Với tóm tắt lý thuyết Hóa học lớp 11 Amoniac và muối amoni hay, chi tiết cùng với 16 câu hỏi trắc nghiệm chọn lọc có đáp án giúp học sinh nắm vững kiến thức trọng tâm, ôn luyện để học tốt môn Hóa học lớp 11.

Hóa học 11 Bài 8: Amoniac và muối amoni

A. Lý thuyết Amoniac và muối amoni

I. Cấu tạo phân tử

    Trong phân tử NH₃, N liên kết với ba nguyên tử hidro bằng ba liên kết cộng hóa trị có cực. NH₃ có cấu tạo hình chóp với nguyên tử Nitơ ở đỉnh. Nitơ còn một cặp electron hóa trị là nguyên nhân tính bazơ của NH₃.

II. Tính chất vật lý

- Amoniac (NH₃) là chất khí không màu, có mùi khai xốc, nhẹ hơn không khí, tan rất nhiều trong nước.

III. Tính chất hóa học

1. Tính bazơ yếu

    - Tác dụng với nước:

NH₃ + H₂O ⇋ NH₄⁺ + OH^-

    ⇒ Dung dịch NH₃ là một dung dịch bazơ yếu.

    - Tác dụng với dung dịch muối (muối của những kim loại có hidroxit không tan):

AlCl₃ + 3NH₃ + 3H₂O → Al(OH)₃↓ + 3NH₄Cl

Al³⁺ + 3NH₃ + 3H₂O → Al(OH)₃↓ + 3NH₄⁺

    - Tác dụng với axit → muối amoni:

NH₃ + HCl → NH₄Cl (amoni clorua)

2NH₃ + H₂SO₄ → (NH₄)₂SO₄ (amoni sunfat)

2. Khả năng tạo phức

    Dung dịch amoniac có khả năng hòa tan hiđroxit hay muối ít tan của một số kim loại, tạo thành các dung dịch phức chất.

    Ví dụ:

    * Với Cu(OH)₂:

Cu(OH)₂ + 4NH₃ → [Cu(NH₃)₄](OH)₂ (màu xanh thẫm)

    * Với AgCl:

AgCl + 2NH₃ → [Ag(NH₃)₂]Cl

    Sự tạo thành các ion phức là do sự kết hợp các phân tử NH₃ bằng các electron chưa sử dụng của nguyên tử nitơ với ion kim loại.

3. Tính khử

    - Amoniac có tính khử: phản ứng được với oxi, clo và khử một số oxit kim loại (Nitơ có số oxi hóa từ -3 đến 0, +2).

    - Tác dụng với oxi:

    - Tác dụng với clo:

2NH₃ + 3Cl₂ → N₂ + 6HCl

    NH₃ kết hợp ngay với HCl vừa sinh ra tạo “khói trắng” NH₄Cl

    - Tác dụng với CuO:

IV. Ứng dụng

    - Sản xuất axit nitric, các loại phân đạm như ure (NH₂)₂CO; NH₄NO₃; (NH₄)₂SO₄; …

    - Điều chế hidrazin (N₂H₄) làm nhiên liệu cho tên lửa.

    - Amoni lỏng dùng làm chất gây lạnh trong máy lạnh.

V. Điều chế

1. Trong phòng thí nghiệm

    Đun nóng muối amoni với Ca(OH)₂

2. Trong công nghiệp

    Tổng hợp từ nitơ và hiđro

    - Nhiệt độ: 450 – 500^oC.

    - Áp suất cao từ 200 – 300 atm.

    - Chất xúc tác: sắt kim loại được trộn thêm Al₂O₃, K₂O, ...

    Làm lạnh hỗn hợp khí bay ra, NH₃ hóa lỏng được tách riêng.

B. MUỐI AMONI

    Là tinh thể ion gồm cation NH₄⁺ và anion gốc axit.

I. Tính chất vật lý

    - Là những hợp chất tinh thể ion, phân tử gồm cation NH₄⁺ và anion gốc axit.

    - Tan nhiều trong nước điện ly hoàn toàn thành các ion.

    NH₄Cl → NH₄⁺ + Cl^-; Ion NH₄⁺ không có màu.

II. Tính chất hóa học

1.Phản ứng thuỷ phân: Tạo môi trường có tính axit làm quỳ tím hoá đỏ.

NH₄⁺ + HOH → NH₃ + H₃O⁺ (Tính axit)

2. Tác dụng với dung dịch kiềm: (nhận biết ion amoni, điều chế amoniac trong phòng thí nghiệm)

3. Phản ứng nhiệt phân

    - Muối amoni chứa gốc của axit không có tính oxi hóa khi nung nóng bị phân hủy thành NH₃.

