I. Tác giả Trần Hữu Thung

1. Tiểu sử

- Trần Hữu Thung (1923-1999)

- Quê quán: Diễn Minh, Diễn Châu, Nghệ An

- Xuất thân trong một gia đình nông dân

2. Sự nghiệp

- Ông tham gia Cách mạng từ năm 1944 và bắt đầu làm thơ từ thời kì kháng chiến chống thực dân Pháp.

- Phong cách sáng tác: Trần Hữu Thung có phong cách một nhà thơ dân gian, thơ ông thể hiện sự mộc mạc, dân dã, chân chất, hồn nhiên của người dân quê

- Các tác phẩm tiêu biểu: Dặn con (1955), Gió Nam (1962), Đất quê mình (1971), Tiếng chim đồng (1975), Anh vẫn hành quân (1983)...

II. Tìm hiểu tác phẩm Lời của cây

1. Tìm hiểu chung

a. Xuất xứ

- In trong Những bài thơ em yêu, Phạm Hổ, Nguyễn Nghiệp tuyển chọn

b. Bố cục Lời của cây

Văn bản Lời của cây được chia thành 2 phần:

- Phần 1 (5 khổ thơ đầu): Qúa trình phát triển thành cây của hạt mầm

- Phần 2 (khổ cuối): Lời giới thiệu của cây về sự xuất hiện của mình

c. Chủ đề

 Bài thơ thể hiện tình yêu thương, trân trọng những mầm xanh thiên nhiên

d. Thể loại

Văn bản Lời của cây thuộc thể loại thơ bốn chữ

e. Phương thức biểu đạt

Phương thức biểu đạt của văn bản Lời của cây là biểu cảm kết hợp miêu tả, tự sự

2. Giá trị nội dung, nghệ thuật

a. Giá trị nội dung của văn bản Lời của cây

- Lời của cây ghi lại một cách sinh động quá trình hạt phát triển thành cây. Qua đó, thể hiện tình cảm, cảm xúc nâng niu, trân trọng mà nhân vật trình dành cho mầm cây.

- Bài thơ như một bức thông điệp gửi đến người đọc: Hãy yêu cây, trân trọng sự sống của cây, bởi cây làm nên một phần cuộc sống xinh đẹp, đáng yêu này

b. Giá trị nghệ thuật của văn bản Lời của cây

- Thể thơ bốn chữ, lối viết giản dị, gần gũi, bài thi ghi lại một cách sinh động quá trình hạt phát triển thành cây.

III. Tìm hiểu chi tiết tác phẩm Lời của cây

1. Quá trình lớn lên của hạt mầm

- Khi đang là hạt: “cầm trong tay”, “hạt nằm”, “lặng thinh”, …

→ Hạt cây khi đang nằm trong tay tác giả vẫn chưa gieo xuống đất, chưa có sự sống nên hạt vẫn lặng thinh.

- Khi hạt nảy mầm: “nhú lên giọt sữa”, “thì thầm”, “nghe rõ”

→ Khi hạt được tác giả nâng niu, yêu thương mà gieo xuống đất, hạt giờ đây đã bắt đầu có sự sống, hạt nhú lên giọt sữa tinh khiết, khiến tác giả cảm tưởng như ghé tai vào sẽ nghe thấy rõ mầm cây đang thì thầm điều gì đó

- Hạt bắt đầu lớn lên: “Mầm tròn”, “nằm giữa”, “vỏ hạt”, “làm nôi”, “tiếng ru”, “bàn tay vỗ”, “kiêng gió”, “kiêng mưa giông”, “mở mắt”, “đón nắng hồng”,…

→ Một loạt từ ngữ gợi hình, gợi cảm: Tác giả đã liên tưởng, tưởng tượng hình ảnh hạt mầm nằm giữa và vỏ hạt làm nôi như một em bé ngoan đang nằm ngủ trong nôi, trong tiếng ru hời và bàn tay vỗ về, yêu thương của người mẹ hiền.

→ Hình ảnh nhân hóa: mầm mở mắt đón nắng hồng thật trong sáng, đáng yêu như một đứa trẻ thơ.

- Hạt thành cây: “nở vài lá bé”, “bập bẽ”

→ Hình ảnh hạt lớn lên thành cây khiến ta liên tưởng tới quá trình lớn lên của đứa trẻ con, bắt đầu bập bẹ những tiếng nói đầu tiên…

2. Tình cảm, cảm xúc và thông điệp của tác giả

- Tác giả hẳn phải yêu và trân trọng thiên nhiên rất nhiều mới có thể viết ra những vần thơ mộc mạc, giản dị, hồn nhiên và hay đến thế.

- Thông điệp: Cây cối xung quanh ta rất đáng được trân trọng, đó là một món quà mà Mẹ Thiên Nhiên ban tặng cho con người. Chúng ta cần trồng nhiều cây xanh, bảo vệ cây, không chặt phá rừng bừa bãi. Đây cũng chính là bảo vệ môi trường sống của chính chúng ta.

IV. Đọc tác phẩm: Lời của cây 

Khi đang là hạt

Cầm trong tay mình

Chưa gieo xuống đất

Hạt nằm lặng thinh.

Khi hạt nảy mầm

Nhú lên giọt sữa

Mầm đã thì thầm

Ghé tai nghe rõ.

Mầm tròn nằm giữa

Vỏ hạt làm nôi

Nghe bàn tay vỗ

Nghe tiếng ru hời.

Mầm kiêng gió bấc

Kiêng nhất mưa giông

Nghe mầm mở mắt

Đón tia nắng hồng.

Khi cây đã thành

Nở vài lá bé

Lá nghe màu xanh

Bắt đầu bập bẹ.

Rằng các bạn ơi

Cây chính là tôi

Nay mai sẽ lớn

Góp xanh đất trời.

Xem thêm các bài tóm tắt tác giả, tác phẩm Ngữ văn lớp 7 Chân trời sáng tạo hay, chi tiết khác:

Tác giả - tác phẩm: Lời của cây

Tác giả - tác phẩm: Sang thu

Tác giả - tác phẩm: Ông một

Tác giả - tác phẩm: Con chim Chiền Chiện

Tác giả - tác phẩm: Những cái nhìn hạn hẹp