Tailieumoi.vn xin giới thiệu đến các quý thầy cô, các em học sinh lớp 9 tài liệu sơ đồ tư duy bài Con cò hay nhất, gồm 9 trang đầy đủ những nét chính về văn bản như:

Các nội dung được Giáo viên nhiều năm kinh nghiệm biên soạn chi tiết giúp học sinh dễ dàng hệ thống hóa kiến thức từ đó dễ dàng nắm vững được nội dung tác phẩm Con cò Ngữ văn lớp 9.

Mời quí bạn đọc tải xuống để xem đầy đủ tài liệu Sơ đồ tư duy bài Con cò dễ nhớ, ngắn nhất - Ngữ văn lớp 9:

CON CÒ

A. Sơ đồ tư duy bài thơ Con cò

 

B. Tìm hiểu bài thơ Con cò

I. Tác giả

- Chế Lan Viên (1920- 1989) tên thật là Phan Ngọc Hoan

- Quê quán: huyện Cam Lộ - tỉnh Quảng Trị nhưng ông lớn lên ở Bình Định

- Sự nghiệp sáng tác:

+ Trước Cách mạng tháng Tám, Chế Lan Viên nổi tiếng với phong trào thơ mới với tập thơ “Điêu tàn” (1937)

+ Với hơn 50 năm sáng tác, ông có nhiều tìm tòi ở những tập thơ hay gây được tiếng vang trong công chúng, Chế Lan Viên là một trong những tên tuổi hàng đầu của nền thơ hiện đại thế kỉ XX.

+ Năm 1996 ông được nhà nước trao tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật.

- Phong cách sáng tác: Ông được đánh giá là một nhà thơ có phong cách và đặc sắc. Thơ ông lấp lánh vẻ đẹp trí tuệ, triết lí và khả năng sáng tạo hình ảnh.

II. Tìm hiểu chung tác phẩm

1. Thể loại: thơ tự do

2. Xuất xứ, hoàn cảnh sáng tác

Bài thơ Con cò được sáng tác năm 1962, được in trong tập Hoa ngày thường - chim báo bão (1967).

3. Bố cục

- Khổ 1: Hình ảnh con cò theo lời ru đến với tuổi thơ con, đó là biểu tượng cho cuộc đời lam lũ của mẹ

- Khổ 2: Hình ảnh con cò trong tiềm thức của con và theo con suốt cuộc đời dài rộng

- Khổ 3: Ý nghĩa lời ru qua hình ảnh con cò, con cò là biểu tượng cho tấm lòng người mẹ

4. Giá trị nội dung

Khai thác hình tượng con cò trong những câu hát, lời ru, bài thơ “Con cò” của Chế Lan Viên ngợi ca tình mẹ và ý nghĩa của lời ru trong cuộc đời mỗi con người.

5. Giá trị nghệ thuật

- Thể thơ tự do nhưng mang dáng dấp của thơ lục bát giàu cảm xúc, nhịp điệu

- Bài thơ mang âm điệu dân ca, sâu lắng, ngọt ngào như một điệu ru ấm áp

- Sự sáng tạo hình ảnh, biểu tượng gần gũi thân thuộc vẫn có khả năng hàm chứa ý nghĩa mới

III. Dàn ý phân tích tác phẩm

1. Hình tượng con cò trong bài thơ

* Khổ thơ thứ nhất:

- Hình ảnh con cò trong thiên nhiên hiện lên trong lời ru:

+ Con cò bay lượn trên bầu trời yên ả

+ Con cò lặn lội kiếm ăn

- Hình ảnh con cò – đứa con thơ của mẹ:

+ Con cò đến với tuổi ấu thơ của con một cách vô thức.

* Khổ thơ thứ hai:

- Cánh cò trở thành người bạn đồng hành cùng với con trên chặng đường đời.

2. Tấm lòng của người mẹ thể hiện qua lời ru

* Khổ thơ thứ nhất:

- Trong lời ru có tình thương của mẹ.

