1. Tìm hiểu chung

a. Xuất xứ

- In trong Bí kíp ghi chép hiệu quả, Di Huân minh họa, Thiện Minh dịch

- Bí kíp ghi chép hiệu quả của tác giả Du Gia Huy, NXB Kim Đồng, 2020 được biên soạn nhằm hướng dẫn bạn đọc cách ghi chép hiệu quả. Sách gồm 3 chương. Cách ghi chép để nắm chắc nội dung bài học là một trong 8 vấn đề của chương 2.

b. Bố cục Cách ghi chép để nắm chắc nội dung bài học

Văn bản Cách ghi chép để nắm chắc nội dung bài học được chia thành 2 phần:

- Phần 1 (từ đầu đến “một trong các cách sau đây”): Giới thiệu về ghi chép và cách để ghi chép

- Phần 2 (còn lại): Các cách ghi chép hiệu quả

c. Thể loại

 Văn bản Cách ghi chép để nắm chắc nội dung bài học thuộc thể loại văn bản thông tin

d. Phương thức biểu đạt

Phương thức biểu đạt của văn bản Cách ghi chép để nắm chắc nội dung bài học là thuyết minh

2. Giá trị nội dung, nghệ thuật

a. Giá trị nội dung của văn bản Cách ghi chép để nắm chắc nội dung bài học

Văn bản hướng dẫn cách ghi chép thông tin nhanh và nắm thông tin hiệu quả.

b. Giá trị nghệ thuật của văn bản Cách ghi chép để nắm chắc nội dung bài học

- Hình thức rõ ràng, dễ hiểu, ngắn gọn, được chia ra làm nhiều đề mục và có hình ảnh minh họa.

- Ngôn ngữ có tính chính xác, cô đọng, chặt chẽ

III. Tìm hiểu chi tiết tác phẩm Cách ghi chép để nắm chắc nội dung bài học

1. Lập ra quy tắc ghi chép, chia rõ các phần

- Phân vùng:

+ Dùng phần lề trái (phần A tromg ảnh) để ghi lại trọng tâm nội dung bài học.

- Chia theo màu sắc:

+ Dùng bút màu ghi chép nội dung có ý nghĩa khác nhau

→ Chỉ nhìn một lần sẽ biết trọng tâm ở đâu

- Khoanh vùng trọng tâm:

+ Dùng bút màu hoặc các kí hiệu đặc biệt để đánh dấu nội dung quan trọng

→ Điều này giúp bạn có thể nhớ trọng tâm bài học ngay cả khi bạn không đủ thời gian chuẩn bị hoặc khó nhớ hết trọng tâm bài

* Mẹo giúp ghi chép để khi đọc là hiểu ngay:

- Gạch chân các câu, đoạn quan trọng trong một đoạn ghi chép dài.

- Trong đoạn văn đã gạch chân, chọn những từ ngữ cần nhấn mạnh bằng cách gạch chân thêm một đường hoặc tô màu bằng bút dạ quang.

- Có thể dùng kí hiệu phù hợp (dấu ngoặc kép chẳng hạn) đánh dấu phần trọng tâm. - Dùng bút đỏ hoặc bút dạ quang khoanh lại điểm trọng tâm nhất (chỉ khoanh một chỗ).

2. Học cách tìm nội dung chính

* Để nắm bắt được nội dung chính của bài, ta cần:

- Tìm từ khóa và câu chủ đề: thường là những câu tô đậm, in hoa, câu mở đầu, kết thúc, …

- Đánh dấu những nội dung mà thầy cô nhấn mạnh “tầm quan trọng” hay giảng lại nhiều lần, rồi đọc lại sách giáo khoa và thảo luận với bạn, hỏi thầy cô để hiểu kĩ hơn

- Tự đặt câu hỏi và trả lời: Chúng ta nên tự đặt câu hỏi và trả lời để biết mình đã thực sự nắm được trọng tâm bài hay chưa

- Dùng sơ đồ tóm tắt lại những kiến thức đã học: Thông qua sơ đồ, ta có thể dễ dàng nhìn ra mối quan hệ giữa các nội dung