    NH₄HCO₃ (bột nở) được dùng làm xốp bánh.

    - Muối amoni chứa gốc của axit có tính oxi hóa khi bị nhiệt phân cho ra N₂, N₂O.

    - Nhiệt độ lên tới 500^oC, ta có phản ứng:

2NH₄NO₃ → 2N₂ + O₂ + 4H₂O

B. Trắc nghiệm Amoniac và muối amoni

Bài 1: Điều chế NH₃ từ hỗn hợp hồm N₂ và H₂ (tỉ lệ 1 : 3) . Tỉ khối hỗn hợp trước so với hỗn hợp sau phản ứng là 0,9. Hiệu suất phản ứng là

A. 25%.   B. 40%.    C. 10%.    D. 20%.

Đáp án: D

Ta có 

Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng: m_sau = m_trước

→ n_H2 = 7,5 mol; n_N2 = 2,5 mol

3H₂ (3x) + N₂ (x) → 2NH₃ (2x mol) do H₂ : N₂ = 3 : 1 ⇒ Hiệu suất tính theo N₂ hoặc H₂

Sau phản ứng n = n_H2 + n_N2 + n_NH3 = 7,5 - 3x + 2,5 – x + 2x = 10 – 2x = 9

→ x = 0,5 ⇒ H% = (0,5/2,5). 100% = 20%

Bài 2: Hỗn hợp X gồm NH₄Cl và (NH₄)₂SO₄. Cho X tác dụng với dung dịch Ba(OH)₂ dư, đun nhẹ thu được 9,32 gam kết tủa và 2,24 lít khí thoát ra. Hỗn hợp X có khối lượng là

A. 5,28 gam.   B. 6,60 gam.   C. 5,35 gam.   D. 6,35 gam.

Đáp án: D

NH₄Cl (x mol); (NH₄)₂SO₄ (y mol)

n_BaSO4 = y = 0,04 mol

n_NH3 = n_NH4⁺ = x + 2y = 0,1 mol ⇒ x = 0,02 mol

m_X = 0,02. 53,5 + 0,04. 132 = 6,35 gam

Bài 3: Cho 14,8 gam Ca(OH)₂ vào 150 gam dung dịch (NH₄)₂SO₄ 26,4% rồi đun nóng thu được V lít khí (đktc). Để đốt cháy hết V lít khí trên cần vừa đủ một lượng O₂. Lượng O₂ trên thu được khi nung m gam KClO₂ (có xúc tác). Giá trị của m là

A. 73,5.           B. 49.

C. 24,5.           D. 12,25.

Đáp án: Chưa biên soạn

Bài 4: Trộn 300 ml dung dịch NaNO₂ 2M với 200 ml dung dịch NH₄Cl 2M rồi đun nóng cho đến khi phản ứng xảy ra hoàn toàn. Thể tích khí thu được ở đktc là

A. 22,4 lít.   B. 13,44 lít.   C. 8,96 lít.   D. 1,12 lít.

Đáp án: C

n_NaNO2 = 0,6 mol; n_NH4Cl = 0,4 mol

NH₄Cl + NaNO₂ -^toC→ N₂ + NaCl + 2H₂O

n_N2 = n_NH4Cl = 0,4 mol ⇒ V_N2 = 8,96l

Bài 5: Cho 100 gam dung dịch NH₄HSO₄ 11,5% vào 100 gam dung dịch Ba(OH)₂ 13,68% và đun nhẹ. Thể tích khí (đktc) và khối lượng kết tủa thu được là (giả sử toàn bộ khí sinh ra thoát ra khỏi dung dịch)

A. 2,24 lít và 23,3 gam   B. 2,244 lít và 18,64 gam

C. 1,344 lít và 18,64 gam   D. 1,792 lít và 18,64 gam.

Đáp án: C

NH₄HSO₄ + Ba(OH)₂ → BaSO₄ ↓ + NH₃ ↑ + H₂O

HSO₄^- + Ba²⁺ → SO₄^2- + H₂O

OH^- + NH₄⁺ → NH₃ + H₂O

⇒ n_NH3 = 0,06 mol

⇒ V = 1,344l

Ba²⁺ + SO₄^2- → BaSO₄

⇒ n_BaSO4 = 0,08 mol

⇒ m = 18,64g

Bài 6: X là muối khi tác dụng với dung dịch NaOH dư sinh khí mùi khai, tác dụng với dung dịch BaCl₂ sinh kết tủa trắng không tan trong HNO₃. X là muối nào trong số các muối sau?

A. (NH₄)₂CO₃.   B. (NH₄)₂SO₃.   C. NH₄HSO₃.   D. (NH₄)₃PO₄.

Đáp án: C

Bài 7: Nhận xét nào sau đây không đúng về muối amoni ?

