Giải SGK Công nghệ lớp 12 Bài 23 (Cánh diều): Ứng dụng công nghệ sinh học trong phòng, trị bệnh thuỷ sản

Van Anh Ngày: 01-08-2024 Lớp 12

Lời giải bài tập Công nghệ lớp 12 Bài 23: Ứng dụng công nghệ sinh học trong phòng, trị bệnh thuỷ sản sách Cánh diều hay, ngắn gọn sẽ giúp học sinh dễ dàng trả lời câu hỏi Công nghệ 12 Bài 23 từ đó học tốt môn Công nghệ lớp 12.

Giải Công nghệ lớp 12 Bài 23: Ứng dụng công nghệ sinh học trong phòng, trị bệnh thuỷ sản

Mở đầu trang 127 Công nghệ 12: Ở địa phương em, người nuôi thủy sản sử dụng những biện pháp gì để phòng và kiểm soát bệnh?

Lời giải:

Ở địa phương em, người nuôi thủy sản sử dụng những biện pháp để phòng và kiểm soát bệnh:

Biện pháp

Nội dung

Biện pháp truyền thống

+ Chọn giống thủy sản chất lượng

+ Vệ sinh ao nuôi

+ Sử dụng nguồn thức ăn dinh dưỡng

+ Thường xuyên kiểm tra giám sát, sử dụng thuốc phù hợp phòng và kiểm soát bệnh.

Biện pháp ứng dụng công nghệ sinh học

+ Sử dụng KIT chẩn đoán

+ Tiêm vaccine phòng bệnh

+ Tiêm chất kích thích miễn dịch

1. Ứng dụng công nghệ sinh học trong chuẩn đoán bệnh thủy sản

Câu hỏi trang 127 Công nghệ 12: Trình bày ứng dụng KIT chuẩn đoán trong chẩn đoán bệnh thủy sản.

Lời giải:

Ứng dụng KIT chuẩn đoán trong chẩn đoán bệnh thủy sản:

- Dựa trên nguyên lí sắc kí miễn dịch, phát hiện tác nhân gây bệnh một cách gián tiếp thông qua phát hiện kháng thể, kháng nguyên hoặc dịch tiết sinh học trong mẫu bệnh phẩm.

- Giúp kiểm tra sự có mặt của tác nhân gây bệnh một cách nhanh chóng, cho kết quả sau 10 đến 30 phút, từ đó có thể xử lí bệnh kịp thời; quy trình thực hiện đơn giản, không yêu cầu kĩ thuật cao, tiện lợi, có thể sử dụng ngay tại ao, đầm nuôi, tiết kiệm thời gian vận chuyển mẫu.

- Phát hiện một số bệnh trong thuỷ sản như bệnh đốm trắng, bệnh đầu vàng trên tôm, bệnh xuất huyết do virus trên cá hồi, bệnh virus Herpes trên cá koi,...

Câu hỏi trang 128 Công nghệ 12: Nêu ưu và nhược điểm của phương pháp chẩn đoán bằng KIT nhanh và kĩ thuật PCR.

Lời giải:

Ưu và nhược điểm của phương pháp chẩn đoán bằng KIT nhanh và kĩ thuật PCR:

Phương pháp

Ưu điểm

Nhược điểm

KIT nhanh

+ Nhanh chóng: KIT nhanh cho kết quả trong thời gian ngắn, chỉ từ 15 đến 30 phút, giúp người nuôi kịp thời có biện pháp xử lý.

+ Đơn giản: Dễ sử dụng, không cần đến kỹ thuật viên chuyên môn cao.

+ Tiện lợi: KIT nhanh nhỏ gọn, dễ dàng mang theo và sử dụng tại chỗ.

+ Giá thành rẻ: So với các phương pháp chẩn đoán truyền thống, KIT nhanh có chi phí thấp hơn.

+ Độ nhạy cao: Có thể phát hiện mầm bệnh ở giai đoạn đầu, giúp điều trị hiệu quả hơn.

+ Độ đặc hiệu không cao: Có thể xảy ra kết quả dương tính giả hoặc âm tính giả.

+ Chỉ chẩn đoán được một số bệnh nhất định: Không thể chẩn đoán được tất cả các bệnh thủy sản.

+ Kết quả không chính xác bằng các phương pháp chẩn đoán truyền thống: Cần kết hợp với các phương pháp khác để khẳng định kết quả.

+ Có thể bị ảnh hưởng bởi môi trường: Nhiệt độ, độ pH, độ mặn,... có thể ảnh hưởng đến kết quả chẩn đoán.

Kĩ thuật PCR

Kĩ thuật này giúp phát hiện tác nhân gây bệnh ngay ở mật độ thấp, giai đoạn nhiễm nhẹ, có độ nhạy và mức độ chính xác cao.

Chi phí cao, yêu cầu trang thiết bị hiện đại và thực hiện ở phòng thí nghiệm đạt tiêu chuẩn; kĩ thuật viên thực hiện cần có trình độ chuyên môn cao, thời gian xét nghiệm dài hơn so với KIT chẩn đoán.

2. Ứng dụng công nghệ sinh học trong phòng bệnh

Câu hỏi trang 128 Công nghệ 12: Hãy trình bày ứng dụng của vaccine trong phòng bệnh thuỷ sản.

Lời giải:

Ứng dụng của vaccine trong phòng bệnh thuỷ sản:

- Đây là con đường an toàn và hiệu quả nhất trong phòng bệnh thuỷ sản theo hướng nuôi thuỷ sản bền vững. Sử dụng vaccine giúp cơ thể vật chủ tạo lập và phát triển hệ miễn dịch đặc hiệu với từng tác nhân gây bệnh, giảm thiểu việc sử dụng kháng sinh và hoá chất để điều trị bệnh.

- Các loại vaccine đang sử dụng chủ yếu tập trung phòng bệnh trên cá hồi vân, cá biển và cá koi.

- Phần lớn là loại nguyên bào bất hoạt, một số khác thuộc nhóm nguyên bào nhược độc và vaccine tiểu đơn vị. DNA vaccine, RNA vaccine chura được ứng dụng nhiều trong thuỷ sản.

- Con đường đưa vaccine là ngâm, cho ăn hoặc tiêm. Sử dụng vaccine thường chỉ có tác dụng bảo vệ cơ thể chống lại chính tác nhân gây bệnh đó, mà không có khả năng phòng nhiều bệnh.

Câu hỏi trang 129 Công nghệ 12: Probiotics đã được ứng dụng như thế nào trong việc phòng bệnh của động vật thủy sản.

Lời giải:

Probiotics đã được ứng dụng trong việc phòng bệnh của động vật thủy sản là:

- Các sản phẩm chứa vi sinh vật sống được bổ sung qua đường thức ăn hoặc được đưa vào nước ương nuôi, có tác động có lợi lên cơ thể động vật thuỷ sản nhờ làm cân bằng hệ vi sinh trong đường ruột hoặc hệ vi sinh ở môi trường ngoài.

- Một số nhóm vi sinh vật thường được sử dụng để tạo probiotics trong thuỷ sản như: vi khuẩn sản sinh lactic acid, Carnobacterium, Lactobacillus, Lactococcus, Enterococcus, Bacillus, nấm men (Saccharomyces)....

- Sản phẩm probiotics thương phẩm sử dụng trong thuỷ sản rất đa dạng, chứa một loài hoặc đồng thời nhiều loài, nhiều nhóm loài vi sinh vật.

- Nâng cao khả năng kháng bệnh, tốc độ sinh trưởng và hiệu quả sử dụng thức ăn, tăng cường sức khoẻ và giảm stress cho vật nuôi.

Câu hỏi trang 129 Công nghệ 12: Hãy trình bày ứng dụng các chất kích thích miễn dịch trong phòng, trị bệnh thuỷ sản.

Lời giải:

Ứng dụng các chất kích thích miễn dịch trong phòng, trị bệnh thuỷ sản:

- Chất kích thích miễn dịch có nguồn gốc sinh học, được chiết xuất từ vi khuẩn, nấm men, động vật và thực vật.

- Các chất này có đặc tính hoá học và cơ chế tác động khác nhau. Sử dụng chất kích thích miễn dịch cho hiệu quả tốt để phòng đồng thời nhiều loại bệnh.

- Chất kích thích miễn dịch (betaglucan, lactoferrin, lipopolysaccharide) thường được sử dụng bằng cách bổ sung vào thức ăn cho đối tượng nuôi trước mùa dịch bệnh

Luyện tập trang 130 Công nghệ 12: Hãy nêu sự khác nhau về khả năng phòng bệnh khi sử dụng vaccine, probiotics và chất kích thích miễn dịch.

Lời giải:

Sự khác nhau về khả năng phòng bệnh khi sử dụng vaccine, probiotics và chất kích thích miễn dịch:

Phương pháp	Cơ chế hoạt động	Hiệu quả	Thời gian bảo vệ	Hạn chế
Vaccine	Kích thích hệ miễn dịch sản sinh kháng thể	Cao	Ngắn hoặc dài hạn	Chỉ phòng ngừa một số bệnh nhất định
Probiotics	Cung cấp vi khuẩn có lợi cho đường ruột	Thấp	Kéo dài	Không hiệu quả với virus, ký sinh trùng hoặc nấm
Chất kích thích miễn dịch	Kích thích hệ miễn dịch hoạt động mạnh mẽ	Trung bình	Ngắn hoặc dài hạn	Có thể gây ra tác dụng phụ

3. Ứng dụng công nghệ sinh học trong điều trị bệnh thủy sản

Câu hỏi trang 130 Công nghệ 12: Hãy trình bày ứng dụng thảo dược trong điều trị bệnh thuỷ sản.

