III. Tìm hiểu chi tiết tác phẩm Trở gió

1. Tâm trạng ngổn ngang của tác giả khi mùa gió chướng về.

- Tác giả giới thiệu về mùa gió một cách đặc biệt:

+ Mùa gió về như một “cuộc hẹn” → Nhân hóa, những cơn gió chướng giống như một người bạn cũ.

+ Thời gian gió về: không rõ ràng, thường khi bước qua tháng Chín

+ Dấu hiệu: “bỗng nghe hơi thở gió rất gần”, những cơn gió mạnh, nhanh, gấp như xốc tấm tôn lên 

+ Lời thốt lên của tác giả: Ôi! Gió chướng 

→ Cuộc hội ngộ qua một thời gian dài với đầy sự quen thuộc, lặp lại mỗi năm nhưng vẫn gợi cho tác giả nhiều cảm xúc giống như chính những cơn gió chướng: Cồn cào. Nồng nhiệt. Mà thiệt dịu dàng.

- Tâm trạng lộn xộn, ngổn ngang của nhân vật “tôi”:

+ Vừa mừng vừa bực

+ Chờ đợi hàng năm, nhưng đứng trước sân lại thấy “buồn muốn chết” vì bàn tay vẫn trắng, sắp già thêm một tuổi.

→ Cảm thấy chưa làm được gì mà một năm đã sắp trôi qua, một cảm giác mất mát không rõ ràng

+Tự thôi thúc bản thân cần sống vội vã hơn

→ Tâm trạng vừa buồn vừa vui, vừa mong ngóng lại vừa lo lắng không làm cho tình cảm và suy nghĩ của tác giả về mùa gió chướng thay đổi.

2. Sự mong chờ và tình cảm của tác giả với những cơn gió chướng.

* Sự mong chờ những cơn gió chướng của tác giả:

- Lời khẳng định: Nhưng tôi vẫn mong gió chướng về

- Sự chờ đợi đã thành thói quen: Mỗi năm từ thời thơ dại

- Khung cảnh hiện lên trong kí ức:

+ Đám con nít nhảy cả tưng, háo hức vỗ tay cười

+ Sắp được sắp quần áo mới

+ Cảm giác Tết sắp tới gần

- Nhân vật “tôi” và má coi gió chướng là gió Tết, nhưng tâm trạng lại khác nhau:

+ Nhân vật “tôi” mong chờ, háo hức

+ Má của nhân vật “tôi”: buồn, thở dài cái thượt

→ Nỗi lo của người lớn về một cái Tết đầy đủ cho gia đình.

* Tình cảm của tác giả với mùa gió chướng:

- Gió chương đem lại hy vọng vụ mùa bội thu: Gió chướng vào mùa thì lúa cũng vừa chín tới

- Mùa gió chướng cũng là mùa thu hoạch: 

+ Khoảng thời gian chuẩn bị thu hoạch vụ mùa thường rơi vào khoảng thời gian cuối năm, trùng với mùa gió chướng về.

+ Không chỉ lúa chín, hoa màu cũng đến độ thu hoạch: múa, vú sữa, dưa hấu…

- Đối với tác giả, người tự nhận mình là “bấp bỏm” văn chương:

+ Hai từ “gió chướng” có sức gợi “khủng khiếp”

+ Có thể “chết giấc”: chết lặng, chết ngay lập tức trong nỗi nhỡ quê nhà

- Nhiều hình ảnh về quê hương gắn liền với gió chướng: nùi rơm, giồng bạc hà, con nước bờ sông, hình ảnh người mẹ tất tảo, buồng cau, tiếng chày quết bánh phồng thâm u trong rặng dừa nước…

→ Tất cả những hình ảnh quen thuộc, những kí ức, kỉ niệm quý giá không thể quên trong lòng tác giả gắn liền với quê hương vào thời gian gió chướng về mỗi năm

→ Chính những kí ức bình dị của tác giả lại là thứ có thể giết chết chính mình trong nỗi nhớ quê hương, bởi nó đã in sâu vào tiềm thức của tác giả cùng tình cảm sâu nặng mà tác giả dành cho những mùa gió chướng, quê hương và gia đình. 

- Câu hỏi tu từ: có ai bán một mùa gió cho tôi? → Một mùa gió nhưng lại là tất cả những kỉ niệm tuổi thơ, không khí Tết và tình cảm ấm áp mà tác giả cảm nhận được qua mùa gió ấy.

→ Câu hỏi cuối bài vừa làm tăng cảm xúc bâng khuâng, tha thiết trong tình yêu quê hương, vừa khiến ý hỏi vào hư vô, day dứt, dư âm trong lòng người đọc.