3. Phân tích và đối chiếu: Thiết lập mối liên hệ giữa các trọng tâm bài học

- Giải thích:

+ Vì sách giáo khoa được thiết kế có hệ thống, kết cấu rõ ràng

- Ta cần:

+ Chú ý những đề mục được in đậm hay viết in hoa trong sách giáo khoa hoặc tự mình khái quát một đoạn nội dung thành vài chữ hoặc một câu, rồi ghi chú lên bảng

+ Trong vở ghi có thể sử dụng bút màu hoặc đường kẻ nối để thể hiện mối quan hệ giữa các chủ đề

→ Vậy chỉ cần đọc lướt qua là ta đã nắm được mấu chốt của văn bản

IV. Đọc tác phẩm: Cách ghi chép để nắm chắc nội dung bài học

Ghi chép và chỉnh sửa ghi chép là một quá trình học hỏi kiến thức, biến kiến thức trong sách vở thành kiến thức của bản thân. Quá trình ghi chép không chỉ thể hiện khả năng tìm hiểu vấn đề, mà còn rèn luyện tư duy.

Muốn ghi chép sao cho chỉ nhìn một lần là biết trọng tâm nằm ở đâu, bạn có thể sử dụng một trong các cách sau đây.

A. LẬP RA QUY TẮC GHI CHÉP: CHIA RÕ CÁC PHẦN

1. Phân vùng

Dùng phần lề trái trong chỗ được phân vùng, cũng chính là phần A trong ảnh dưới đây để ghi lại sơ lược trọng tâm nội dung bài học.

2. Chia theo màu sắc

Dùng bút màu để ghi chép những nội dung có ý nghĩa khác nhau, như vậy chỉ cần nhìn một lần là biết trọng tâm nằm ở đâu. Ví dụ: dùng bút đen để ghi kiến thức trên bảng, bút xanh để ghi lại lời giảng của thầy cô giáo, bút đỏ để ghi trọng tâm mà thầy cô giáo nhấn mạnh.

3. Khoanh vùng “trọng tâm”

Dù chỉnh sửa trong giờ hay sau khi tan học, nếu bạn thấy nội dung nào quan trọng, có thể dùng bút màu gạch chân hoặc dùng các kí hiệu đặc biệt như mở ngoặc,… để đánh dấu. Sau khi đã hiểu rõ mọi kiến thức trọng tâm nhất của bài học, tự nhắc bản thân phải nhớ kĩ. Như vậy, kể cả khi bạn không đủ thời gian chuẩn bị hoặc khó có thể hết mọi trọng tâm bài học, thì ít nhất cũng biết chắc được rằng phần nào là phần bắt buộc phải nhớ, không được phép quên.

* Mẹo nhỏ giúp ghi chép để khi đọc là hiểu ngay: Trong quá trình sửa lại ghi chép, việc đánh dấu những phần trọng tâm sẽ giúp cho việc ôn lại bài sau này thuận lợi hơn. Bạn có thể tham khảo những cách đánh dấu như:

- Gạch chân các câu, đoạn quan trọng trong một đoạn ghi chép dài

- Trong đoạn văn đã gạch chân, chọn những từ ngữ cần nhấn mạnh bằng cách gạch chân thêm một đường hoặc tô màu bằng bút dạ quang

- Có thể dùng kí hiệu phù hợp (dấu ngoặc kép chẳng hạn) đánh dấu phần trọng tâm

- Dùng bút đỏ hoặc bút dạ quang khoanh lại điểm trọng tâm nhất (chỉ khoanh một chỗ)

B. HỌC CÁCH TÌM NỘI DUNG CHÍNH

Trước khi nghĩ đến chuyện đánh dấu trọng tâm, bạn cần biết cách làm thế nào để tìm ra các trọng tâm. Đối với nhiều người, vấn đề hóc búa nhất trong quá trình học là không thể tìm ra trọng tâm. Đọc xong một đoạn dài, họ vẫn không biết trọng tâm nằm ở đâu.