Lời giải:

Ứng dụng thảo dược trong điều trị bệnh thuỷ sản:

- Các loại thảo dược giúp hạn chế sử dụng kháng sinh trong nuôi trồng thuỷ sản.

- Các sản phẩm thảo dược có thể được sử dụng qua con đường cho ăn, ngâm, tắm.

- Các loại thảo dược đã được nghiên cứu sử dụng trong thuỷ sản như: tỏi, diệp hạ châu (Hình 23.5), chùm ngây (Hình 23.6), bạc hà, quế, hương thảo,...

Vận dụng trang 130 Công nghệ 12: Hãy tìm hiểu một số sản phẩm kháng sinh thảo dược cho động vật thuỷ sản có trên thị trường.

Lời giải:

Một số sản phẩm kháng sinh thảo dược cho động vật thuỷ sản có trên thị trường:

Sản phẩm	Thành phần	Dạng bào chế	Công dụng	Cách sử dụng
KN-04-12	Tỏi, sài đất, nhọ nồi, cỏ sữa, chó đẻ răng cưa,…	Bột	Phòng trị các bệnh do vi khuẩn, nấm, ký sinh trùng trên cá, tôm như: xuất huyết đốm đỏ, thối mang, viêm ruột,...	Trộn vào thức ăn, cho ăn liên tục 3 - 5 ngày
VTS1-C	Tinh dầu các cây thuốc có tác dụng diệt khuẩn	Dung dịch	Trị các bệnh xuất huyết, thối mang, hoại tử (đốm trắng) nội tạng và viêm ruột của cá	Pha vào nước, tắm cho cá trong 15 - 30 phút, lặp lại sau 3 - 5 ngày
Bio-Bac	Bacillus subtilis, Lactobacillus spp., Saccharomyces cerevisiae	Bột	Cân bằng hệ vi sinh vật đường ruột, tăng cường sức đề kháng, phòng ngừa bệnh đường ruột trên tôm, cá	Trộn vào thức ăn, cho ăn liên tục 5 - 7 ngày
Yucca	Saponin chiết xuất từ cây Yucca schidigera	Bột	Giảm khí độc trong ao nuôi, kích thích hệ miễn dịch, phòng ngừa bệnh trên tôm, cá	Trộn vào thức ăn, cho ăn liên tục 5 - 7 ngày

Câu hỏi trang 130 Công nghệ 12: Hãy trình bày ứng dụng sinh phẩm trị bệnh trong việc điều trị bệnh cho động vật thuỷ sản.

Lời giải:

Trình bày ứng dụng sinh phẩm trị bệnh trong việc điều trị bệnh cho động vật thuỷ sản:

Trường hợp	Ứng dụng
Đối với thực khuẩn thể	Ứng dụng công nghệ sinh học đã nuôi cấy, phân lập và lựa chọn được các loài thực khuẩn thể đặc hiệu, đối kháng với nhiều loài vi khuẩn gây bệnh. Liệu pháp này đã được thử nghiệm và cho thấy hiệu quả tốt đối với một số bệnh vi khuẩn nguy hiểm trên cá chình, cá cam, cá hồi; bệnh trên tôm và nhuyễn thể. Sinh phẩm chứa thực khuẩn thể có thể được bổ sung qua đường cho ăn, tiêm, ngâm hoặc phun trực tiếp vào hệ thống nuôi.
Đối với Enzyme kháng khuẩn	Công nghệ sinh học hiện đại đã được ứng dụng để tổng hợp được các enzyme kháng khuẩn phục vụ điều trị bệnh vi khuẩn. Một số loại enzyme kháng khuẩn được sử dụng như enzyme có nguồn gốc từ thực khuẩn thể: endolysins có tác dụng phân huỷ lớp peptidoglycan và polysaccharide depolymerases có tác dụng phân huỷ lớp polysaccharides ở thành tế bào vi khuẩn. Ngoài ra, còn sử dụng enzyme kháng khuẩn tổng hợp từ vi khuẩn và động vật. Các loại enzyme kháng khuẩn cũng có tính đặc hiệu cao với từng loài vi khuẩn gây bệnh mà không ảnh hưởng đến các loài vi khuẩn có lợi khác.