Mở đầu

Mở đầu trang 17 KTPL 10: Em cùng các bạn sắm vai người mua và người bán trong một cửa hàng bán đồ dùng học tập để trả lời câu hỏi:

1. Đối tượng mua bán ở cửa hàng này là gì?

2. Chủ thể tham gia vào các hoạt động ở cửa hàng này là ai?

Phương pháp giải:

Em thực hiện sắm vai cùng các bạn tại lớp và trả lời câu hỏi.  

Trả lời:

1. Đối tượng mua bán ở cửa hàng này là học sinh, sinh viên, trí thức,...

2. Chủ thể tham gia vào các hoạt động ở cửa hàng là chủ thể tiêu dùng và chủ thể trao đổi – phân phối.

Khám phá

1. Khái niệm thị trường

Câu hỏi trang 17, 18 KTPL 10: Em hãy đọc thông tin sau để trả lời câu hỏi:

1. Sự thay đổi trên quê hương S diễn ra như thế nào? Em hãy mô tả những hoạt động trao đổi, mua bán hàng hóa, dịch vụ nơi đây.

2. Khi tham gia hoạt động trao đổi, mua bán hàng hóa, dịch vụ, bà con phải giải quyết những mối quan hệ kinh tế nào?

Phương pháp giải:

- Đọc thông tin và chỉ ra sự thay đổi của quê hương S.

- Tả lại những hoạt động mua bán, trao đổi tại quê hương S.

- Nêu lên được những mối quan hệ cần phải giải quyết khi tham gia hoạt động trao đổi hàng hóa,...

Trả lời:

1. Giờ đây, quê hương của S được ví như một Sa Pa thu nhỏ với thung lũng hoa cát cánh nở rộ, nhuộm sắc tím mênh mông, tạo thành một vùng thị trường dược liệu đạt tiêu chuẩn quốc tế. Những đồi hoa cát cánh thơ mộng còn trở thành địa điểm du lịch hấp dẫn cho du khách thập phương. Nơi đây tấp nập thị trường mua bán nguồn dược liệu quý từ cây cát cánh và kinh doanh dịch vụ du lịch, chụp ảnh, bán váy, áo, khăn, túi thổ cảm....

2. Khi tham gia hoạt động trao đổi, mua bán hàng hóa, dịch vụ, bà con phải giải quyết những mối quan hệ kinh tế như: mối quan hệ cung – cầu, cạnh tranh, cần xác định giá cả, số lượng hàng hóa, dịch vụ cung ứng,...

2. Các loại thị trường

Câu hỏi trang 18 KTPL 10: Em hãy đọc thông tin và quan sát hình ảnh để trả lời câu hỏi:

1. Em hãy xác định các loại thị trường trong thông tin và hình ảnh trên.

2. Theo em, ngoài ra còn có những loại thị trường nào khác?

Phương pháp giải:

Đọc thông tin và quan sát hình ảnh để nêu lên các loại thị trường.

Trả lời:

1. Các loại thị trường trong thông tin và hình ảnh trên là: Thị trường tư liệu tiêu dùng, thị trường tiền tệ, sức lao động, khoa học và công nghệ.

2. Theo em, ngoài ra còn có những loại thị trường khác như: Thị trường lúa gạo, thị trường dầu mỏ, thị trường chứng khoán,...

3. Các chức năng cơ bản của thị trường 

Câu hỏi trang 19 KTPL 10: Em hãy đọc các thông tin sau để trả lời câu hỏi:

1. Ở thông tin 1, sản phẩm áo sơ mi kẻ ô vuông, chất liệu cotton được thị trường thừa nhận như thế nào? Thị trường đã cung cấp thông tin gì khiến Ban Giám đốc Công ty may A phải điều chỉnh kế hoạch sản xuất?

2. Thông tin 2 cho thấy thị trường kích thích, hạn chế việc sản xuất và tiêu dùng thịt lợn như thế nào

Phương pháp giải:

- Đọc thông tin 1 và nêu lên phản ứng của thị trường đối với sản phẩm áo sơ mi kẻ ô vuông. Nêu những thông tin của thị trường khiến Công ty mau A điều chỉnh kế hoạch sản xuất.

- Đọc thông tin 2 và chỉ ra được những kích thích và hạn chế của thị trường đối với việc sản xuất và tiêu dùng thịt lợn.

