Lời giải bài tập Sinh học lớp 10 Bài 21: Khái niệm, cấu tạo và chu trình nhân lên củ virus sách Cánh diều hay, ngắn gọn sẽ giúp học sinh dễ dàng trả lời câu hỏi Sinh học 10 Bài 21 từ đó học tốt môn Sinh 10.

Giải bài tập Sinh học lớp 10 Bài 21: Khái niệm, cấu tạo và chu trình nhân lên củ virus

Giải Sinh học 10 trang 131 Cánh diều

Mở đầu trang 131 Sinh học 10: Hình 21.1 mô tả thí nghiệm tìm hiểu nguyên nhân gây bệnh khảm thuốc lá. Hãy thảo luận và nêu nhận xét về đặc điểm mầm bệnh.

Hướng dẫn giải:

Quan sát hình 21.1 và nêu nhận xét.

Trả lời:

Đặc điểm mầm bệnh: Xuất hiện đầu tiên ở những lá non, gồm các vết đốm xanh, vàng xen kẽ nhau.

I. Khái niệm virus

Câu hỏi 1 trang 131 Sinh học 10: Nêu khái niệm virus từ đó cho biết virus có những đặc điểm nào khác so với vi khuẩn.

Hướng dẫn giải:

Virus là dạng sống không có cấu tạo tế bào, kích thước rất nhỏ, sống kí sinh bắt buộc trong tế bào của sinh vật.

Vi sinh vật là các sinh vật có kích thước nhỏ, thường không nhìn thấy bằng mắt thường mà chỉ quan sát được bằng kính hiển vi

Trả lời:

- Khái niệm virus: Virus là dạng sống không có cấu tạo tế bào, kích thước rất nhỏ, sống kí sinh bắt buộc trong tế bào của sinh vật.

- So sánh các đặc điểm khác nhau của virus và vi khuẩn:

Vận dụng 1 trang 131 Sinh học 10: Để nuôi virus, các nhà khoa học sẽ dùng loại môi trường gì?

Hướng dẫn giải:

Virus là dạng sống không có cấu tạo tế bào, kích thước rất nhỏ, sống kí sinh bắt buộc trong tế bào của sinh vật.

Trả lời:

Để nuôi virus, các nhà khoa học sẽ dùng tế bào sống như vi khuẩn, thực vật, động vật (chuột bạch) để làm môi trường.

II. Cấu tạo của virus

Giải Sinh học 10 trang 132 Cánh diều

Câu hỏi 2 trang 132 Sinh học 10: Quan sát hình 21.2 và cho biết các thành phần cấu tạo virus. Hãy nêu chức năng của các thành phần đó.

Hướng dẫn giải:

Virus không có cấu trúc tế bào, cấu tạo gồm genome là acid nucleic (ADN hoặc ARN, một mạch hoặc hai mạch) và vỏ capsid.

Trả lời:

Luyện tập trang 132 Sinh học 10: Quan sát hình 21.3 và cho biết cấu trúc nào của virus đóng vai trò là thụ thế?

Hướng dẫn giải:

- Ở virus trấn, protein của vỏ capsid thường đóng vai trò làm thụ thế cho virus bám dính lên bề mặt tế bào chủ.

- Ở virus có màng bọc, các gai glycoprotein trên lớp màng phospholipid kép chính là các thụ thể của virus.

Trả lời:

a) Virus khảm thuốc lá: Vỏ capsid là thụ thể.

b) Adenosine: Gai glycoprotein là thụ thể.

c) Virus cúm: Gai glycoprotein là thụ thể.

d) Phage T4: Lông đuôi

III. Chu trình nhân lên của virus

Câu hỏi 3 trang 132 Sinh học 10: Quan sát các hình 21.4, 21.5 và mô tả các giai đoạn trong chu trình nhân lên của virus. Em có nhận xét gì về thời gian nhân lên của phage T4 trong tế bào chủ?

Hướng dẫn giải:

Quan sát hình 21.4 và hình 24.5 và nêu các giai đoạn trong chu trình nhân lên của virus theo thứ tự.

Trả lời:

- Các giai đoạn trong chu trình nhân lên của virus: Bám dính → Xâm nhập và đưa vật chất di chuyển vào tế bào chủ → Sinh tổng hợp vật chất di truyền (DNA, RNA, Protein) → Lắp ráp → Giải phóng

- Thời gian nhân lên của phage T4 rất nhanh (chỉ 22 phút đã tạo ra được rất nhiều tế bào mới)

Giải Sinh học 10 trang 133 Cánh diều

Câu hỏi 4 trang 133 Sinh học 10: Quan sát các hình 21.4, 21.5 và cho biết điều gì xảy ra với tế bào chủ khi virus dược giải phóng.

