Trả lời câu hỏi thảo luận số 2 trang 11 SGK Lịch sử 8: Quan sát hình 5, hãy miêu tả tình cảnh của người nông dân trong xã hội Pháp thời bấy giờ?

Trả lời:

Đây là bức tranh biếm họa nói lên tình cảnh người nông dân Pháp trước cách mạng tư sản:

- Bức tranh miêu tả một người nông dân già nua, ốm yếu nhưng lại phải cõng trên lưng mình hai người đàn ông to béo, khỏe mạnh. Đó chính là hình tượng cho hai đẳng cấp quý tộc và tăng lữ trong xã hội Pháp trước cách mạng.

- Người ngồi đằng trước mặc chiếc áo choàng, cổ đeo cây thánh giá, nét mặt có vẻ sung sướng thỏa mãn, tượng trương cho tăng lữ. Người ngồi đằng sau đeo thanh kiếm dài ở cạnh sườn có nhiều đồ trang sức và mũ lông chim rất cao quý, tượng trưng cho tầng lớp quý tộc. Cả hai đều béo mũm mĩm, má toàn mỡ, ăn mặc thì màu mè, diêm dúa và cự kỳ quý phái.

- Trong túi quần và túi áo của tăng lữ, quý tộc thò ra những loại văn bản vay nợ, cho thuê ruộng, những quy định về nghĩa vụ phong kiến của nông dân mà có lẽ đến hàng nghìn đời họ cũng không trả hết được.

- Vì phải cõng hai tầng lớp của xã hội nên lưng của người nông dân còn xuống, tay chống bởi chiếc cán cuốc đã mòn vẹt. Đây chính là biểu hiện cho công cụ sản xuất thô sơ và lạc hậu của người nông dân cũng như nền nông nghiệp của Pháp trước cách mạng.

- Dưới chân người nông dân là những con vật thường xuyên phá hại mùa màng như chuột, chim câu và thỏ… sản phẩm làm ra đã ít ỏi thì vừa phải nộp cho quý tộc, tăng lữ vừa bị bọn thú vật phá hoại. 

=> Chế độ đẳng cấp của Pháp đè nặng lên đôi vai của người nông dân.

Trả lời câu hỏi thảo luận số 3 trang 11 SGK Lịch sử 8: Dựa vào những đoạn trích ngắn dưới đây, em hãy nêu một vài điểm chủ yếu trong tư tưởng của Mông-te-xki-ơ, Vôn-te, Rút-xô.

"Tự do về chính trị của công dân thể hiện ở chỗ: công dân đó không phải lo sợ, ngược lại luôn cảm thấy an toàn. Để có tự dochính trị, chính phủ phải được tổchức để không một ai có thể đe dọa người khác"

(Tinh thần pháp luật)

“ Hãy đập tan toàn nhà của sự dối trá!..”

“ Xéo nát bọn đê tiện”

(Những lá thư triết học)

“Mọi người sinh ra tự do, nhưng ở khắp nơi họ đều mang xiềng xích… Tự do là quyền tự nhiên của con người”

(Khế ước xã hội)

Trả lời:

Những tư tưởng tiến bộ phê phán những quan điểm lỗi thời, giáo lý lạc hậu, mở đường cho xã hội phát triển. Triết học ánh sáng dọn đường cho cách mạng bùng nổ, định hướng cho một xã hội mới tương lai.

Trả lời câu hỏi thảo luận số 1 trang 12 SGK Lịch sử 8: Sự khủng hoảng của chế độ quân chủ chuyên chế thể hiện ở những điểm nào?

Trả lời:

Sự khủng hoảng của chế độ quân chủ chuyên chế thể hiện ở những điểm sau:

- Kinh tế ngày càng suy yếu:

+ Số nợ Nhà nước vay của tư sản không thể trả được (đến năm 1789 lên tới 5 tỉ livrơ).

+ Nhà vua thu nhiều thứ thuế.

+ Công, thương nghiệp đình đốn, nhiều công nhân và thợ thủ công thất nghiệp.

- Các cuộc đấu tranh của nhân dân diễn ra mạnh mẽ:

+ Năm 1788, nhiều cuộc khởi nghĩa nông dân nổ ra khắp nơi, riêng mùa xuân năm 1789 đã có hàng trăm cuộc nổi dậy của nông dân và bình dân thành thị.