Trả lời:

1. Sơ mi nam màu xanh, chất liệu kate giá bán 400 000 đồng/áo, tháng trước bán được rất nhiều nhưng hiện sức mua đang chững lại. Sản phẩm mới – áo sơ mi nam dài tay, kẻ ô vuông, chất liệu cotton bán với giá 550 000 đồng/áo được nhiều khách hàng ưa chuộng. Thông tin thị trường trên khiến Ban Giám đốc công ty phải xem xét, điều chỉnh kế hoạch, gia tăng sản xuất mặt hàng sơ mi chất liệu cotton, cắt giảm sản xuất áo chất liệu kate.

2. Vào giữa năm, dịch tả lợn Châu Phi bùng nhe khiến người chăn nuôi lo ngại, bán chạy dẫn đến nguồn cung thịt lợn tăng đột biến, giá thịt lợn giảm sâu, có nơi chỉ còn 30 000 đồng/kg. Vào cuối năm, đàn lợn cả nước giảm mạnh, khiến giá thịt lợn tăng vọt, đạt mức kỉ lục trong lịch sử, có lúc lên tới 280 000 đồng/kg. Khi dịch tả lợn châu Phi tạm lắng, nhiều hộ chăn nuôi đã tái đàn, góp phần bình ổn dân giá thịt lợn.

Luyện tập

Luyện tập 1 trang 19, 20 KTPL 10: Em đồng tình hay không đồng tình với ý kiến nào sau đây? Vì sao?

a. Thị trường bao giờ cũng gắn với một địa điểm cụ thể như chợ, cửa hàng, siêu thị,...

b. Thị trường là nơi diễn ra hoạt động sản xuất hàng hóa để đáp ứng nhu cầu của xã hội.

c. Chỉ có người sản xuất hàng hóa mới cần đến thị trường.

d. Chức năng của thị trường là cung cấp hàng hóa, đáp ứng nhu cầu đa dạng của người tiêu dùng.

e. Những thông tin trên thị trường giúp người sản xuất điều chỉnh kế hoạch sản xuất hàng hóa.

Phương pháp giải:

Em đọc các ý kiến và nêu lên suy nghĩ của mình.

Trả lời:

Em đồng tình với ý kiến a, b, d, e. Vì chợ, cửa hàng, siêu thị là địa điểm để thực hiện hoạt động trao đổi, mua bán. Thị trường sẽ giúp người sản xuất hàng hóa điều chỉnh kế hoạch kinh doanh để phù hợp với nhu cầu, thị hiếu của người tiêu dùng.

 Em không đồng tình với ý kiến c vì thị trường diễn ra cả hoạt động sản xuất, buôn bán, trao đổi hàng hóa.

Luyện tập 2 trang 20 KTPL 10: Em có nhận xét gì về việc làm của các chủ thể trong những trường hợp sau?

*Trường hợp 1:

*Trường hợp 2:

Phương pháp giải:

Em đọc kĩ các trường hợp và đưa ra nhận xét của mình về việc làm của các chủ thể.  

Trả lời:

*Trường hợp 1:

Người thứ 2 đưa ra tiềm năng thị trường rất hợp lí vì khi người dân không biết nhiều về loại trái cây đó sẽ kích thích sự tò mò của họ sẽ dễ phát triển hơn.

*Trường hợp 2:

Họ là những nhà kinh doanh thông minh vì họ biết tìm hiểu thị trường biết được nhu cầu của người mua bán hiện tại để tạo ra sản phẩm đáp ứng được nhu cầu của người tiêu dùng.

Luyện tập 3 trang 20 KTPL 10: Em hãy xử lí các tình huống sau:

Nếu là K, em sẽ nói với mẹ như thế nào?

Nếu là thành viên trong nhóm H, em sẽ đề xuất những biện pháp gì?

Phương pháp giải:

Em đọc các tình huống và liên hệ bản thân để nói lên suy nghĩ của mình.

Trả lời:

a. Nếu là K em sẽ giới thiệu cho mẹ các nhãn hàng, thương hiệu lớn vẫn có hình thức buôn bán trực tuyến. Và chỉ ra những nhu cầu của người dân hiện nay rất thích mua sắm trực tuyến vì tiết kiệm thời gian đi lại và không tụ tập trước tình hình dịch bệnh như hiện nay. Bên cạnh đó, ngày nay công nghệ phát triển và hầu hết con người ai cũng sử dụng điện thoại để lướt web đây là một lợi thế để quảng bá sản phẩm của cửa hàng.

b. Nếu là thành viên trong nhóm H, em sẽ giới thiệu những loại trái cây ở quê hương mình, chúng có gì khác so với những loại trái cây khác và chất lượng tốt ra sao để mọi người biết tới.

Vận dụng

Vận dụng 1 trang 20 KTPL 10: Em hãy tìm hiểu, viết bài phân tích một trường hợp trong thực tiễn về chức năng của thị trường.

