Tailieumoi.vn giới thiệu Giải bài tập Khoa học tự nhiên lớp 9 Bài 26: Lipid và chất béo chi tiết sách Chân trời sáng tạo giúp học sinh xem và so sánh lời giải từ đó biết cách làm bài tập môn KHTN 9. Mời các bạn đón xem:

Giải bài tập KHTN 9 Bài 26: Lipid và chất béo

Mở đầu trang 114 Bài 26 KHTN 9: Lipid có vai trò quan trọng đối với cơ thể. Hình bên giới thiệu một số thực phẩm cung cấp lipid cho cơ thể. Chất béo có cấu tạo và tính chất gì? Lipid có phải chất béo không?

Trả lời:

- Chất béo là triester của glycerol với các acid béo. Chất béo đơn giản có công thức chung là (RCOO)₃C₃H₅.

- Tính chất vật lí:

+ Ở điều kiện thường, chất béo có thể ở thể rắn (mỡ động vật, bơ) hoặc thể lỏng (dầu thực vật)

+ Chất béo không tan trong nước, tan trong một số dung môi hữu cơ (xăng, chloroform)

- Tính chất hóa học đặc trưng của chất béo là phản ứng xà phòng hóa chất béo thu được glycerol và muối của acid béo tương ứng.

- Lipid không phải chất béo vì lipid bao gồm một số hợp chất hữu cơ trong tế bào sống như chất béo, sáp ong, …

1. Khái niệm về lipid – chất béo

Câu hỏi thảo luận 1 trang 114 KHTN 9: Hãy liệt kê một số thực phẩm cung cấp lipid cho con người.

Trả lời:

Thực phẩm cung cấp lipid cho con người như mỡ lợn, mỡ cá, dầu dừa, dầu mè, …

Câu hỏi thảo luận 2 trang 115 KHTN 9: Hãy cho biết một số chất béo thường gặp trong tự nhiên.

Trả lời:

Một số chất béo đơn giản thường gặp như tristearin: (C₁₇H₃₅COO)₃C₃H₅ (chất béo rắn), tripalmitin: (C₁₅H₃₁COO)₃C₃H₅ (chất béo rắn), triolein: (C₁₇H₃₃COO)₃C₃H₅ (chất béo lỏng), trilinolein: (C₁₇H₃₁COO)₃C₃H₅ (chất béo lỏng).

2. Tính chất của chất béo

Câu hỏi thảo luận 3 trang 115 KHTN 9: Quan sát Hình 26.2, hãy so sánh khả năng tan trong nước và trong xăng của dầu ăn.

Trả lời:

Dầu ăn không tan trong nước nhưng tan được trong xăng.

Câu hỏi thảo luận 4 trang 115 KHTN 9: Theo em, khi đun nóng (C₁₅H₃₁COO)₃C₃H₅ (tripalmitin) với dung dịch NaOH trong điều kiện thích hợp sẽ thu được những sản phẩm gì?

Trả lời:

Sản phẩm: C₁₅H₃₁COONa, C₃H₅(OH)₃.

Phương trình hóa học:

(C₁₅H₃₁COO)₃C₃H₅ + 3NaOH $\stackrel{t^o}{\to }$ 3C₁₅H₃₁COONa + C₃H₅(OH)₃

_{4. Ứng dụng của chất béo}

Câu hỏi thảo luận 5 trang 116 KHTN 9: Vì sao cần phải đảm bảo đủ lượng lipid cho cơ thể?

Trả lời:

Lipid giữ vai trò rất quan trọng trong cơ thể con người như tham gia cấu tạo màng tế bào, cung cấp năng lượng, giúp ổn định thân nhiệt cơ thể, tăng cường hoạt động trí não, … Lipid hòa tan được vitamin tan trong dầu như vitamin A, D, E, … giúp cơ thể hấp thu được các chất dinh dưỡng.

→ Do đó cần phảo đảm bảo đủ lượng lipid cho cơ thể.

2. Tính chất của chất béo

Câu hỏi thảo luận 6 trang 116 KHTN 9: Chất béo được sử dụng như thế nào trong đời sống, sản xuất?

Trả lời:

Trong đời sống, người ta dùng chất béo sản xuất xà phòng, chế biến thực phẩm. Một số nước (Hoa Kì, Canada, …) tái chế dầu thực vật đã qua sử dụng để làm nhiên liệu cho động cơ diesel.

Câu hỏi củng cố trang 116 KHTN 9: Em hãy liệt kê thêm một số sản phẩm trong đời sống được chế biến từ chất béo.

