Với tóm tắt lý thuyết Hóa học lớp 11 Luyện tập: Ankin hay, chi tiết cùng với 15 câu hỏi trắc nghiệm chọn lọc có đáp án giúp học sinh nắm vững kiến thức trọng tâm, ôn luyện để học tốt môn Hóa học lớp 11.

Hóa học 11 Bài 33: Luyện tập: Ankin

A. Lý thuyết Luyện tập: Ankin

1. Ankin

- CTTQ: C_nH_2n-2 (n ≥ 2)

Ankin là những hidrocacbon mạch hở có một liên kết ba trong phân tử.

- Tên gọi:

+ Tên thông thường:

Tên ankin = tên gốc ankyl liên kết với C của liên kết ba + axetilen.

+ Tên thay thế: giống anken nhưng đổi en = in.

- Tính chất hóa học:

+ Phản ứng cộng:

   * Cộng hidro:

   * Cộng brom (làm mất màu dung dịch brom):

CH≡CH + 2Br₂ (dd) → CHBr₂–CHBr₂

   * Cộng HX (X: OH, Cl, Br, CH₃COO, …) (theo quy tắc Maccopnhicop):

+ Phản ứng đime và trime hóa:

+ Phản ứng thế bằng ion kim loại (R–C≡CH) chỉ xảy ra với ank-1-in:

Phản ứng dùng nhận biết ank-1-in → có kết tủa vàng nhạt xuất hiện:

HC≡CH + 2AgNO₃ + 2NH₃ → Ag–C≡C–Ag↓ (Vàng nhạt) + 2NH₄NO₃

+ Phản ứng oxi hóa:

   * Oxi hóa hoàn toàn (phản ứng cháy):

   * Oxi hóa không hoàn toàn (làm mất màu dung dịch KMnO₄).

- Điều chế:

B. Trắc nghiệm Luyện tập: Ankin

Bài 1: Một hỗn hợp X gồm axetilen và vinyl axetilen. Tính số mol O₂ cần dùng để đốt cháy hoàn toàn 13 gam hỗn hợp trên thu được sản phẩm cháy gồm CO₂ và H₂O

A. 1,0 mol           B. 0,75 mol

C. 0,50 mol           D. 1,25 mol

Đáp án: D

C₂H₂ và C₄H₄

Đốt cháy X ta có: n_CO2 = 2n_H2O

Gọi n_H2O = x mol ⇒ n_CO2 = 2x

m_X = m_C + m_H = 12.2x + 2x = 26x = 13

⇒ x = 0,5 mol

Bảo toàn O: n_O2 = n_CO2 + 1/2. n_H2O = 2,5x = 1,25 mol

Bài 2: Hiđro hoá hoàn toàn ankin X (xt Pd, PbCO₃) thu được anken Y có CTPT là C₅H₁₀. Vậy Y không thể là anken nào sau đây?

A. 2-metylbut-1-en           B. 3-metylbut-1-en

C. pent-1-en           D. pent-2-en

Đáp án: A

Bài 3: Cho 0,1 mol hỗn hợp gồm axetilen và ankin X có tỷ lệ mol 1 : 1 vào dung dịch chứa AgNO₃ dư trong NH₃ thu được 19,35 gam kết tủa. Vậy công thức của ankin X là:

A. CH₃CH₂CH₂-C≡CH           B. CH₃-CH₂-C≡CH

C. CH₃-C≡C-CH₃           D. CH₃-C≡CH

Đáp án: D

C₂H₂ (0,05 mol); C_nH_2n-2 ( 0,05 mol)

n_C2Ag₂ = n_C2H₂ = 0,05 mol ⇒ m_C2Ag₂ = 12g < 19,35g

⇒ ankin còn lại có tạo kết tủa với AgNO₃/NH₃

m_CnH_2n-3Ag = 19,35 – 12 = 7,35

⇒ 14n + 105 = 7,35 : 0,05 = 147 ⇒ n = 3

Bài 4: Nhiệt phân 0,2 mol CH₄ tại 1500^oC và tiến hành làm lạnh nhanh người ta thu được 0,36 mol hỗn hợp X gồm axetilen, metan và khí H₂. Cho hỗn hợp X vào dung dịch AgNO₃ trong NH₃ thì thu được bao nhiêu gam kết tủa?