- Mẹ luôn ở bên cạnh yêu thương và che chở cho con.

* Khổ thơ thứ hai:

- Lời ru thấm đẫm tình thương của mẹ.

- Cánh cò trở thành ý nghĩa biểu tượng về lòng mẹ.

- Lòng mẹ luôn theo con đến suốt cuộc đời.

* Khổ thơ thứ ba:

- Hình ảnh con cò mang ý nghĩa biểu tượng cho tấm lòng của mẹ.

- Mẹ lúc nào cũng ở bên con, dù lớn con vẫn là con của mẹ.

IV. Bài phân tích

Ta đi trọn kiếp con người Cũng không đi hết mấy lời mẹ ru.

   Tôi đã từng nghe được ở đâu đó câu thơ thật hay viết về những tiếng ru của mẹ. Thật vậy, lời mẹ ru từ thuở ấu thơ, từ thuở ta còn trong nôi ấy dù có bao năm tháng lớn lên và trưởng thành thì vẫn còn đọng mãi nơi đáy lòng ta. Lời mẹ ru đã chắp cánh cho ta đến những chân trời xa, mơ về những ước mơ đẹp tươi ngày mai. Và lời ru ấy, được Chế Lan Viên đưa vào thơ mình thật tự nhiên, bình dị qua bài thơ “Con cò” thật cảm động và tình yêu thương vô bờ cũng như nét ý nghĩa lời hát ru của mẹ đối với mỗi người con.

   Chế Lan Viên là nhà thơ lớn có đóng góp rất nhiều trong nền văn học nước nhà trong thế kỷ XX. Ông là người có phong cách thơ khác lạ, vừa thông minh sắc sảo vừa sâu sắc, ý nghĩa, vừa hiện đại nhưng cũng rất dân gian cổ điển. Tác phẩm “Con cò” của ông là được viết theo thể tự do, linh hoạt, không theo một quy tắc nào cả, mỗi khổ thơ là những tưởng tượng phong phú thể hiện những suy nghĩ mang tính triết lý sâu sắc thể hiện thế giới quan của tác giả.

   Ngay mở đầu bài thơ là hình ảnh con cò qua lời hát ru của mẹ đến với tuổi ấu thơ của người con. Không khó có thể nhận thấy được xuyên suốt toàn bộ tác phẩm, tác giả Chế Lan Viên cũng đã xây dựng lên hình ảnh con cò có ý nghĩa biểu tượng cho chính tấm lòng người mẹ và ý nghĩa của lời hát ru trong cuộc đời của mỗi con người. Từ xưa đến nay thì hình ảnh con cò đã đi vào trong những câu thơ ca dao của người Việt Nam dường như cũng luôn mang rất nhiều ý nghĩa biểu tượng khác nhau. Ở trong bài thơ ta nhận thấy được hình ảnh con cò không lấy nguyên văn những câu ca dao xưa mà chỉ lấy ý, lấy hình mà thôi. Điều này như hướng người đọc đến một không gian thôn quê ngọt ngào, sâu lắng.

Con cò bay la

Con cò bay lả

Con cò cổng phủ,

Con cò Đồng Đăng…

Câu thơ được nhà thơ lấy ý từ câu ca dao xưa:

- Con cò bay lả bay la

Bay từ cổng phủ bay ra cánh đồng

- Con cò bay lả bay la

Bay từ cửa phủ bay về Đồng Đăng.

