Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong văn nghệ của dân tộc – Phạm Văn Đồng - Ngữ văn lớp 12 - Nội dung, tác giả, tác phẩm

Tải xuống 2 2.5 K 0

Tài liệu nội dung chính bài Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong văn nghệ của dân tộc Ngữ văn lớp 12 gồm 2 trang đầy đủ bố cục, tóm tắt, phương thức biểu đạt, thể loại, ngôi kể, giá trị nội dung, giá trị nghệ thuật giúp học sinh nắm được những nét chính của văn bản.

Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong văn nghệ của dân tộc

Bài giảng: Nguyễn Đình Chiểu - ngôi sao sáng trong văn nghệ của dân tộc

Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong văn nghệ của dân tộc – Ngữ văn lớp 12 (ảnh 1)

Tìm hiểu chung về văn bản:

1. Tác phẩm Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong văn nghệ của dân tộc

Ngôi sao Nguyễn Đình Chiểu, một nhà thơ lớn của nước ta, đáng lẽ phải sáng tỏ hơn nữa trong bầu trời văn nghệ của dân tộc, nhất là trong lúc này.

Trên trời có những vì sao có ánh sáng khác thường, nhưng con mắt của chúng ta phải chăm chú nhìn thì mới thay, và càng nhìn thì càng thấy sáng. Văn thơ của Nguyễn Đình Chiểu cũng vậy. Có người chỉ biết Nguyễn Đình Chiểu là tác giả của Lục Vân Tiên, và hiểu Lục Vân Tiên khá thiên lệch về nội dung và về văn, còn rất ít biết thơ văn yêu nước của Nguyễn Đình Chiểu, khúc ca hùng tráng của phong trào yêu nước chống bọn xâm lược Pháp lúc chúng đến bờ cõi nước ta cách đây một trăm năm 1

Nguyễn Đình Chiểu là một nhà thơ yêu nước mà tác phẩm là những trang bất hủ ca ngợi cuộc chiến đấu oanh liệt của nhân dân ta chống bọn xâm lược phương Tay ngay buổi đầu lúc chúng đặt chân lên đất nước chúng ta.

Nguyễn Đình Chiểu vốn là một nhà nho, nhưng sinh trưởng ở đất Đồng Nai hào phóng, lại sống giữa lúc nước nhà làm nguy, vua nhà Nguyễn cam tâm bán nước để giữ ngai vàng, nhưng khắp nơi, nhân dân và sĩ phu anh dũng đứng lên đánh giặc cứu nước. Vì mù cả hai mắt, hoạt động của người chiến sĩ yêu nước Nguyễn Đình Chiểu chủ yếu là thơ văn. Và những tác phẩm đó, ngoài những giá trị văn nghệ, còn quý giá ở chỗ nó soi sáng tâm hồn trong sáng và cao quý lạ thường của tác giả, và ghi lại lịch sử của một thời khổ nhục nhưng vĩ đại !

“Kiến nghĩa bất vi vô dòng dã !". Đời sống và hoạt động của Nguyễn Đình Chiểu là một tấm gương anh dũng. Cảnh đất nước cũng như cảnh riêng càng long đong, đen tối, thì khí tiết của người chí sĩ yêu nước càng cao cả, rạng rõ :

Sự đời thà khuất đôi tròng thịt

Lòng đạo xin tròn một tấm gương!

Cuộc đời và thơ văn của Nguyễn Đình Chiểu là của một chiến sĩ hi sinh phản đấu vì một nghĩa lớn. Thơ văn của Nguyễn Đình Chiểu là thơ văn chiến đấu, đánh thẳng vào giặc ngoại xâm và tôi tớ của chúng :

Học theo ngòi bút chỉ công

Trong thi cho ngụ tấm lòng Xuân thu!

và :

Chở bao nhiêu đạo thuyền không khẩm

Đâm mấy thằng gian bút chẳng tà.

Đối với Nguyễn Đình Chiểu, cầm bút, viết văn là một thiên chức. Và Nguyễn Đình Chiểu trọng chức trách của mình chừng nào thì càng khinh miệt bọn lợi dụng văn chương để làm việc phi nghĩa chừng nảy:

Thấy nay cũng nhóm văn chương

Vóc để da cọp khôn lường thực hư!

