HOẠT ĐỘNG 1: Khởi động (5’)

Mục tiêu:    Tạo hứng thú cho HS, thu hút HS sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ học tập của mình.HS khắc sâu kiến thức nội dung bài học.

Phương pháp dạy học:   Thuyết trình

Định hướng phát triển năng lực: năng lực nhận thức

: Muốn có nhiều sản phẩm thủy sản chất lượng cao và phát triển nghề nuôi thủy sản bền vững lâu dài, mọi người phải ra sức bảo vệ môi trường và nguồn lợi thủy sản. Để hiểu được điều đó chúng ta hãy cùng nhau nghiên cứu bài 56.

HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức

Mục tiêu: - ý nghĩa của bào vệ môi trường thủy sản.

- - một số biện pháp bảo vệ môi trường thủy sản.

- - bảo vệ nguồn lợi thủy sản.

Phương pháp dạy học:  Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình.

Định hướng phát triển năng lực:   giải quyết vấn đề, năng lực hợp tác, năng lực xử lí tình huống, năng lực giao tiếp, năng lực nhận thức.

Hoạt động của giáo viên

 Hoạt động của học sinh

Nội dung

_ Yêu cầu học sinh nghiên cứu thông tin mục I SGK và cho biết:

+ Tại sao phải bảo vệ môi trường?

+ Môi trường nước bị ô nhiễm do đâu?

_ Giáo viên giải thích và lấy ví dụ dẫn chứng về từng lí do.

_ Giáo viên hoàn chỉnh kiến thức cho học sinh.

_ Giáo viên hỏi:

+ Bảo vệ môi trường và nguồn nước thủy sản có ý nghĩa như thế nào?

_ Tiểu kết, ghi bảng.

_ Học sinh nghiên cứu và trả lời:

à Nếu không bảo vệ môi trường thì sẽ làm cho môi trường bị ô nhiễm gây ra hậu quả xấu đến các sinh vật sống trong nước.

à Là do:

+ Nguồn nước thải sinh hoạt do có nhiều sinh vật gây hại.

+ Nước thải công, nông nghiệp gồm các chất rắn, kim loại nặng, thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ…gây hại cho sinh vật thuỷ sinh và con người.

_ Học sinh lắng nghe.

_ Học sinh trả lời:

à  Hạn chế thấp nhất ảnh hưởng xấu của các chất độc hại đối với nghề nuôi trồng thuỷ sản và sức khoẻ con người.

_ Học sinh ghi bài.

I. Ý nghĩa:

   Cung cấp sản phẩm sạch phục vụ đời sống con người và để ngành chăn nuôi thủy sản phát triển bền vững.

_ Giáo viên giới thiệu:

  Có nhiều phương pháp xử lí nguồn nước nhưng phổ biến hơn cả là phương pháp: lắng, dùng hóa chất.

_ Yêu cầu học sinh nghiên cứu thông tin mục 1 SGK và trả lời các câu hỏi:

+ Phương pháp lắng là như thế nào?

+ Biện pháp lọc nước nhằm mục đích gì?

_ Giáo viên nhận xét, bổ sung.

_ Giáo viên hỏi:

+ Nếu trong quá trình nuôi tôm, cá môi trường bị ô nhiễm thì phải làm sao?

_ Giáo viên nhận xét, ghi bảng.

_ Giáo viên yêu cầu học sinh chia nhóm, thảo luận và  trả lời câu hỏi trong SGK.

+ Trong 3 phương pháp xử lí nguồn nước, nên chọn phương pháp

 nào? Vì sao?

_ Giáo viên nhận xét, tóm tắt lại:

  Trong thực tế người ta áp dụng cả 3 phương pháp. Tuy nhiên tùy từng trường hợp mà ứng dụng phương pháp phù hợp.

_ Giáo viên yêu cầu học sinh nghiên cứu thông tin mục 2 SGK và trả lời các câu hỏi:

+ Để giảm bớt độ độc cho thủy sinh vật và con người, ta sử dụng các biện pháp nào?

_ Giáo viên nhận xét, chỉnh.

_ Giáo viên hỏi:

+ Tại sao phải quy định nồng độ tối đa của hóa chất, chất độc có trong môi trường nuôi thủy sản?

_ Giáo viên nhận xét và giới thiệu các quy định về liều lượng tối đa cho phép của một số chất độc hại như:

+ Chì: 0,1mg/l nước

+ Thủy ngân : 0,005mg/l nước

+ Đồng: 0,01mg/l nước

_ Giáo viên hỏi:

+ Tại sao bón phân chuồng xuống ao lại phải ủ hoai?