Hình ảnh con cò là hình ảnh quen thuộc, nó biểu tượng cho những người nông dân, những người phụ nữ, biểu tượng cho những người mẹ vất vả nhọc nhằn, lặn lội kiếm sống nhưng rất giàu đức hi sinh và có được phẩm giá cao quý. Thông qua bài thơ, thông qua lời ru của người mẹ ta như nhận thấy được hình ảnh con cò đã đến với tâm hồn trẻ thơ một cách vô thức. Thế nhưng qua những lời ru ngọt ngào vô cùng thiết tha ấy của người mẹ thì ta nhận thấy được chính điệu hồn dân tộc, lối sống ông cha ta cứ dần dần thấm sâu vào tâm hồn ngây thơ, non nớt của những đứa trẻ. Tất cả dần dần như những hình thành trong em ý thức về nguồn cội, về tình yêu quê hương, tình yêu đất nước. Quả thực thông qua đây chính là khởi đầu của con đường đi vào thế giới tâm hồn của mỗi người. Có thể đứa trẻ chưa hiểu và cũng chưa cần hiểu ý nghĩa của chính những lời ru ấy và chúng chỉ cần vỗ về trong những âm điệu ngọt ngào, một âm điệu như thật dịu dàng của lời ru để đón nhận bằng trực giác dường như cứ vô thức tình yêu và sự chở che của người mẹ hiền thân yêu:

Con chưa biết con cò, con vạc

Con chưa biết những cành mềm mẹ hát,

Sữa mẹ nhiều con ngủ chẳng phân vân….

Chế Lan Viên thật tài tình khi cũng đã sử dụng nghệ thuật đối lập tương phản giữa cánh cò và người con:

Cò một mình cò phải kiếm lấy ăn

Con có mẹ, con chơi rồi lại ngủ.

Hình ảnh con cò lúc nào cũng một mình, cô đơn, quanh năm suốt tháng, không kể ngày nắng hay ngày mưa kiếm ăn. Thế rồi ngược lại người con cũng lại nhận được sự chăm sóc thật chu đáo bằng tình yêu của người mẹ chứ không phải khổ như con cò. Thậm chí, người mẹ cũng cứ một tay bồng ẵm con, một tay vuốt ve dường như cũng cứ vỗ về con rồi mà người mẹ lúc này cũng cứ vẫn còn lo sợ người con sẽ hoảng hốt khi bắt gặp cánh cò gặp nạn trong giấc mơ qua lời ru của mẹ về cò:

Ngủ yên! Ngủ yên! Cò ơi, chớ sợ!

Cành có mềm, mẹ đã sẵn tay nâng!

Có thể nhận thấy được chính cách ngắt nhịp 2/2/2/2 đều đặn, đồng thời như cũng lại được kết hợp với điệp từ được dùng là ngủ yên như được nhắc lại hai lần và các dấu chấm cảm liên tiếp xuất hiện. Điều này cũng đã làm cho nhịp thơ trở nên ngọt ngào, nhẹ nhàng, thiết tha và cũng rất phù hợp với lời hát ru con của người mẹ: vỗ về, ầu ơ, chăm chút…. Thông qua đây ta nhận thấy được dường như người mẹ cứ như giúp cho người con có thể yên tâm, ngủ ngon trong giấc mơ đẹp.

   Với giọng thơ tâm tình, thủ thỉ và vô cùng tha thiết đưa nỗi của người mẹ hiền đã chuyển sang giọng triết lí, như đầy chiêm nghiệm sâu sắc:

Dù ở gần con

Dù ở xa con

Lên rừng xuống bể

Cò sẽ tìm con

Cò mãi yêu con

   Trên hành trình con đi, mẹ vẫn luôn bên cạnh. Dẫu khi gần, khi xa, dẫu khi lên rừng cao hay xuống bể sâu thì mẹ vẫn không ngại mà bên con. Bao vất vả, gian nan, bao ghềnh thác của đường đời mẹ không thắng nổi tình mẹ bao la, mẹ mãi cạnh bên con. Ở đây ta nhận thấy được nghệ thuật điệp từ, điệp cấu trúc, kết hợp nghệ thuật tương phản. Điều này cũng lại có tác dụng diễn tả tình cảm yêu thương con thật bao la và vô cùng rộng lớn của tình mẹ. Ta nhận thấy được rằng bất chấp mọi khoảng cách thời gian và không gian thì người mẹ luôn ân cần và che chở cho người con suốt cuộc đời.

