Tài liệu tóm tắt Xã trường – Mẹ Đốp môn Ngữ văn lớp 10 bộ Chân trời sáng tạo với cuộc sống ngắn gọn, chi tiết gồm có 10 bài tóm tắt tác phẩm Xã trường – Mẹ Đốp hay nhất từ đó giúp học sinh nắm được những nét chính về nội dung của văn bản để học tốt môn Ngữ văn lớp 10.

Mời các quý thầy cô và các em học sinh cùng tham khảo và tải về chi tiết tài liệu dưới đây:

Tóm tắt Xã trường – Mẹ Đốp

Bài giảng: Xã trường – Mẹ Đốp - Chân trời sáng tạo

Tóm tắt bài Xã trường – Mẹ Đốp - Mẫu 1

Vở chèo làm nổi bật mối quan hệ giữa xã trưởng và mẹ Đốp. Một người là quản lí xã, một người là vợ người đi rao mõ. Cả hai rêu raao về việc thị Mầu có chửa khi chưa có chồng và từ đây, mối quan hệ giữa hai người ngày càng xấu đi

Tóm tắt bài Xã trường – Mẹ Đốp - Mẫu 2

Đoạn trích được trích từ vở chèo Quan Âm Thị Kính, nội dung xoay quanh cuộc trao đổi giữa xã trưởng (người quản lí xã) với mẹ Đốp (vợ của người mõ làng) về việc đi rao mõ, thông báo cho cả làng biết tin Thị Mầu mang thai khi chưa có chồng.

Tóm tắt bài Xã trường – Mẹ Đốp - Mẫu 3

Đoạn trích này được lấy từ vở chèo “Quan Âm Thị Kính”, một tác phẩm nổi tiếng và truyền thống của dân gian Việt Nam. Vở chèo này đã được biểu diễn từ thế kỷ XIX và vẫn được truyền lại qua các thế hệ, giữ vững giá trị văn hóa đặc sắc và góp phần làm nên sự đa dạng và độc đáo của văn hóa dân gian Việt Nam.

Trong cuộc trò chuyện giữa xã trưởng và mẹ Đốp, hai nhân vật này đại diện cho hai quan điểm khác nhau về trách nhiệm xã hội và quyền tự do cá nhân. Mẹ Đốp, với tư cách là vợ người mõ làng, cho rằng việc đi rao mõ và thông báo về việc mang thai của Thị Mầu là một hành động đúng đắn để mọi người trong làng nhận thức về trách nhiệm xã hội và tôn trọng giá trị gia đình. Cô tin rằng việc này có thể giúp tạo ra sự đoàn kết và sự chia sẻ trong cộng đồng. Tuy nhiên, xã trưởng lại có quan điểm khác, cho rằng việc thông báo này là vi phạm quyền riêng tư của Thị Mầu và không cần thiết. Ông coi trọng quyền tự do cá nhân và cho rằng mọi người có quyền tự quyết định việc nêu bật thông tin cá nhân của mình.

Cuộc tranh luận giữa xã trưởng và mẹ Đốp không chỉ mang tính chất hài hước mà còn tạo ra một tình huống căng thẳng thú vị trong vở chèo. Sự đối địch giữa hai quan điểm khác nhau tạo nên một cảnh tượng độc đáo và đậm chất văn hóa dân gian. Cuộc tranh luận này cũng là một cơ hội để khán giả suy ngẫm về những mâu thuẫn xã hội, vai trò của cá nhân và cộng đồng, cùng những giá trị gia đình và tình yêu thương.

Vở chèo “Quan Âm Thị Kính” không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật đơn thuần mà còn mang trong mình những thông điệp sâu sắc về xã hội và con người. Đây là một cách để khán giả được tiếp cận và thấu hiểu văn hóa dân gian Việt Nam, cùng những giá trị truyền thống và tình cảm nhân văn. Qua cuộc trò chuyện giữa xã trưởng và mẹ Đốp, vở chèo này khéo léo khắc họa và phản ánh những mâu thuẫn xã hội, quyền lợi cá nhân và trách nhiệm xã hội, làm cho khán giả suy ngẫm và cảm nhận sâu sắc về cuộc sống và nhân văn.

