Tailieumoi.vn xin giới thiệu đến các quý thầy cô, các em học sinh đang trong quá trình ôn tập tài liệu Lý thuyết Lịch sử 10: Bài 26: Tình hình xã hội ở nửa đầu thế kỉ XIX và phong trào đấu tranh của nhân dân mới nhất, tài liệu bao gồm 4 trang, tóm tắt toàn bộ kiến thức lý thuyết cần nhớ trong sách giáo khoa Lịch sử lớp 10, giúp các em học sinh có thêm tài liệu tham khảo trong quá trình ôn tập, củng cố kiến thức và chuẩn bị cho kì thi môn Lịch sử sắp tới. Chúc các em học sinh ôn tập thật hiệu quả và đạt được kết quả như mong đợi.

Mời các quý thầy cô và các em học sinh cùng tham khảo và tải về chi tiết tài liệu dưới đây:

LỊCH SỬ 10 - BÀI 26. TÌNH HÌNH XÃ HỘI Ở NỬA ĐẦU THẾ KỶ XIX VÀ CUỘC ĐẤU TRANH CỦA NHÂN DÂN

I. Tình hình xã hội và đời sống của nhân dân
* Xã hội:
 Trong xã hội sự phân chia giai cấp ngày càng cách biệt:
 o Giai cấp thống trị bao gồm vua quan, địa chủ, cường hào.
 o Giai cấp bị trị bao gồm đại đa số là nông dân.
 Tệ tham quan ô lại thời Nguyễn rất phổ biến.
 Ở nông thôn địa chủ cường hào ức hiếp nhân dân. Nhà nước còn huy động sức
người, sức của để phục vụ những công trình xây dựng kinh thành, lăng tẩm, dinh thự...
* Đời sống nhân dân phải chịu nhiều gánh nặng:
 Sưu cao, thuế nặng. Nhà nước chia vùng để đánh thuế rất nặng, tô tức của địa chủ
cũng khá cao. Mỗi năm một người dân đinh phải chịu 60 ngày lao động nặng nhọc.
 Chế độ lao dịch nặng nề.
 Thiên tai, mất mùa đói kém thường xuyên.
 Đời sống của nhân dân cực khổ hơn so với các triều đại trước.
 Mâu thuẫn xã hội lên cao bùng nổ thành các cuộc đấu tranh

II. PHONG TRÀO ĐẤU TRANH CỦA NHÂN DÂN VÀ BINH LÍNH
Lược đồ phong trào khởi nghĩa nông dân dưới thời Nguyễn
 Nửa đầu thế kỷ XIX những cuộc khởi nghĩa của nông dân nổ ra rầm rộ ở khắp
nơi. Cả nước có tới 400 cuộc khởi nghĩa.
 Tiêu biểu:
o Khởi nghĩa Phan Bá Vành 1821 - 1827 ở Sơn Nam (Thái Bình) mở rộng ra
Hải Dương, An Quảng đến năm 1827 bị đàn áp.
 Phan Bá Vành thủ lĩnh phong trào nông dân ở Bắc Kỳ, người làng
Minh Giám (Vũ Thư - Thái Bình), giỏi võ. Năm 1921 - 1922 vùng
châu thổ sông Hồng gặp đói lớn, trong khi đó nhà nước phong kiến
và bọn địa chủ cường hào lại tăng cường bóc lột, nhân dân Nam
Định, Thái Bình, Hải Dương bất bình nổi lên chống đối, Phan Bá
Vành nhân đó lấy làng Minh Giám làm nơi tập hợp lực lượng phát
động khởi nghĩa.Nghĩa quân đi đến đâu đều lấy của nhà giàu chia
cho dân nghèo vì vậy được nhiều người hưởng ứng, khởi nghĩa lan
rộng. Năm 1926 Minh Mạng huy động lực lượng đàn áp khởi nghĩa,
vì vậy nghĩa quân phải rút về xây dựng căn cứ ở Trà Lũ (Nam Định).
Năm 1927 quân triều đình tấn công Trà Lũ, Phan Bá Vành bị giết,
khởi nghĩa thất bại. Làng Trà Lũ bị tàn phá.
o Khởi nghĩa Cao Bá Quát (1854 -1855) ở Ứng Hòa - Hà Tây, mở rộng ra Hà
Nội, Hưng Yên đến năm 1855 bị đàn áp.
 Cao Bá Quát (1808 - 1855). Quê ở Phú Thị - Gia Lâm - Hà Nội. Năm
1831 đỗ cử nhân, thuở nhỏ sống nghèo nhưng nhân cách cứng rắn,
nổi tiếng văn hay chữ tốt. Nhưng mấy lần thi hội đều phạm quy nên
bị đánh hỏng; năm 1841 làm quan Bộ lễ tại Huế. Năm 1847 làm ở
Viện Hàn Lâm, sớm nhận rõ bộ mặt xấu xa của vua quan triều đình,
ông từ quan.Cao Bá Quát là nhà thơ lớn, người đương thời ca ngợi
"văn như Siêu, Quát vô Tiền Hán". Ông để lại hàng nghìn bài thơ
chữ Nôm và chữ Hán, thể hiện rõ bản lĩnh, tài năng và ý chí của ông,
luôn để cao các anh hùng dân tộc, các nhà Nho nhân cách, phản ánh
nỗi cực khổ của dân nghèo.Năm 1853, 1854 các tỉnh Bắc Ninh, Sơn
Tây bị hạn hán, châu chấu hoành hành cắn phá lúa, nhân dân đói khổ,
long người bất mãn với triều đình. Nhân cơ hội này ông tổ chức khởi
nghĩa, trở thành thủ lĩnh của khởi nghĩa nông dân. Do bị bại lộ nên
khởi nghĩa chỉ kéo dài được mấy tháng. Cao Bá Quát hy sinh tại trận
địa. Sau đó triều đình Tự Đức ra lệnh chu di 3 họ. Bà con nội, ngoại
của Cao Bá Quát nhiều người bị giết hại. Sách vở của ông cũng bị
đốt hủy.
 Khởi nghĩa binh lính Lê Văn Khôi (1833 -1835) ở Phiên An (Gia Định), làm chủ
cả Nam Bộ. Năm 1835 bị dập tắt.
* Đặc điểm:
 Phong trào đấu tranh của nhân dân nổ ra ngay từ đầu thế kỷ khi nhà Nguyễn vừa
lên cầm quyền.
 Nổ ra liên tục, số lượng lớn.
 Có cuộc khởi nghĩa quy mô lớn và thời gian kéo dài như khởi nghĩa Phan Bá
Vành, Lê Văn Khôi.

III. ĐẤU TRANH CỦA CÁC DÂN TỘC ÍT NGƯỜI.
* Nguyên nhân
 Tác động của phong trào nông dân trên khắp cả nước.
 Các dân tộc ít người nói riêng và nhân dân ta thời Nguyễn nói chung đều có mâu
thuẫn, bất mãn với triều đình.
 Nửa đầu thế kỷ XIX các dân tộc ít người nhiều lần nổi dậy chống chính quyền.
o Ở phía Bắc: khởi nghĩa của người Tày ở Cao Bằng (1833 - 1835) do Nông
Văn Vân lãnh đạo.
o Ở phía Nam: khởi nghĩa của người Khơme ở miền Tây Nam Bộ.
 Giữa thế kỷ XIX các cuộc khởi nghĩa tạm lắng khi Pháp chuẩn bị xâm lược nước
ta.