Tailieumoi.vn xin giới thiệu đến các quý thầy cô, các em học sinh đang trong quá trình ôn tập tài liệu Lý thuyết về DX halogen - ancol -  andehit - axit chi tiết môn Hóa học lớp 11, tài liệu bao gồm 5 trang, đầy đủ lý thuyết, phương pháp giải chi tiết và bài tập có đáp án (có lời giải), giúp các em học sinh có thêm tài liệu tham khảo trong quá trình ôn tập, củng cố kiến thức và chuẩn bị cho bài thi môn Hóa học sắp tới. Chúc các em học sinh ôn tập thật hiệu quả và đạt được kết quả như mong đợi.

Mời các quý thầy cô và các em học sinh cùng tham khảo và tải về chi tiết tài liệu dưới đây:

TÓM TẮT LÝ THUYẾT HOÁ VÔ CƠ 11 CHUẨN

Chương VIII :   DẪN XUẤT HALOGEN – ANCOL – PHENOL 

BÀI 39   DẪN XUẤT HALOGENCỦA HIĐROCACBON

1. LÝ THUYẾT.
2. Định nghĩa, phân loại, đồng phân và danh pháp.
3. Định nghĩa

Khi thay thế một hay nhiều nguyên tử hiđro trong phân tử hiđrocacbon bằng các nguyên tử halogen ta được dẫn xuất halogen của hiđrocacbon, thường gọi tắt là dẫn xuất halogen.

2. Phân loại

Dẫn xuất halogen no : CH₃Cl, C₂H₅Br,…

Dẫn xuất halogen không no : CH₂= CH- Br,

Dẫn xuất halogen thơm : C₆H₅Br, C₆H₅Cl,…

Bậc halogen bằng bậc của cacbon liên kết với nguyên tử halogen

II.Tính chất hoá học.

1/ Phản ứng thế nguyên tử halogen bằng nhóm - OH

a/Dẫn xuất ankyl halogenua.

                        R – X  +    NaOH    R – OH   +  NaX

                        C₂H₅ – Br  +  NaOH  C₂H₅ – OH  +  NaBr

2/ Phản ứng tách hiđro halogenua.

                        CH₃ – CH₂ – Br  +   KOH  CH₂ = CH₂  +  KBr   +  H₂O      

BÀI 40                                   ANCOL

1. LÝ THUYẾT.
2. Định nghĩa, phân loại:
3. Định nghĩa:

Ancol là nhứng HCHC trong phân tử có nhóm hiđroxyl (- OH) liên kết trực tiếp với nguyên tử cacbon no.

Ví dụ: CH₃OH ; CH₂ = CH – CH₂ – OH ...

2 . Phân loại:

            - Ancol no, đơn chức, mạch hở có CTPT là: C_nH_{2n + 1}OH hay C_nH_{2n + 2}O (với n ³ 1).

1. Đồng phân, danh pháp:
2. Đồng phân: Từ C₃H₈O mới có đồng phân.

+ Đồng phân mạch cacbon.

+ Đồng phân vị trí nhóm chức.

Ví dụ: C₄H₁₀O có 4 đồng phân ancol.

2 . Danh pháp :

1. a) Tên thông thường: Tên gọi= ancol + tên gốc hiđrocacbon + ic.

Ví dụ:                          C₂H₅OH : ancol etylic              C₆H₅CH₂OH : ancol benzylic

1. b) Tên thay thế: Tên gọi= tên hiđrocacbon tương ứng mạch chính + chỉ số vị trí nhóm OH + ol

Ví dụ: CH₃ – CH₂ – CH₂- OH: ancol propylic hay propan – 1- ol

            CH₃ – CH (OH) – CH₂: ancol isopropylic hay propan – 2 – ol

III. Tính chất vật lí:

- Các ancol có nhiệt độ sôi cao hơn các hiđcacbon có cùng phân tử khối hoặc đồng phân ete của nó là do giữa các phân tử ancol có liên kêt hiđro ®Anh hưởng đến độ tan.

III. Tính chất hoá học:

1. Phản ứng thế nguyên tử hiđro của nhóm OH:
2. a) Tính chất chung của ancol: C₂H₅OH  + Na  ®  2C₂H₅ONa + H₂ ­

TQ:   2ROH  + Na  ®  2RONa + H₂ ­

1. b) Tính chất đặc trưng của glixerol: 2C₃H₅ (OH)₃ + Cu(OH)₂ ®  [C₃H₅ (OH)₂O]₂Cu +H₂O

                                                                                            Đồng (II) glixerat

®Phản ứng này dùng để phân biệt ancol đơn chức với ancol đa chức có 2 nhóm OH cạnh nhau trong phân tử.