Em dựa vào kiến thức bài học và tự liên hệ bản thân để hoàn thành bài viết.

Phương pháp giải:

Em dựa vào kiến thức bài học và tự liên hệ bản thân để hoàn thành bài viết.

Trả lời:

Một hộ gia đình có ý định muốn mở một quán bán đồ ăn, cơm văn phòng. Họ dựa vào tình hình thực tế ở nơi họ sinh sống đó là gần trường đại học, gần các công ty, văn phòng để có thể nắm bắt được nhu cầu về ăn uống của người tiêu dùng. Từ đó họ mở một quán cơm bình dân với giá cả hợp lý, chất lượng thức ăn tốt, phù hợp với túi tiền của học sinh, sinh viên và người đi làm. Bên cạnh đó họ còn bán thêm những đồ ăn vặt phù hợp với lứa tuổi học sinh, rất được ưa chuộng.

Vận dụng 2 trang 20 KTPL 10: Em hãy khảo sát một loại thị trường có ở địa phương em và chia sẻ nhận xét về thị trường đó theo gợi ý sau:

- Đối tượng khảo sát: Cửa hàng văn phòng phẩm/đồ dùng học tập/đồ ăn/vật liệu xây dựng,...

- Nội dung khảo sát:

+ Giá cả, chất lượng, mẫu mã,...

+ Thái độ, cách bán hàng.

- Phương pháp khảo sát: quan sát, phỏng vấn, điều tra,...

- Sản phẩm: Báo cáo khảo sát thị trường (chú ý rút ra bài học từ kết quả khảo sát).

Phương pháp giải:

Em dựa vào gợi ý và tự liên hệ địa phương em để hoàn thành bài tập.

Trả lời:

Em chủ động hoàn thành bài tập.

Lý thuyết Kinh tế pháp luật 10 Bài 3: Thị trường

1. Khái niệm thị trường

- Theo nghĩa hẹp, thị trường là nơi diễn ra hoạt động trao đổi, mua bán hàng hoá.

- Theo nghĩa rộng, thị trường là lĩnh vực trao đổi, mua bán mà ở đó các chủ thể kinh tế tác động qua lại lẫn nhau để xác định giá cả và số lượng hàng hoá, dịch vụ.

- Các yếu tố cấu thành thị trường gồm:

+ Người mua - người bán

+ Hàng hoá - tiền tệ

+ Quan hệ mua – bán

+ Giá cả - giá trị

+ Cung - cầu hàng hoá.

Mua bán hàng hóa tại siêu thị

2. Các loại thị trường

- Theo đối tượng giao dịch, mua bán, có thị trường các loại hàng hóa và dịch vụ như: thị trường lúa gạo, thị trường dầu mỏ, thị trường tiền tệ,...

- Theo vai trò của các đối tượng mua bán, giao dịch, có thị trường tư liệu sản xuất, thị trường tư liệu tiêu dùng, thị trường lao động, thị trường khoa học - công nghệ,...

- Theo phạm vi của quan hệ mua bán, giao dịch, có thị trường trong nước và thị trường quốc tế,...

- Theo tính chất và cơ chế vận hành có: thị trường cạnh tranh hoàn hảo, thị trường cạnh tranh không hoàn hảo,...

3. Các chức năng cơ bản của thị trường

- Thị trường có 3 chức năng chủ yếu:

+ Chức năng thừa nhận: Thị trường thừa nhận công dụng xã hội của hàng hoá và lao động đã hao phí để sản xuất ra nó, thông qua việc hàng hoá có bán được hay không và bán với giá như thế nào.

+ Chức năng thông tin: Thị trường cung cấp thông tin cho người sản xuất và người tiêu dùng thông qua những biến động của nhu cầu xã hội về số lượng, chất lượng, chủng loại, cơ cấu các loại hàng hóa, giá cả, tình hình cung - cầu về các loại hàng hóa,...

Định giá nhà đất

+ Chức năng điều tiết, kích thích: Trên cơ sở những thông tin thu được từ thị trường, người sản xuất và người tiêu dùng sẽ có những ứng xử, điều chỉnh kịp thời cho phù hợp với sự biến đổi của thị trường, nhờ đó sản xuất và tiêu dùng được kích thích hoặc hạn chế.

Xem thêm các bài giải SGK Kinh tế Pháp luật lớp 10 Kết nối tri thức hay, chi tiết khác:

Bài 2: Các chủ thể của nền kinh tế

Bài 3: Thị trường 

Bài 4: Cơ chế thị trường

Bài 5: Ngân sách nhà nước

Bài 6: Thuế