Tài liệu tác giả tác phẩm Đợi mưa trên đảo sinh tồn Ngữ văn lớp 12 Chân trời sáng tạo gồm đầy đủ những nét chính về văn bản như: tóm tắt, nội dung chính, bố cục, giá trị nội dung, giá trị nghệ thuật, hoàn cảnh sáng tác, ra đời của tác phẩm, dàn ý từ đó giúp học sinh dễ dàng nắm được nội dung bài Đợi mưa trên đảo sinh tồn lớp 12.

Tác giả tác phẩm: Đợi mưa trên đảo sinh tồn - Ngữ văn 12

I. Tác giả Trần Đăng Khoa

- Trần Đăng Khoa là một nhà thơ, nhà báo, quê ở Hải Dương. Từ nhỏ, ông được xem là "thần đồng thơ ca" với các tập thơ Từ góc sân nhà em (1968), Góc sân và khoảng trời (1968), Thơ Trẩn Đăng Khoa (1970),...

- Ngoài ra, ông còn có các tác phẩm: Chân dung và đối thoại (tiểu luận phê bình, 1998), Đảo chìm (tập truyện - kí, 2000), ...

II. Tìm hiểu văn bản Đợi mưa trên đảo sinh tồn

1. Thể loại

- Tác phẩm Đợi mưa trên đảo sinh tồn thuộc thể loại: thơ tự do.

2. Xuất xứ

- Theo Thơ chọn lọc, NXB Văn học, 2004.

3. Phương thức biểu đạt

- Phương thức biểu đạt chính: biểu cảm.

4. Bố cục đoạn trích

- Khổ 1: Thời gian, không gian và điều kiện hoàn cảnh sống khi ấy.

- Khổ 2: Tâm trạng của người lính cụ hồ.

- Khổ còn lại: Tình yêu đối với nơi đảo ấy.

5. Giá trị nội dung

- Bài thơ thể hiện tâm trạng đợi mưa của các chiễn sĩ trên đảo Sinh Tồn.

6. Giá trị nghệ thuật

- Lời thơ gần gũi, sử dụng các biện pháp tu từ linh động.

III. Tìm hiểu chi tiết văn bản Đợi mưa trên đảo sinh tồn

1. Tâm trạng đợi mưa của các chiến sĩ trên đảo Sinh Tồn

- Mong ước, khao khát mưa rơi: Thắc thỏm niềm vui không nói hết, Mưa đi! Mưa cho mãnh liệt; Mưa cho táo bạo; Mắt đăm đăm nhìn về nơi ấy/ Nơi cơn mưa thăm thẳm xa khơi; Mặt chúng tôi ngửa lên như đất; Chúng tôi ngồi ôm súng đợi mưa rơi;…

- Hình dung nếu có mưa rơi: Khao nhau; như con cá rô rạch nước đón mưa rào; không cạo đầu, để tóc lên như coe; bữa tiệc linh đình bày toàn nước ngọt; trụi trần nhảy choi choi trên cát, giãy giụa tơi bời trên mặt cát, úp miệng vào tay;…

- Cảm xúc nếu không có mưa rơi: Dẫu chẳng mưa, chúng tôi vẫn sinh tồn trên mặt đảo; Đảo vẫn dinh tồn trên đại dương gió bão…

=> Cách thể hiện tâm trạng đợi mưa của các chiến sĩ trên đảo Sinh Tồn rất đặc sắc. Sử dụng từ ngữ, hình ảnh thể hiện tâm trạng hồi hộp, mong chờ, khát khao mãnh liệt một cơn mưa và niềm vui sướng trong tưởng tượng nếu như có mưa; biện pháp điệp cấu trúc được sử dụng để nhằm nhấn mạnh ước mơ cháy bỏng, niềm vui trong tưởng tượng sẽ thành hiện thực do cơn mưa mang đến; biện pháp tu từ so sánh để thể hiện niềm vui mãnh liệt nếu có mưa rời và quyết tâm sinh tồn trên đảo của các chiến sĩ dù cho cơn mưa không đến.