A. 9,6 gam           B. 12,0 gam

C. 19,2 gam           D. 24,0 gam

Đáp án: C

n_{sau pư} = 0,2 - 2x + x + 3x = 0,2 + 2x = 0,36 ⇒ x = 0,08mol

n_C2Ag₂ = n_C2H₂ = x = 0,08 mol ⇒ m↓ = 0,08. 240 = 19,2g

Bài 5: Hỗn hợp X gồm 2 ankin đều có số nguyên tử cacbon > 2. Đốt cháy hoàn toàn 0,05 mol hỗn hợp X thu được 0,17 mol CO₂. Cho 0,05 mol hỗn hợp X tác dụng vừa đủ với 0,03 mol AgNO₃ trong dung dịch NH₃. Vậy hỗn hợp X gồm:

A. propin và but-1-in           B. axetilen và propin

C. propin và but-2-in           D. propin và pent-2-in

Đáp án: C

0,05 mol X → 0,17 mol CO₂

Số C trung bình trong X = 0,17 : 0,05 = 3,4 ⇒ loại B

n_AgNO3 < n_X ⇒ Trong X chỉ có một ankin 1 ⇒ loại A

ankin 1 là propin = 0,03 mol ⇒ ankin còn lại = 0,02 mol

Số C trong ankin còn lại là n ⇒ 0,03.3 + 0,02.n = n_CO2 = 0,17

⇒ n = 4

Bài 6: Cho 13,8 gam chất hữu cơ X có công thức phân tử C₇H₆ tác dùng với một lượng dư dung dịch AgNO₃ trong NH₃, thu được 45,9 gam kết tủa. X có bao nhiêu đồng phân cấu tạo thỏa mãn chất trên?

A.5    B. 4    C. 6    D. 2

Đáp án: B

C₇H₆ + nAgNO₃ + nNH₃ → C₇H_8-nAg_n + nNH₄NO₃

n_↓ = n_C7H₆ = 0,15 mol ⇒ 0,15(92 + 108n) = 45,9 ⇒ n = 2

⇒ X có 2 liên kết ba đầu mạch, có 4 cấu tạo:

HC≡C – CH₂ – CH₂ – CH₂ – C≡CH; HC≡C – CH(CH₃) – CH₂ – C≡CH;

HC≡C – CH(C₂H5) – C≡CH; HC≡C – C(CH₃)₂ – C≡CH

Bài 7: Cho 27,2 gam ankin X tác dụng với 15,68 lít H₂ (đktc) có xúc tác thích hợp thu được hỗn hợp Y (không có H₂), Y phản ứng tối đa với dung dịch chưa 16 gam Br₂. Công thức phân tử của X là

A.C₂H₂   B. C₃H₄   C. C₄H₆    D. C₅H₆

Đáp án: D

2n_X = n_H2 + n_Br2 = 15,68/22,4 + 16/160 ⇒ n_X = 0,4 mol ⇒ M_X = 27,2/0,4 = 68 (C₅H₆)

Bài 8: Cho 3,12 gam ankin X phản ứng với 0,1 mol H₂ (xúc tác Pd/PbCO₃,t°), thu được dung dịch Y chỉ có hai hiđrocacbon. Công thức phân tử của X là

A.C₂H₂   B. C₅H₆   C. C₄H₆    D. C₃H₄

Đáp án: A

C_nH_2n-2 + H₂ → C_nH_2n

Y có hai hidrocacbon ⇒ ankin dư ⇒ 0,1.M_X < 3,12 ⇒ M_X < 31,2 (C₂H₂)

Bài 9: Hỗn hợp X gồm C₂H₂, C₂H₄ và H₂. Tỷ khối của X đối với H₂ là 7,25. Đốt cháy hoàn toàn 0,1 mol hh X thu được 0,1 mol CO₂. % thể tích của axetilen trong hỗn hợp X?