Trả lời câu hỏi thảo luận số 1 trang 13 SGK Lịch sử 8: Những nguyên nhân nào dẫn tới Cách mạng tư sản Pháp?

Trả lời:

* Nguyên nhân sâu xa:

- Những mâu thuẫn về kinh tế, chính trị, xã hội trong lòng chế độ phong kiến Pháp ngày càng gay gắt, trong đó bao trùm là mâu thuẫn giữa đẳng cấp thứ ba (muốn xóa bỏ chế độ phong kiến) với hai đẳng cấp Tăng lữ và Quý tộc (muốn duy trì chế độ phong kiến).

* Nguyên nhân trực tiếp:

- Sự khủng hoảng của nền tài chính quốc gia buộc Lu-i XVI phải triệu tập Hội nghị ba đẳng cấp ngày 5-5-1789 tại cung điện Vec-xai để đề xuất vấn đề vay tiền và ban hành thuế mới.

- Bất bình trước hành động của nhà vua, 14-7-1789, nhân dân Pa-ri tấn công ngục Ba-xti - biểu tượng của chế độ phong kiến. Cách mạng Pháp bùng nổ.

Trả lời câu hỏi thảo luận số 2 trang 13 SGK Lịch sử 8: Các nhà tư tưởng tiến bộ Pháp vào thế kỉ XVIII đã đóng góp gì trong việc chuẩn bị cho cuộc cách mạng?

Trả lời:

Những tư tưởng tiến bộ phê phán những quan điểm lỗi thời, giáo lý lạc hậu, mở đường cho xã hội phát triển. Triết học ánh sáng dọn đường cho cách mạng bùng nổ, định hướng cho một xã hội mới tương lai.

Trả lời:

Cuối tháng 8 - 1789. Quốc hội thông qua Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền, nêu khẩu hiệu nổi tiếng : “Tự do - Bình đẳng - Bác ái.

Nội dung Tuyên ngôn có một số điều sau :

Điều 1 Mọi người sinh ra đều có quyền sống tự do và bình đẳng...

Điều 2 : . (được hưởng) quyền tự do, quyền sở hữu, quyền được an toàn và quyền chống áp bức.

Điều 17 : Quyền sở hữu là quyền bất khả xâm phạm và thiêng liêng, không ai có thể tước bỏ.

Lời giải chi tiết

Sau thắng lợi của Cách mạng tư sản Pháp 1789, giai cấp tư sản lên nắm quyền thành lập chế độ quân chủ lập hiến và thông qua Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền (8/1789). 

- Ý nghĩa: Mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển 

- Ưu điểm: Đề cao quyền tự do, quyền bình đẳng của con người 

- Hạn chế: Phục vụ quyền lợi của giai cấp tư sản, nhân dân hầu như không được hưởng 

- Ảnh hưởng: Thắng lợi của Cách mạng tư sản Pháp cùng với Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền Pháp có ảnh hưởng lớn thúc đẩy cuộc cách mạng dân tộc, dân chủ trên thế giới.

Trả lời câu hỏi thảo luận trang 14 SGK Lịch sử 8: Nhân dân pháp đã hành động như thế nào khi "Tổ quốc lâm nguy"? Kết quả ra sao?

Trả lời:

* Hành động của nhân dân Pháp:

- Trước tình hình "Tổ quốc lâm nguy”, ngày 10 - 8 - 1792, nhân dân Pa-ri cùng quân tình nguyện các địa phương đứng lên lật đổ sự thống trị của phái Lập hiến, đồng thời xóa bỏ chế độ phong kiến.

* Kết quả:

- Phái Lập hiến bị lật đổ, chính quyền chuyển về tay tư sản công thương nghiệp, gọi là phái Gi-rông-đanh

Trả lời câu hỏi thảo luận số 1 trang 15 SGK Lịch sử 8: Trình bày diễn biến chiến sự trên đất Pháp vào những năm 1792 - 1793?