Con dù lớn vẫn là con của mẹ

Đi hết đời lòng mẹ mãi theo con

   Một quy luật tất yếu và muôn đời của tình mẹ. Dù khi còn đã lớn, con đi theo tiếng gọi của khát vọng, của lý tưởng mình, dù hai mẹ con có xa cách bao nhiêu đi chăng nữa thì còn vẫn mãi là đứa trẻ bé bỏng của mẹ, cần có mẹ yêu thương và nâng đỡ. Mẹ mãi là điểm tựa bình yên, là nơi con có thể tìm về, nơi chào đón con khi con thất bại, con vấp ngã, khi còn phải đối mặt với những sóng gió, trái ngang của cuộc đời.

   Lời ru là mở đầu cũng là kết thúc cho bài thơ, Chế Lan Viên đã vận dụng ý thơ rất sáng tạo để khắc hoạ nên hình tượng cánh cò mộc mạc, giản dị mà rất gần gũi với đời sống mỗi người Việt ta:

Một con cò thôi

Con cò mẹ hát

Cũng là cuộc đời

Vỗ cánh qua nôi

Ngủ đi! Ngủ đi!

Cho cánh cò cánh vạc

Cho cả sắc trời

Đến hát

Quanh nôi.

   Ta nhận thấy được rằng cũng chỉ cần một con cò thôi cũng đã đủ chất chứa biết bao nhiêu tâm tình, ước vọng của mẹ dành cho con. Và còn lời ru chính là lòng mẹ đã nuôi dưỡng tâm hồn đứa con thêm trưởng thành. Hình ảnh con cò, lời ru, lòng mẹ chính là cuộc đời đó cũng chính là tâm hồn đất nước dân tộc hòa quyện giúp cho con khôn lớn thành người.

    Bài thơ “Con cò” với thể thơ tự do mang phong cách vừa hiện đại, vừa dân gian. Lời thơ thì vừa gần gũi, thân thuộc vừa mang tính triết lý, khiến người đọc phải suy ngẫm, thổn thức. Hình ảnh thơ nhiều độc đáo sáng tạo, thể hiện tình yêu thương bao la như trời biển của người mẹ dành cho con. Qua bài thơ người đọc càng thêm trân trọng tình mẫu tử thiêng liêng, cao quý. Mẹ là món quà vô giá mà ông trời đã ban tặng cho chúng ta trong cuộc đời này. “Con cò” xứng đáng là một thi phẩm xuất sắc viết về tình mẫu tử được giữ gìn và trân trọng. Có lẽ chính bởi giá trị nhân văn mà tác phẩm có được mà dù cho có bao thời gian đi nữa, thì phẩm còn mãi in sâu trong lòng người thưởng thức.

V. Một số lời bình về tác phẩm

1. Câu ca dao có hình ảnh con cò:

 Con cò bay lả bay la

Bay từ cửa phủ bay ra cánh đồng

Cha mẹ sinh đẻ tay không

Cho nên bay khắp tây đông kiếm mồi

Trước là nuôi cái thân tôi

Sau nuôi đàn trẻ, nuôi đời cò con.

2. Một số bài thơ viết về tình mẹ con:

MẸ

Xa mẹ mười năm đi khắp nước

Trăm quê chưa dễ thực quê nhà

Sáng nay mới thực về quê nhỉ:

Bóng mẹ già ai giống mẹ ta!

GỐC NHÃN CAO

Gốc nhãn vườn xưa cao khó hái

Tám mươi, nay mẹ hẳn lưng còng

Chắp đường Nam – Bắc con thăm mẹ

Hái một chùm ngon dâng mẹ ăn.