Thơ văn yêu nước của Nguyễn Đình Chiểu làm sống lại trong tâm trí của chúng ta phong trào kháng Pháp oanh liệt và bền bị của nhân dân Nam Bộ từ 1860 về sau, suốt hai mươi năm trời. Quân của triều đình dưới sự chỉ huy của một danh tướng lúc bấy giờ, Nguyễn Tri Phương, đã đánh thua ở Sài Gòn, Tự Đức vội vã đầu hàng, năm 1862 cắt ba tỉnh miền Đông, năm 1867 cắt ba tỉnh miền Tây cho giặc. Mặc dầu nước nhà gặp cảnh hiểm nghèo và khổ nhục như vậy, các tầng lớp nhân dân Nam Bộ lúc bảy giờ, nhân dân lao động và các bạc sĩ phu đều kiên quyết vùng dậy đánh giặc cứu nước. “Giặc đến nhà đàn bà phải đánh !”. Phong trào bắt đầu dấy lên ở miền Đông, sau lan rộng khắp nơi ở “Lục tỉnh”, biến thành cuộc chiến tranh nhân dân rộng lớn, nhiều nơi, nhiều lúc sôi nổi và mạnh mẽ lạ thường, khiến cả kẻ thù cũng không tiếc lời tỏ lòng khâm phục (theo nhiều sách của người Pháp trong cuộc viết về cuộc chiến tranh xâm lược Nam Bộ) : Khởi nghĩa Trương Định ở Gò Công Thủ khoa Huân ở Mỹ Tho, Phan Liêm và Phan Tôn ở Bến Tre, Nguyễn Trung Trực ở Rạch Giá,

Đỗ Thừa Lương và Đỗ Thừa Tự ở Cần Thơ, Nguyễn Văn Bường và Quản Hớn ở Hóc Môn, Bà Điểm v.v... Làm sao sưu tầm tài liệu về những trang sử oanh liệt này, về biết bao cuộc chiến đấu anh dũng ở khắp nơi, về biết bao chiến công của biết bao anh hùng liệt sĩ, để đánh giá đúng tầm rộng lớn và sức mạnh của phong trào kháng Pháp lúc bấy giờ, một phong trào bắt nguồn từ lòng căm thù vô hạn của quản chúng nhân dân đối với giặc ngoại xam, nguyện hi sinh tất cả và chiến đấu đến cùng để cứu nước, cứu dân. Chúng ta hãy nghe một đồi đoạn trong một bài hịch phổ biến lúc bảy giờ :

Bớ các quan ơi, chớ thấy chín trùng hoà nghị mà tấm lòng địch khái nữ phôi pha, cho rằng ba tỉnh giao hoà mà cái việc cừu thủ đành la láng!

Bớ các làng ơi, chớ thấy đòn dưới Gò Công thất thủ mà trở mặt hại nhau, chó nghe bảo trên Bến Nghé phân cư mà đành lòng theo mọi!

Hỡi ơi, oán nhường ấy, hận nhường ấy, cừu thù nhường ấy, làm sao trả đặng mới ưng ! Công bấy lâu, nghiệp bấy lâu, lao khó bấy lâu, bao đành bỏ qua sao phải ?

Hỏi tưởng cuộc chiến đấu anh dũng vô song của dân tộc Việt Nam ta ở

Nam Bộ lúc bấy giờ, ruột gan chúng ta đau như cắt xé. Giá như triều đình lúc bấy giờ không phải ở trong tay bọn vua chúa nhà Nguyễn phản bội và đầu hàng mà ở trong tay những người kế tục sự nghiệp của cuộc khởi nghĩa Tay Sơn, kế tục sự nghiệp yêu nước và anh dũng của Nguyễn Huệ, thì phong trào kháng Pháp lúc bấy giờ ở Nam Bộ chắc còn mạnh mẽ hơn nhiều, nhất là đã được lãnh đạo thống nhất và kiên trì đấu tranh cho đến thắng lợi, đồng thời phong trào ấy chắc được sự ủng hộ kiên quyết của cả nước, như vậy đất Đồng Nai anh dũng từ đó đã trở nên bức thành đồng ngăn chặn bọn cướp nước phương Tây xâm phạm đất nước chúng ta ở Nam Bộ, và do đó, đã bảo vệ vẹn toàn độc lập và thống nhất của Tổ quốc!