IV. Đọc tác phẩm: Trở gió

Cuộc hẹn của chúng tôi không rõ ràng, mỗi năm gió lại đến bằng một ngày khác nhau. Nên vừa bước qua tháng Chín, tôi bắt đầu dời chiếc chuông gió sang cửa sổ phía đông. Cuộc chờ đợi nhiều khi rất dài, đến nỗi quên phứt đi. Để rồi một sớm mai, bỗng nghe hơi thở gió rất gần. Thoạt đầu, âm thanh ấy sẽ sàng từng giọt tinh tang, thoảng và e dè, như ai đỏ đúng đằng xa ngoắc tay nhẹ một cái, như đang ngại ngần không biết người xưa có còn nhớ ta không. Rồi nó mừng húm, khi nhận ra tôi chẳng quên được nó bao giờ [...] Cái chuông gió với những âm thanh mỏng manh trở thành thủ đồ chơi lãng nhách, chẳng thể hiện nổi sự hùng hực, dạt dào của nó – bây giờ lớn thành một dòng gió, xấp xãi, cuống quýt xốc vào tấm tôn bên cháy đông đã bị đứt định tử mùa trước. Cồn cào. Nồng nhiệt. Mà thiệt dịu dàng. Ôi! Gió chướng.

Tôi thường đón gió chướng về với một tâm trạng lộn xộn, ngổn ngang. Mừng đó rồi bực đó. Sao tôi lại chờ đợi nó, chẳng phải năm nào cũng vậy, lúc cầm cây chổi ra quét sân, đúng trong gió đầm địa tôi cũng buồn, buồn muốn chết. Trời ơi, gió nầy là sắp hết năm đây, sắp già thêm một tuổi đây, mình đã kịp sống gì đâu, tay minh vẫn trắng như vầy... Mỗi lần gió về lại cảm giác mình mất một cái gì đó không rõ ràng, không giải thích được, như ai đó đuổi theo đằng sau, tôi gấp rãi ăn, gấp rãi nói, gấp rãi cười, gấp rãi khi ngày bắt đầu rụng xuống...

Nhưng tôi vẫn mong gió chướng về Sự chờ đợi đã thành thói quen của thời thơ dại. Khi gió bắt đầu hiu hiu se lạnh, đám con rút nhảy cà tưng, háo hức vỗ tay cười, vậy là gần được sắm áo, dép mới rồi (nhà nghèo, cả năm chỉ được dịp này chứ mấy) Gió chướng (và gió bấc) với tôi là gió Tết, dù từ khi bắt đầu mùa gió đến Tết, mất gần ba tháng ròng Má tôi cũng coi nó là gió Tết, nghe gió, má thuận miệng hát “Cấy rồi mùa qua sông cấy mướn. Ông trời ống thổi ngọn chưởng buồn cha chả là buồn...” rồi thở dài cái thượt “Ở hư, lụi hụi mà hết năm...”. Dường như tâm trạng mà khác tôi, những sợi gió cử như xốn xang vào nỗi nghèo túng, sợ không lo nổi một cái Tết tử tế cho cả nhà.

Mả, tánh lo xa. Chứ gió chướng vào mùa thi lúa cũng vừa chín tới, hi vọng rực lên theo màu lúa. Mùi rơm thơm ràn rụa thổi ngang đồng, nỗi buồn lo của má tan không thành tiếng, tan mau như sương. Đảng chờ đợi lắm, vì mùa gió chướng cũng là mùa thu hoạch. Gió thổi tạnh ráo những đôi chân suốt một mùa đầm địa trên đồng bãi. Liếp mía đặt tử hồi tháng Hai, tháng Ba, đợi gió mới chịu già, nước ngọt và trĩu, cầm khúc mía trên tay, nghe nặng trịch. Vụ sữa chúa cây lúc lỉu, căng bóng, [...] nửa đêm dơi ăn rớt lịch bịch ngoài hè. Còn dưa hấu nữa, ui chao...

[...] Gió chướng với tôi, một đứa bấp bỏm văn chương, nó “gọi” khủng khiếp. Tôi vẫn thường hình dung, một mai mình đi xa, xa lắm, xa cả những mùa gió, hoặc đọc, hoặc ai đó nhắc chỉ gọn lỏn hai từ “gió chướng”, ngay lập tức tôi sẽ chết giấc trong nỗi nhớ quê nhà. Và những hình ảnh quen thuộc hàng hàng lũ lượt hiện ra, những núi rom vướng oằn nhánh me, giồng bạc hà cháy lá, con nước rong linh định lém bờ sông, má đúng rê lúa, trấu bay xả quần(10) về cuối gió, vài buồng cau quả lửa thắp lửa trên cao, tiếng chảy quết bánh phồng thâm u trong rặng dừa nước... Trời lúc nào cũng mát liu riu, nắng thức rất trễ, tầm tám giờ sáng mới thấy mặt trời ngai ngái loi loi, nắng không ra vàng không ra trắng, mây cụm lại rồi rã từng chùm trên đầu.

Ở đó, siêu thị chất đầy những dưa hấu, dưa kiệu, dưa hành, bánh chưng, bánh tét, liệu ở đó, có ai bán một mùa gió cho tôi?

Tác giả - tác phẩm: Gặp lá cơm nếp

Tác giả - tác phẩm: Trở gió

Tác giả - tác phẩm: Chiều Sông Thương

Tác giả - tác phẩm: Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ

Tác giả - tác phẩm: Người thầy đầu tiên