2. Cơn mưa trong tâm tưởng của các chiến sĩ và trong thực tế

- Trong tâm tưởng của các chiến sĩ: Những màu mây sẽ thôi không héo quắt; đá san hô sẽ nảy lên cỏ xanh; đảo xa khơi sẽ hóa đất liền, Mưa như chưa bao giờ mưa, sấm sét đùng đùng…

- Hoàn cảnh thực tế: Cơn mưa thăm thẳm xa khơi, ánh chớp xanh lấp loáng phía chân trời, cơn mưa lớn vẫn rập rình ngoài biển; Nhưng làm sao mưa cứ ngại ngùn/ Chập chờn bay phía xa khơi; Mưa vẫn dăng màn lộng lẫy phía xa khơi, Mưa yểu điệu như một nàng chông chúa;…

=> Nguyên tắc các chiến sĩ trên đảo Sinh Tồn mong mưa: Nếu có mưa thì cảnh quan trên đảo Sinh Tồn sẽ hồi sinh mãnh liệt, cuộc sống của các chiến sĩ sẽ vơi bớt sự khắc nghiệt và vất vả. Ngoài ra, đối với họ, mong mưa trên đảo Sinh Tồn cũng là một niềm vui đón đợi, niềm hi vọng mãnh liệt.

IV. Đọc tác phẩm: Đợi mưa trên đảo sinh tồn

V. Văn mẫu

Phân tích đánh giá nội dung bài Đợi Mưa Trên Đảo Sinh Tồn

Hình ảnh người lính luôn là đề tài quen thuộc trong văn học Việt Nam, bởi họ là một tượng đài bất tử với những nét đẹp trường tồn. Với cảm hứng đó Trần Đăng Khoa đã dành cả một chùm thơ viết về họ mà tiêu biểu là tác phẩm  Đợi mưa trên đảo sinh tồn.

Hình ảnh người lính đã trở nên quen thuộc với thơ ca cách mạng Việt Nam. Họ đi vào trong văn chương một cách giản dị đời thường nhưng vô cùng lạc quan, dũng cảm. Trong thời chiến họ là những người con đã làm nên lịch sử, trở thành nhân vật chính bởi tinh thần quả cảm, sẵn sàng xả thân vì sự nghiệp chung. Ở thời bình họ vẫn kiên cường bảo vệ biên cương Tổ Quốc, giữ vững thành quả chiến đấu hi sinh của cha ông. Và hình ảnh những người lính ngày đêm canh giữ biển đảo quê hương xuất hiện nhiều trong Văn học sau năm 1975 đặc biệt là Đợi mưa trên đảo sinh tồn.

 Bài thơ mở đầu bằng ánh mắt của những chàng lính trẻ khi nhìn về phía xa xăm, nơi có những bóng mây mưa rơi

Chớp xanh lấp loáng trời

Chúng tôi ngồi trên đảo Sinh Tồn

Bóng đen sẫm như gốc cây khô

Đáy mắt đăm đăm nhìn về nơi ấy

Nơi cơn mưa thăm thẳm xa khơi

Ánh chớp xanh lấp loáng phía chân trời

Mở đầu bài thơ tác giả đã nhắc tên hòn đảo Sinh Tồn giống như sự nhấn mạnh tính chất khắc nghiệt của cuộc sống nơi đây. Trên hòn đảo không hề có nước ngọt con người và mọi vật đều phải kiên cường gồng mình để dành đến sự sống. Chính vì không có nước ngọt như những hòn đảo khác nên trời mưa đối với họ là cái gì đó xa xỉ và quý giá. Chính vì vậy mà người lính mong ngóng mưa họ nhìn về phía xa xăm, nơi đất liền nơi đang có những dấu hiệu của những trận mưa rào đổ xuống. Từ hình ảnh bóng đen sẫm của cây khiến ánh chớp xanh lấp loáng.

Đối với chúng ta mưa là hiện tượng hết sức bình thường, nhưng đối với những người lính đảo đó là một món quà vô giá mà thiên nhiên mang đến cho con người, vạn vật nơi đây. Họ nhìn về phía đất điền với những cơn mưa với ánh mắt thèm thuồng đến tội nghiệp. Họ ngồi lặng yên nhìn cơn mưa nơi đất liền một cách trang nghiêm như đợi chờ điều kỳ diệu. Những mong mỏi của họ đã bật thốt thành lời

Ôi ước gì được thấy mưa rơi

Điệp ngữ Ôi ước gì lặp lại ba lần trong đoạn thơ thứ hai có giá trị biểu cảm mãnh liệt. Người lính luôn mong ước được thấy mưa rơi nơi bao quanh toàn là biển khơi mênh mông. Đó là niềm mong ước không phải bình thường, thoáng chốc mà trở thành nỗi niềm da diết, cháy bỏng. Họ suy nghĩ về viễn cảnh tươi đẹp, về mưa và nói với chúng ta niềm vui sướng của họ mỗi khi mưa rơi xuống.

Ôi ước gì được thấy mưa rơi

Mặt chúng tôi ngửa lên như đất

Những màu mây sẽ không thôi héo quắt

Đá san hô sẽ lày cỏ xanh lên

Đảo xa khơi sẽ hóa đất liền

Chúng tôi không cạo đầu để tóc lên như cỏ

Rồi kháo nhau bữa tiệc linh đình bày tỏ nước ngọt

 Chỉ một với một đoạn thơ ngắn chúng ta có thể tưởng tượng được cả không gian hiện lên khi mưa xuống. Người lính vui mừng ngửa mặt đón cơn mưa, màu mưa trên trời không còn héo quắt như khi nắng hạn . Hình ảnh dí dỏm nhất đó là mái đầu mọc tóc nên như cỏ của chàng lính. Bởi vì thiếu nước ngọt họ phải cạo trọc đầu để tiết kiệm nước và khi có mưa mái tóc ấy sẽ lại mọc xanh tươi và bữa tiệc liên hoan của họ cũng thật thú vị.

Tuy không có sơn hào hải vị mà chỉ toàn nước ngọt đó chính là nước mưa, thế mới biết khi sinh sống ở trên đảo mưa đối với họ quý giá để vô cùng. Dẫu chỉ là niềm vui trong tưởng tượng, chỉ là những điều có thể xảy ra trong tương lai mà ta nghe như thế tiếng kêu hân hoan ngân nga trong từng câu chữ khao khát trời mưa của họ vẫn tiếp tục giao tiếp cháy bỏng

Ôi ước gì được thấy cơn mưa

Cơn Mưa lớn vẫn Rập rình ngoài biển

Ánh chớp xanh vẫn lấp loáng phía chân trời

Nắng gió Trường Sa Đã đưa những người lính trở về thực tế chẳng bao lâu khao khát lại bùng lên những cơn mưa tưởng tượng, lại tiếp tục dâng lên trong lòng người lính.

Ôi ước gì được thấy mưa rơi

Chúng tôi sẽ trụi trần nhảy loi choi trên mặt cát

Giãy giụa tơi bời trên mặt cát như con cá rô

Rạch nước đón mưa rào

Úp miệng vào tay

Chúng tôi sẽ cùng gào như ếch nhái um um khắp đảo

Khổ cuối bài thơ là cảm xúc vui sướng vỡ òa của người lính niềm vui khi mưa xuống, biến thành những hành động kỳ lạ, họ sẵn sàng cởi trần đứng giữa màn mưa để tưới mát thân thể, tưới mát tâm hồn họ. Họ chẳng ngại nhảy loi choi như những đứa trẻ, tinh nghịch, họ có thể cùng gào lên như tiếng ếch nhái, những tiếng hát của trái tim, của tâm hồn hân hoan bất tận cứ tuôn trào trong thơ, ào ạt giống như những cơn mưa đang xối xả tuôn xuống.

Niềm hạnh phúc vô biên của người lính không thể diễn đạt bằng lời mà bằng hành động. Phải thấu hiểu, đồng điệu đến thế nào nhà thơ mới có thể nhập hồn vào những người lính ấy để nói lên nỗi mong chờ của họ về mưa.