Cho nên không phải ngẫu nhiên mà thơ văn yêu nước của Nguyễn Đình Chiểu, một phần lớn là những bài văn tế, ca ngợi những người anh hùng suốt đời tận trung với nước, và than khóc những người liệt sĩ đã trọn nghĩa với dân. Ngòi bút, nghĩa là tâm hồn trung nghĩa của Nguyễn Đình Chiểu đã diễn tả, thật là sinh động và não nùng, cảm tình của dân tộc đối với người chiến sĩ của nghĩa quân, vốn là người nông dân, xưa kia chỉ quen cày cuốc, bỗng chốc trở thành người anh hùng cứu nước.

Chúng ta hãy đọc lại nhiều đoạn trong bài Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc:

Hỡi ơi !

Súng giặc đất rền ; lòng dân trời tỏ.

[...]

Thác mà trả nước non rồi nợ, danh thơm đồn sáu tỉnh chúng đều khen i thác mà ưng đình miếu để thờ, tiếng ngay trải muôn đời ai cũng m...

Bài ca của Nguyễn Đình Chiểu làm chúng ta nhớ bài Bình Ngô đại cáo của Nguyễn Trãi Hai bài văn : hai cảnh ngộ, hai thời buổi, nhưng một dân tộc. Bài cáo của Nguyễn Trãi là khúc ca khải hoàn, ca ngợi những chiến công oanh liệt chưa từng thấy, biểu dương chiến thắng làm rạng rỡ nước nhà. Bài Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc là khúc ca những người anh hùng thất thế, nhưng vẫn hiên ngang : “Sống đánh giặc, thác cũng đánh giặc... muôn kiếp nguyện được trả thù kia...”.

Có lẽ dưới suối vàng, linh hồn của Nguyễn Đình Chiểu và những nghĩa quân lúc bấy giờ, ngày nay phần nào đã được hả dạ!

Trong thơ văn yêu nước của Nguyễn Đình Chiểu còn có những đóa hoa, những hòn ngọc rất đẹp, như bài Xúc cảnh:

Hoa cỏ ngùi ngùi ngóng gió đông

Chúa xuân đầu hỏi có hay không ?

Mây giăng ải bắc trông tin nhạn,

Ngày xế non nam bặt tiếng hồng

Bờ cõi xưa đà chia đất khác,

Nắng sương nay há đội trời chung!

Phong trào kháng Pháp khắp nơi sôi nổi và mạnh mẽ lúc bấy giờ ở Nam Bộ, làm nảy nở nhiều nhà văn, nhà thơ, tài năng xuất chúng, bản lĩnh phi thường, mà tác phẩm là những bông hoa của một thời buổi oanh liệt và đau thương : Phan Văn Trị, Nguyễn Thông, Bùi Hữu Nghĩa, Huỳnh Mẫn Đạt, Nguyễn Văn Lạc, Nguyễn Hữu Huân, Hồ Huân Nghiệp,... Thật rất khó chọn một bài để thí dụ trong rất nhiều bài đều hay, đều có ý nghĩa và hương vị. Xin trích máy cau trong bài thơ của Nguyễn Tư Giản tiền Nguyễn Thông về Bình Thuận (nguyên văn chữ Hán, dưới đây là văn dịch) :

Bao giờ Bến Nghé lại trong 

Cho dòng sông Nhị vang lừng khải ca ? 

Cưới thuyền lên tận Ngân Hà,

Biển xanh ra ngắm, trăng ngà sáng soi.

Cảnh tình nghĩ lại chưa vui,

Núi sông còn gánh hai vai nặng nề.

Bây giờ xin nói về Lục Vân Tiên, tác phẩm lớn nhất của Nguyễn Đình

Chiểu, rất phổ biến trong dân gian, nhất là ở miền Nam. Phải hiểu đúng Lục Vân Tiên thì mới thấy hết giá trị của bản trường ca này. Đúng, đây là một bản

trường ca ca ngợi chính nghĩa, những đạo đức đáng quý trọng ở đời, ca ngợi

những người trung nghĩa : Tất nhiên những giá trị luận lí mà Nguyễn Đình

Chiều ca ngợi, ở thời đại chúng ta, theo quan điểm của chúng ta thì có phản đã lỗi thời. Nhưng Nguyễn Đình Chiểu cũng như nhiều bậc hiền triết ngày xưa ở phương Đông hoặc phương Tây, vẫn để lại cho đời sau những điều giáo huấn đáng quý trọng. Lại thêm Nguyễn Đình Chiểu suốt đời sống trong lòng của quần chúng nhân dân, giữa lúc nhân tình thế thái là sự mỉa mai đối với triết lí Khổng - Mạnh. Chính Nguyễn Đình Chiểu phải viết câu : “Trượng phu có chỉ ngang tàng !” không thể tự trói mình trong khuôn khổ của đạo lí cổ truyền. Cho nên các nhân vật của Lục Vân Tiên : Lục Văn Tiên, Nguyệt Nga, Tiểu đồng... là những người đáng kính, đáng yêu, trọng nghĩa, khinh tài, trước sau một lòng, mặc dầu khổ cực, gian nguy, quyết phấn đấu vì nghĩa lớn. Họ là những nhân vật của một thuở đã qua, điều đó không cần phải nói. Nhưng họ là những con người có ruột gan, xương thịt. Họ sống trong một xã hội cũng như biết bao xã hội từ xưa đến nay – có người tốt kẻ xấu, người ngay kẻ gian, có nhiều đau khổ, bất công – họ đã đấu tranh không khoan nhượng chống mọi gian dối, bất công và họ đã thắng. Họ là những tấm gương dũng cảm. Vì những lẽ đó họ gần gũi chúng ta và câu chuyện của họ làm chúng ta cảm xúc và thích thú.

Về văn chương của Lục Vân Tiên, phải để ý đây là một chuyện “kể”, chuyện “nói”. Tác giả cố ý viết một lối văn “nôm na”, dễ hiểu, dễ nhớ, có thể truyền bá rộng rãi trong dân gian. Có người hay hạch những chỗ lời văn không

hay lắm ; ở đây phải nhớ rằng Nguyễn Đình Chiểu vì mù nên chỉ có thể đọc cho người khác viết, và như vậy, thật khó sửa chữa và duyệt lại nguyên bản ! Lại thêm, đến nay chẳng ai biết nguyên bản ấy là bản nào ! Và hiện nay máy bản sao mà người ta có thể căn cứ đều có chỗ khác nhau : Dấu sao đổi chỗ sơ sót

về văn chương không thể làm giảm giá trị văn nghệ của bản trường ca thật là hấp dẫn từ đầu đến cuối. Tôi không nhớ tôi đọc Lục Vân Tiên lúc nào, song đến nay tôi còn thuộc lòng nhiều vần thơ rất hay :

Kim Liên ơi hỡi Kim Liên,

Đẩy xe cho chị qua miền Hà Khê.

....

Vân Tiên đầu đội kim khôi,

Tay cầm siêu bạc, mình ngồi ngựa ô.

Trong dân gian miền Nam, người ta thích Lục Vân Tiên, người ta say sưa nghe kể Lục Vân Tiên, không chỉ vì nội dung câu chuyện, còn vì văn hay của Lục Vân Tiên.

Tóm lại Nguyễn Đình Chiểu là một người chí sĩ yêu nước, một nhà thơ lớn của nước ta. Đời sống và sự nghiệp của Nguyễn Đình Chiểu là một tấm gương sáng, nêu cao địa vị và tác dụng của văn học, nghệ thuật, nêu cao sứ mạng của

người chiến sĩ trên mặt trận văn hoá và tư tưởng

Nhân kỉ niệm ngày mất của Nguyễn Đình Chiểu (ngày 3 tháng 7 năm 1888), trong lòng chúng ta, chúng ta hãy đốt một nén hương để tưởng nhớ người con quang vinh của dân tộc !

2. Đôi nét về tác giả, tác phẩm

1. Tác giả

- Phạm Văn Đồng (1906 -2000)

- Quê quán: Tân Đức, Mộ Đức, Quảng Ngãi.

- Tham gia cách mạng từ sớm và là nhà hoạt động cách mạng xuất sắc; là nhà giáo dục tâm huyết và một nhà văn hóa, văn nghệ lớn.

- Thể loại: Các tác phẩm nghị luận xuất sắc.

- Văn phong nghị luận của ông đầy nhiệt tình, lôi cuốn người đọc bằng những luận điểm mới mẻ, sâu sắc với lời văn trong sáng, nhiều hình ảnh.

- Tác phẩm chính: Hồ Chí Minh - Một con người, một dân tộc, một thời đại; Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong văn nghệ của dân tộc, Văn hóa đổi mới…

2. Tác phẩm

Hoàn cảnh ra đời

- Được viết nhân kỉ niệm 75 năm ngày mất của nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu, đăng trên tạp chí văn học tháng 7/1963.

1. Bố cục

- Phần 1 (từ đầu đến “cách đây một trăm năm”): Đặt vấn đề: Nguyễn Đình Chiểu – nhà thơ lớn của dân tộc

- Phần 2 (tiếp đó đến “hay của Lục Vân Tiên”): Giải quyết vấn đề

   + Nguyễn Đình Chiểu là một nhà thơ yêu nước

   + Thơ văn yêu nước do Nguyễn Đình Chiểu sáng tác là tấm gương phản chiếu phong trào chống Pháp bền bỉ, oanh liệt của nhân dân Nam Bộ.

   + Truyện Lục Vân Tiên là tác phẩm lớn nhất của Nguyễn Đình Chiểu, phổ biến trong dân gian Nam Bộ

- Phần 3 (còn lại): Kết thúc vấn đề: Đời sống và sự nghiệp Nguyễn Đình Chiểu là một tấm gương sáng cho toàn dân tộc

2. Tóm tắt

Nguyễn Đình Chiểu là ngôi sao có ánh sáng khác thường, nhưng con mắt của chúng ta phải chăm chú nhìn thì mới thấy và càng nhìn thì càng thấy sáng. Ngôi sao Nguyễn Đình Chiểu chưa sáng tỏ hơn trong bầu trời văn nghệ dân tộc vì nhiều người chỉ biết ông là tác giả của Lục Vân Tiên và hiểu tác phẩm này còn thiên lệch. Nguyễn Đình Chiểu là một nhà thơ yêu nước. Đời sống và hoạt động thơ văn của ông là một tấm gương anh dũng theo tư tưởng nhân nghĩa. Những tác phẩm của Nguyễn Đình Chiểu phản ánh trung thành những đặc điểm bản chất của giai đoạn lịch sử, làm sống lại phong trào kháng Pháp bền bỉ và oanh liệt. Tiêu biểu là những bài văn tế, bài Xúc cảnh, đặc biệt là truyện thơ Lục Vân Tiên là tác phẩm lớn nhất của ông được phổ biến trong dân gian, nhất là ở Nam Bộ. Tóm lại, Nguyễn Đình Chiểu là một nhà nho, một nhà thơ lớn và một nhà chí sĩ yêu nước. Thơ văn yêu nước do ông sáng tác là tấm gương phản chiếu phong trào chống Pháp bền bỉ, oanh liệt của nhân dân Nam Bộ.

3. Phương thức biểu đạt: Nghị luận

4. Thể loại: Phê bình văn học

5. Giá trị nội dung

- Bằng cách nhìn, cách nghĩ sâu rộng, mới mẻ và nhiệt tình của một người gắn bó hết mình với đất nước với nhân dân, Phạm Văn Đống đã làm sáng tỏ mối quan hệ khăng khít giữa thơ văn Nguyễn Đình Chiểu với hoàn cảnh Tổ quốc lúc bấy giờ và với thời đại hiện nay. Đồng thời, tác giả hết lòng ca ngợi Nguyễn Đình Chiểu, một người trọn đời dùng cây bút làm vũ khí chiến đấu cho dân, cho nước, một ngôi sao sáng trong nền văn nghệ của dân tộc Việt Nam

6. Giá trị nghệ thuật

- Bố cục rõ ràng, mạch lạc, lập luận chặt chẽ, lí lẽ sắc bén

- Kết hợp chặt chẽ nghị luận với biểu cảm

- Hình ảnh, ngôn ngữ đặc sắc

Sơ đồ tư duy Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong văn nghệ của dân tộc

Sơ đồ tư duy Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong văn nghệ của dân tộc dễ nhớ, ngắn gọn

 

