Tailieumoi.vn giới thiệu Giải bài tập Khoa học tự nhiên lớp 8 Bài 38: Môi trường và các nhân tố sinh thái chi tiết sách Cánh diều giúp học sinh xem và so sánh lời giải từ đó biết cách làm bài tập môn KHTN 8. Mời các bạn đón xem:

Giải bài tập KHTN lớp 8 Bài 38: Môi trường và các nhân tố sinh thái

Mở đầu trang 179 Bài 38 KHTN lớp 8: Lấy ví dụ một sinh vật và cho biết những yếu tố ảnh hưởng đến sự tồn tại, phát triển của sinh vật đó.

Trả lời:

Các yếu tố ảnh hưởng đến sự tồn tại, phát triển của cây lúa như: nước, ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm, cỏ dại, các loài động vật, con người,…

I. Môi trường sống của sinh vật

Câu hỏi 1 trang 179 KHTN lớp 8: Quan sát hình 38.1 và cho biết:

a) Nơi sống của các sinh vật có trong hình. Từ đó, rút ra các loại môi trường sống của sinh vật.

b) Những sinh vật nào có cùng loại môi trường sống.

Trả lời:

a) Nơi sống của các sinh vật có trong hình:

- Con sùng đất: Trong lòng đất.

- Con giun: Trong lòng đất.

- Con bò: Trên mặt đất.

- Con sâu: Trong thân cây.

- Cây đước: Đầm lầy, đất bùn ở vùng nước mặn, nước lợ.

- Cây gỗ, cỏ,…: Trên mặt đất.

- Cá: Trong nước.

- Vi khuẩn đường ruột: Trong đường ruột của người.

→ Các loại môi trường sống của sinh vật: Môi trường trên cạn, môi trường dưới nước, môi trường trong đất và môi trường sinh vật.

b) Các sinh vật có cùng loại môi trường sống:

- Môi trường trong đất: Sùng đất và giun đất.

- Môi trường sinh vật: Sâu đục thân và vi khuẩn đường ruột.

- Môi trường trên cạn: Cây đước, con bò, cây gỗ, cỏ.

- Môi trường dưới nước: Cá.

Luyện tập trang 180 KHTN lớp 8: Kể tên các loại môi trường sống. Lấy ví dụ một số sinh vật sống trong môi trường theo mẫu bảng 38.1.

Trả lời:

Bảng 38.1. Môi trường sống và một số sinh vật sống trong môi trường đó

II. Các nhân tố sinh thái của môi trường

Câu hỏi 2 trang 180 KHTN lớp 8: Quan sát hình 38.2 và cho biết:

a) Có những nhân tố nào của môi trường tác động đến sự sinh trưởng và phát triển của cây?

b) Trong các nhân tố đó, những nhân tố nào là nhân tố vô sinh, những nhân tố nào là nhân tố hữu sinh?

Trả lời:

a) Những nhân tố của môi trường tác động đến sự sinh trưởng và phát triển của cây: Ánh sáng, gió, nhiệt độ, độ ẩm, con người, động vật ăn thực vật, sinh vật trong đất.

b) Trong các nhân tố trên:

+ Nhân tố vô sinh gồm: Ánh sáng, gió, nhiệt độ, độ ẩm.

+ Nhân tố hữu sinh gồm: Con người, động vật ăn thực vật, sinh vật trong đất.

Câu hỏi 3 trang 181 KHTN lớp 8: Phân biệt nhóm nhân tố sinh thái vô sinh và nhóm nhân tố sinh thái hữu sinh. Cho ví dụ.

Trả lời:

Câu hỏi 4 trang 181 KHTN lớp 8: Quan sát hình 38.3, cho biết:

a) Gấu có đặc điểm gì thích nghi với nhiệt độ giá lạnh ở vùng Bắc cực?

b) Xương rồng có đặc điểm gì thích nghi với điều kiện khô hạn ở sa mạc?