Tóm tắt bài Xã trường – Mẹ Đốp - Mẫu 4

Trong văn bản, chúng ta có thể nhận thấy một loạt các phê phán đối với những tầng lớp chức dịch như xã trưởng. Tuy nhiên, điều đáng chú ý là cách mà những phê phán này được thể hiện. Chúng mang một tính trêu ghẹo, đùa cợt người khác, và đôi khi thậm chí là ham sắc và khinh người. Điều này cho thấy sự tự cao và thiếu đạo đức của những người đảm nhiệm vai trò này.

Ngoài ra, văn bản còn đề cập đến một số khía cạnh khác của xã hội xưa. Nó phản ánh một xã hội cổ hủ và lạc hậu, nơi những giáo điều và quy định được áp đặt một cách khắt khe. Một ví dụ điển hình là hình phạt gõ mõ đối với Thị Màu. Điều này cho thấy sự khắt khe và bất công trong xã hội đó, nơi những người mạnh có thể lợi dụng quyền lực của mình để áp đặt sự đau đớn lên những người yếu hơn.

Tổng quát, văn bản này mang đến cho chúng ta một cái nhìn sắc nét về xã hội xưa và sự bất công trong việc quản lý và áp đặt quyền lực. Nó đặt câu hỏi về tầng lớp chức dịch và đạo đức của họ, đồng thời gợi mở về một xã hội cần phải tiến bộ và thay đổi để đảm bảo sự công bằng và tôn trọng đối với tất cả mọi người.

Tóm tắt bài Xã trường – Mẹ Đốp - Mẫu 5

Khi nhắc đến chèo, ta không thể không nhắc tới vở chèo kinh điển “Quan Âm Thị Kính”. Trong đó, “Xã trưởng – Mẹ Đốp” là trích đoạn đặc sắc, mang đến cho người đọc những tiếng cười trào phúng, sâu cay. Thông qua nhân vật mẹ Đốp, tác giả dân gian đã khéo léo bày tỏ tình cảm, suy nghĩ của mình về giai cấp thống trị trong xã hội phong kiến xưa.

Nếu như xã trưởng đại diện cho tầng lớp cai trị thì mẹ Đốp lại biểu trưng cho tầng lớp nhân dân. Mẹ Đốp là vợ của người gõ mõ làng. Chính vì vậy, mẹ Đốp có xuất thân thấp hèn, có thể xếp vào loại cùng đinh, thấp kém trong con mắt của bọn lí dịch, cường hào. Mặc dù không được mọi người coi trọng nhưng mẹ Đốp vẫn luôn tự hào về công việc của chồng và bản thân.

Trong hình dung của mọi người, mẹ Đốp là người ăn nói gay gắt. Nhưng thực tế, mỗi khi có khách, thị đều đon đả, nhanh nhảu mời chào.

Ngày hôm nay, xã trưởng đến nhà, mẹ Đốp được thời thưa thớt đây đó. Câu nói “dựng mõ lên cung phụng làm trò” phần nào thể hiện được thái độ dè bỉu, chế nhạo tên xã trưởng. Biết được hắn không phải người đứng đắn, đàng hoàng nên mẹ Đốp cũng phải “kẻ tung người hứng”, phục vụ, bày trò mua vui. Đặc biệt, mẹ Đốp còn nhận mình là người có tài ăn nói “Nghề ăn nói tôi vào trang đúng mực”. Dẫu bị xã trưởng coi thường, mẹ Đốp vẫn luôn hãnh diện về chức vị của mình.