_ Giáo viên hoàn thiện kiến thức.

_ Tiểu kết, ghi bảng.

_ Học sinh lắng nghe.

_ Học sinh đọc và trả lời:

à Là phương pháp dùng hệ thống ao có thể tích 200 – 1000m² để chứa nước. Sau 2 – 3 ngày các chất lắng động ở dưới đáy ao. Nước sạch ở phần trên được sử dụng để nuôi tôm, cá.

à Có khả năng diệt khuẩn nhưng hiệu quả chưa cao.

_ Học sinh lắng nghe.

_ Học sinh trả lời:

à Ta có thể xử lí:

_ Ngừng cho ăn (bón phân), tăng cường sục khí.

_ Tháo bớt nước cũ và cho thêm nước sạch.

_ Nếu bị ô nhiễm nặng phải đánh bắt hết tôm, cá và xử lí nguồn nước.

_ Học sinh lắng nghe, ghi bài.

_ Học sinh chia nhóm, thảo luận và trả lời câu hỏi:

_ Đại diện nhóm trình bày, nhóm khác nhận xét, bổ sung.

_ Học sinh lắng nghe.

_ Học sinh nghiên cứu thông tin SGK và trả lời:

à Sử dụng các biện pháp:

+ Ngăn cấm hủy hoại các sinh cảnh đặc trưng

+ Quy định nồng độ tối đa của hoá chất, chất độc có trong môi trường nuôi thủy sản.

+ Sử dụng phân hữu cơ đã ủ hoặc phân vi sinh, thuốc trừ sâu hợp lí.

_ Học sinh lắng nghe.

_ Học sinh trả lời:

à Vì nếu nồng độ tăng cao quá sẽ làm cho tôm, cá bị bệnh và có thể chết hàng loạt.

_ Học sinh lắng nghe.

_ Học sinh trả lời:

à Tiêu diệt được các loài trứng giun sán, phân hoai mục phân hủy nhanh, giảm bớt mùi hôi thối…

_ Học sinh ghi bài.

II. Một số biện pháp bảo vệ môi trường:

 1. Các phương pháp xử lí nguồn nước:

     Có các phương pháp:

_ Lắng (lọc)

_ Dùng hóa chất.

_ Nếu khi đang nuôi tôm, cá mà môi trường bị ô nhiễm, có thể xử lí:

 + Ngừng cho ăn, tăng cường sục khí.

 + Tháo bớt nước cũ và cho thêm nước sạch.

 + Nếu bị ô nhiễm nặng phải đánh bắt tôm, cá và xử lí nguồn nước.

2. Quản lí:

  Bao gồm các biện pháp:

_ Ngăn cấm hủy hoại các sinh cảnh đặc trưng, bãi đẻ, nơi sinh sống của động vật đáy.

_ Quy định nồng độ tối đa của hóa chất, chất độc có trong môi trường thủy sản.

_ Sử dụng phân hữu cơ đã ủ hoặc phân vi sinh, thuốc trừ sâu hợp lí.

   Nguồn lợi thủy sản ở nước ta có tầm quan trọng đặc biệt trong nền kinh tế và đang là một ngành mũi nhọn. Ngoài việc cung cấp thực phẩm cho tiêu dùng trong nước, nó còn là mặt hàng xuất khẩu có giá trị cao. Do đó ta phải bảo vệ nguồn lợi thủy sản hiện có.

_ Giáo viên chia nhóm, thảo luận và hoàn thành bài tập.

_ Giáo viên nhận xét, chỉnh chốt.

_ Tiểu kết, ghi bảng.

_  Yêu cầu học sinh đọc thông tin mục 2 SGK và cho biết:

+ Những nguyên nhân nào ảnh hưởng đến môi trường thủy sản?

_ Giáo viên nhận xét, bổ sung.

+ Có nên dùng điện và chất nổ để khai thác cá không? Vì sao?

+ Chặt phá rừng đầu nguồn có tác hại như thế nào?

+ Đắp đập ngăn sông, xây dựng hồ chứa có ảnh hưởng  đến nguồn lợi thủy sản và môi trường như thế nào?

+ Những nguyên nhân nào làm ảnh hưởng môi trường nước?

_ Nhóm cũ, yêu cầu thảo luận và trả lời các câu hỏi:

+ Em cho biết tại sao khi khai thác nguồn lợi thủy sản không hợp lí đều ảnh hưởng đến môi trường sống thủy sản?

_ Giáo viên nhận xét, chỉnh chốt, ghi bảng.