Trả lời:

a) Đặc điểm của gấu thích nghi với nhiệt độ giá lạnh ở vùng Bắc cực: Có bộ lông và lớp mỡ dày giúp giữ ấm, không có lông mi do lông mi có thể gây đóng băng trên mắt, bộ lông màu trắng giúp chúng ngụy trang, có tập tính ngủ đông và hoạt động trong mùa hạ vào ban ngày.

b) Đặc điểm của xương rồng thích nghi với điều kiện khô hạn ở sa mạc: Lá biến đổi thành gai để hạn chế thoát hơi nước, thân mọng nước giúp dự trữ nước, thân thường xẻ rãnh dọc từ đỉnh thân tới gốc để tạo thành dòng chảy hướng dòng nước mưa hoặc sương xuống gốc, rễ nông và lan rộng để lấy được nhiều nước mưa hoặc sương.

III. Giới hạn sinh thái

Câu hỏi 5 trang 181 KHTN lớp 8: Quan sát hình 38.4 và cho biết cá rô phi có thể:

a) Tồn tại được trong khoảng nhiệt độ nào?

b) Sinh trưởng, phát triển thuận lợi ở khoảng nhiệt độ nào?

c) Sinh trưởng, phát triển tốt nhất ở nhiệt độ nào?

Trả lời:

Cá rô phi có thể:

a) Tồn tại được trong khoảng nhiệt độ từ 5,6 ^oC – 42 ^oC.

b) Sinh trưởng, phát triển thuận lợi ở khoảng nhiệt độ từ 20 ^oC – 35 ^oC.

c) Sinh trưởng, phát triển tốt nhất ở nhiệt độ là 30 ^oC.

Vận dụng 1 trang 181 KHTN lớp 8: Cho biết ưu điểm của trồng cây trong nhà lưới hoặc nhà kính.

Trả lời:

Ưu điểm của trồng cây trong nhà lưới hoặc nhà kính là:

- Hạn chế được sự tác động xấu của các nhân tố sinh thái vô sinh và hữu sinh từ môi trường tự nhiên đến sự sinh trưởng và phát triển của cây trồng: tránh những tác động xấu bởi các yếu tố thời tiết cực đoan như mưa to, gió lớn, nắng to; bảo vệ cây trồng tránh tác động của côn trùng, động vật phá hoại.

- Có thể chủ động điều chỉnh các nhân tố sinh thái vô sinh như ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm,… để giúp cây trồng sinh trưởng và phát triển tốt, cho năng suất cao.

Vận dụng 2 trang 181 KHTN lớp 8: Giải thích vì sao trong sản xuất nông nghiệp, cây trồng được gieo trồng đúng thời vụ thường đạt năng suất cao.

Trả lời:

Trong sản xuất nông nghiệp, cây trồng được gieo trồng đúng vụ thường đạt năng suất cao vì: Khi trồng cây đúng thời vụ, cây trồng sẽ có các nhân tố sinh thái vô sinh như ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm,… phù hợp, giúp cây trồng sinh trưởng và phát triển tốt, có sức sống cao, chống chịu tốt với các điều kiện của môi trường. Nhờ đó, cây trồng sẽ cho năng suất cao.

Lý thuyết KHTN 8 Bài 38: Môi trường và các nhân tố sinh thái

I. MÔI TRƯỜNG SỐNG CỦA SINH VẬT

- Khái niệm: Môi trường sống của sinh vật bao gồm tất cả những gì bao quanh sinh vật, có tác động trực tiếp hoặc gián tiếp tới các hoạt động sống của sinh vật.