Mặc dù tên xã trưởng ở vị trí cao hơn nhưng chưa bao giờ ta thấy mẹ Đốp chịu khuất phục, nhún nhường. Thị sử dụng trí thông minh của mình để đối đáp, cạnh khóe, đồng thời, đặt mình ngang hàng với xã trưởng. Bằng việc xây dựng nhân vật thông qua lời nói và hành động, tác giả dân gian đã miêu tả rõ nét nhân vật mẹ Đốp – một người thông minh, sắc sảo, chung thủy. Từ đó, đề cao, trân trọng những phẩm chất tốt đẹp của người phụ nữ.

Tóm tắt bài Xã trường – Mẹ Đốp - Mẫu 6

Vở chèo Xã Trưởng – Mẹ Đốp là một tác phẩm nghệ thuật đặc sắc, nhấn mạnh vào mối quan hệ phức tạp giữa xã trưởng và mẹ Đốp. Trong vở chèo này, chúng ta được tận mắt chứng kiến cuộc sống đầy biến động của hai nhân vật chính. Một người là xã trưởng, người có trách nhiệm quản lý xã, và một người là mẹ Đốp, vợ của người đi rao mõ. Cả hai đã rơi vào cuộc tranh cãi vì thông tin thị Mầu có thai mà chưa có chồng. Từ sự việc này, mối quan hệ giữa hai người dần trở nên căng thẳng và xấu đi theo thời gian.

Vở chèo này khắc họa một cách sống động và chân thực về cuộc sống trong xã hội nông thôn. Những câu chuyện nhỏ nhặt và những màn tranh luận gay gắt của xã trưởng và mẹ Đốp tái hiện một cách tinh tế những mâu thuẫn xã hội và những vấn đề đời sống phổ biến. Đồng thời, tác phẩm cũng lồng ghép những yếu tố hài hước và lãng mạn, mang đến cho khán giả những tiếng cười sảng khoái và những cảm xúc đong đầy.

Bên cạnh đó, vở chèo Xã Trưởng – Mẹ Đốp cũng thể hiện sự đấu tranh quyền lợi và tình yêu thương trong xã hội. Mẹ Đốp, một người phụ nữ mạnh mẽ và thông minh, chiến đấu để bảo vệ quyền lợi của mình và con cái. Trong khi đó, xã trưởng đại diện cho quyền lực và sự cai trị, nhưng cũng phải đối mặt với những trái tim yếu đuối và những vấn đề cá nhân. Mối quan hệ giữa hai nhân vật này được xây dựng một cách tinh tế, thể hiện sự đan xen giữa tình yêu và sự đấu tranh trong xã hội.

Tóm lại, vở chèo Xã Trưởng – Mẹ Đốp không chỉ là một tác phẩm giải trí độc đáo, mà còn là một tác phẩm gợi mở suy ngẫm về cuộc sống và xã hội. Từ những tình huống hài hước đến những xung đột xã hội, tác phẩm này đem đến cho khán giả những tràng cười sảng khoái cũng như những suy ngẫm sâu sắc về con người và xã hội chúng ta đang sống.

Tóm tắt bài Xã trường – Mẹ Đốp - Mẫu 7

Đoạn trích tạo cho người xem tiếng cười chua chát, hóm hỉnh thông qua những lời châm chọc, đả kích của nhân vật mẹ Đốp với xã trưởng với đoạn đối thoại, bàn bạc việc rao mõ, thông báo cho cả làng biết tin Thị Mầu mang thai khi chưa có chồng.

Tóm tắt bài Xã trường – Mẹ Đốp - Mẫu 8

Được trích từ vở chèo: “Quan âm Thị Kính”. “Xã Trưởng-Mẹ Đốp” là một vở chèo cổ mẫu mực nhất của nền nghệ thuật sân khấu chèo Việt Nam. Trong trích đoạn biểu hiện rõ hai giai cấp: giai cấp thống trị là Xã Trường, đại diện cho chính quyền làng xã thời kỳ phong kiến, tộc quyền Việt Nam và Mẹ Đốp chuyên đi đánh mõ và báo cáo các việc cho dân làng, đại diện cho tầng lớp nhân dân thời kỳ bấy giờ, được xem là tầng lớp hạ lưu của xã hội.