_ Yêu cầu học sinh đọc mục 3 và trả lời các câu hỏi:

+ Để bảo vệ nguồn lợi thủy sản ta cần những biện pháp gì?

_ Giáo viên nhận xét, bổ sung.

_ Giáo viên giải thích thêm về việc áp dụng mô hình VAC, RVAC trong nuôi thủy sản.

_ Giáo viên hỏi:

+ Làm thế nào để nâng cao năng suất chăn nuôi thủy sản?

+ Làm thế nào để duy trì nguồn lợi thủy sản lâu di, bền vững?

_ Giáo viên hoàn thiện kiến thức, ghi bảng.

_ Học sinh lắng nghe.

_ Học sinh chia nhóm, thảo luận và hoàn thành bài tập.

_ Đại diện nhóm trả lời, nhóm khác nhận xét, bổ sung.

_ Học sinh phải Trình bày  được:

(1): Nước ngọt

(2): Tuyệt chủng

(3) Khai thác

(4): Giảm sút

(5): Số lượng

(6): Kinh tế

_ Học sinh ghi bài.

_ Học sinh đọc và trả lời:

à Do những nguyên nhân:

 + Khia thác với cường độ cao, mang tính hủy diệt

 + Phá hoại rừng đầu nguồn

 + Đắp đập, ngăn sông, xây dựng hồ chứa

 + Ô nhiễm môi trường nước.

_ Học sinh lắng nghe.

à Phải ngăn cấm vì sẽ hủy diệt các loài tôm, cá và động vật đồng thời gây ô nhiễm môi trường nước.

à Gây xói mòn đất, gây nên lũ lụt… phá vỡ hệ sinh thái tự nhiên, gây tổn thất đến nguồn lợi thủy sản.

à Làm thay đổi chất lượng nước, làm giảm thành phần giống, loài, làm mất bãi cá đẻ…

à Do nước thải sinh hoạt, nước thải công nghiệp, nông nghiệp….

_ Nhóm cũ thảo luận và trả lời:

à Nếu khai thác nguồn lợi thủy sản không hợp lí dẫn đến môi trường bị ô nhiễm, các sinh vật thủy sản chết….

_  Học sinh ghi bài.

_ Học sinh đọc và trả lời:

à Cần có các biện pháp:

 + Tận dụng tối đa diện tích mặt nước nuôi thủy sản.

 + Cải tiến và nâng cao các biện pháp kỹ thuật nuôi thủy sản và sản xuất thức ăn.

 + Chọn cá thể có tốc độ lớn nhanh, hệ số thức ăn thấp.

 + Ngăn chặn, đánh bắt không đúng kĩ thuật, thực hiện tốt các qui định về bảo vệ nguồn lợi thủy sản, xử lí nguồn nước thải và nguồn nước bị ô nhiễm.

_ Học sinh lắng nghe.

_ Học sinh trả lời:

à Giống tốt, nuôi dưỡng, chăm sóc tốt, vệ sinh phòng bệnh tốt.

à Bảo vệ tốt nguồn lợi thủy sản, đánh bắt đúng kĩ thuật, không đánh bắt hủy diệt với cường độ cao.

_ Học sinh ghi bài.

III. Bảo vệ nguồn lợi thủy sản:

 1. Hiện trạng nguồn lợi thủy sản trong nước:

- Các loài thủy sản nước ngọt có nguy cơ tuyệt chủng.

- Năng suất khai thác của nhiều loài cá bị giảm sút nghiêm trọng.

- Các bãi đẻ và số lượng cá bột giảm sút đáng kể và năng suất khai thác các loài cá kinh tế những năm gần đây giảm so với những năm trước.

2. Nguyên nhân ảnh hưởng đến môi trường thủy sản:

- Khai thác với cường độ cao, mang tính hủy diệt.

- Phá hoại rừng đầu nguồn.

- Đắp đập, ngăn sông, xây dựng hồ chứa.

- Ô nhiễm môi trường nước.

3. Khai thác và bảo vệ nguồn lợi thủy sản hợp lí:

- Tận dụng tối đa diện tích mặt nước nuôi thủy sản.

- Cải tiến và nâng cao các biện pháp kĩ thuật nuôi thủy sản, sản xuất thức ăn, chú ý tận dụng nguồn phân hữu cơ.

- Đối với các loại cá nuôi , nên chọn những cá thể có tốc độ lớn nhanh, hệ số thức ăn thấp.

- Có biện pháp bảo vệ nguồn lợi thủy sản như: ngăn chặn đánh bắt không đúng kĩ thuật, thực hiện tốt những qui định về bảo vệ nguồn lợi thủy sản, xử lí tốt nguồn nước thải và nguồn nước đã và đang bị ô nhiễm.