Trả lời:

Từ ngày 10-8-1792 đến ngày 2-6-1793 (Bước đầu của nền cộng hòa)

- Ngày 10-8-1792, Khởi nghĩa của nhân dân Pari lật đổ nền quân chủ lập hiến, chính quyền chuyển sang tay tư sản công thương được gọi là phái Girôngđanh.

- Ngày 21-9-1792, Quốc hội khai mạc, phế truất nhà vua, thiết lập nền Cộng hòa thứ nhất.

- Ngày 21-1-1793, Vua Lu-I XVI bị xử chém.

- Mùa xuân năm 1793, quân Anh cùng quân đội các nước phong kiến châu Âu tấn công nước Pháp. Bọn phản động trong nước cũng nổi dậy. Trong khi đó, phái Gi-rông-đanh không lo chống ngoại xâm và nội phản, chỉ lo củng cố quyền lực.

- Ngày 2 - 6 - 1793, dưới sự lãnh đạo của phái Gia-cô-banh, đứng đầu là Rô-be-spie, quần chúng nhân dân đã lật đổ phái Gi-rông-đanh.

Trả lời câu hỏi thảo luận số 2 trang 15 SGK Lịch sử 8: Vì sao nhân dân Pa-ri phải lật đổ phái Gi-rông-đanh?

Trả lời:

Nhân dân Pa-ri phải lật đổ phái Gi-rông-đanh vì:

- Ruộng đất được bán cho nông dân với giá cao nên họ không có khả năng mua

- Công nhân vẫn đấu tranh đòi tăng lương, giảm giờ làm.

- Phái Gi-rông-đanh còn ban hành đạo luật cấm công nhân hội họp, bãi công,... làm tăng sự bất mãn trong quân chúng nhân dân.

- Tháng 4-1792, chiến tranh giữa Pháp với liên quân phong kiến Áo - Phổ bùng nổ, đe dọa thành quả cách mạng.

- Phái đại tư sản đứng đầu là nền quân chủ lập hiến tìm mọi cách cấu kết với lực lượng phản động trong và ngoài nước chống phá cách mạng.

Trả lời câu hỏi thảo luận trang 16 SGK Lịch sử 8: Nêu một vài phẩm chất tốt đẹp của Rô-be-spie?

Trả lời:

Một vài phẩm chất tốt đẹp của Rô-be-spie:

- Rô-be-spie là luật sư trẻ tuổi có tài hùng biện

- Ông luôn tích cực bảo vệ quyền lợi của nhân dân.

- Ông là con người tính tình cương trực, một lòng trung thành. Vì vậy, ông nổi tiếng là “Con người không thể mua chuộc”.

Trả lời câu hỏi thảo luận số 1 trang 17 SGK Lịch sử 8: Em có nhận xét gì về các biện pháp của chính quyền Gia-cô-banh?

Trả lời:

* Các biện pháp của phái Gia-cô-banh:

- Giải quyết vấn đề ruộng đất - đòi hỏi cơ bản của quần chúng nông dân, qua đó động viên họ tham gia cách mạng chống thù trong, giặc ngoài.

- Tháng 6-1793, thông qua Hiến pháp mới, tuyên bố chế độ cộng hòa, ban bố quyền dân chủ rộng rãi và mọi sự bất bình đẳng về đẳng cấp bị xóa bỏ.

- Ngày 23-8-1793, thông qua sắc lệnh “Tổng động viên toàn quốc” để huy động sức mạnh của nhân dân trong cả nước chống “thù trong giặc ngoài”.

- Ban hành luật giá tối đa đối với lương thực, thực phẩm để chống nạn đầu cơ tích trữ. Ban hành luật về mức lương tối đa của công nhân,…

* Nhận xét:

- Phái Gia-cô-banh đã ban bố các quyền dân chủ rộng rãi, mọi sự bất bình đẳng giai cấp bị bãi bỏ, quan tâm giải quyết vấn đề ruộng đất - đòi hỏi cơ bản của nông dân.

- Nhờ các chính sách của mình, phái Giacobanh đã dập tắt được các cuộc nổi loạn, đuổi quân xâm lược ra khỏi biên giới. Hoàn thành các nhiệm vụ dân tộc và dân chủ. Cách mạng đạt đến đỉnh cao.