2 . Phản ứng thế nhóm OH:

1. a) Phản ứng với axit vô cơ: C₂H₅OH + HBr    C₂H₅Br + H₂O
2. b) Phản ứng với ancol: C₂H₅OH + HOC₂H₅ C₂H₅ - O - C₂H₅ + H₂O
3. Phản ứng tách H₂O: H – CH₂ – CH₂ – OH CH₂ = CH₂ + H₂O
4. Phản ứng oxi hoá:
5. a) Phản ứng oxi hoá hoàn toàn: C_nH_{2n +2} + O₂®  nCO₂ + (n +1)H₂O
6. b) Phản ứng oxi hoá không hoàn toàn:

ancol bậc I  anđehit.                      ancol bậc II  xeton

ancol bậc III  khó bị oxi hoá.

Ví dụ:              CH₃ – CH₂ – OH + CuO   CH₃ – CHO + Cu + H₂O

                        CH₃ – CH OH– CH₃ + CuO   CH₃ – CO – CH₃ + Cu + H₂O

1. Điều chế:
2. Phương pháp tổng hợp:
3. a) Etanol: từ etilen          CH₂ = CH₂ + H₂O  ®  CH₃CH₂OH
4. b) Glixerol:

- Glixerol còn được sản xuất bằng phương pháp thuỷ phân chất béo.

2 . Phương pháp sinh hoá: từ tinh bột, đường ...

                        (C₆H₅OH)_n C₆H₁₂O₆ C₂H₅OH

BÀI 41                                   PHENOL

1. LÝ THUYẾT.
2. Định nghĩa, phân loại:

Định nghĩa :  Phenol là những HCHC trong phân tử có nhóm OH liên kết trực tiếp với nguyên tử cacbon của vòng benzen.

Ví dụ:  

1. Phenol:

Tính chất hoá học:

1. a) Phản ứng thế nguyên tử hiđro của nhóm OH:

* Tác dụng với kim loại kiềm:             C₆H₅OH + Na  ®  C₆H₅ONa + H₂ ­

                                                                                    Natri phenolat

* Tác dụng với bazơ:               C₆H₅OH + NaOH  ®  C₆H₅ONa + H₂O

 ®  Phenol có tính axit, tính axit của phenol rất yếu; dung dịch phenol không làm đổi màu quỳ tím.

1. b) Phản ứng thế nguyên tử hiđro của vòng benzen:

                                            2, 4, 6 – tribrom phenol

                                      2, 4, 6 – trinitro phenol (axit picric)

4. Điều chế: theo 2 cách.

Cách 1:

  +

Cách 2:

Chương VIII :     ANDEHIT – XETON – AXIT CACBOXYLIC

BÀI 44                               ANDEHIT – XETON

1. LÝ THUYẾT.
2. ANĐEHIT:
3. Định nghĩa, phân loại, danh pháp:
4. Định nghĩa : Anđehit là những HCHC trong phân tử có nhóm CHO liên kết trực tiếp với nguyên tử cacbon ⁽¹⁾ hoặc nguyên tử hiđro.

Ví dụ: H – CHO : anđhit fomic                      CH₃ – CHO: anđhit axetic.     C₆H₅ – CHO: anđhit benzoic

2 . Phân loại: (sgk)

- Có nhiều cách phân loại: (sgk)

- Anđehit no, đơn chức, mạch hở có công thức chung là : C_nH_{2n + 1}CHO  (với n ³ 0) hoặc C_nH_2n O  (với n ³ 1).

3 . Danh pháp :

1. a) Tên thông thường : Tên gọi= anđehit + tên axit tương ứng..

Ví dụ:  CH₃CHO        axit tương ứng     CH₃COOH

         Anđehit axetic                               axit axetic

           HOC – CHO                               HOOC - COOH

        Anđehit oxalic                                 axit oxatic              

1. b) Tên thay thế: Tên gọi= tên hiđrocacbon tương ứng mạch chính + al

Ví dụ:    HCHO : metanal                 CH₃CHO : etanal                   CH₃CH₂CHO  : propanal

1. Tính chất hoá học:
2. Phản ứng cộng với hiđro : CH₃CHO + H₂    CH₃ CH₂ OH

TQ:     R - CHO + H₂   R – CH₂OH

+ Trong phản ứng trên R – CHO đóng vai trò chất oxi hoá.

2 . Phản ứng oxi hoá không hoàn toàn:

1. a) Với dd AgNO₃/NH­₃ :

HCHO + 2AgNO₃ + H₂O +3NH₃  2NH₄NO₃ + 2Ag¯       + HCOONH₄

                                                                                                 Amoni fomiat

TQ: R – CHO + 2AgNO₃ + H₂O +3NH₃    2NH₄NO₃  + 2Ag¯  + RCOONH₄                                                                                                                              

1. b) Phản ứng với oxi: 2R – CHO + O₂ 2RCOOH

+ Trong phản ứng trên R – CHO đóng vai trò chất khử.

• Nhận xét: Anđehit R – CHO vừa thể hiện tính khử, vừa thể hiện tính oxi hoá.

