Câu hỏi 3 trang 51 SGK Ngữ Văn 12 Tập 1: Xác định và phân tích tác dụng của biện pháp tu từ điệp ngữ trong các câu thơ sau: 

a. Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm 

    Heo hút cồn mây súng ngửi trời

    Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống

    Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi.

(Quang Dũng, Tây Tiến)

b. Tiếng ghi ta nâu

    Bầu trời cô gái ấy

    Tiếng ghi ta lá xanh biết mấy

    Tiếng ghi ta ròng ròng

    Máu chảy

(Thanh Thảo, Đàn ghi ta của Lor-ca)

Trả lời:

a. Trong bài thơ "Tây Tiến" của Quang Dũng:

- Điệp ngữ "dốc":

+ Xuất hiện hai lần trong hai câu thơ đầu tiên.

+ Tác dụng: Nhấn mạnh sự hiểm trở, cheo leo, gian khổ của con đường hành quân.

+ Góp phần tạo nên hình ảnh hùng vĩ, tráng lệ của núi rừng Tây Bắc.

- Điệp ngữ "ngàn thước":

+ Xuất hiện hai lần trong câu thứ ba.

+ Tác dụng: Nhấn mạnh độ cao hun hút của dốc núi.

+ Thể hiện sự gian khổ, nguy hiểm mà người lính Tây Tiến phải đối mặt.

b. Trong bài thơ "Đàn ghi ta của Lor-ca" của Thanh Thảo:

- Điệp ngữ "tiếng ghi ta":

+ Xuất hiện bốn lần trong bốn câu thơ đầu.

+ Tác dụng: Nhấn mạnh âm thanh chủ đạo của bài thơ.

+ Thể hiện sự ám ảnh, day dứt của tác giả trước sự hy sinh của Lor-ca.

- Điệp ngữ "máu chảy":

+ Xuất hiện hai lần trong hai câu thơ cuối.

+ Tác dụng: Nhấn mạnh sự hy sinh của Lor-ca và những con người yêu nghệ thuật.

+ Tạo nên hình ảnh bi tráng, thể hiện sự phẫn nộ trước chế độ độc tài Franco.

Nhận xét chung:

- Việc sử dụng điệp ngữ trong hai bài thơ đã góp phần:

+ Nhấn mạnh chủ đề, nội dung của tác phẩm.

+ Tăng cường sức gợi hình, gợi cảm cho thơ.

+ Thể hiện rõ phong cách nghệ thuật của từng tác giả.

- Ngoài ra:

+ Điệp ngữ còn góp phần tạo nhịp điệu cho bài thơ, giúp cho bài thơ trở nên du dương, uyển chuyển.

+ Điệp ngữ cũng là một cách để tác giả thể hiện cảm xúc của mình một cách mãnh liệt, sâu sắc.