CANH CÁ TRÀU

Canh cá tràu mẹ thường hay nấu khế

Khế trong vườn thêm một tí rau thơm

Ừ, thế đó mà một đời xa cách mẹ

Ba mươi năm trở lại nhà, nước mắt xuống mâm cơm

(Chế Lan Viên, Tuyển tập Chế Lan Viên, tập 1, NXB Văn học, Hà Nội, 1985)

Sơ đồ tư duy Phân tích bài thơ Con cò

Dàn ý chi tiết Phân tích bài thơ Con cò

I. Mở bài

- Giới thiệu chung về tác giả Chế Lan Viên và thi phẩm Con cò

II. Thân bài

1. Phân tích ý nghĩa biểu tượng con cò

* Hình tượng con cò qua lời ru từ tuổi thơ

- Hình ảnh con cò ẩn dụ cho hình ảnh người phụ nữ nông dân vất vả giàu đức hi sinh

+ Hình ảnh con cò từ những câu ca dao được dùng làm lời hát ru

+ Hình ảnh con cò gợi lên cuộc sống xưa cũ từ làng quê đến phố xá, bình dị, ít biến động

- Hình ảnh con cò trong lời ru của mẹ: hình ảnh con cò vất vả, lam lũ trong ca dao

→ Hình ảnh của người phụ nữ nhọc nhằn, vất vả nuôi chồng con, con cò trở thành biểu tượng của những người nông dân cực khổ, vất vả. Hình ảnh con cò đi vào thế giới tâm hồn của đứa con

* Con cò gần gũi, thân thiết với đứa con qua lời ru dịu dàng, ngọt ngào

- Từ rời ru của mẹ, con cò bước ra làm quen với đứa con thơ, rồi cò trở thành người bạn thân thiết

- Cò gắn bó với con từ lúc thơ ấu khi ở trong nôi,khi tới trường tới lúc trưởng thành

→ Cò trở thành người bạn đồng hành thân thiết, cánh cò không ngừng nghỉ bay qua không gian và thời gian, bay theo từng ước mơ – khao khát của con

* Hình ảnh con cò là biểu trưng cho tấm lòng nhân hậu bao la của mẹ dành cho cuộc đời con

- Từ sự thấu hiểu tấm lòng của người mẹ, nhà thơ tự đúc kết và khái quát nội dung tình cảm

- Câu thơ chứa đầy tình yêu thương, triết lý, khẳng định tình mẫu tử bền chặt son sắt (thông qua điệp từ “dù” và “vẫn”)

- Phần cuối bài thơ trở lại với âm hưởng và lời ru đúc kết trong hình tượng

=> Chỉ với hình ảnh con cò trong lời ru của mẹ mà vẫn chứa bao bài học về cuộc đời cũng như tình cảm tha thiết của mẹ dành cho con sâu lắng qua âm điệu thiết tha của những lời ru.

2. Nghệ thuật của bài thơ

- Thể thơ tự do nhưng mang dáng dấp của thơ lục bát giàu cảm xúc, nhịp điệu

- Bài thơ mang âm điệu dân ca, sâu lắng, ngọt ngào như một điệu ru ấm áp

- Sự sáng tạo hình ảnh, biểu tượng gần gũi thân thuộc vẫn có khả năng hàm chứa ý nghĩa mới

III. Kết bài

- Khẳng định giá trị của bài thơ: Bài thơ là sự khẳng định, ca ngợi tình mẹ con và ý nghĩa của lời ru đối với cuộc đời mỗi người từ trung tâm hình tượng con cò được gợi ra trong những câu ca dao quen thuộc.

 

Bài văn mẫu Phân tích bài thơ Con cò – mẫu 1

Ai đó đã từng nói: " Kì quan tuyệt phẩm nhất của tạo hóa là trái tim người mẹ". Từ lâu, đề tài tình mẹ - tình mẫu tử đã trở thành ngọn nguồn cảm hứng, khơi dậy biết bao nhiêu cảm xúc cho các thi nhân viết lên những áng thơ thật hay, thật xúc động lòng người. Nhà thơ Nguyễn Duy trong bài thơ "Ngồi buồn nhớ mẹ ta xưa..." đã từng có lời thơ:

"Ta đi trọn kiếp con người

Cũng không đi hết mấy lời mẹ ru."

