khí là

A. Zn

B. K₂SO₃

C. MgCO₃

D. CaCO₃

Hướng dẫn giải

Đáp án A

Phương trình phản ứng:

Zn + 2HCl → ZnCl₂ + H₂

H₂ là khí nhẹ hơn không khí.

Câu 10: Cho 13,2 gam CO₂ vào dung dịch Ca(OH)₂ dư. Khối lượng muối CaCO₃ tạo thành là

A. 25 gam

B. 30 gam

C. 35 gam

D. 40 gam

Hướng dẫn giải

Đáp án B

Số mol của CO₂ là: $n_{C{O}_2}=\frac{\mathrm{13,2}}{44}$ = 0,3 mol

Phương trình phản ứng:

$\begin{array}{c}C{O}_2+Ca\to CaC{O}_3\downarrow +H_{2}O\\ \mathrm{0,3}\text{0,3 (mol)}\end{array}$

Theo phương trình phản ứng ta có: $n_{CaC{O}_3}$ = 0,3 mol

Khối lượng muối CaCO₃ tạo thành là: $m_{CaC{O}_3}$ = 0,3.100 = 30 gam.

Câu 11: Cho 35 gam CaCO₃ vào dung dịch HCl dư, kết thúc phản ứng thu được bao nhiêu lít khí CO₂ ở đktc?

A. 7,84 lít

B. 6,72 lít

C. 5,56 lít

D. 4,90 lít

Hướng dẫn giải

Đáp án A

Số mol của CaCO₃ là: $n_{CaC{O}_3}=\frac{35}{100}$ = 0,35 mol

Phương trình phản ứng:

$\begin{array}{c}CaC{O}_3+2HCl\to CaC{l}_2+C{O}_2\uparrow +H_{2}O\\ \mathrm{0,35}\text{0,35 (mol)}\end{array}$

Theo phương trình phản ứng ta có: $n_{C{O}_2}$= 0,35 mol

Thể tích khí CO₂ ở đktc là: $V_{C{O}_2}$= 0,35.22,4 = 7,84 lít.

Câu 12: Muối nào sau đây bị phân hủy ở nhiệt độ cao?

A. KClO₃

B. KMnO₄

C. CaCO₃

D. A, B, C đều đúng

Hướng dẫn giải

Đáp án D

Phương trình phản ứng:

2KClO₃ $\stackrel{t^o}{\to }$2KCl +3O₂

2KMnO₄ $\stackrel{t^o}{\to }$MnO₂ + O₂ + K₂MnO₄

CaCO₃ $\stackrel{t^o}{\to }$CaO + CO₂

Câu 13: Cho phương trình phản ứng:

BaCO₃ + 2HCl → BaCl₂ + Y + H₂O

Vậy Y là

A. CO

B. H₂

C. Cl₂

D. CO₂

Hướng dẫn giải

Đáp án D

Phương trình phản ứng:

BaCO₃ + 2HCl → BaCl₂ + CO₂ ↑ + H₂O

Câu 14: Hợp chất nào sau đây bị nhiệt phân hủy tạo ra hợp chất oxit và một chất khí làm đục nước vôi trong?

A. Muối nitrat

B. Muối sunfat

C. Muối clorua

D. Muối cacbonat không tan

Hướng dẫn giải

Đáp án D

Muối cacbonat không tan bị nhiệt phân hủy tạo ra hợp chất oxit và một chất khí làm đục nước vôi trong.

Ví dụ:

CaCO₃ $\stackrel{t^o}{\to }$CaO + CO₂

Khí CO₂ sinh ra làm đục nước vôi trong:

CO₂ + Ca(OH)₂ →CaCO₃ ↓ + H₂O

Câu 15: Nhóm muối tác dụng với dung dịch axit sunfuric loãng là

A. BaCl₂, CaCO₃

B. NaCl, Cu(NO₃)₂

C. Cu(NO₃)₂, Na₂CO₃

D. NaCl, BaCl₂

Hướng dẫn giải

Đáp án A

Phương trình phản ứng:

BaCl₂ + H₂SO₄ → BaSO₄ ↓ + 2HCl

CaCO₃ + H₂SO₄ → CaSO₄ + CO₂↑ + H₂O

10. Một số phương trình phản ứng hoá học khác của Clo và hợp chất:

2HCl + Fe → FeCl₂ + H₂↑

2CaOCl₂ → 2CaCl₂ + O₂

NH₄Cl + AgNO₃ → NH₄NO₃ + AgCl↓

2NH₄Cl + Ca(OH)₂ → CaCl₂ + 2NH₃↑ + 2H₂O

NH₄Cl + NaOH → NaCl + NH₃↑ + H₂O

2NH₄Cl + Ba(OH)₂ → BaCl₂ + 2NH₃↑ + 2H₂O

NH₄Cl _(r) $\stackrel{t^o}{\to }$NH_3 (k) + HCl _(k)