Câu 1 trang 55 SGK GDCD 9: Em hãy xác định các hành vi sau đây vi phạm pháp luật gì (hành chính, hình sự, dân sự) hay vi phạm kỉ luật.

- Đánh dấu X vào ô: Vi phạm pháp luật hành chính với các hành vi (d), (g)

- Đánh dấu X vào ô: Vi phạm pháp luật hình sự với hành vi (c).

- Đánh dấu X vào ô: Vi phạm pháp luật dân sự với các hành vi (a), (b).

- Đánh dấu X vào ô: Vi phạm kỉ luật với các hành vi (đ), (e).

a)  Một người lái xe uống rượu, không làm chủ được tay lái đã đâm vào xe máy của người đi đường ;

b) Một em bé lên 5 tuổi, nghịch lửa làm cháy gian bếp của nhà hàng xóm.

Trường hợp (b) không phải chịu trách nhiệm pháp lí về hành vi của mình; vì em bé mới 5 tuổi (chưa đến tuổi quy định pháp luật), do đó không coi là vi phạm pháp luật, nên không phải chịu trách nhiệm pháp lí về hành vi của mình.

Theo em, trong các ý kiến sau đây, ý kiến nào là đúng ? Vì sao ?

a) Nam sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự, vì vận chuyển ma tuý là phạm tội;

b)  Nam không phải chịu trách nhiệm hình sự vì ít tuổi ;

c)  Nam không phải chịu trách nhiệm hình sự, vì bị lừa, khi nhận chuyển gói hàng không biết có ma tuý ở trong.

Trường hợp a là đúng - Nam phải chịu trách nhiệm hình sự là do Nam cố ý phạm tội rất nghiêm trọng, Nam biết vận chuyển ma túy là sai trái nhưng vẫn cố ý phạm tội.

Hãy nhận xét hành vi của Tú. Nêu các vi phạm pháp luật mà Tú đã mắc và trách nhiệm của Tú trong sự việc này.

- Hành vi của Tú là sai trái đối với quy định của pháp luật.

- Các vi phạm pháp luật mà Tú mắc phải:

+ Đi xe máy khi chưa đủ tuổi quy định;

+ Vượt đèn đỏ => gây hậu quả: ông Ba bị thương nặng.

- Trách nhiệm của Tú trong sự việc này:

+ Tú và gia đình Tú phải xin lỗi ông Ba và có trách nhiệm bồi dưỡng, chăm sóc ông Ba;

+ Bị xử phạt hành chính theo quy định của pháp luật. 

a) Bất kì ai phạm tội cũng đều phải chịu trách nhiệm hình sự ;

b) Trẻ em dù có phạm tội nặng đến đâu cũng không phải chịu trách nhiệm hình sự;

c) Những người mắc bệnh tâm thần không phải chịu trách nhiệm về hành vi của mình ;

d) Người dưới 16 tuổi không phải chịu trách nhiệm hình sự ;

đ) Người dưới 18 tuổi không phải chịu trách nhiệm hành chính ;

e) Người từ đủ 16 tuổi trở lên bị xử phạt hành chính về mọi vi phạm hành chính do mình gây ra ;

- Ý kiến đúng: (c), (e)

c) Vì những người tâm thần họ không làm chủ được hành động của mình.

e) Vì người 16 tuổi trở lên bị xử phạt hành chính về hành vi do mình gây ra và từ 18 tuổi trở lên đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự.

- Ý kiến sai: (a), (b), (d), (đ)

a) Vì tùy vào mức độ, hành vi vi phạm của các đối tượng để phán xét rồi mới quyết định xử phát theo mức hành chính, kỉ luật, dân sự hay hình sự.

b) Vì theo quy định tại Điều 12 Bộ luật Hình sự về tuổi chịu trách nhiệm hình sự, người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm, còn người từ đủ 14 tuổi trở lên nhưng chưa đủ 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng do cố ý hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng. Như vậy, người từ đủ 14 tuổi trở lên nhưng chưa đủ 16 tuổi chỉ bị xem xét trách nhiệm hình sự khi họ phạm tội rất nghiêm trọng do cố ý hoặc tội đặc biệt nghiêm trọng (do cố ý hoặc vô ý).

d) Vì người từ đủ 14 tuổi trở lên nhưng chưa đủ 16 tuổi chỉ bị xem xét trách nhiệm hình sự khi họ phạm tội rất nghiêm trọng do cố ý hoặc tội đặc biệt nghiêm trọng (do cố ý hoặc vô ý).

đ) Vì theo quy định của Luật xử lý vi phạm hành chính thì đối tượng bị xử phạt vi phạm hành chính là người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi bị xử phạt hành chính về vi phạm hành chính do cố ý; người từ đủ 16 tuổi trở lên bị xử phạt hành chính về mọi vi phạm hành chính do mình gây ra.

Theo em, vi phạm đạo đức có phải là vi phạm pháp luật không ? Hãy so sánh sự giống nhau, khác nhau giữa trách nhiệm đạo đức và trách nhiệm pháp lí.