Hoạt động mở đầu trang 89 Công nghệ 10: Chế phẩm vi sinh vật trong phòng trừ sâu, bệnh hại là gì? Gồm những loại nào và chúng được sản xuất, sử dụng như thế nào?

Trả lời:

Chế phẩm vi sinh (hay chế phẩm sinh học) là những sản phẩm được sản xuất trên công nghệ sinh học, thành phần chính là các tế bào vi sinh vật có lợi (lợi khuẩn) được sử dụng với mật độ cao. 

Các loại chế phẩm vi sinh vật trong phòng trừ sâu, bệnh hại gồm:

- Chế phẩm vi khuẩn trừ sâu hại cây trồng

- Chế phẩm virus trừ sâu hại cây trồng

- Chế phẩm nấm trừ sâu, bệnh

Tùy vào loại chế phẩm vi sinh vật mà có các bước sản xuất và cách sử dụng khác nhau.

1. Ứng dụng công nghệ vi sinh sản xuất chế phẩm vi khuẩn trừ sâu gây hại cây trồng

Khám phá trang 90 Công nghệ 10: Quan sát Hình 18.1, mô tả các bước sản xuất chế phẩm vi khuẩn trừ sâu.

Trả lời:

Bước 1: Sản xuất giống vi khuẩn cấp 1 từ giống vi khuẩn thuần chủng

Bước 2: Sản xuất giống vi khẩn cấp 2 từ giống vi khuẩn cấp 1

Bước 3: Lên men, tăng sinh khối vi khuẩn trong môi trường thích hợp

Bước 4: Sấy khô và nghiền vi khuẩn

Bước 5: Phối trộn cơ chất, phụ gia để tạo chế phẩm

Bước 6: Đóng gói, bảo quản

Kết nối năng lực trang 91 Công nghệ 10: Sử dụng internet, sách, báo... để tìm hiểu về một số chế phẩm vi khuẩn trừ sâu hiện đang được sử dụng phổ biến ở Việt Nam.

Trả lời:

Thuốc BT (Bacillus Thuringiensis var.) thuộc nhóm thuốc trừ sâu sinh học có nguồn gốc vi khuẩn, phổ diệt sâu rộng và hữu hiệu đối với sâu cuốn lá, sâu đục thân, sâu tơ, sâu xanh, sâu khoang, sâu ăn tạp… Sâu ăn phải thuốc này sẽ ngừng ăn sau vài giờ và chết sau 1-3 ngày. Ở Việt Nam, chế phẩm BT đã được nghiên cứu từ năm 1971.
Có thể kể đến một số thuốc bảo vệ thực vật từ vi khuẩn đang có trên thị trường như Vi-BT 16000WP, 32000WP; BT Xentary 35WDG, Firibiotox P dạng bột; Firibiotox C dạng dịch cô đặc…

Chế phẩm Bacillus Thuringiensis chuyên trị sâu

Công dụng của chế phẩm sinh học Bt:

- Tiêu diệt nhanh gọn các loại sâu vẽ bùa, sâu ăn lá, sâu tơ, sâu xanh,… sau 2 lần phun xịt.

- Thuốc Bt hỗn hợp được với hầu hết các loại thuốc trừ sâu khác. Chế phẩm không chứa bào tử có thể hỗn hợp với nhiều loại thuốc trừ nấm bệnh sinh học.

- Hoàn toàn không lo sâu kháng thuốc – nhờn thuốc.

- Sản phẩm sinh học đảm bảo an toàn sức khỏe, không gây tồn dư, thân thiện với môi trường.

2. Ứng dụng công nghệ vi sinh sản xuất chế phẩm virus trừ sâu gây hại cây trồng

Kết nối năng lực trang 92 Công nghệ 10: Sử dụng internet, sách, báo... để tìm hiểu thêm về tác dụng và ưu, nhược điểm của chế phẩm virus trừ sâu.

Trả lời:

Có nhiều nhóm virus có khả năng gây bệnh cho côn trùng như nhóm Baculovirus, nhóm virus tế bào chất (CPV), nhóm Entomopoxvirus (EV), ... Tuy nhiên, ở Việt Nam, nuclear polyhedrosis virus (NPV) - virus nhân đa diện thuộc nhóm Baculovirus đã được lựa chọn để sản xuất thuốc trừ sâu. Virus xâm nhập vào ruột côn trùng thông qua thức ăn, sau đó tác động vào hạch tế bào ruột giữa, phá hủy toàn bộ chức năng ruột. NPV được sử dụng trừ sâu xanh hại bông, thuốc lá; sâu đo hại đay; sâu róm hại thông, ...

Ưu điểm:

- Thuốc trừ sâu sinh học không gây độc hại cho người và gia súc

- Không nhiễm bẩn môi trường

- Ít thấy khả năng kháng thuốc của sâu hại

- Không ảnh hưởng đến chất lượng, phẩm chất nông sản,đất trồng và không khí trong môi trường

- Không làm hại thiên địch và những vi sinh vật có lợi với con người nếu sử dụng hợp lý, đúng phương pháp, đúng kỹ thuật trong điều kiện nhiệt độ, độ ẩm thích hợp thì sẽ mang lại hiệu quả kinh tế cao. 

Nhược điểm:

- Tác động chậm hơn thuốc hóa học, phổ tác dụng hẹp

- Một vài loại thuốc bị ảnh hưởng bởi yếu tố thời tiết nên hạn chế đến kết quả.

- Công nghệ sản xuất phức tạp, thủ công nên giá thành thường cao hơn thuốc trừ sâu hóa học.

3. Ứng dụng công nghệ vi sinh sản xuất chế phẩm nấm trừ sâu, bệnh hại cây trồng

Khám phá trang 93 Công nghệ 10: Quan sát Hình 18.5, mô tả các bước sản xuất chế phẩm nấm trừ sâu, bệnh hại cây trồng.

Trả lời:

Bước 1: Sản xuất giống nấm cấp 1 từ nguồn nấm thuần chủng

Bước 2: Sản xuất giống nấm cấp 2 từ giống nấm cấp 1

Bước 3: Lên men, tăng sinh khối nấm trong môi trường thích hợp

Bước 4: Sấy khô nấm

Bước 5: Phối trộn cơ chất, phụ gia để tạo chế phẩm

Bước 6: Đóng gói, bảo quản

Kết nối năng lực trang 94 Công nghệ 10: Sử dụng internet, sách, báo... để tìm hiểu thêm về ưu, nhược điểm của các chế phẩm vi sinh vật.

Trả lời:

Ưu điểm:

- Không gây độc hại cho người và gia súc

- Không ảnh hưởng đến chất lượng sản lượng cũng như đất trồng, môi trường

- Nếu sử dụng đúng kĩ thuật sẽ mang lại hiệu quả kinh tế cao

- Ít thấy khả năng kháng bệnh của sâu hại

- Hiệu quả sử dụng thường kéo dài, mang tính tích lũy cho những vụ trồng tiếp sau.

Nhược điểm:

- Tác động chậm, không có tác dụng dập dịch khi sâu, bệnh hại bùng phát số lượng lớn.

- Chịu ảnh hưởng trực tiếp bởi yếu tố thời tiết => hiệu quả phòng trừ bị hạn chế

- Giá thành cao

Luyện tập và vận dụng

Luyện tập 1 trang 94 Công nghệ 10: So sánh quá trình sản xuất ba loại chế loại chế phẩm vi sinh vật trừ sâu, bệnh hại cây trồng.

Trả lời: