Giải SGK Khoa học tự nhiên 7 Bài 25 (Chân trời sáng tạo): Hô hấp tế bào

13.9 K

Lời giải bài tập Khoa học tự nhiên lớp 7 Bài 25: Hô hấp tế bào sách Chân trời sáng tạo hay, ngắn gọn sẽ giúp học sinh dễ dàng trả lời câu hỏi KHTN 7 Bài 25 từ đó học tốt môn Khoa học tự nhiên 7.

Giải bài tập KHTN lớp 7 Bài 25: Hô hấp tế bào

Mở đầu trang 116 KHTN lớp 7: Khi chúng ta vận động mạnh như chơi thể thao, lao động nặng, ... nhịp hô hấp của cơ thể sẽ tăng lên giúp cơ thể lấy được nhiều khí oxygen và giải phóng nhiều khí carbon dioxide, đồng thời nhiệt độ cơ thể cũng tăng lên. Hiện tượng này được giải thích như thế nào?

Phương pháp giải:

 Khi vận động mạnh, cơ thể cần năng lượng để thực hiện các hoạt động đó. Năng lượng này được lấy từ sự phân giải các chất hữu cơ trong quá trình hô hấp tế bào.

Trả lời:

 Hô hấp tế bào phân giải glucose trong điều kiện có O2 thành CO2, H2O và năng lượng (gồm hóa năng và nhiệt năng). Do đó, khi hoạt động mạnh, nhịp hô hấp của cơ thể sẽ tăng lên giúp cơ thể lấy được nhiều khí oxygen để tạo ra nhiều năng lượng cho hoạt động của cơ thể, quá trình này sẽ giải phóng nhiều khí carbon dioxide, đồng thời nhiệt độ cơ thể cũng tăng lên do có một phần nhiệt năng sinh ra.

1. Hô hấp tế bào

Câu hỏi thảo luận 1 trang 116 KHTN lớp 7: Quan sát Hình 25.1, em hãy cho biết: 

a) Nguyên liệu tham gia và sản phẩm của quá trình hô hấp tế bào. Từ đó, hãy viết phương trình hô hấp tế bào dưới dạng chữ. 

b) Hô hấp tế bào diễn ra ở đâu. 

Khoa học tự nhiên 7 Bài 25: Hô hấp tế bào | KHTN 7 Chân trời sáng tạo (ảnh 1)

Phương pháp giải:

Quan sát hình 25.1 và đưa ra nhận xét.

Trả lời:

a) Nguyên liệu tham gia và sản phẩm, phương trình của quá trình hô hấp tế bào.

- Nguyên liệu tham gia: Glucose, O2

- Sản phẩm: CO2, H2O và năng lượng (ATP và Q)

- Phương trình: C6H12O6 + 6O2 → 6 CO2 + 6H2O + năng lượng (ATP + Q)

b) Hô hấp tế bào diễn ra ở tế bào chất và ti thể.

Câu hỏi thảo luận 2 trang 116 KHTN lớp 7: Hô hấp tế bào có vai trò gì đối với cơ thể sinh vật?

Trả lời:

Đối với cơ thể sinh vật, hô hấp tế bào có vai trò cung cấp năng lượng cho các hoạt động sống của tế bào và các nguyên liệu cho quá trình tổng hợp.

Câu hỏi thảo luận 3 trang 116 KHTN lớp 7: So sánh tốc độ hô hấp của một vận động viên đang thi đấu và một nhân viên văn phòng. Giải thích sự khác nhau đó.

Trả lời:

So sánh tốc độ hô hấp của một vận động viên đang thi đấu và một nhân viên văn phòng:

Tốc độ hô hấp của một vận động viên đang thi đấu nhanh hơn một nhân viên văn phòng do vận động viên có nhu cầu năng lượng nhiều hơn cho hoạt động của các cơ trong quá trình thi đấu, còn nhân viên văn phòng có nhu cầu năng lượng thấp hơn nên hô hấp tế bào sẽ diễn ra chậm hơn.

Luyện tập trang 116 KHTN lớp 7: Hãy xác định quá trình chuyển hoá năng lượng trong hô hấp tế bào.

Phương pháp giải:

Hô hấp tế bào là quá trình phân giải glucose trong điều kiện có O2 thành CO2, H2O và năng lượng (gồm hóa năng và nhiệt năng).

Trả lời:

Trong hô hấp tế bào, hóa năng trong glucose (năng lượng khó sử dụng) được chuyển hóa thành hóa năng tích lũy trong các phân tử ATP (năng lượng dễ sử dụng) và nhiệt năng.

2. Mối quan hệ hai chiều giữa tổng hợp và phân giải chất hữu cơ ở tế bào

Câu hỏi thảo luận 4 trang 117 KHTN lớp 7: Quan sát Hình 25.2, hãy cho biết quá trình tổng hợp và phân giải chất hữu cơ trong tế bào có mối quan hệ với nhau như thế nào?

Phương pháp giải:

Khoa học tự nhiên 7 Bài 25: Hô hấp tế bào | KHTN 7 Chân trời sáng tạo (ảnh 2)

- Hô hấp là quá trình phân giải các chất hữu cơ thành CO2 và H2O, đồng thời cung cấp năng lượng cho tế bào được tích lũy ở ATP.

- Quang hợp là quá trình tế bào sử dụng năng lượng ánh sáng để tổng hợp các chất hữu cơ từ chất vô cơ.

Trả lời:

Tổng hợp và phân giải các chất trong tế bào là hai quá trình có biểu hiện trái ngược nhưng có mối quan hệ mật thiết với nhau. Thông qua quá trình tổng hợp, sinh vật tạo ra các hợp chất phức tạp để xây dựng tế bào và dự trữ năng lượng. Quá trình tổng hợp cần có các nguyên liệu phù hợp và tiêu tốn năng lượng. Ngược lại, quá trình phân giải cung cấp năng lượng và nguyên liệu phù hợp cho quá trình tổng hợp.

Câu hỏi thảo luận 5 trang 117 KHTN lớp 7: Dựa vào kiến thức đã học, hãy phân tích mối quan hệ giữa quá trình quang hợp và quá trình hô hấp tế bào. 

Trả lời:

Mối quan hệ giữa quá trình quang hợp và quá trình hô hấp tế bào:

Hô hấp cung cấp nguyên liệu và năng lượng cho quá trình quang hợp tạo ra các chất hữu cơ để xây dựng tế bào và dự trữ năng lượng. Khi tế bào cần năng lượng, năng lượng được tạo ra từ quang hợp sẽ được cung cấp để phân giải thành ATP thông qua quá trình hô hấp tế bào.

Luyện tập trang 117 KHTN lớp 7: Dựa vào Hình 25.2, hãy lập bảng phân biệt quá trình tổng hợp và phân giải chất hữu cơ ở tế bào.

Khoa học tự nhiên 7 Bài 25: Hô hấp tế bào | KHTN 7 Chân trời sáng tạo (ảnh 3)

Phương pháp giải:

Quan sát hình 25.2 và đưa ra nhận xét.

Trả lời:

Khoa học tự nhiên 7 Bài 25: Hô hấp tế bào | KHTN 7 Chân trời sáng tạo (ảnh 4)

3. Một số yếu tố ảnh hưởng đến hô hấp tế bào

Câu hỏi thảo luận 6 trang 118 KHTN lớp 7: Quá trình hô hấp tế bào có thể bị ảnh hưởng bởi những yếu tố nào?

Phương pháp giải:

Quá trình hô hấp tế bào có thể bị ảnh hưởng bởi một số yếu tố môi trường như nhiệt độ, hàm lượng nước, nồng độ oxygen, nồng độ carbon dioxide,...

Trả lời:

Quá trình hô hấp tế bào có thể bị ảnh hưởng bởi những yếu tố như nhiệt độ, hàm lượng nước, nồng độ oxygen, nồng độ carbon dioxide,...

Câu hỏi thảo luận 7 trang 118 KHTN lớp 7: Nhiệt độ ảnh hưởng như thế nào đến quá trình hô hấp tế bào?

Trả lời:

Nhiệt độ ảnh hưởng đến quá trình hô hấp tế bào thông qua sự tác động đến các enzyme xúc tác phản ứng hoá học. Nhiệt độ thuận lợi cho quá trình hô hấp ở sinh vật là khoảng 30 – 35 °C. Một số loài tảo ở suối nước nóng có thể hô hấp ở 80 °C.

Câu hỏi thảo luận 8 trang 118 KHTN lớp 7: Hàm lượng nước và cường độ hô hấp có mối quan hệ với nhau như thế nào? Giải thích.

Trả lời:

Hàm lượng nước và cường độ hô hấp có mối quan hệ tỉ lệ thuận với nhau vì nước vừa là nguyên liệu, vừa là môi trường cho các phản ứng hoá học trong quá trình hô hấp tế bào.

Câu hỏi thảo luận 9 trang 118 KHTN lớp 7: Nồng độ oxygen và carbon dioxide ảnh hưởng đến quá trình hô hấp tế bào như thế nào? Điều gì sẽ xảy ra nếu cây bị ngập úng?

Trả lời:

- Sự ảnh hưởng của nồng độ oxygen và carbon dioxide đến quá trình hô hấp tế bào:

+ O2 là nguyên liệu tham gia vào quá trình hô hấp. Khi nồng độ oxygen trong không khí giảm xuống dưới 5% thì cường độ hô hấp giảm.

+ Nồng độ CO2 trong không khí thuận lợi cho hô hấp tế bào là 0,03%. Khi nồng độ carbon dioxide tăng sẽ ức chế quá trình hô hấp.

- Nếu cây bị ngập úng, lượng O2 trong đất giảm, CO2 và lượng nước trong đất tăng nên quá trình hô hấp sẽ bị ức chế, cây không thể tạo ra năng lượng cung cấp cho các hoạt động của cây, cây dần dần sẽ chết.

Luyện tập trang 118 KHTN lớp 7: Hãy vẽ đồ thị thể hiện mối quan hệ giữa nhiệt độ và hô hấp tế bào.

Phương pháp giải:

  Nhiệt độ ảnh hưởng đến quá trình hô hấp tế bào thông qua sự tác động đến các enzyme xúc tác phản ứng hoá học. Nhiệt độ thuận lợi cho quá trình hô hấp ở sinh vật là khoảng 30 – 35 °C.

Trả lời:

Khoa học tự nhiên 7 Bài 25: Hô hấp tế bào | KHTN 7 Chân trời sáng tạo (ảnh 5)

Vận dụng trang 118 KHTN lớp 7: Vì sao trước khi gieo, người ta thường ngâm hạt trong nước ấm (khoảng 40 °C)?

Phương pháp giải:

 Nhiệt độ ảnh hưởng đến quá trình hô hấp tế bào thông qua sự tác động đến các enzyme xúc tác phản ứng hoá học. Nhiệt độ thuận lợi cho quá trình hô hấp ở sinh vật là khoảng 30 – 35 °C. Một số loài tảo ở suối nước nóng có thể hô hấp ở 80 °C.

Trả lời:

 Trước khi gieo, người ta thường ngâm hạt trong nước ấm để hạt dễ nảy mầm, phát triển nhanh vì nước ấm giúp kích thích các tế bào trong hạt giống thực hiện quá trình hô hấp.

4. Vận dụng hiểu biết về hô hấp tế bào trong thực tiễn

Câu hỏi thảo luận 10 trang 118 KHTN lớp 7: Vi sao hô hấp tế bào gây ảnh hưởng đến hiệu quả của quá trình bảo quản lương thực, thực phẩm?

Trả lời:

Hô hấp tế bào là quá trình phân giải các chất hữu cơ, điều này sẽ gây ảnh hưởng đến chất lượng của lương thực, thực phẩm nếu điều kiện bảo quản không phù hợp hoặc bảo quản trong thời gian quá dài.

Câu hỏi thảo luận 11 trang 119 KHTN lớp 7: Kể tên một số biện pháp được sử dụng để bảo quản lương thực, thực phẩm. Hiện nay, gia đình em đang áp dụng những biện pháp bảo quản nào?

Phương pháp giải:

- Hô hấp là quá trình phân giải các chất hữu cơ thành CO2 và H2O, đồng thời cung cấp năng lượng cho tế bào được tích lũy ở ATP.

- Quá trình hô hấp tế bào có thể bị ảnh hưởng bởi một số yếu tố môi trường như nhiệt độ, hàm lượng nước, nồng độ oxygen, nồng độ carbon dioxide,...

Trả lời:

Một số biện pháp để bảo quản lương thực, thực phẩm:

- Bảo quản lạnh: Đông lạnh, bảo quản trong tủ lạnh.

- Bảo quản khô: Sấy khô, phơi khô.

- Bảo quản trong điều kiện nồng độ carbon dioxide cao: Đóng hộp, chai, lọ

- Bảo quản trong điều kiện nồng độ oxygen thấp: hút chân không

Hiện nay gia đình em đang sử dụng các biện pháp như đông lạnh; đóng hộp, lọ, chai; muối chua.

Câu hỏi thảo luận 12 trang 119 KHTN lớp 7: Vi sao các loại hạt được đem phơi khô trước khi đưa vào kho bảo quản?

Trả lời:

Các loại hạt được đem phơi khô trước khi đưa vào kho bảo quản để làm giảm độ ẩm của các loại hạt, quá trình hô hấp bị ức chế nên hạt có thể bảo quản lâu hơn.

Câu hỏi thảo luận 13 trang 119 KHTN lớp 7: Em hãy cho biết cơ sở khoa học của việc bảo quản lương thực, thực phẩm ở nóng độ carbon dioxide cao và nóng độ oxygen thấp.

Trả lời:

Nếu để thực phẩm ở môi trường có nồng độ carbon dioxide cao và nồng độ oxygen thấp thì sẽ ức chế quá trình hô hấp tế bào của thực phẩm, giúp con người bảo quản thực phẩm lâu hơn.

Câu hỏi thảo luận 14 trang 119 KHTN lớp 7: Em hãy chọn biện pháp bảo quản phù hợp cho các loại lương thực, thực phẩm sau: rau lang, quả nho, củ cà rốt, hạt thóc, hạt ngô, thịt heo, quả táo, thịt bò, hạt lạc.

Trả lời:

Biện pháp bảo quản phù hợp cho các loại lương thực, thực phẩm:

- Rau lang: bảo quản lạnh, hút chân không.

- Quả nho, quả táo: đóng hộp, sấy khô, hút chân không.

- Củ cà rốt: muối chua; đóng hộp; hút chân không.

- Hạt thóc, hạt ngô, hạt lạc: Sấy khô.

- Thịt heo, thịt bò: Đông lạnh, hun khói, hút chân không.

Luyện tập trang 119 KHTN lớp 7: Vi sao một loại thực phẩm được bảo quản quá lâu dù không bị hư hỏng nhưng vẫn bị giảm chất lượng?

Phương pháp giải:

- Quá trình hô hấp tế bào có thể bị ảnh hưởng bởi một số yếu tố môi trường như nhiệt độ, hàm lượng nước, nồng độ oxygen, nồng độ carbon dioxide,....

- Các biện pháp bảo vệ thực phẩm nhằm ức chế quá trình hô hấp gồm: Bảo quản lạnh, bảo quản khô,bảo quản trong điều kiện nồng độ carbon dioxide cao hoặc trong điều kiện nồng độ oxygen thấp.

Trả lời:

Một loại thực phẩm được bảo quản quá lâu dù không bị hư hỏng nhưng vẫn bị giảm chất lượng vì nếu trong thời gian dài tế bào không thực hiện hô hấp tế bào cũng như trao đổi chất với môi trường thì các tế bào thực phẩm bị chết đi, làm giảm dinh dưỡng trong thực phẩm.

Câu hỏi thảo luận 15 trang 119 KHTN lớp 7: Có những biện pháp nào giúp quá trình hô hấp tế bào ở người diễn ra bình thường?

Phương pháp giải:

Hô hấp tế bào tạo nguồn năng lượng cung cấp cho các hoạt động sống của cơ thể sinh vật. Ở người, cần có những biện pháp nhằm đảm bảo quá trình hô hấp tế bào diễn ra bình thường; qua đó, góp phần bảo vệ sức khoẻ con người.

Trả lời:

Một số biện pháp nào giúp quá trình hô hấp tế bào ở người diễn ra bình thường: có chế độ lao động hoặc chơi thể thao vừa sức, tránh thiếu hụt oxygen; có chế độ dinh dưỡng hợp lý; trồng nhiều cây xanh; không sử dụng hoặc tiếp xúc với các chất có tác dụng ức chế quá trình hô hấp; ...

Câu hỏi thảo luận 16 trang 119 KHTN lớp 7: Chế độ dinh dưỡng hợp lý và trồng nhiều cây xanh có ý nghĩa gì đãi với hô hấp tế bào?

Trả lời:

Chế độ dinh dưỡng hợp lý và trồng nhiều cây xanh có vai trò đảm bảo điều kiện cho hô hấp tế bào được diễn ra thuận lợi.

Vận dụng trang 120 KHTN lớp 7: Hãy tìm hiểu và cho biết tác dụng của một số chất gây ức chế quá trình hô hấp tế bào ở người. Từ đó, để xuất các biện pháp để cải thiện sức khỏe hô hấp ở người.

Phương pháp giải:

 Các chất gây ức chế hô hấp thông qua kích thích sự gia tăng nồng độ CO2. Các chất này thường là các chất gây nghiện và được ứng dụng trong gây mê, giảm đau. Nếu sử dụng các chất này quá liều có thể gây ức chế hoàn toàn hô hấp, làm chết tế bào, dẫn đến ngừng thở và tử vong ở người.

Trả lời:

- Một số chất gây ức chế quá trình hô hấp tế bào ở người là: fentanyl, heroin hoặc morphin, benzodiazepin, barbiturat,...

- Tác dụng của các chất ức chế hô hấp tế bào là kích thích sự gia tăng nồng độ CO2, được ứng dụng trong gây mê, giảm đau.

- Biện pháp để cải thiện sức khỏe hô hấp ở người:

+ Giữ gìn lối sống lành mạnh, không sử dụng các loại chất cấm gây nghiện.

+ Sử dụng các loại thuốc giảm đau hợp lý, theo chỉ định của bác sĩ.

+ Thường xuyên tập luyện thể thao và ăn uống hợp lý.

Bài tập (trang 120)

Bài 1 trang 120 KHTN lớp 7: Khi trồng cây trong nhà lưới phủ nilon, vì sao người ta thường "bón" carbon dioxide sau khi mặt trời mọc và ngừng “bón" sau khi mặt trời lặn từ 1 – 2 giờ?

Phương pháp giải:

- Quá trình hô hấp tế bào có thể bị ảnh hưởng bởi một số yếu tố môi trường như nhiệt độ, hàm lượng nước, nồng độ oxygen, nồng độ carbon dioxide,.... Mỗi yếu tố đều có một khoảng thuận lợi giúp hô hấp tế bào diễn ra ở cường độ tối đa, thấp hơn hay cao hơn khoảng thuận lợi,  cường độ hô hấp tế bào sẽ giảm dần.

- Các biện pháp bảo vệ thực phẩm nhằm ức chế quá trình hô hấp gồm: Bảo quản lạnh, bảo quản khô,bảo quản trong điều kiện nồng độ carbon dioxide cao hoặc trong điều kiện nồng độ oxygen thấp.

Trả lời:

Khi trồng cây trong nhà lưới phủ nilon, người ta thường "bón" carbon dioxide sau khi mặt trời mọc và ngừng “bón" sau khi mặt trời lặn từ 1 – 2 giờ vì:

- Trong khu vực có che phủ nilon mỏng, sự lưu thông khí bị cản trở, lượng CO2 bị hao hụt sau khi cây quang hợp. Do đó nồng độ CO2 sẽ giảm xuống thấp

- Ban đêm cây không quang hợp, tăng hô hấp cây lấy O2, thải CO2

=> Phải bón CO2 cho cây sau khi mặt trời mọc khoảng 30 phút và ngừng bón khi mặt trời lặn khoảng 1-2h. Ban đêm không bón CO2 vì khi nồng độ CO2 quá cao sẽ làm ức chế hô hấp.

Bài 2 trang 120 KHTN lớp 7: Khi trồng cây trong phòng ngủ, vì sao cần phải để phòng ngủ được thông thoáng vào ban đêm?

Trả lời:

Khi trồng cây trong phòng ngủ, cần phải để phòng ngủ được thông thoáng vào ban đêm để giảm lượng CO2 tích lũy trong phòng do quá trình hô hấp của con người. Nếu nồng độ CO2 quá cao sẽ gây khó thở, ức chế quá trình hô hấp và có thể gây tử vong.

Bài 3 trang 120 KHTN lớp 7: Khi nghiên cứu về sự ảnh hưởng của nhiệt độ đến cường độ hô hấp của một loài thực vật, người ta thu được kết quả như sau:

Khoa học tự nhiên 7 Bài 25: Hô hấp tế bào | KHTN 7 Chân trời sáng tạo (ảnh 6)

Từ kết quả nghiên cứu trên, em có nhận xét gì về mối quan hệ giữa nhiệt độ môi trường và cường độ hô hấp của loài thực vật nói trên?.

Trả lời:

Cường độ hô hấp của loài thực vật này đạt cực đại trong khoảng từ 35 - 40°C, từ 5 – 10 °C cường độ hô hấp là thấp nhất. Khoảng nhiệt độ thuận lợi cho hô hấp tế bào ở sinh vật này là 25 - 30°C. Nhiệt độ thấp hơn hoặc cao hơn khoảng nhiệt độ này đều làm cường độ hô hấp bị giảm xuống.

Bài 4 trang 120 KHTN lớp 7: Có ý kiến cho rằng nên bảo quản các loại rau, củ trong ngăn đá tủ lạnh thay vì trong ngăn mát do ngăn đá có nhiệt độ thấp hơn nên sẽ bảo quản được lâu hơn. Em có đồng tình với ý kiến đó không? Giải thích.

Trả lời: 

Có ý kiến cho rằng nên bảo quản các loại rau, củ trong ngăn đá tủ lạnh thay vì trong ngăn mát do ngăn đá có nhiệt độ thấp hơn nên sẽ bảo quản được lâu hơn. Em không đồng tình với ý kiến đó vì trong rau quả đều chứa một hàm lượng nước (khá nhiều) nhất định. Nếu để vào ngăn đá, nước sẽ đóng băng, khi nước đóng băng làm tế bào to ra sẽ phá vỡ các bào quan, làm hỏng tế bào và làm cho rau quả nhanh bị hỏng.

Lý thuyết KHTN 7 Bài 25: Hô hấp tế bào

1. Hô hấp tế bào

-Khái niệm: Hô hấp tế bào là quá trình tế bào phân giải chất hữu cơ tạo thành carbon dioxide, nước, đồng thời, giải phóng năng lượng cung cấp cho các hoạt động sống của tế bào và cơ thể.

Lý thuyết KHTN 7 Chân trời sáng Bài 25: Hô hấp tế bào | Khoa học tự nhiên 7

Hô hấp tế bào

- Trong quá trình hô hấp tế bào, trao đổi chất luôn đi kèm với chuyển hóa năng lượng:

+ Mặt trao đổi chất: Chất hữu cơ bị phân giải thành sản phẩm cuối cùng là carbon dioxide và nước.

+ Mặt chuyển hóa năng lượng: Một phần năng lượng được tích lũy trong ATP để cung cấp cho các hoạt động sống, phần còn lại được giải phóng dưới dạng nhiệt.

- Cường độ của quá trình hô hấp tế bào diễn ra mạnh hay yếu tùy thuộc vào nhu cầu năng lượng của cơ thể.

+ Ví dụ: Khi chạy, nhu cầu năng lượng của cơ thể cao, hô hấp tế bào diễn ra mạnh để cung cấp năng lượng cho cơ thể, một phần năng lượng được thải ra dưới dạng nhiệt.

Lý thuyết KHTN 7 Chân trời sáng Bài 25: Hô hấp tế bào | Khoa học tự nhiên 7

Cường độ hô hấp tế bào tăng khi chạy

- Nơi diễn ra: Ở sinh vật nhân thực, quá trình hô hấp tế bào diễn ra trong ti thể.

- Phương trình hô hấp tế bào:

Glucose + Oxygen → Nước + Carbon dioxide + Năng lượng (ATP + Nhiệt)

2. Mối quan hệ hai chiều giữa tổng hợp và phân giải chất hữu cơ ở tế bào

Tổng hợp và phân giải các chất trong tế bào là hai quá trình có biểu hiện trái ngược nhưng có mối quan hệ mật thiết với nhau:

- Tổng hợp và phân giải các chất trong tế bào là hai quá trình có biểu hiện trái ngược vì:

+ Tổng hợp sử dụng các chất hữu cơ đơn giản làm nguyên liệu để tổng hợp các chất hữu cơ phức tạp, đồng thời tích lũy năng lượng dưới dạng hóa năng.

+ Phân giải biến đổi các chất hữu cơ thành những chất đơn giản, đồng thời giải phóng năng lượng.

- Tổng hợp và phân giải các chất trong tế bào là hai quá trình có mối quan hệ mật thiết với nhau: Sản phẩm của quá trình tổng hợp cung cấp nguyên liệu cho quá trình phân giải; ngược lại, quá trình phân giải cung cấp năng lượng và nguyên liệu cho quá trình tổng hợp.

Lý thuyết KHTN 7 Chân trời sáng Bài 25: Hô hấp tế bào | Khoa học tự nhiên 7

Sơ đồ mối quan hệ hai chiều giữa tổng hợp và phân giải chất hữu cơ ở tế bào

3. Một số yếu tố ảnh hưởng đến hô hấp tế bào

Quá trình hô hấp tế bào có thể bị ảnh hưởng bởi một số yếu tố môi trường như:

- Nhiệt độ: Nhiệt độ ảnh hưởng đến quá trình hô hấp tế bào thông qua sự tác động đến các enzyme xúc tác phản ứng hóa học. Nhiệt độ thuận lợi cho quá trình hô hấp ở sinh vật là khoảng 30 – 35oC.

Lý thuyết KHTN 7 Chân trời sáng Bài 25: Hô hấp tế bào | Khoa học tự nhiên 7

Mối liên hệ giữa hô hấp và nhiệt độ

- Hàm lượng nước: Nước vừa là nguyên liệu, vừa là môi trường cho các phản ứng hóa học trong quá trình hô hấp tế bào. Cường độ hô hấp tỉ lệ thuận với hàm lượng nước trong tế bào.

Lý thuyết KHTN 7 Chân trời sáng Bài 25: Hô hấp tế bào | Khoa học tự nhiên 7

Cường độ hô hấp giảm khi hàm lượng nước trong hạt giảm

- Nồng độ oxygen: Nồng độ oxygen là nguyên liệu tham gia vào quá trình hô hấp, nồng độ oxygen trong không khí giảm xuống dưới 5% thì cường độ hô hấp giảm.

Lý thuyết KHTN 7 Chân trời sáng Bài 25: Hô hấp tế bào | Khoa học tự nhiên 7

Môi trường có nồng độ oxygen thấp sẽ ức chế quá trình hô hấp tế bào

- Nồng độ carbon dioxide: Nồng độ carbon dioxide trong không khí thuận lợi cho hô hấp tế bào là 0,03%. Khi nồng độ carbon dioxide tăng sẽ ức chế quá trình hô hấp.

Lý thuyết KHTN 7 Chân trời sáng Bài 25: Hô hấp tế bào | Khoa học tự nhiên 7

Đồ thị mối liên hệ giữa cường độ hô hấp và nồng độ CO2

4. Vận dụng hiểu biết về hô hấp tế bào trong thực tiễn

4.1. Mối quan hệ giữa hô hấp tế bào và bảo quản lương thực, thực phẩm

- Mối quan hệ giữa hô hấp tế bào và bảo quản lương thực, thực phẩm: Hô hấp tế bào là quá trình phân giải chất hữu cơ, do đó, trong quá trình bảo quản, cần có những biện pháp để giảm cường độ hô hấp, qua đó, giữ được đến mức tối đa số lượng và chất lượng lương thực, thực phẩm.

- Một số biện pháp phổ biến được dùng để bảo quản lương thực, thực phẩm:

a) Bảo quản lạnh

- Cơ sở khoa học: Nhiệt độ bảo quản thấp làm ức chế sự hoạt động của các enzyme xúc tác cho các phản ứng trong hô hấp tế bào → có thể làm chậm quá trình hô hấp của tế bào.

- Loại thực phẩm được áp dụng: thịt, cá, rau, củ, quả,… Tùy theo mỗi loại thực phẩm mà chúng sẽ được bảo quản ở điều kiện nhiệt độ khác nhau.

- Ví dụ: Bảo quản các loại rau, củ trong ngăn mát tủ lạnh, các loại thịt sống được bảo quản ở ngăn đá tủ lạnh.

Lý thuyết KHTN 7 Chân trời sáng Bài 25: Hô hấp tế bào | Khoa học tự nhiên 7

Bảo quản thực phẩm trong tủ lạnh

b) Bảo quản khô

- Cơ sở khoa học: Trong điều kiện thiếu nước, cường độ hô hấp tế bào giảm.