“Xã Trưởng-Mẹ Đốp”là trích đoạn hài đặc trưng của sân khấu chèo về hề áo ngắn và hề áo dài. Các loại hình nhân vật phổ biến của chèo bao gồm kép, đào, hề, mụ, lão. Kép thường là các sĩ tử chân chính, hiếu học; đào (nữ chính) bao gồm đào thương, đào lệch hay còn gọi là đào lẳng, đào pha; hề; mụ lão. Nhân vật trong chèo thường mang tính ước lệ với tính cách không thay đổi. Trong đó nhân vật hề là khá phổ biến.

Trong “Xã Trưởng-Mẹ Đốp” Hề áo ngắn là Mẹ Đốp, đại diện cho tầng lớp nhân dân bị trị luôn luôn tìm cách đả kích, châm chọc, chửi khéo giai cấp thống trị là Xã Trưởng, gây tiếng cười hóm hỉnh, sâu cay, chua chát, sảng khoái , hể hả qua những việc làm ngu dốt, vô nhân đạo của chúng diễn ra hàng ngày.

Nhân vật thứ hai là hề áo dài, cụ thể là Xã Trưởng, một chức quan mua tại hương thôn, ngu dốt nhưng lại háo sắc, tham lam, dối trên gạt dưới, hà hiếp dân lành, thường bị người nông dân chơi sỏ. Nhân vật hề áo dài trên sân khấu chèo truyền thống, bản thân nhân vật không làm hài nhưng qua phong cách biểu diễn thể hiện, nhân vật tự bộc lộ cái hai rất thâm thúy, gây tiếng cười chua chát, cười ra nước mắt.

Tóm tắt bài Xã trường – Mẹ Đốp - Mẫu 9

Mẹ Đốp, đại diện cho tầng lớp nhân dân (bị trị) luôn luôn tìm cách đả kích, châm chọc, chửi khéo giai cấp thống trị là Xã Trưởng, gây tiếng cười hóm hỉnh, sâu cay, chua chát, sảng khoái, hể hả qua những việc làm ngu dốt, vô nhân đạo của chúng diễn ra hàng ngày.

Tóm tắt bài Xã trường – Mẹ Đốp - Mẫu 10

Vở chèo làm nổi bật mối quan hệ giữa xã trưởng và mẹ Đốp. Một người là quản lí xã, một người là vợ người đi rao mõ. Cả hai rêu raao về việc thị Mầu có chửa khi chưa có chồng và từ đây, mối quan hệ giữa hai người ngày càng xấu đi.

Tóm tắt bài Xã trường – Mẹ Đốp - Mẫu 11

Xã trưởng và mẹ Đốp đi rêu rao về việc Thị Mầu chưa có chồng mà đã có chửa. Mẫu thuẫn giữa hai người ngày càng lên cao.

Tóm tắt bài Xã trường – Mẹ Đốp - Mẫu 12

Văn bản Xã trưởng mẹ Đốp cho thấy sự phê phán đối với những tầng lớp chức dịch như xã trưởng nhưng lại có tính trêu ghẹo, đùa cợt người khác, ham sắc và khinh người, tự cao và không có đạo đức (với hình ảnh xã trưởng). Phần nào thể hiện xã hội cổ hủ, lạc hậu xưa với những giáo điều, quy định khắt khe qua hình phạt gõ mõ đối với Thị Màu.

Đôi nét về tác giả, tác phẩm

1. Tác giả

- Theo Hà Văn Cầu (chủ biên), Hà Văn Cầu – Hà Văn Trụ (biên soạn)

2. Tác phẩm

Thể loại: Chèo 

Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác:

- Trích trong vở chèo “ Quan Âm Thị Kính”

Phương thức biểu đạt: tự sự

Bố cục tác phẩm Xã trường – Mẹ Đốp

- Từ đầu ... xã ngồi: Thái độ xã trưởng

- Còn lai: Thái độ của mẹ Đốp

Giá trị nội dung tác phẩm Xã trường – Mẹ Đốp

- Phơi bày tính cách, phẩm chất đạo đức của xã trưởng và mẹ Đốp.

