I. Ngành thủy sản

a. Điều kiện thuận lợi và khó khăn để phát triển thủy sản

* Điều kiện tự nhiên:

- Thuận lợi:

+ Đường bờ biển dài, vùng đặc quyền kinh tế rộng lớn.

+ Nguồn lợi hải sản rất phong phú.

+ Có nhiều ngư trường (4 ngư trường trọng điểm): Cà Mau - Kiên Giang, Ninh Thuận - Bình Thuận - Bà Rịa - Vũng Tàu, Hải Phòng - Quảng Ninh, Hoàng Sa - Trường Sa.

+ Dọc bờ biển có nhiều vũng, vịnh, đầm phá, rừng ngập mặn; nhiều sông, suối, kênh, rạch…;

+ Nhà nước có nhiều chính sách khuyến khích phát triển.

+ Nhân dân có nhiều kinh nghiệm nuôi trồng và đánh bắt thủy sản, phương tiện ngày càng phát triển, thị trường mở rộng…

- Khó khăn: Thiên tai, bão lũ, gió mùa Đông Bắc thường xuyên xảy ra, thiếu vốn đầu tư, chất lượng chế biến còn hạn chế…

b. Sự phát triển và phân bố ngành thủy sản

* Tình hình chung:

- Ngành thủy sản có bước phát triển đột phá.

- Nuôi trồng thủy sản chiếm tỉ trọng ngày càng cao.

* Khai thác thủy sản:

- Sản lượng khai thác liên tục tăng.

- Tất cả các tỉnh giáp biển đều đẩy mạnh đánh bắt hải sản.

- Các tỉnh dẫn đầu về sản lượng đánh bắt là Kiên Giang, Bà Rịa – Vũng Tàu, Bình Thuận và Cà Mau (4 tỉnh chiếm 38% sản lượng thủy sản khai thác cả nước).

Bảng 24.1. Sản lượng và giá trị sản xuất thủy sản qua một số năm

* Nuôi trồng thủy sản:

- Nuôi tôm:

+ Nghề nuôi tôm nước lợ (tôm sú, tôm he, tôm rảo, ...) và tôm càng xanh phát triển mạnh.

+ Kĩ thuật nuôi tôm đi từ quảng canh sang quảng canh cải tiến, bán thâm canh và thâm canh công nghiệp.

+ Vùng nuôi tôm lớn nhất: Đồng bằng sông Cửu Long, nổi bật các tỉnh Cà Mau, Bạc Liêu, Sóc Trăng, Bến Tre, Trà Vinh và Kiên Giang. Nghề nuôi tôm cũng đang phát triển mạnh ở hầu hết các tỉnh duyên hải.

+ Tính đến năm 2005, sản lượng tôm nuôi đã lên tới 327194 tấn, riêng Đồng bằng sông Cửu Long là 265.761 tấn (chiếm 81,2%).

- Nuôi cá nước ngọt:

+ Cũng phát triển, đặc biệt ở Đồng bằng sông Cửu Long và Đồng bằng sông Hồng (nổi bật là An Giang)

+ Tính đến năm 2005, sản lượng cá nuôi đã lên tới 179 triệu tấn.

Bảng 24.2. Sản lượng tôm nuôi, cá nuôi năm 1995 và 2005 phân theo vùng

II. Lâm nghiệp

a. Lâm nghiệp nước ta có vai trò quan trọng về mặt kinh tế và sinh thái

* Kinh tế:

- Tạo nguồn sống cho đồng bào dân tộc ít người.

- Bảo vệ các hồ thủy điện, thủy lợi.

- Tạo nguồn nguyên liệu cho một số ngành CN.

- Bảo vệ an toàn cho nhân dân cả ở trong vùng núi, trung du và vùng hạ du.

* Sinh thái:

- Chống xói mòn đất.

- Bảo vệ các loài động vật, thực vật quí hiếm.

- Điều hòa dòng chảy sông ngòi, chống lũ lụt và khô hạn.

- Đảm bảo cân bằng sinh thái và cân bằng nguồn nước.

b. Tài nguyên rừng nước ta vốn giàu có nhưng đã bị suy thoái nhiều (Giảm tải)

- Diện tích rừng của nước ta đã bị suy giảm nhiều. Đến 2006, nhờ công tác trồng rừng và bảo vệ rừng, diện tích rừng đạt 12,9 triệu ha, độ che phủ 39,0%. Mặc dù tổng diện tích rừng đang dần tăng lên, nhưng tài nguyên rừng vẫn bị suy thoái, vì chất lượng rừng không ngừng giảm sút.

- Có 3 loại rừng:

+ Rừng phòng hộ

+ Rừng đặc dụng

+ Rừng sản xuất

c) Sự phát triển và phân bố lâm nghiệp

Các hoạt động lâm nghiệp bao gồm: lâm sinh (trồng rừng, khoanh nuôi bảo vệ rừng) và khai thác, chế biến gỗ, lâm sản.

* Trồng rừng:

- Cả nước có khoảng 2,5 triệu ha rừng trồng tập trung, trong đó chủ yếu là rừng làm nguyên liệu giấy, rừng gỗ trụ mỏ, thông nhựa ..., rừng phòng hộ.

- Hàng năm, cả nước trồng trên dưới 200 nghìn ha rừng tập trung.

* Khai thác, chế biến gỗ và lâm sản:

- Mỗi năm khai thác khoảng 2,5 triệu m3 gỗ, khoảng 120 triệu cây tre luồng và gần 100 triệu cây nứa.

- Các sản phẩm gỗ quan trọng nhất là: gỗ tròn, gỗ xẻ, ván sàn, đồ gỗ, gỗ lạng và gỗ dán. Cả nước có hơn 400 nhà máy cưa xẻ và vài nghìn xưởng xẻ gỗ thủ công.

- Công nghiệp bột giấy và giấy đang được phát triển. Lớn nhất là nhà máy giấy Bãi Bằng (tỉnh Phú Thọ), Liên hiệp giấy Tân Mai (Đồng Nai).

- Rừng còn được khai thác để cung cấp nguồn gỗ củi và than củi.

Sơ đồ tư duy vấn đề phát triển ngành thủy sản và lâm nghiệp