Trả lời:

Một số sản phẩm trong đời sống được chế biến từ chất béo như xà phòng, đồ ăn chế biến sẵn giàu chất béo, …

Câu hỏi thảo luận 7 trang 116 KHTN 9: Theo em, nên sử dụng chất béo như thế nào cho phù hợp trong việc ăn uống hằng ngày để có cơ thể khoẻ mạnh, tránh được bệnh béo phì.

Trả lời:

Chất béo là nguồn thiết yếu trong chế độ ăn, tuy nhiên, nhu cầu chất béo là vừa phải, chỉ nên chiếm 20 - 25% nhu cầu năng lượng. Mỗi độ tuổi khác nhau có nhu cầu chất béo theo độ tuổi khác nhau.

Vận dụng trang 116 KHTN 9: Em hãy tìm hiểu và trình bày cách làm xà phòng từ chất béo có sẵn ở nhà.

Trả lời:

1. Nguyên liệu để tái chế mỡ, dầu ăn thừa thành xà phòng:

- 1 kg dầu ăn thừa đã lọc bỏ cặn, tạp chất. Bạn có thể sử dụng 70% dầu thừa, 30% dầu dừa nguyên chất để khả năng tẩy rửa tốt hơn.

- 200 gram NaOH

- 400 gram nước cất (bạn cũng có thể dùng nước tinh khiết, hay các loại nước chưng cất từ thảo mộc, hoặc nước đun cùng với các loại thảo mộc khác nhau).

- 5 mL tinh dầu sả, chanh, bạc hà tự nhiên (nếu có) để tạo mùi thơm và át mùi dầu mỡ cũ. 

2. Quy trình làm xà phòng 

- Bước 1: Đeo găng tay, kính mắt bảo hộ.

- Bước 2: Đong 200 gram NaOH vào ca đựng 400 gram nước cất đã chuẩn bị, quấy nhẹ, nhiệt độ sẽ tăng lên rất nhanh. Đảo đều và để riêng một góc, chờ nhiệt độ hạ xuống (đến 40 - 45 độ) 

Lưu ý: Đổ NaOH vào nước cất (không làm ngược lại) để đảm bảo an toàn.

- Bước 3: Khi nhiệt độ của hỗn hợp nước cất và NaOH về khoảng 40 - 45 độ C, đổ vào ca đựng 1 kg dầu đã chuẩn bị. Nhiệt độ của dầu tốt nhất trong khoảng 25 đến 35 độ C. 

- Bước 4: Dùng phới (đũa thủy tinh) quấy đều, từ nhẹ tới mạnh, liên tục cho tới khi hỗn hợp đặc lại và có độ kết dính. 

Thông thường, quy trình này sẽ mất khoảng 45 phút tới 1 tiếng, nhưng nếu sử dụng máy xay cầm tay hoặc máy đánh trứng để trộn, khâu này sẽ rút ngắn lại chỉ trong 5 - 10 phút. Nếu dùng tinh dầu, bạn cho vào trộn đều với hỗn hợp.

- Bước 5: Đổ xà phòng vào khuôn, đậy kín hoặc lấy giấy nến bọc lại, để qua đêm cho bánh xà phòng cứng lại.

Xem thêm các bài giải bài tập Khoa học tự nhiên 9 Chân trời sáng tạo hay, chi tiết khác:

Ôn tập chủ đề 8

Bài 26. Lipid và chất béo

Bài 27. Glucose và saccharose

Bài 28. Tinh bột và cellulose

Bài 29. Protein

Bài 30. Polymer

Lý thuyết KHTN 9 Bài 26: Lipid và chất béo

1. Khái niệm về lipid – chất béo

- Lipid là một số hợp chất hữu cơ có trong tế bào sống gồm: chất béo, sáp,…

- Chất béo là triester của glycerol với các acid béo. Chất béo đơn giản có công thức chung: (RCOO)₃C₃H₅

2. Tính chất của chất béo

- Ở điều kiện thường, chất béo có thể ở thể rắn (mỡ động vật, bơ) hoặc thể lỏng (dầu thực vật)

- Chất béo không tan trong nước, tan trong một số dung môi hữu cơ (xăng, chloroform,…)

- Chất béo phản ứng với dung dịch kiềm tạo muối của acid béo và glycerol

Phản ứng trên gọi là phản ứng xà phòng hóa.

3. Vai trò của lipid

Lipid cung cấp và tích lũy năng lượng cho cơ thể, tham gia vào cấu tạo màng tế bào

4. Ứng dụng của chất béo

- Chất béo được dùng chế biết một số thực phẩm, điều chế xà phòng và glycerol

- Cần ăn đủ lượng chất béo, kết hợp vận động (thể dục, thể thao) một cách phù hợp để tránh béo phì.