Giá trị nghệ thuật tác phẩm Xã trường – Mẹ Đốp

- Xây dựng tình huống độc đáo

- Khắc họa sâu sắc tính cách nhân vật

- Những từ ngữ giản dị, môc mạc, đặc trưng cua làng quê: đốp chát, bố cháu, chửa, con mẹ Đốp, tốt nái

Đọc tác phẩm: Xã trưởng - Mẹ Đốp

XÃ TRƯỞNG (ra) Tại dân vi tổng lí

Quốc pháp hữu công hầu

Ơn dân xã thuận bầu

Tôi đứng đầu hàng xã

Nay cơ chừng động mở

Thị Mầu đã hoang thai

Chiểu lệ làng ngả vạ không sai

Bắt khoán cứ một trăm quan quý

(gọi) Thằng bố Đốp đâu?

MẸ ĐỐP:

Đứa nào đốp chát gì ngoài ấy?

XÃ TRƯỞNG:

Tao đây! Thầy xã đây! Ra ngay có việc cần nhá!

MẸ ĐỐP:

Bố cháu trẩy tỉnh lĩnh bằng rồi ạ!

XÃ TRƯỞNG:

Làm cái thứ mõ thì bằng với sắc cái gì?

MẸ ĐỐP:

Dạ, bố cháu cắp tráp theo hầu cụ Bá lên tỉnh lĩnh bằng rồi ạ!

XÃ TRƯỞNG:

Có chăng thì thế! Chồng vắng thì vợ thay, ra ngay thầy bảo!

MẸ ĐỐP:

Này chị em ơi,

(hát) Thương chồng nên phải lầm than

Phép đâu có bắt việc quan đàn bà.

(xưng danh) Thánh đế lên ngôi

Chẳng giấu gì mẹ Đốp là tôi

Tuy hình dung miệng nói dằng cờ

Khách đến nhà, Đốp mới bò ra

Miệng chào khách những câu như cắt

Ngày hôm nay xưởng ca lạc đạc

Dựng mõ lên cung phụng làm trò.

Ô rằng vậy:

Chẳng giấu gì mẹ đình đám là tôi

Nghề ăn nói tôi vào trang đúng mực

Bất phận danh nhi tài túc

Vô chế lệnh nhi dân tòng

tmình tôi cả xã ngóng trông

Điều phải trái tôi nay trước bảo!

XÃ TRƯỞNG:

Con này láo! Mày vất tao đi mà trước bảo dân tạo à?

MẸ ĐỐP:

Nó là thế này: Làng có việc gì, thầy sai con đi rao mõ, thời chẳng phải là lên trước bảo là gì?

Từ việc hỉ cho chí việc hảo

Giấy quan về là phải báo với tôi

Tôi chưa ra là làng chửa được ngồi.

XÃ TRƯỞNG:

Cái con mẹ Đốp này! Nhật nhật đa hĩ, lộng giả thành chân.

Mày chưa ra thì làng chưa được ngồi thời mày là bà tiên chỉ làng này à?

MẸ ĐỐP: Dạ, nó là thế này: Con chưa ra trải chiếu thì làng ngồi xuống đất hay sao?

XÃ TRƯỞNG: Ờ con mẹ Đốp nó nói thế mà có lí!

MẸ ĐỐP:

Có thơ rằng:

Mõ tôi cả tiếng lại dài hơi

Một xã cử bầu chẳng phải chơi

Mộc đạc vang lùng hoà cả xã

Kim thanh dóng dả khắp đòi nơi

Gần xa chốn chốn đều nghe hiệu

Làng nước ai ai cũng quý nhời

Muôn việc sửa sang quyền cắt đặt

Một mình một chiếu thảnh thơi ngồi.

