Hoạt động

Mục tiêu, PPDH, KTDH

Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

HĐ 1: Tìm hiểu về dãy đồng đẳng ankan

(15 phút)

- Mục tiêu: +Viết được các đồng đẳng của ankan, CT chung của dãy đồng đẳng ankan

+ Biết được hướng liên kết của cacbon trong phân tử ankan.

-PPDH: đàm thoại phát hiện, sử dụng phương tiện trực quan theo phương pháp kiểm chứng, thuyết trình

-KTDH: kĩ thuật đặt câu hỏi

- GV: Yêu cầu học sinh viết CTPT của metan đã học từ lớp 9

- GV yêu cầu HS nêu lại khái niệm đồng đẳng đã học từ các bài trước

-GV: Chia lớp thành các nhóm nhỏ, mỗi nhóm 4 người

- GV: Dựa vào khái niệm vừa nêu ra, các nhóm hãy viết tiếp các đồng đẳng của CH₄ vào phiếu bài tập số 1 trong thời gian 3 phút

-GV: yêu cầu các nhóm nối tiếp đọc các đồng đẳng của metan (mỗi nhóm đọc 2 đồng đẳng)

- GV: khi HS đọc, GV viết các đồng đẳng lên bảng.

- GV: yêu cầu HS nhận xét về số lượng C so với H trong   C₃H_{8 ,}C₆H₁₄

_-GV: Như vậy, công thức chung của dãy đồng đẳng này là gì?

-GV: Các đồng đẳng các em vừa viết đã lập thành dãy đồng đẳng ankan (hay paraffin) có công thức chung là  C_nH_2n+2 (n  1)

- GV: Từ lớp 9 đã học về CH₄, Các em có thể cho biết trong phân tử ankan, sẽ có các liên kết nào? Đó là liên kết đơn hay liên kết đôi

- GV đưa ra mô hình phân tử butan và iso butan và để HS kiểm chứng lại thông tin vừa trả lời. Mỗi nguyên tử C tạo được mấy liên kết?

-GV dựa vào hình ảnh trên slide và giải thích: Mỗi nguyên tử C  tạo được 4 liên kết đơn hướng từ nguyên tử C về 4 đỉnh của 1 tứ diện với góc liên kết   , khoảng 109,5 độ. Do đó các nguyên tử cacbon trong ptu ankan không cùng nằm trên 1 đường thẳng

- HS: viết CH₄

-HS: Những hợp chất có thành phần phân tử hơn kém nhau một hay nhiều nhóm CH₂ nhưng có tính chất hóa học tương tự nhau là những chất đồng đẳng, chúng hợp thành dày đồng đẳng.

-HS thảo luận nhóm và điền vào phiếu bài tập số 1.

-HS:

+ Nhóm 1: C₂H₆ , C₃H₈

+ Nhóm 2: C₄H₁₀, C₅H₁₂

+ Nhóm 3: C₆H₁₄, C₇H₁₆

+ Nhóm 4:  C₈H₁₈, C₉H_20,  C₁₀H₂₂

-HS: Số H = 2n+2 số C

-HS: C_nH_2n+2 (n  1)

-HS: chỉ có liên kết đơn của C – C và C – H.

-HS: Mỗi nguyên tử C sẽ tạo được 4 liên kết đơn

HĐ 2: Viết các đồng phân của phân tử ankan

(7 phút)

- Mục tiêu: Viết được các đồng phân cấu tạo của một số ankan

-PPDH: sử dụng bài tập hóa học

- GV yêu cầu Các nhóm cũ thực hiện yêu cầu số 2 ở  phiếu bài tập (trong thời gian 5 phút): Hãy viết tất cả các đồng phân có thể có của các ankan đã liệt kê ở bài 1

-GV: đi và quan sát để tìm ra nhóm nào viết được nhiều đồng phân nhất.

-GV: chiếu bài của nhóm có nhiều đồng phân nhất lên và chữa.

- GV: Yêu cầu HS nhận xét trường hợp nào có đồng phân mạch cacbon?

-GV: Giao nhiệm vụ về nhà cho HS: thực hiện nv số 3 trong phiếu học tập.

- HS: thực hiện yêu cầu số 2 trong phiếu

-HS: Từ C₄H₁₀ trở đi, ứng với mỗi CTPT có các CTCT mạch cacbon không phân nhánh và mạch cacbon phân nhánh

 HĐ3: Tìm hiểu về danh pháp của ankan (20 phút)

-Mục tiêu:

+ gọi tên các ankan theo danh pháp thay thế và biết tên thông thường của một số ankan

+ xác định bậc của nguyên tử C trong phân tử

-PPDH: đàm thoại + thuyết trình + sử dụng phiếu bài tập

*ankan mạch cacbon không phân nhánh.

-GV: Đối với mạch cacbon không phân nhánh, người ta có quy ước gọi tên như bảng 1.

Bảng 1. Quy tắc gọi tên mạch cacbon không phân nhánh

-GV: Các em quan sát bảng 5.1 trong sách giáo khoa, hãy cho cô biết cách gọi tên ankan từ quy tắc gọi tên mạch cacbon không phân nhánh.

-GV: Ankan C_nH_2n+2 nếu bớt đi 1 nguyên tử H thì CTPT thu được có dạng như thế nào?

-GV: Gốc đó được gọi là gốc ankyl. Khi lấy một nguyên tử H khỏi phân tử ankan, ta được gốc ankyl.

-GV: Các em hãy quan sát bảng 5.1 và hãy cho biết cách gọi tên gốc ankyl.

*Các ankan có mạch nhánh.

-GV:Giới thiệu cho HS quy tắc gọi tên theo danh pháp thay thế:

+ Chọn mạch cacbon dài nhất và có nhiều nhánh nhất làm mạch chính.

+ Đánh số thứ tự các nguyên tử cacbon mạch chính từ phía gần nhánh hơn.

+ Gọi tên mạch nhánh( nhóm ankyl) theo thứ tự vần chữ cái cùng với số chỉ vị trí của nó, tiếp theo là tên ankan tương ứng với mạch chính.

-Gv: Cho đưa ra ví dụ để HS gọi tên:

                        _{2- metyl butan}

-Gv: lưu ý ghi gọi tên giữ các số và chữ có dấu - , giữa các số thì có dấu phẩy. Nếu có 2 nhánh giống nhau thì phải thêm từ “ đi” trước tên nhánh.

Đi= 2, Tri=3, tetra=4,…

-Gv: yêu cầu hs gọi tên các đồng phân của phân tử C5H12.

-Gv: mời 1 HS lên để đọc tên .

-Gv: nhận xét .

* Bậc của cacbon:

-gv: bậc của cacbon được tính bằng số liên kết của nó với các nguyên tử cacbon khác.

-gv: yêu cầu Hs xác định bậc của các nguyên tử cacbon trong phân tử 2- metylbutan.

-HS: quan sát bảng 1.

-HS: tên ankan=tên mạch cacbon không phân nhánh + “an”.

-HS: C_nH_2n+1

-HS: giống ankan, chỉ thay đuôi “an” = “yl”.

-HS: lắng nghe và ghi lại cách gọi tên vào vở.

-Hs: ghi ví dụ và theo dõi gv hướng dẫn đọc tên.

-Hs: ghi chép và thực hiện yêu cầu của gv.

Công thức phân tử

Công thức cấu tạo thu gọn

Tên

Gốc ankyl

Tên gốc

CH₄