Môi trường sống của sinh vật

- Phân loại: Có bốn loại môi trường sống chủ yếu:

Môi trường sống	Ví dụ về sinh vật
Môi trường trên cạn	Trâu, bò, gà, mèo, hươu, hổ, ngựa, gấu, châu chấu, cây bàng, cây dương xỉ, cây đào, cây táo,…
Môi trường dưới nước	Cá mè, cá chép, bạch tuộc, mực, tôm, cá voi, san hô, cây rong đuôi chó,…
Môi trường trong đất	Giun đất, sùng đất, chuột chù, sên ma,…
Môi trường sinh vật	Giun đũa, giun kim, sán dây, sán lá gan, rận, chấy,…

Một số sinh vật và môi trường sống của chúng

II. CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI CỦA MÔI TRƯỜNG

Một số nhân tố sinh thái tác động lên đời sống của cây xanh

- Khái niệm: Nhân tố sinh thái là các nhân tố của môi trường có tác động tới sinh vật.

- Phân loại: Gồm 2 nhóm là nhóm là nhóm nhân tố sinh thái vô sinh và nhóm nhân tố sinh thái hữu sinh.

1. Nhóm nhân tố sinh thái vô sinh

- Nhóm nhân tố sinh thái vô sinh là những nhân tố vật lí, hóa học của môi trường như: ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm, không khí,…

- Tác động: Các nhân tố sinh thái vô sinh tác động đến đặc điểm hình thái (màu sắc, hình dạng,…), chức năng sinh lí (quang hợp, hô hấp, sinh sản,…) và tập tính của sinh vật.

- Sinh vật mang nhiều đặc điểm thích nghi với các điều kiện sinh thái khác nhau của môi trường sống.

+ Ví dụ: Thực vật sống ở những nơi có ánh sáng mạnh, lá cây thường có phiến lá nhỏ, cứng, màu xanh nhạt, lá mọc xiên; Thực vật sống ở những nơi có ánh sáng yếu (ví dụ dưới tán cây), lá cây thường có phiến lá rộng, mỏng, màu xanh đậm, lá nằm ngang,…

Thực vật ưa bóng (lá lốt)

Thực vật ưa sáng (bạch đàn)

2. Nhóm nhân tố sinh thái hữu sinh

- Nhóm nhân tố sinh thái hữu sinh là các nhân tố sống tác động đến sinh vật, các tác động này tạo nên mối quan hệ giữa các sinh vật trong môi trường, đó có thể là quan hệ hỗ trợ, cạnh tranh hoặc đối địch.

+ Ví dụ: Các con trâu sống thành đàn có thẻ hỗ trợ lẫn nhau, bảo vệ các con già yếu và các con non khỏi bị kẻ thù tấn công; Cùng sống trên một cánh đồng lúa, cỏ dại cạnh tranh chất dinh dưỡng với lúa nên khi cỏ dại phát triển thì năng suất lúa giảm;…

Đàn trâu rừng hỗ trợ lẫn nhau chống lại kẻ thù

Cỏ và lúa trên cùng một cánh đồng cạnh tranh chất dinh dưỡng với nhau

- Trong các nhân tố sinh thái hữu sinh, con người là một nhân tố sinh thái đặc biệt vì con người có trí tuệ, tác động có chủ đích, làm thay đổi các nhân tố khác của môi trường, từ đó ảnh hưởng đến sinh vật và tác động đến chính con người.

IiI. GIỚI HẠN SINH THÁI

- Khái niệm: Giới hạn sinh thái là giới hạn chịu đựng của sinh vật đối với một nhân tố sinh thái nhất định. Ngoài giới hạn sinh thái, sinh vật sẽ không tồn tại được.

- Trong giới hạn sinh thái có khoảng thuận lợi và điểm cực thuận cho sự sinh trưởng và phát triển của sinh vật.

- Ví dụ: Giới hạn chịu đựng về nhiệt độ của cá rô phi Việt Nam là từ 5,6^oC đến 42^oC còn của loài xương rồng sa mạc là từ 0^oC đến 56^oC.

Giới hạn chịu đựng về nhiệt độ của cá rô phi ở Việt Nam

Giới hạn chịu đựng về nhiệt độ của loài xương rồng sa mạc

Xem thêm các bài giải SGK Khoa học tự nhiên lớp 8 Cánh diều hay, chi tiết khác: