Chuẩn bị 1

Câu 1 trang 63 SGK Ngữ văn 7 tập 2: Đọc trước tùy bút Trưa tha hương và tìm hiểu thêm về tác giả Trần Cư.

Trả lời:

- Trần Cư tên thật là Trần Ngọc Cư, sinh ngày 3-4-1918 tại Huê Lăng - Thủy Nguyên - Hải Phòng, sinh ra trong một gia đình đông con.

- Với bao nỗ lực của bản thân và gia đình, Trần Cư lấy được tấm bằng tú tài triết học phần một (năm 1938).

- Được bạn bè mách bảo, Trần Cư tìm đến với báo chí. Vào năm 1941, lần đầu tiên trong đời ông có bài đăng trên tờ Tin mới văn chương

Chuẩn bị 2

Câu 2 trang 63 SGK Ngữ văn 7 tập 2: Tìm hiểu điệu hát ru của miền Bắc.

Trả lời:

Hát ru của người Việt ở Bắc Bộ có nguồn gốc lịch sử lâu đời, được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, ăn sâu vào tâm hồn người Việt.

Buổi ban đầu, tiếng hát ru có tính chất phản xạ, bản năng của người mẹ dùng để ức chế giấc ngủ và thể hiện tình cảm mẹ con thiêng liêng. Nhưng về sau, tiếng hát ru hình thành và trở thành một loại dân ca trữ tình nằm trong sinh hoạt văn hóa gia đình với chức năng giáo dục và thẩm mỹ sâu sắc. Hát ru đã vượt khỏi phạm vi gia đình và trở thành một loại dân ca nằm trong hình thức thanh nhạc. Hát ru người Việt ở Bắc Bộ ra đời là kết quả của sự sáng tạo cùng với tình yêu thương vô bờ bến của những người mẹ, người bà, người chị.

Không giống các thể loại dân ca khác chỉ bó hẹp trong bối cảnh của hội hè, những bài Hát ru ở Bắc Bộ thường mang tính chất ngụ ngôn, nội dung lời ca khá phong phú, mang nhiều hình ảnh nỗi niềm khác nhau. Từ hình ảnh những con vật thân thuộc, gần với cuộc sống của người nông dân như con cò, con vạc, con tôm, con mèo, con chuột, cái bống… đến công việc làm ăn, đi chợ; từ các mối quan hệ giữa con người với con người đến lẽ sống ở đời, các hiện tượng thiên nhiên quen thuộc. Lời ca của những bài Hát ru thường thể hiện tâm lý hồn nhiên, chất phác phù hợp với tính hình ảnh, tính cụ thể trong việc lĩnh hội hình tượng nghệ thuật của trẻ thơ.

Đọc hiểu 1

Câu 1 trang 63 SGK Ngữ văn 7 tập 2: Chú ý tình huống, địa điểm, thời gian,…của câu chuyện.

Trả lời:

Câu chuyện diễn ra vào một buổi trưa lung linh nắng, tại Chúp, bên kia bờ Cửu Long Giang, ở nhà một người bạn Nam Kỳ.

Tình huống xảy ra câu chuyện là khi nhân vật tôi nằm nghỉ trưa ở nhà người bạn, trong không gian vắng lặng buổi trưa có âm thanh tiếng ru quen thuộc.

Đọc hiểu 2

Câu 2 trang 64 SGK Ngữ văn 7 tập 2: Từ “nạo” trong câu: “Tiếng võng đưa kẽo kẹt như nạo vào hồn” diễn tả được điều gì?

Trả lời:

Từ “nạo” trong câu: “Tiếng võng đưa kẽo kẹt như nạo vào hồn” diễn tả tiếng võng cọ vào tâm hồn, mang đến cảm giác da diết bồi hồi.

Đọc hiểu 3

Câu 3 trang 65 SGK Ngữ văn 7 tập 2: Tại sao tiếng hát ru lại khiến nhân vật “tôi” nhớ nhà?

Trả lời:

Tiếng hát ru lại khiến nhân vật “tôi” nhớ nhà vì nhân vật “tôi” như đã gặp linh hồn của đất nước

Đọc hiểu 4

Câu 4 trang 65 SGK Ngữ văn 7 tập 2: Tiếng hát ru đã giúp “tôi” nhận ra điều gì?

Trả lời:

Tiếng hát ru đã giúp “tôi” nhận ra rằng: “Thì ra tôi phải đi mất hàng ngàn cây số mới nhận thấy ở giữa gia đình người cái hạnh phúc hằng ngày vẫn có ở chính trong gia đình tôi.”

Đọc hiểu 5

Câu 5 trang 65 SGK Ngữ văn 7 tập 2: Chú ý địa điểm và thời gian được nói tới trong các câu hát ru

Trả lời:

- Địa điểm: “nước non Cao Bằng”

- Thời gian: “khi đi trúc mọc măng/ Khi về trúc đã cao bằng ngọn tre” => thời gian dài đằng đẵng

Đọc hiểu 6

Câu 6 trang 66 SGK Ngữ văn 7 tập 2: Nhân vật “tôi” thấy hình ảnh gì của quê hương qua tiếng hát ru?