Trả lời câu hỏi thảo luận số 2 trang 17 SGK Lịch sử 8: Vì sao sau năm 1794, Cách mạng tư sản Pháp không thể tiếp tục phát triển?

Trả lời:

- Do nội bộ bị chia rẽ, nhân dân lại không ủng hộ như trước nên tư sản phản cách mạng đã tiến hành đảo chính, bắt Rô-be-spie để xử tử (27 - 7 - 1794).

- Sau đảo chính, Uỷ ban Đốc chính ra đời đã thủ tiêu mọi thành quả của cách mạng.

- Dưới chế độ Đốc chính, nước Pháp luôn trong tình trạng bị xáo động và ngày càng khó khăn.

- Tháng 11-1799, cuộc đảo chính lật đổ chế độ đốc chính, đưa Na-pô-lê-ông lên nắm quyền, xây dựng chế độ độc tài.

- Sau nhiều năm chiến tranh, Đế chế I của Na-pô-lê-ông bị suy yếu, thất bại (1815). Chế độ quân chủ ở Pháp được phục hồi.

⟹ Như vậy, sau năm 1794, cách mạng Pháp không thể tiếp tục phát triển.

Trả lời câu hỏi thảo luận số 3 trang 17 SGK Lịch sử 8: Dựa vào đoạn trích trên, em hãy nêu nhận xét về các cuộc cách mạng Mĩ và Pháp trong thế kỉ XVIII?

Trả lời:

Nhận xét về các cuộc cách mạng Mĩ và Pháp trong thế kỉ XVIII:

* Tích cực:

- Chiến tranh giành độc lập của các thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ đã giải phóng nhân dân Bắc Mĩ khỏi ách đô hộ của chủ nghĩa thực dân, làm cho nền kinh tế tư bản Mĩ phát triển.

- Cách mạng tư sản Pháp đã lật đổ chế độ phong kiến, đưa giai cấp tư sản lên nắm quyền, xóa bỏ nhiều trở ngại trên con đường phát triển của chủ nghĩa tư bản.

* Hạn chế:

- Cả hai cuộc cách mạng đều chưa "đến nơi" vì chưa đáp ứng đầy đủ những quyền lợi cơ bản của nhân dân như: vấn đề ruộng đất, chế độ phong kiến, sự bóc lột của giai cấp địa chủ, tư sản,...

- Những vấn đề trên đòi hỏi phải tiến hành cuộc cách mạng lần thứ hai trong giai đoạn sau.

Câu hỏi và bài tập (trang 17 sgk Lịch Sử 8)

Lý thuyết Bài 2: Cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỉ XVIII

I. Nước Pháp trước Cách mạng

1. Tình hình kinh tế:

- Pháp vẫn là nước quân chủ chuyên chế do vua Lu-i XVI đứng đầu.

- Xã hội tồn tại ba đẳng cấp là Tăng lữ, Quý tộc và Đẳng cấp thứ ba.

+ Đẳng cấp Tăng lữ, Quý tộc có trong tay mọi quyền lợi, không phải đóng thuế.

+ Đẳng cấp thứ ba (tư sản, nông dân và dân nghèo thành thị):

/ Không có quyền lợi gì.

/ Phải đóng nhiều thứ thuế.

/ Nông dân chiếm 90% dân số, là giai cấp nghèo khổ nhất.

 => Mâu thuẫn giữa Đẳng cấp thứ ba với các Đẳng cấp Tăng lữ, Quý tộc ngày càng gay gắt.

=> Dưới sự lãnh đạo của giai cấp tư sản, nông dân Pháp hăng hái tham gia cách mạng để lật đổ chế độ phong kiến.

Sự phát triển của Cách mạng tư sản Pháp diễn ra qua ba giai đoạn chính:

- Sự kiện chính:

+ Tháng 8/1789, thông qua “Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền”.

+ Tháng 9/1791, Hiến pháp được thông qua, chế độ quân chủ lập hiến được thiết lập.

+ Ngày 10/8/1792, nền quân chủ lập hiến sụp đổ.

2. Bước đầu của nền công hòa

3. Nền chuyên chính dân chủ cách mạng Gia-cô-banh

4. Kết quả và ý nghĩa lịch sử