Hay Chế Lan Viên cũng đã từng viết: “Thêm một người trái đất sẽ trật hơn. Nhưng thiếu mẹ, thế giới đầy nước mắt. Đối với con, riêng mẹ là duy nhất. Mẹ từng ngày dõi theo bước.” Và cũng viết về tình mẹ, Chế Lan Viên – một trong những tên tuổi hàng đầu của nền thơ ca Việt Nam thế kỉ XX với thi phẩm "Con cò" (1962) đã thể hiện thật xuất sắc, thật cảm động tình yêu thương con vô bờ và ý nghĩa lời hát ru của mẹ đối với cuộc đời của mỗi con người.

Mở đầu bài thơ là hình ảnh con cò qua lời hát ru của mẹ đến với tuổi ấu thơ của người con. Xuyên suốt toàn bộ tác phẩm, tác giả đã xây dựng lên hình ảnh con cò có ý nghĩa biểu tượng cho tấm lòng người mẹ và ý nghĩa của lời hát ru trong cuộc đời của mỗi con người. Từ lâu, hình ảnh con cò đã đi vào trong những câu thơ ca dao của người Việt Nam mang rất nhiều ý nghĩa biểu tượng khác nhau. Ở đây, tác giả không lấy nguyên văn những câu ca dao về con cò vào lời thơ của mình mà chỉ lấy ý, lấy lấy hình ảnh nhưng lại rất giàu sức gợi cảm. Đầu tiên, nó cho người đọc hướng tới một không gian sống nơi làng quê Việt Nam thật thanh bình, yên ả, với những cánh đồng quê rộng lớn, mênh mông: 

“Con cò bay lả bay la

Bay từ cổng phủ bay ra cánh đồng

Con cò bay lả bay la

Bay từ của phủ bay về Đồng Đăng.”

Còn hình ảnh "Con cò ăn đêm, con cò xa tổ, cò gặp cành mền, cò sợ xáo măng…" lại biểu tượng cho những người nông dân, những người phụ nữ, những người mẹ vất vả nhọc nhằn, lặn lội kiếm sống nhưng rất giàu đức hi sinh, phẩm giá cao quí. Câu thơ khiến người đọc liên tưởng tới những câu ca dao xưa về hình ảnh cánh cò vất vả, lam lũ, cơ cực:

“Con cò bay la

Con cò bay lả

Con cò cổng phủ,

Con cò Đồng Đăng…”

Video bài văn mẫu Phân tích bài thơ Con cò 

Trong bài thơ, qua lời ru của người mẹ, hình ảnh con cò đã đến với tâm hồn trẻ thơ một cách vô thức. Nhưng qua những lời ru ngọt ngào, thiết tha ấy của người mẹ, điệu hồn dân tộc, lối sống ông cha dần thấm sâu vào tâm hồn ngây thơ, non nớt của những đứa trẻ, dần hình thành trong em ý thức về nguồn cội, về tình yêu quê hương, đất nước. Đây chính là khởi đầu của con đường đi vào thế giới tâm hồn của mỗi người. Đứa trẻ chưa hiểu và cũng chưa cần hiểu ý nghĩa của những lời ru ấy và chúng chỉ cần vỗ về trong những âm điệu ngọt ngào, dịu dàng của lời ru để đón nhận bằng trực giác, vô thức tình yêu và sự chở che của người mẹ hiền:

“Con chưa biết con cò, con vạc

Con chưa biết những cành mềm mẹ hát,

Sữa mẹ nhiều con ngủ chẳng phân vân….”

Để làm nổi bật lên tình cảm mẫu tử thiêng liêng, bền chặt, Chế Lan Viên đã sử dụng nghệ thuật đối lập tương phản giữa cánh cò và người con:

“Cò một mình cò phải kiếm lấy ăn

Con có mẹ, con chơi rồi lại ngủ.”