A. 25%           B. 20%

C. 30%           D. 40%

Đáp án: A

M_X = 14,5 ⇒ m_X = 0,1. 14,5 = 1,45g

n_CO2 = 2 n_C2H₂ + 2n_C2H₄ = 0,1mol

⇒ x + y = 0,05 mol (1) (x = n_C2H₂; y = n_C2H₄)

⇒ n_H2 = 0,1 – 0,05 = 0,05 mol ⇒ m_H2 = 0,1g

⇒ m_C2H₂ + m_C2H₄ = 1,45 – 0,1 = 1,35 ⇒ 26x + 28y = 1,35 (2)

Từ (1)(2) ⇒ x = 0,025 mol; y = 0,025mol

⇒ %V_C2H₂ = 0,025 : 0,1 . 100% = 25%

Bài 10: Hỗn hợp X gồm 2 ankin có tỷ lệ mol 1 : 3. Đốt cháy hoàn toàn hỗn hợp X sau đó cho toàn bộ sản phẩm cháy vào nước vôi trong dư thấy khối lượng bình nước vôi trong tăng 10,96 gam và trong bình có 20 gam kết tủa. Vậy công thức của 2 ankin là:

A. C₃H₄ và C₄H₆           B. C₄H₆ và C₄H₆

C. C₂H₂ và C₄H₆           D. C₂H₂ và C₃H₄

Đáp án: C

n_CO2 = n_CaCO3 = 0,2 mol

m_{bình tăng} = m_CO2 + m_H2O ⇒ m_H2O = 10,96 – 0,2.44 = 2,16g

⇒ n_H2O = 0,12 mol

n_ankin = n_CO2 – n_H2O = 0,08 mol

Gọi 2 ankin C_nH_2n-2 (0,02 mol); C_mH_2m-2 (0,06 mol)

n_CO2 = 0,02n + 0,06m = 0,2

⇒ n + 3m = 10

⇒ n = 4; m = 2

Bài 11: Số đồng phân cấu tạo, mạch hở ứng với công thức C₄H₆ là

A.3    B. 2    C. 5    D. 4

Đáp án: D

Bài 12: Ankin có bao nhiêu đồng phân cấu tạo phản ứng với dung dịch AgNO₃ trong NH₃?

A.3    B. 4    C. 5    D. 6

Đáp án: B

Bài 13: Axetilen tham gia phản ứng cộng H₂O( xúc tác HgSO₄), thu được sản phẩm hữu cơ là

A.C₂H₄(OH)₂    B. CH₃CHO

C. CH₃COOH    D. C₂H5OH

Đáp án: B

Bài 14: Cho các chất: but-1-en; but-1-in; buta-1,3-đien; vinyl axetilen; isobutilen; anlen. Có bao nhiêu chất trong số các chất trên khi phản ứng hoàn toàn với H₂ dư (xúc tác Ni, đun nóng) tạo ra butan?

A.3    B. 6    C. 5    D. 4

Đáp án: D

Bài 15: Đốt cháy hoàn toàn 2,24 lít Hiđrocacbon X , thu được 8,96 lít CO₂ (thể tích các khí đo (đktc)). X tác dụng với dung dịch AgNO₃ trong NH₃, tạo ra kết tủa. Công thức phân tử của X là

A. CH₃ – CH₂ – C ≡CH   B. CH₃ – CH₂ – C ≡ CH.

C. CH₃ – C ≡ C – CH₃    D.CH₃ – CH = CH – CH₃

Đáp án: A

n_C = 8,96/2,24 = 4;

X + AgNO₃/NH₃ ⇒ X có liên kết ba đầu mạch