* Chú ý: Phản ứng tác dụng với dd AgNO₃ /NH₃ dùng để nhận biết anđehit

III. Điều chế:

1. Từ ancol: oxi hoá ancol bậc I ® anđehit

                              R – CH₂OH + CuO  R – CHO + H₂O + Cu

2 . Từ hiđrocacbon:

1. a) Oxi hoá metan: CH₄ + O₂  HCHO + H₂O
2. b) Oxi hoá hoàn toàn etilen: 2CH₂ = CH₂ + O₂ 2CH₃CHO
3. c) Từ C₂H₂ : CH º CH + H₂O  CH₃CHO
4. XETON.
5. Định nghĩa: Xeton là những HCHC mà phân tử có nhóm liên kết trực tiếp với 2 nguyên tử cacbon.

Ví dụ:   CH₃ – CO – CH₃  : đimetyl xeton                  CH₃ – CO – C₆H₅  : metylphenyl xeton.

1. Tính chất hoá học:

+ Tác dụng với H₂ tạo ra ancol:  CH₃ – CO – CH₃ + H₂  CH₃ – CH(OH) – CH₃

                        TQ:    R – CO – R^’ + H₂  R – CH(OH) – R^’

+ Xeton không phản ứng với dd AgNO₃ /NH₃ .

III. Điều chế:

1. Từ ancol: ancol bậc II Xeton

                            CH₃–CH(OH)–CH_3­ + CuOCH₃–CH–CH₃ + Cu + H₂O

TQ:      R – CH(OH) – R^” + CuOR – CO – R^’ + Cu + H₂O

2. Từ hiđrocacbon:

    + CH₃ – CO – CH₃

BÀI 45                                  AXIT CACBOXYLIC

1. LÝ THUYẾT.
2. Định nghĩa, phân loại, danh pháp:
3. Định nghĩa : Axit cacboxylic là những HCHC mà phân tử có nhóm cacboxyl (- COOH) liên kết trực tiếp với nguyên tử C hoặc nguyên tử hiđro.

            Ví dụ: H – COOH; CH₃ – COOH; HOOC – COOH ...

2 . Phân loại:

1. a) Axit no, đơn chức, mạch hở:

- Dãy đồng đẳng axit no, đơn chức, mạch hở có công thức chung là : C_nH_{2n + 1}COOH  (với n ³ 0) hoặc C_mH_2m O₂  (với m ³ 1).

1. b) Axit không no, đơn chức, mạch hở:

- Dãy đồng đẳng axit không no, đơn chức, mạch hở có công thức chung là : C_nH_{2n + 1 – 2a} COOH  (với n ³ 2; a £ n).

3 . Danh pháp :

1. a) Tên thay thế: Tên gọi= axit + tên hiđrocacbon no tương ứng với mạch chính+ oic

Ví dụ:  CH₃COOH : axit etanoic             HCOOH : axit metanoic.

CH₃ – CH – CH₂ – CH₂ – COOH : axit 4 – metyl pentanoic

            CH₃

1. b) Tên thông thường: tên theo nguồn gôc stìm ra.

Ví dụ:              CH₃COOH : axit axetic             HCOOH : axit fomic.

1. Tính chất vật lí:

- Các axit đều là chất lỏng hoặc rắn.

- Nhiệt độ sôi của các axit tăng theo chiều tăng của phân tử khối và cao hơn nhiệt độ sôi của các ancol cùng khối lượng. Nguyên nhân: do liên kết hiđro trong các phân tử axit bền hơn trong các phân tử ancol.

III. Tính chất hoá học:

1. Tính axit:
2. a) Axit cacboxylic phân li thuận nghịch trong dung dịch: RCOOH RCOO ^- + H⁺
3. b) Tác dụng với bazơ; oxitbazơ : CH₃COOH + NaOH  ®  CH₃ COONa + H₂O

2CH₃COOH + ZnO  ®  (CH₃ COO)₂Zn  + H₂O

1. c) Tác dụng với muối: CaCO₃ + 2CH₃COOH ®   (CH₃ COO)₂Ca  + CO₂ ­ + H₂O
2. d) Tác dụng với kim loại trước hiđro trong dãy hoạt động hoá học của các kim loại:

                                                2CH₃COOH + Zn  ®  (CH₃ COO)₂Zn  + H₂

2 . Phản ứng thế nhóm – OH:

TQ: RCOOH + R^’OH RCOOR^’ + H₂O

Ví dụ: CH₃COOH + HO - C₂H₅  ® CH₃COOC₂H₅ + H₂O

                                                                        Etyl axetat

+ Phản ứng giữa ancol với axit tạo thành este và H₂O gọi là phản ứng este hoá.

+ Phản ứng este hoá là phản ứng thuận nghịch và H₂SO₄ đặc làm xúc tác.

1. Điều chế: (CH₃COOH)
2. Phương pháp lên mem giấm: từ C₂H₅OH C₂H₅OH + O₂ CH₃COOH  +  H₂O

2 . Oxi hoá anđehit axetic:                 CH₃CHO + O₂   2CH₃COOH

3. Oxi hoá ankan – butan: 2CH₃CH₂CH₂CH₃ + O₂ 4CH₃COOH +  2H₂O
4. Từ metanol: CH₃OH + CO  CH₃COOH 

Đây là phương pháp sản xuất CH₃COOH hiện đại.