- Loại thực phẩm được áp dụng: chủ yếu là các loại hạt giống (đối với các loại ngũ cốc, độ ẩm tối ưu khoảng 11 – 12%, độ ẩm giới hạn là 14 – 15%). Ngoài ra, có thể dùng để bảo quản 1 số loại thịt, cá,…

- Ví dụ: Bảo quản các loại hạt như lúa, ngô, lạc, vừng,…; làm khô cá;…

Lý thuyết KHTN 7 Chân trời sáng Bài 25: Hô hấp tế bào | Khoa học tự nhiên 7

Phơi ngô để bảo quản khô

c) Bảo quản trong điều kiện nồng độ carbon dioxide cao

- Cơ sở khoa học: Khi nồng độ carbon dioxide tăng sẽ ức chế quá trình hô hấp, nhờ đó, tăng hiệu quả của quá trình bảo quản.

- Đây là phương pháp hiện đại và cho hiệu quả bảo quản cao nhưng việc xác định nồng độ carbon dioxide thích hợp là điều kiện rất quan trọng đối với các đối tượng bảo quản và mục đích bảo quản.

- Loại thực phẩm được áp dụng: nhiều loại trái cây.

- Ví dụ: Bảo quản trái cây trong các túi polyethylene kín có nồng độ carbon dioxide cao.

Lý thuyết KHTN 7 Chân trời sáng Bài 25: Hô hấp tế bào | Khoa học tự nhiên 7

Bảo quản rau củ trong túi polyethylene

d) Bảo quản trong điều kiện nồng độ oxygen thấp

- Cơ sở khoa học: Làm giảm nồng độ oxygen có tác dụng làm giảm hô hấp tế bào, nhờ đó, tăng hiệu quả của quá trình bảo quản.

- Loại thực phẩm được áp dụng: thường áp dụng đối với các loại thịt, cá,…

- Ví dụ: Nhiều loại thực phẩm được bảo quản bằng cách hút chân không.

Lý thuyết KHTN 7 Chân trời sáng Bài 25: Hô hấp tế bào | Khoa học tự nhiên 7

Bảo quản thực phẩm bằng cách hút chân không

4.2. Mối quan hệ giữa hô hấp tế bào và bảo vệ sức khỏe con người

- Hô hấp tế bào tạo nguồn năng lượng cung cấp cho các hoạt động sống của cơ thể sinh vật → Ở người, cần có những biện pháp nhằm đảm bảo quá trình hô hấp tế bào diễn ra bình thường, góp phần bảo vệ sức khỏe con người.

- Một số biện pháp để bảo vệ sức khỏe dựa vào sự hiểu biết về hô hấp tế bào:

+ Có chế độ lao động hoặc chơi thể thao vừa sức, tránh thiếu hụt oxygen.

Lý thuyết KHTN 7 Chân trời sáng Bài 25: Hô hấp tế bào | Khoa học tự nhiên 7

Hoạt động thể thao vừa sức

+ Có chế độ dinh dưỡng hợp lí, đủ chất.

Lý thuyết KHTN 7 Chân trời sáng Bài 25: Hô hấp tế bào | Khoa học tự nhiên 7

Chế độ dinh dưỡng hợp lí

+ Trồng nhiều cây xanh.

Lý thuyết KHTN 7 Chân trời sáng Bài 25: Hô hấp tế bào | Khoa học tự nhiên 7

Trồng cây xanh

+ Không sử dụng hoặc tiếp xúc với các chất có tác dụng ức chế quá trình hô hấp như nitrogen oxides (NOx), 2,4-Dinitrophenol (DNP), carbon monoxide (CO), cyanide,…

Lý thuyết KHTN 7 Chân trời sáng Bài 25: Hô hấp tế bào | Khoa học tự nhiên 7

Đốt than sưởi ấm trong phòng kín sinh ra khí CO sẽ gây ngạt khí

Xem thêm các bài giải SGK Khoa học tự nhiên lớp 7 Chân trời sáng tạo hay, chi tiết khác:

Bài 24: Thực hành: Chứng minh quang hợp ở cây xanh

Bài 26 : Thực hành về hô hấp tế bào ở thực vật thông qua sự nảy mầm của hạt

Bài 27: Trao đổi khí ở sinh vật

Bài 28: Vai trò của nước và các dinh dưỡng đối với cơ thể sinh vật

Đánh giá

0

0 đánh giá