XÃ TRƯỞNG:

Thơ hay đấy nhỉ.

MẸ ĐỐP:

Thầy có mang giấy bút đi không?

XÃ TRƯỞNG:

Giấy bút để làm gì?

MẸ ĐỐP:

Thầy khen thơ hay thì chép lấy đem về nhà mà treo!

XÃ TRƯỞNG:

Hay là hay với cánh mõ nhà mày, chứ xã trưởng lại treo thơ mõ à?

MẸ ĐỐP:

Sao thầy lại cứ nhìn tôi thế vậy?

XÃ TRƯỞNG:

Nhà Đốp lớp này xem ra bảnh gái dễ coi lắm nhỉ?

Bụng mày độ này coi to đấy. Mày đã mấy con rồi?

MẸ ĐỐP:

Thưa thầy, con còn hiếm' lắm ạ! Mới được có mười cháu thôi ạ,

XÃ TRƯỞNG:

Tốt nái gớm nhỉ! Này, nhà Đốp! Hôm nào mát giời, tao sang gửi mày một đứa nhá!

MẸ ĐỐP:

Thầy chớ nói vậy! Bố cháu đứng ngoài kia nó nghe thấy rồi nó lại ghen!

XÃ TRƯỞNG:

Ghen cái gì? Thấy mày mát tay nên tạo định đưa sang gửi mày nuôi hộ vài đứa chứ tao lại thèm... thèm... ấy à? Dỏ hồn! Sao cũng có ngày đấy! Thôi đi rao mõ đi!

MẸ ĐỐP:

Thầy bảo rao thế nào ạ?

XÃ TRƯỞNG:

Nghe đây này

Trình làng trình chạ

Thượng hạ tây đông

Con gái phủ ông

Tên là Mẫu Thị

Tư tình ngoại ý

Mãn nguyệt có thai

Mời già trẻ gái trai

Ra đình mà ăn khoán.

Còn ông Đồ Điếc không nghe thấy thì phải vào tận nhà nghe chưa?

MẸ ĐỐP:

Thầy nói một mạch thế thì con nhớ làm sao được. Hay là thế này vậy: Nhà cháu đi trước đánh mõ, thầy đi sau rao hộ nhà cháu.

XÃ TRƯỞNG:

Thế ra tạo làm đầy tớ mô a? Láo nào

MẸ ĐỐP:

Vậy thầy thủng thẳng nói lại để nhà cháu nhập tâm vậy!

(bốc miệng xã trưởng bỏ vào dải yếm)

XÃ TRƯỞNG:

Kìa sao mày lại bốc mồm tạo bỏ vào đấy, hả?

MẸ ĐỐP:

Không bỏ vào đấy thì nhà cháu không nhớ được ạ!

XÃ TRƯỞNG:

Kìa, có nhấc cao cái dải yếm lên không, uế tạp hết mồm tao còn gì?

MẸ ĐỐP:

Cao lắm rồi! Ù, ừ. Giẫy này! Đi này, đi này! Thế là xong tất, xong hết!

XÃ TRƯỞNG:

Sao không rao lên, kìa?

MẸ ĐỐP:

Xong tất cả rồi đấy ạ!

XÃ TRƯỞNG:

Tao bảo mày đi rao cơ mà.

MẸ ĐỐP:

Dạ, người ta bảo “Gửi lời thì nói, gửi gói thì mở”. Nhà cháu mở tung cả ra đấy thôi.

(Xã trưởng đánh mẹ Đốp)

MẸ ĐỐP:

Ối bố Đốp ơi là bố Đốp ơi! Đi đâu để thầy Xã thầy ấy ăn hiếp tôi đây này.

XÃ TRƯỞNG:

Thôi, thôi! Lọt tai làng sang tai họ bây giờ! Nín đi!

Thôi tạo xin mày! Rồi tao đền cho thúng thóc! Đi rao đi!

Nhớ vào mòi bằng được cụ Đồ Điếc, nhớ đấy nghe không?

(Hạ)