A. Muối amoni bền với nhiệt.

B. Các muối amoni đều là chất điện li mạnh.

C. Tất cả các muối amoni đều tan trong nước.

D. các muối amoni đều bị thủy phân trong nước.

Đáp án: A

Bài 8: Oxi hóa 6 lít NH₃ (tạo ra N₂ và NO theo tỉ lệ mol 1 : 4) cần vừa đủ V là không khí ( chứa 20% oxi về thể tích). Các thể tích đó ở cùng điều kiện. Giá trị của V là

A. 6,5.   B. 22,5.    C. 32,5.    D. 24,5.

Đáp án: C

12NH₃ + 13O₂ → 8NO + 2N₂ + 18H₂O

V_O2 = (6 x 13) / 12 = 6,5 mol

⇒ V_kk = 6,5 : 20% = 32,5 lít

Bài 9: Cho 22,4 lít hỗn hợp khi X gồm N₂ và H₂ đi qua xúc tác Fe, nung nống để tổng hợp NH₃ thu được 20,16 lít hỗn hợp khí Y. Hấp thụ toàn bộ Y vào dung dịch AlCl₃ dư, thu được m gam kết tủa. Các thể tích khí đó ở cùng điều kiện. Giá trị của m là

A. 13.   B. 2,6.    C. 5,2.    D. 3,9.

Đáp án: B

n_X = 1 mol; n_NH3 = n_X - n_Y = 1- 0,9 = 0,1 mol

⇒ n_Al(OH)3 = 0,1 /3 ⇒ m =2,6g

Bài 10: Thực hiện phản ứng giữa H₂ và N₂ (tỉ lệ mol 4 : 1) trong bình kín có xúc tác, thu được hỗn hợp khi có áp suất giảm 9% so với ban đầu(trong cùng điều kiện). HIệu suất phản ứng là

A. 20%.   B. 22,5%.    C. 25%.    D. 27%.

Đáp án: B

n_H2 = 4 mol; n_N2 = 1 mol ⇒ hỗn hợp khí có áp suất giảm 9%

⇒ Số mol sau phản ứng = 91%. 5 = 4,55 mol

3H₂ (3x) + N₂ (x) → 2NH₃ (2x) do H₂ : N₂ = 4 : 1 ⇒ Hiệu suất tính theo N₂

n hỗn hợp sau pư = n_H2 dư + n_N2 dư + n_NH3 = 4 - 3x + 1 – x + 2x = 5 - 2x = 4,55

⇒ x = 0,225 ⇒ H% = 22,5%

Bài 11: Tính bazơ của NH₃ do

A. trên N còn cặp e tự do.

B. phân tử có 3 liên kết cộng hóa trị phân cực.

C. NH₃ tan được nhiều trong nước.

D. NH₃ tác dụng với nước tạo NH₄OH.

Đáp án: A

Bài 12: Để tách riêng NH₃ ra khỏi hỗn hợp gồm N₂ , H₂, NH₃ trong công nghiệp người ta đã

A. Cho hỗn hợp qua nước vôi trong dư.

B. Cho hỗn hợp qua bột CuO nung nóng.

C. nén và làm lạnh hỗn hợp để hòa lỏng NH₃.

D. Cho hỗn hợp qua dung dịch H₂SO₄ đặc.

Đáp án: C

Bài 13: Chất nào sau đây có thể làm khô khí NH₃ có lẫn hơi nước ?

A. P₂O₅.   B. H₂SO₄ đặc.   C. CuO bột.   D. NaOH rắn.

Đáp án: D

Bài 14: Trong các phản ứng sau, phản ứng nào NH₃ đóng vai trồ là chất oxi hóa ?

A. 2NH₃ + H₂O₂ +MnSO₄ → MnO₂ + (NH₄)₂SO₄

B. 2NH₃ + 3Cl₂ → N₂ + 6HCl

C. 4NH₃ + 5O₂ → 4NO + 6H₂O

D. 2HN₃ + 2 Na → 2NaNH₂ + H₂

Đáp án: D

Bài 15: Muối được làm bột nở trong thực phẩm là

A. (NH₄)₂CO₃.   B. Na₂CO₃.   C. NH₄HSO₃.   D. NH₄Cl.

Đáp án: C

Bài 16: Dãy các chất đều phản ứng với NH₃ trong điều kiện thích hợp là :

A. HCl, O₂, Cl₂, FeCl₅.   B. H₂SO₄, Ba(OH)₂, FeO, NaOH

C. HCl, HNO₃, AlCl₃, CaO   D. KOH, HNO₃, CuO, CuCl₂

Đáp án: A