Thông thường trong một nội dung bài học hoàn chỉnh, một chủ đề lớn có thể phân thành nhiều chủ đề nhỏ, giống như từ một thân cây mọc ra rất nhiều cành lớn nhỏ, giữa các cành cây cũng có mối quan hệ mật thiết với nhau. Từ rễ cây, nước có thể chuyển tới từng tán lá, ngược lại, dưỡng chất mà lá cây tạo ra cũng có thể quay lại nuôi dưỡng thân cây. Việc tìm kiếm trọng tâm cũng hệt như quá trình đó, từng bước mày mò, tìm kiếm.

Dưới đây là một số cách đơn giản giúp bạn dễ dàng nắm bắt nội dung chính của bài học:

1. Tìm từ khóa và câu chủ đề: Thông thường những câu được tô đậm, được viết in hoa; những câu mở đầu, câu kết thúc,… chính là những câu mang từ khóa quan trọng hoặc là câu chủ đề có thể tổng kết khái quát nội dung toàn văn bản.

2. Đánh dấu những nội dung mà thầy, cô giáo nhấn mạnh tầm “quan trọng” hay giảng đi giảng lại nhiều lần, sau đó, đọc lại sách giáo khoa, tìm cách thảo luận với bạn bè, hỏi thầy cô để hiểu vấn đề cặn kẽ hơn,

3. Tự đặt câu hỏi và trả lời: Trong quá trình soạn và ôn lại bài, muốn biết mình đã thật sự nắm được trọng tâm bài học hay chưa, bạn có thể sắm nhiều vai vừa là thầy, cô giáo vừa là học trò, tự đặt ra câu hỏi và tự mình trả lời.

4. Dùng sơ đồ tóm tắt lại những kiến thức đã học: Trước khi thực hiện phương pháp này cần nắm chắc từng nội dung chính, phụ và mối liên hệ giữa chúng sau đó sử dụng sơ đồ để tóm tắt. Thông qua sơ đồ đó, bạn có thể dễ dàng nhìn ra được mối quan hệ giữa các nội dung.

C. PHÂN TÍCH VÀ ĐỐI CHIẾU: THIẾT LẬP MỐI LIÊN HỆ GIỮA CÁC TRỌNG TÂM BÀI HỌC

Chú ý những đề mục được in đậm hay viết in hoa trong sách giáo khoa, hoặc tự mình khái quát một đoạn nội dung thành vài chữ hoặc một câu, sau đó ghi chú lên phía trên bản ghi chép. Như vậy, chỉ cần đọc lướt qua đề mục là bạn có thể nắm bắt được nội dung mấu chốt của văn bản.

Bởi vì sách giáo khoa được thiết kế có hệ thống, kết cấu rõ ràng, nên mỗi lần chọn xong đề mục, chắc chắn bạn sẽ nhận ra các đề mục có mối liên hệ chặt chẽ với nhau. Một số chủ đề là trọng tâm của một chủ đề lớn quan trọng nào đó, nhưng một số chủ đề chỉ có mối liên hệ nguyên nhân – kết quả hoặc quan hệ đối chiếu. Trong vở ghi, bạn có thể dùng đường kẻ nối để thể hiện mối quan hệ giữa chúng, hoặc sử dụng nhất quán loại bút màu chuyên dùng cho từng loại nội dung, để phân biệt cấp độ quan trọng của vấn đề, giúp chúng ta dễ dàng hiểu bài hơn.

Xem thêm các bài tóm tắt tác giả, tác phẩm Ngữ văn lớp 7 Chân trời sáng tạo hay, chi tiết khác:

Tác giả - tác phẩm: Chúng ta có thể đọc nhanh hơn

Tác giả - tác phẩm: Cách ghi chép để nắm chắc nội dung bài học

Tác giả - tác phẩm: Bài học từ cây cau

Tác giả - tác phẩm: Phòng tránh đuối nước

Tác giả - tác phẩm: Tự học một thứ vui bổ ích