HOẠT ĐỘNG 3:  Hoạt động luyện tập (10')

Mục tiêu: Luyện tập củng cố nội dung bài học

Phương pháp dạy học:  Vấn đáp

Định hướng phát triển năng lực: giải quyết vấn đề, năng lực giao tiếp, năng lực nhận thức.

         Chọn phương án trả lời đúng nhất cho các câu sau:

1. Bảo vệ nguồn lợi thủy sản trước hết là:

A. Chống lại sự ô nhiễm của môi trường nước có hại cho sinh vật thủy sản, đồng thời đánh bắt hợp lí.

B. Chống lại sự ô nhiễm của môi trường, xử lí nguồn nước, ngăn chặn đánh bắt không đúng kĩ thuật.

C. Chống lại sự ô nhiễm của môi trường nước có hại cho sinh vật thủy sản, bảo lí môi trường nuôi.

D. Chống lại sự ô nhiễm của môi trường nước có hại cho sinh vật thủy sản, nuôi ghép nhiều tôm, cá.

2. Một số biện pháp xử lí nguồn nước nuôi thủy sản là:

A. Lắng đọng, dùng hóa chất dễ kiếm, rẻ tiền để diệt khuẩn; khi đang nuôi tôm, cá mà môi trường bị ô nhiễm phải ngừng cho ăn, sau đó đánh bắt hết tôm, cá, thay nước cũ bằng nước sạch.

B. Lắng đọng, dùng hóa chất dễ kiếm, rẻ tiền để diệt khuẩn; khi đang nuôi tôm, cá mà môi trường bị ô nhiễm phải ngừng cho ăn, thay nước cũ bằng nước sạch, không đánh bắt tôm, cá.

C. Lắng đọng, dùng hóa chất dễ kiếm, rẻ tiền để diệt khuẩn; khi đang nuôi tôm, cá mà môi trường bị ô nhiễm vẫn cho tôm, cá ăn sau đó đánh bắt hết tôm, cá, thay nước cũ bằng nước sạch.

D. Lắng đọng, dùng hóa chất dễ kiếm, rẻ tiền để diệt khuẩn; khi đang nuôi tôm, cá mà môi trường bị ô nhiễm phải ngừng cho ăn, thay nước cũ bằng nước sạch, khi bị ô nhiễm nặng phải đánh bắt hết tôm, cá và xử lí nguồn nước.

3. Một số biện pháp bảo vệ môi trường thủy sản là:

A. Tận dụng hết nguồn nước, môi trường nuôi.

B. Xử lí nguồn nước kết hợp với chăm sóc môi trường nuôi.

C. Xử lí nguồn nước kết hợp với quản lí môi trường nuôi.

D. Xử lí nguồn nước kết hợp với bảo vệ môi trường nuôi.

4. Môi trường thủy sản cần được bảo vệ vì:

A. Môi trường thủy sản bị ô nhiễm không có lợi với sinh vật thủy sinh như tôm, cá.

B. Môi trường thủy sản bị ô nhiễm có ảnh hưởng xấu với sức khỏe và đời sống con người.

C. Môi trường thủy sản bị ô nhiễm có ảnh hưởng xấu với tất cả các loài sinh vật thủy sinh.

D. Môi trường thủy sản bị ô nhiễm có ảnh hưởng xấu với sinh vật thủy sinh và con người.

Lời giải:

HOẠT ĐỘNG 4: Hoạt động vận dụng (8’)

Mục tiêu: Vận dụng làm bài tập

Phương pháp dạy học:  dạy học nêu và giải quyết vấn đề

Định hướng phát triển năng lực:     giải quyết vấn đề, năng lực hợp tác, năng lực xử lí tình huống, năng lực giao tiếp, năng lực nhận thức, tư duy sáng tạo

             Đáp án: 1.a

          2. (1): Khai thác với cường độ cao, mang tính hủy diệt

              (2): Phá hoại rừng đầu nguồn

              (3): Đắp đập, ngăn sông, xây dựng hồ chứa

              (4): Ô nhiễm môi trường nước.

HOẠT ĐỘNG 5: Hoạt động tìm tòi và mở rộng (2’)

Mục tiêu: Tìm tòi và mở rộng kiến thức, khái quát lại toàn bộ nội dung kiến thức đã học

Phương pháp dạy học:  Giao nhiệm vụ

Định hướng phát triển năng lực: tự chủ-tự học, tìm hiểu tự nhiên và xã hội, giải quyết vấn đề

Vẽ sơ đồ tư duy khái quát lại nội dung bài học