 "Cò" thì một mình, cô đơn, quanh năm suốt tháng, không kể ngày nắng hay ngày mưa, trời sáng hay trời tối, mùa đông hay mùa hạ chỉ lẻ bóng một mình "kiếm lấy ăn". Ngược lại, người con thì dưới bàn tay chăm sóc chu đáo của người mẹ, bằng tình yêu thương con một cách lặng thầm, mẹ luôn bên cạnh con nên người con vô tư "chơi rồi lại ngủ". Qua đó, người đọc mới thấy hết được tình mẹ dành cho con thật bao la, rộng lớn biết nhường nào!.

Thậm chí, một tay bồng ẵm con, một tay vuốt ve, vỗ về con rồi mà người mẹ vẫn còn lo sợ người con sẽ hoảng hốt khi bắt gặp cánh cò bị nạn trong giấc mơ qua lời ru của mẹ về cò:

“Ngủ yên! Ngủ yên! Cò ơi, chớ sợ!

Cành có mềm, mẹ đã sẵn tay nâng!”

Cách ngắt nhịp 2/2/2/2 đều đặn, kết hợp với điệp từ "ngủ yên" được nhắc lại hai lần và các dấu chấm cảm liên tiếp xuất hiện, làm cho nhịp thơ trở nên ngọt ngào, nhẹ nhàng, thiết tha, rất phù hợp với lời hát ru con của người mẹ: vỗ về, ầu ơ, chăm chút.... Đồng thời, giúp cho người con có thể yên tâm, ngủ ngon trong giấc mơ đẹp.

Tóm lại, với cách sử dụng sáng tạo những câu ca dao về hình ảnh con cò trong lời ru của mẹ, nhà thơ đã diễn tả thật thấm thía, cảm động về tình yêu thương, sự chở che, nâng niu của người mẹ ru con.Theo những lời ru của mẹ, cánh cò dần phát triển mạnh mẽ, vỗ cánh bay từ lời ru ra với cuộc đời làm quen với đứa con bé bỏng và trở thành người bạn đồng hành nâng đỡ người con trên mỗi chặng đường đời hết sức thân thiết, gắn bó, gần gũi (đoạn II). Khi còn ở trong nôi: "Con ngủ yên thì cò cũng ngủ/Cánh của cò hai đứa đáp chung đôi". Khi đến tuổi tới trường: "Mai khôn lớn con theo cò đi học / Cánh trắng cò bay theo gót đôi chân".Khi trưởng thành: "Cánh cò trắng lại bay hoài không nghỉ / Trước hiên nhà / Và trong hơi mát câu văn…". 

Như vậy, con cò đã gợi ý nghĩa biểu tượng cho lòng mẹ, về sự dìu dắt, nâng đỡ đầy dịu dàng và bền bỉ của người mẹ.Tình yêu và lời ru của mẹ đã nuôi dưỡng đứa con lớn lên, trưởng thành, đã chấp cánh ước mơ cho con, là nguồn sinh dưỡng không vơi cạn cho con.Giọng thơ tâm tình, thủ thỉ tha thiết đưa nỗi của người mẹ hiền đã chuyển sang giọng triết lí, chiêm nghiệm sâu sắc. Đến đoạn ba, hình ảnh con cò được nhấn mạnh với ý nghĩa biểu tượng cho tấm lòng người mẹ lúc nào cũng bên con đến suốt cả cuộc đời.

Bài văn mẫu Phân tích bài thơ Con cò – mẫu 2

Chế Lan Viên viết bài thơ Con cò vào năm 1962, in trong tập Hoa ngày thường - Chim báo bão (1967). Bài Con cò mang âm điệu đồng dao, nhịp thơ và giọng thơ thấm vào hồn ca dao, dân ca một cách đằm thắm, nhẹ nhàng. 51 câu thơ tự do, câu ngắn nhất 2 chữ, câu dài nhất 8 chữ, đan xen, kết chuỗi thành lời ru ngân nga, ngọt ngào, biểu hiện tình thương và ước mơ của người mẹ hiền đối với con thơ!