Hướng dẫn giải:

Quan sát tế bào ở giai đoạn giải phóng virus và đưa ra nhận xét.

Trả lời:

Tác hại của sự nhân lên của virus đối với tế bào chủ:

- Tế bào bị hủy hoại, chết.

- Tế bào bị tổn thương vật chất di truyền.

Vận dụng 2 trang 133 Sinh học 10: Tại sao những người bị hội chứng HIV-AIDS thường dễ mắc các bệnh như lở loét da và tiêu chảy?

Hướng dẫn giải:

- Khi tế bào virus xâm nhập, sự nhân lên của virus đối với tế bào chủ làm tế bào bị hủy hoại, chết hoặc bị tổn thương vật chất di truyền.

Trả lời:

Khi tế bào virus xâm nhập sẽ làm tế bào bị hủy hoại, chết hoặc bị tổn thương vật chất di truyền. Do đó virus HIV xâm nhập vào cơ thể làm phá hủy các tế bào miễn dịch, tạo cơ hội cho các virus, vi khuẩn khác xâm nhập gây lở loét da và tiêu chảy.

Vận dụng 3 trang 133 Sinh học 10: Tại sao mỗi loại virus chỉ gây bệnh ở một hoặc một số loài sinh vật nhất định? Cho ví dụ.

Hướng dẫn giải:

- Virus xâm nhập vào tế bào vật chủ bằng cách gắn thụ thể của virus với thụ thể trên màng tế bào.

Trả lời:

Mỗi loại virus có một thụ thể nhất định, các loài sinh vật cũng có thụ thể đặc trưng riêng cho từng loài. Thụ thể của virus chỉ có thể gắn với các sinh vật có thụ thể tương ứng nên mỗi loại virus chỉ gây bệnh ở một hoặc một số loài sinh vật nhất định.

Ví dụ: Virus dại có ở các loài động vật hoang dã, các loại vật nuôi, người nhưng không có ở các loài lưỡng cư, cá.

Lý thuyết Sinh học 10 Bài 21: Khái niệm, cấu tạo và chu trình nhân lên củ virus

I. Khái niệm virus

Virus là thực thể chưa có cấu tạo tế bào, vô cùng nhỏ bé và sống kí sinh bắt buộc trong tế bào sinh vật.

Virus chứa vật chất di truyền (nucleic acid) và protein nhưng không có cấu tạo tế bào. Kích thước của virus rất nhỏ, 20 - 300 micromet.

II. Cấu tạo của virus

Virus được cấu tạo bởi 2 phần cơ bản: 

- Lõi nucleic acid: DNA hoặc RNA, mạch kép hoặc mạch đơn.

- Lớp vỏ capsid: cấu tạo từ protein là capsomer. Ngoài ra, một số virus có lớp vỏ ngoài (phosphplipid + protein) chứa gai glycoprotein giúp bám chặt vào vật chủ, nhận diện tế bào chủ để xâm nhập.

Dựa vào hình dạng của lớp capsid để pân loại virus:

II. Quá trình nhân lên của virus trong tế bào chủ

Chu trình nhân lên của virus chỉ được thực hiện bên trong tế bào vật chủ. Quá trình này diễn ra rất nhanh.

Chu trình nhân lên của virus trong tế bào chủ gồm 5 giai đoạn: 

Chu trình tan: chu trình nhân lên kết thúc bằng sự làm tan và giết chết tế bào vật chủ, virus nhân lên theo chu trình này gọi là virus độc.

Chu tình tiềm tan: cho phép hệ gene của virus có thể tái bản, chúng không tạo thành virus mới và không phá vỡ tế bào vật chủ.

Những virus có khả năng dùng cả hai chu trình tỏng một tế bào vật chủ gọi là virus ôn hòa.

Sơ đồ tư duy khái niệm, cấu tạo và chu trình nhân lên của virus:

Xem thêm các bài giải SGK Sinh học lớp 10 Cánh diều hay, chi tiết khác:

Bài 19: Quá trình tổng hợp, phân giải ở vi sinh vật và ứng dụng

Bài 20: Thành tựu của công nghệ vi sinh vật và ứng dụng của vi sinh vật

Bài 22: Phương thức lây truyền, cách phòng chống và ứng dụng của virus

Ôn tập phần 3