Dàn ý phân tích Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong văn nghệ của dân tộc

1. Mở bài

- Giới thiệu khái quát về tác giả Phạm Văn Đồng

- Giới thiệu khái quát về tác phẩm “Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong văn nghệ của dân tộc” (hoàn cảnh ra đời, giá trị nội dung, nghệ thuật)

2. Thân bài

a. Đặt vấn đề: Nguyễn Đình Chiểu – nhà thơ lớn của dân tộc

- Vấn đề: Nguyễn Đình Chiểu phải được nghiên cứu và đề cao hơn nữa

- Hình ảnh ẩn dụ “ngôi sao”: "những vì sao có ánh sáng khác thường", "con mắt chúng ta phải chăm chú nhìn thì mới thấy". Điều này cho thấy vẻ đẹp của thơ văn Nguyễn Đình Chiểu không phải là vẻ đẹp rực rỡ, bóng bẩy

- Ngôi sao Nguyễn Đình Chiểu chưa sáng tỏ hơn trong bầu trời văn nghệ dân tộc vì:

   + Chỉ biết Nguyễn Đình Chiểu là tác giả của Lục Vân Tiên và hiểu tác phẩm này còn thiên lệch

   + Ít biết đến thơ văn yêu nước của Nguyễn Đình Chiểu

⇒ Cách đặt vấn đề độc đáo: nêu vấn đề, lí giải vấn đề, so sánh giàu hình ảnh, giàu tính hình tượng

b. Giải quyết vấn đề

* Nguyễn Đình Chiểu là một nhà thơ yêu nước

- Cuộc đời:

   + Đời sống và hoạt động của Nguyễn Đình Chiểu là một tấm gương anh dũng

   + Cuộc đời và thơ văn của ông là một chiến sĩ hi sinh, phấn đấu vì ngĩa lớn

→ Tác giả nhân mạnh khí tiết của người chí sĩ yêu nước

- Quan niệm sáng tác:

   + Học theo Khổng Tử: thơ văn thể hiện tahsi độ rõ ràng

   + Thơ văn thể hiện tư tưởng đạo đức nhân nghĩa

   + Dùng văn học làm vũ khí chiến đấu

→ Quan niệm văn học hết sức mới mẻ, tiến bộ

* Thơ văn yêu nước của Nguyễn Đình Chiểu

- Hoàn cảnh lịch sử nước ta trong 20 năm trời sau năm 1860:

   + Pháp xâm lược, nhà Nguyễn đầu hàng, nhân dân đứng lên chống Pháp bị thất bại

   + Phạm Văn Đồng đặt những sáng tác của Nguyễn Đình Chiểu trong hoàn cảnh lúc bấy giờ - ông phản ánh trung thành những đặc điểm bản chất của giai đoạn lịch sử, làm sống lại phong trào kháng Pháp bền bỉ và oanh liệt…

→ Thơ văn yêu nước của Nguyễn Đình Chiểu ra đời và phát triển trong hoàn cảnh đó

- Đặc sắc thơ văn yêu nước của Nguyễn Đình Chiểu:

   + Phần lớn là những bài văn tế: ngợi ca những nghãi sĩ dũng cảm, than khóc cho những anh hùng thất thế; ra đời trong thời kì khổ nhục và có tác dụng cổ vũ mạnh mẽm cho cuộc chiến đấu chống thực dân Pháp.

   + Bài “Văn tế nghãi sĩ Cần Giuộc”: lần đầu tiên trong văn học xuát hiện tác phẩm xây dựng hình tượng người nghĩa sĩ xuất thân từ nông dân với những phẩm chất cao đẹp

   + Bài “Xúc cảnh”: những đóa hoa, hòn ngọc đẹp tạo nên diện mạo phong phú cho vẻ đẹp thơ văn Nguyễn Đình chiểu

- Nghệ thuật: lập luận chặt chẽ, giàu hình ảnh, ngôn ngữ trong sáng...