Trả lời:

Hình ảnh quê hương mà nhân vật “tôi” thấy qua tiếng hát ru là: “Những làng tre xanh trên ruộng lúa, với các cô thôn nữ khăn mỏ quạ, những đêm trăng trai gái hát trống quân, những đêm trèo ngày vào đám, tất cả cuộc sống nhịp nhàng, đơn sơ, đầy thi vị ngoài đồng ruộng, trong thôn xóm, tất cả những cái gì rất đẹp của quê hương đều lần lượt hiện về trong lòng tôi vì câu hát”.

Sau khi đọc 1

Câu 1 trang 66 SGK Ngữ văn 7 tập 2: Bài tuỳ bút Trưa tha hương viết về chuyện gì? Đề tài và bối cảnh của câu chuyện có gì đặc biệt?

Trả lời:

Bài tùy bút Trưa tha hương viết về cảm xúc, tâm trạng nhớ nhà của nhân vật “tôi” khi nghe thấy âm thanh tiếng ru của người xứ Bắc. Qua dòng hồi tưởng, nhân vật nhận ra những hạnh phúc giản dị nơi quê nhà mà bấy lâu nay đã quên mất.

Đề tài của vản bản là sự thân thuộc của quê hương và bối cảnh xảy ra câu chuyện rất đặc biệt vì khi đang ở căn nhà của người khác, trên quê hương của người khác, nhân vật tôi lại bắt gặp được âm thanh quen thuộc và nhớ về biết bao kỉ niệm xưa cũ.

Sau khi đọc 2

Câu 2 trang 66 SGK Ngữ văn 7 tập 2: Tiếng hát ru đã làm nhân vật “tôi” nhớ đến những gì?

Trả lời:

Tiếng hát ru đã làm nhân vật “tôi” nhớ nhà “Hình như xa lắm, đã lâu rồi, ở mãi tít phương Bắc, trong gia đình tôi cũng có những buổi trưa oi ả với tiếng võng đều đều…”; “Tôi bỗng nhớ nhà như một đứa trẻ”; “tôi” nhận thấy những hạnh phúc giản đơn thường ngày ở gia đình mình khi xưa,…

Nhân vật tôi cũng nhớ đến những người thân gắn bó với tuổi thơ, gắn bó cùng quê hương, đó là thầy, là mẹ, là người vú em năm nào.

Ở chốn xa lạ, nhân vật “tôi” lại nhớ về quê hương xứ Bắc với những làng tre xanh, những cô thôn nữ khăn mỏ quạ, những đêm trăng thi vị,…

Sau khi đọc 3

Câu 3 trang 66 SGK Ngữ văn 7 tập 2: Dẫn ra một số câu văn, đoạn thể hiện rõ tình cảm xúc động và những suy nghĩ sâu lắng của tác giả khi nghe tiếng hát ru.

Trả lời:

Tình cảm xúc động và những suy nghĩ sâu lắng của tác giả khi nghe tiếng hát ru được thể hiện qua đoạn văn: “Tôi bỗng nhớ nhà như một đứa trẻ. Và ngạc nhiên sao lại nằm ở đây, ở chốn rừng rú này. Thì ra tôi phải đi mất hàng ngàn cây số mới nhận thấy ở giữa gia đình người cái hạnh phúc hằng ngày vẫn có ở chính trong gia đình tôi.”

=> Nghe tiếng hát ru, “tôi” xúc động và thấy nhớ nhà, nhận ra một điều vô cùng có ý nghĩa đó là “ở giữa gia đình người cái hạnh phúc hằng ngày vẫn có ở chính trong gia đình tôi”.

Sau khi đọc 4

Câu 4 trang 66 SGK Ngữ văn 7 tập 2: Qua một số câu văn cụ thể trong văn bản, phân tích đặc điểm của tuỳ bút: ngôn ngữ rất giàu hình ảnh và cảm xúc.

Trả lời:

Một hoặc hai câu văn thể hiện rõ đặc điểm của tuỳ bút: ngôn ngữ rất giàu hình ảnh và cảm xúc: Những làng tre xanh trên ruộng lúa, với các cô thôn nữ khăn mỏ quạ, những đêm trăng trai gái hát trống quân, những đêm trèo ngày vào đám, tất cả cuộc sống nhịp nhàng, đơn sơ, đầy thi vị ngoài đồng ruộng, trong thôn xóm, tất cả những cái gì rất đẹp của quê hương đều lần lượt hiện về trong lòng tôi vì câu hát”

=> Hình ảnh làng quê Bắc Bộ hiện lên đầy sinh động, gần gũi, nên thơ, đan cài với cảm xúc nhớ nhung và tự hào của nhân vật.

Sau khi đọc 5

Câu 5 trang 66 SGK Ngữ văn 7 tập 2: Bài tuỳ bút cho em hiểu thêm được gì về điệu hát ru miền Bắc?

Trả lời:

Bài tùy bút cho em hiểu thêm rằng điệu hát ru miền Bắc không đơn thuần chỉ để hát ru em, ru con ngủ mà nó còn là điệu hồn dân tộc, nó là kí ức tuổi thơ của biết bao con người. Nó nhắc nhớ người ta về cội nguồn dân tộc và nơi chôn rau cắt rốn của mình.

Nội dung chính Trưa tha hương

Xem thêm các bài soạn văn lớp 7 Cánh diều hay, chi tiết khác:

Soạn bài Thực hành tiếng Việt lớp 7 trang 62, 63 tập 2

Soạn bài Viết bài văn biểu cảm về một con người hoặc sự việc

Soạn bài Trao đổi về một vấn đề

Soạn bài Tự đánh giá lớp 7 trang 73, 74 tập 2