Đoạn 1, người mẹ hiền bế con thơ trên tay, cất lời ru bài “Con cò bay lả bay la... Con cò mà đi ăn đêm...” Nhìn con thơ "Con còn bế trên tay - Con chưa biết con cò", mà lòng mẹ dào dạt tình thương. Mẹ thương con cò trong ca dao lận đận; mẹ dành cho con bao chăm chút yêu thương. Con được sống yên vui hạnh phúc trong lòng mẹ:

Cò một mình, cò phải kiếm lấy ăn,

Con có mẹ, con chơi rồi lại ngủ.

Mẹ đã dành cho con thơ tất cả. Cánh tay dịu hiền của mẹ. Lời ru câu hát êm đềm của mẹ. Dòng sữa ngọt ngào của mẹ. Những hoán dụ nghệ thuật ấy đã hình tượng tình mẫu tử bao la. Nhịp thơ cũng là nhịp võng, nhịp cánh nôi nhẹ đưa, vỗ về:

Ngủ yên! Ngủ yên! Ngủ yên!

Cành có mềm, mẹ đã sẵn tay nâng!

Trong lời ru của mẹ thấm hơi xuân.

Con chưa biết con cò, con vạc

Con chưa biết những cành mềm mẹ hát

Sữa mẹ nhiều, con ngủ chẳng phân vân.

Điệp ngữ "ngủ yên", "con chưa biết"và "con cò" láy đi láy lại nhiều lần làm cho giọng thơ trở nên đầm ấm, ngọt ngào, thiết tha dìu dịu. Đoạn 2; mẹ ru con ngủ yên, ngủ ngon: "Ngủ yên! Ngủ yên! Ngủ yên!". Ngắm nhìn con thơ mà lòng mẹ dào dạt mong ước.

Con sẽ lớn khôn, con đến trường đi học.

Con khôn lớn, con theo cò đi học,

Cánh trắng cò bay theo gót đôi chân.

Mai sau lớn lên con sẽ làm thi sĩ. Cuộc đời con nhiều sáng tạo, mải miết chuyên cần bay hoài không nghỉ. Hình ảnh cánh cò trắng bay... thể hiện ước mơ đẹp của mẹ hiền về cuộc đời tương lai của con. Con sẽ nối chí cha. Một câu hỏi khẽ thốt lên trong lòng mẹ hiền:

Lớn lên, lớn lên, lớn lên...

Con làm gì?

Con làm thi sĩ!

Cánh cò trắng lại bay hoài không nghỉ

Trước hiên nhà

Và trong hơi mát câu văn...

Đoạn thơ cuối, tiếng ru con, tiếng hát của mẹ hiền cất lên dào dạt, mênh mang. Mẹ nghĩ về cuộc đời của con mai sau, và tình thương yêu của mẹ. Như một lời nguyền của mẹ:

Dù ở gần con

Dù ở xa con

Lên rừng xuống bể,

Cò sẽ tìm con

Cò mãi yêu con

Con dù lớn vẫn là con của mẹ

Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con.

Chữ "dù", chữ “ vẫn” được điệp lại, ý thơ được khẳng định, tình mẫu tử bền chặt, sắt son. Có gì cao hơn núi, có gì sâu hơn biển, và có gì bao la bằng lòng mẹ thương con. Phần cuối, lời thơ thấm đượm chất triết lí trữ tình. Nghĩ về con cò trong ca dao, nghĩ về cuộc đời con mai sau, người mẹ nghĩ về thân phận, số phận những con cò nhỏ bé, đáng thương trong cuộc đời:

À ơi!

Một con cò thôi,

Con cò mẹ hát

Cũng là cuộc đời

Vỗ cánh qua nôi.

Phải chăng người mẹ hiền đang bâng khuâng về câu hát: "Có xáo thì xáo nước trong - Đừng xáo nước đục đau lòng cò con ?” Thác trong còn hơn sống đục, ấy là ý vị cuộc đời đáng thương, đáng trọng xưa nay. Bài thơ Con cò là một bài thơ có đề tài nhỏ nhưng mang ý nghĩa sâu sắc: ca ngợi tình mẹ bao la, nói lên tình thương cuộc đời. Rất nhân hậu và nhân tình.