* Tác phẩm Lục Vân Tiên

- Là tác phẩm lớn nhất của Nguyễn Đình chiểu và phổ biến trong dân gian:

   + Mang tư tưởng đạo đức gần gũi với nhân dân, là bản trường ca ca ngợi chính nghĩa, những đạo đức đáng quý ở đời

   + Kể chuyện nôm na, dễ hiểu, dễ nhớ

- Hạn chế của tác phẩm:

   + Những luân lí mà Nguyễn Đình Chiểu ca ngợi đã lỗi thời, có chỗ lời văn không hay lắm

   + Hạn chế không cơ bả

→ Đánh giá tác phẩm toàn diện, cách lập luận đòn bẩy

c. Kết thúc vấn đề: Đời sống và sự nghiệp Nguyễn Đình Chiểu là tấm gương sáng cho cả dân tộc

- Khẳng định, ngợi ca, tưởng nhớ Nguyễn Đình chiểu

- Bài học về mối quan hệ giữa văn học – nghệ thuật với đời sống, về sứ mệnh của người chiến sĩ trên mặt trận văn hóa, tư tưởng

⇒ Cách kết thúc vấn đề ngắn gọn nhưng có ý nghĩa gợi mở, gợi sự đồng cảm trong lòng người đọc

3. Kết bài

- Khái quát lại giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản

- Suy nghĩ của bản thân về tác giả Nguyễn Đình Chiểu

Bài văn mẫu Phân tích Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong văn nghệ của dân tộc - Mẫu 1

 Phạm Văn Đồng là một nhà cách mạng với nhiều cống hiến, một nhà giáo dục giàu tâm huyết và là một nhà lí luận văn nghệ lớn của dân tộc Việt Nam. Trong vai trò của một nhà lãnh đạo, Phạm Văn Đồng không chỉ đưa ra những ý kiến chỉ đạo, sự quan tâm tới đường lối phát triển của văn nghệ mà còn có nhiều bài viết sắc sảo, giàu ý nghĩa về tiếng Việt, về những danh nhân văn hóa Việt Nam và tác phẩm "Nguyễn Đình Chiểu - ngôi sao sáng trong văn nghệ của dân tộc" là một trong số đó. Ra đời nhân kỉ niệm 75 năm ngày mất của Nguyễn Đình Chiểu, bài viết đã đưa ra những ý kiến, những bình giá sâu sắc và ý nghĩa về những giá trị của thơ văn Nguyễn Đình Chiểu đối với dân tộc.

 Mở đầu bài viết, tác giả Phạm Văn Đồng đã nêu lên vấn đề của toàn bộ tác phẩm một cách rất đặc biệt. Tác giả đã so sánh Nguyễn Đình Chiểu như một ngôi sao - ngôi sao có "ánh sáng khác thường", "phải chăm chú nhìn thì mới thấy" và "càng nhìn thì càng thấy sáng". Với cách so sánh độc đáo đấy, tác giả đã giúp người đọc nhận thấy rằng, cũng giống như những ngôi sao kia, Nguyễn Đình Chiểu là một ngôi sao có ánh sáng khác thường với những tác phẩm thơ văn có vẻ đẹp riêng mà người đọc phải đi sâu khám phá, tìm tòi thì mới có thể phát hiện ra nó. Đồng thời, trong phần mở đầu bài viết, tác giả cũng chỉ ra rằng nhiều người chỉ biết đến Nguyễn Đình Chiểu với tư cách là tác giả của "Lục Vân Tiên", ít biết về thơ văn yêu nước của ông.

 Với cách nêu vấn đề độc đáo, thu hút sự chú ý của người đọc, trong phần tiếp theo của tác phẩm, tác giả Phạm Văn Đồng đã giải quyết vấn đề ấy, đi sâu khám phá "ánh sáng khác thường" trong thơ văn của Nguyễn Đình Chiểu. Trước hết, tác giả nêu lên "ánh sáng khác thường" trong cuộc đời và quan niệm văn chương của Nguyễn Đình Chiểu. Cuộc đời và sự nghiệp văn chương của Nguyễn Đình Chiểu là một tấm gương sáng, anh dũng cho mọi người học tập và noi theo, suốt cả một đời luôn nỗ lực phấn đấu vì nghĩa lớn. Dẫu bị mù cả hai mắt, không thể đứng lên chiến đấu cùng nhân dân nhưng ông đã dùng văn chương để chiến đấu và để ghi lại những năm tháng khổ đau mà vĩ đại trong lịch sử dân tộc. Và bởi vậy, với Nguyễn Đình Chiểu, văn chương chính là một thứ vũ khí để chiến đấu, đúng như ông từng viết:

Chở bao nhiêu đạo thuyền không khẳm
 Đâm mấy thằng gian bút chẳng tà

 Đồng thời, với ông, viết văn đó là một thiên chức và ông luôn coi trọng chức trách ấy của mình. Thêm vào đó, với tác giả Phạm Văn Đồng, "ánh sáng khác thường" trong thơ văn Nguyễn Đình Chiểu còn thể hiện trong thơ văn yêu nước, chống ngoại xâm. Trước hết, thơ văn yêu nước của Đồ Chiểu đã làm bừng sống dậy trong tâm trí người đọc những phong trào chống Pháp oanh liệt, bền bỉ của những người dân Nam Bộ trong suốt 20 năm trời - từ năm 1860 về sau. Với điều ấy đã cho chúng ta thấy thơ văn Nguyễn Đình Chiếu có giá trị lịch sử to lớn, không chỉ làm sống dậy mà nó còn là nơi lưu giữ những trang sử vẻ vang, hào hùng của nhân dân Nam Bộ nói riêng, dân tộc Việt Nam nói chung trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược. Những áng thơ văn của Nguyễn Đình Chiểu, nhất là những bài văn tế và đặc biệt là "Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc" đã ngợi ca những anh hùng suốt đời vì dân vì nước và đồng thời còn là tiếng khóc thương trước sự hi sinh, những đau thương, mất mát mà họ phải gánh chịu. Thêm vào đó, bài thơ "Xúc cảnh" cũng là một trong số những bông hoa, "những hòn ngọc" tạo nên vẻ đẹp cho thơ văn yêu nước của Nguyễn Đình Chiểu. Và cuối cùng, nhắc tới vẻ đẹp của thơ văn Nguyễn Đình Chiểu không thể không nhắc tới "Lục Vân Tiên" - tác phẩm lớn nhất của Nguyễn Đình Chiểu và rất phổ biến trong nhân dân, đặc biệt là vùng Nam Bộ. Bàn về tác phẩm "Lục Vân Tiên", tác giả đã chỉ ra những giá trị của tác phẩm. Trước hết, có thể coi "Lục Vân Tiên" là một bản trường ca "ca ngợi chính nghĩa, những đạo đức đáng quý ở đời, ca ngợi những người trung nghĩa". Đồng thời, sức hấp dẫn của tác phẩm còn ở lối viết nôm na, dễ nhớ, dễ hiểu, là một bản trường ca hấp dẫn từ đầu đến cuối, dẫu còn đôi chỗ sai sót. Tuy nhiên, trong bài viết của mình, tác giả cũng chỉ ra hạn chế của tác phẩm đó chính là những điều mà Nguyễn Đình Chiểu thể hiện trong tác phẩm dẫu vẫn còn nhiều giáo huấn đáng quý trọng nhưng có một số luân lí đã lỗi thời và có chỗ lời văn không hay lắm.

 Trên cơ sở làm nổi bật "ánh sáng khác thường" của Đồ Chiểu, phần cuối của tác phẩm đã khái quát lại cuộc đời, sự nghiệp và những đóng góp của Nguyễn Đình Chiểu. Với một câu văn mang tính khái quát cao, Phạm Văn Đồng đã khẳng định "Nguyễn Đình Chiểu là một chí sĩ yêu nước, một nhà thơ lớn của nước ta". Đồng thời, Nguyễn Đình Chiểu chính tấm gương sáng trong văn hóa nghệ thuật cũng như trên mặt trận tư tưởng.

 Tóm lại, với những trang viết giàu hình ảnh, ngôn từ hấp dẫn cùng cách lập luận chặt chẽ, tác phẩm "Nguyễn Đình Chiểu - ngôi sao sáng trong văn nghệ của dân tộc" đã giúp chúng ta cảm nhận được một cách trọn vẹn, đúng đắn và ý nghĩa về cuộc đời, sự nghiệp văn chương và những đóng góp của Nguyễn Đình Chiểu đối với nền văn nghệ của dân tộc ta.

 

Tài liệu có 2 trang. Để xem toàn bộ tài liệu, vui lòng tải xuống
Đánh giá

0

0 đánh giá

Tải xuống