Trả lời câu hỏi thảo luận số 1 trang 4 SGK Lịch sử 8: Hãy nêu những biểu hiện mới về kinh tế, xã hội ở Tây Âu trong các thế kỉ XV - XVII.

Phương pháp giải:

Dựa vào sgk Lịch sử 8 trang 3, 4 để trả lời.

Trả lời:

Những biểu hiện mới về kinh tế, xã hội ở Tây Âu trong các thế kỉ XV - XVII:

* Về kinh tế: Đến thế kỉ XV, yếu tố kinh tế tư bản chủ nghĩa ở Tây Âu đã phát triển khá mạnh:

- Trên cơ sở nền sản xuất công trường thủ công, ở Tây Âu bắt đầu xuất hiện các xưởng dệt vải, luyện kim, nấu đường,… có thuê mướn nhân công.

- Nhiều thành thị trở thành trung tâm sản xuất và buôn bán.

- Các ngân hàng được thành lập và ngày càng có vai trò to lớn.

* Về xã hội:

- Hình thành hai giai cấp mới: tư sản và vô sản.

+ Giai cấp tư sản: có thế lực về kinh tế, nhưng không có quyền lực về chính trị, bị nhà nước phong kiến kìm hãm.

+ Giai cấp vô sản: bị áp bức, bóc lột nặng nề.

- Mâu thuẫn giữa chế độ phong kiến với giai cấp tư sản và các tầng lớp nhân dân ngày càng gay gắt.

⟹ Nguyên nhân dẫn tới các cuộc đấu tranh.

Trả lời câu hỏi thảo luận số 2 trang 4 SGK Lịch sử 8: Trình bày diễn biến và kết quả của Cách mạng Hà Lan?

Phương pháp giải:

Dưa vào sgk Lịch sử 10 trang 4 để trả lời.

Trả lời:

Cách mạng Hà Lan:

* Diễn biến:

- Nhiều cuộc đấu tranh của nhân dân Nê-đéc-lan chống lại chính quyền phong kiến Tây Ban Nha đã diễn ra, đỉnh cao là năm 1566.

- Năm 1581, các tỉnh miền Bắc Nê-đéc-lan đã thành lập "Các tỉnh liên hiệp” (sau là Cộng hòa Hà Lan).

- Năm 1648, chính quyền Tây Ban Nha công nhận nền độc lập của Hà Lan.

* Kết quả:

- Là cuộc cách mạng tư sản đầu tiên trên thế giới.

- Lật đổ ách thống trị của thực dân Tây Ban Nha, mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển.

Trả lời câu hỏi thảo luận trang 5 SGK Lịch sử 8: Trình bày sự phát triển chủ nghĩa tư bản ở Anh và những hệ quả của nó?

Phương pháp giải:

Dựa vào sgk Lịch sử 8 trang 4, 5 để trả lời.

Trả lời:

* Sự phát triển của chủ nghĩa tư bản Anh:

- Nhiều công trường thủ công: luyện kim, cơ khí, làm đồ sứ, dệt len dạ... ra đời, phục vụ cả trong nước và xuất khẩu nước ngoài.

- Nhiều trung tâm lớn về công nghiệp, thương mại, tài chính được hình thành.

- Những phát minh mới về kĩ thật, các hình thức tổ chức lao động hợp lí => năng suất lao động tăng nhanh.

* Hệ quả:

- Xuất hiện những giai cấp mới, mâu thuẫn mới trong xã hội - tư sản, quý tộc >< chế độ quân chủ chuyên chế.

- Cuộc cách mạng lật đổ chế độ phong kiến, xác lập quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa.

Trả lời câu hỏi thảo luận số 1 trang 6 SGK Lịch sử 8: Trình bày những nét chính về cuộc nội chiến ở Anh?

Phương pháp giải:

Dựa vào sgk Lịch sử 8 trang 5, 6 để trả lời.

Trả lời:

Những nét chính về cuộc nội chiến ở Anh:

* Nguyên nhân trực tiếp:

- Tháng 4-1640, Sác-lơ I triệu tập Quốc hội nhằm tăng thuế, để có tiền chi cho việc đàn áp cuộc nổi dậy của người Xcốt-len ở miền Bắc nước Anh.

- Quốc hội, gồm đa số là quý tộc mới và tư sản, không phê duyệt các khoản thuế mới do vua đặt ra, đòi quyền kiểm soát quân đội, tài chính và Giáo hội.

- Sác-lơ I dùng vũ lực đàn áp Quốc hội, bị quần chúng nhân dân phản đối quyết liệt. Thất bại, Sác-lơ I chạy lên phía Bắc Luân Đôn, tập hợp lực lượng phong kiến chuẩn bị phản công.

* Diễn biến:

- Tháng 8-1642, Sác-lơ I tuyên chiến với Quốc hội.

- Từ năm 1642 đến năm 1648, đã xảy ra nội chiến giữa Quốc hội được sự ủng hộ của quần chúng nhân dân, với nhà vua có sự hỗ trợ của quý tộc phong kiến và Giáo hội Anh.

- Tháng 1-1649, Sác-lơ I bị xử tử. Anh trở thành nước cộng hoà do Ô-li-vơ Crôm-oen (1599-1658) đứng đầu. Cách mạng đạt tới đỉnh cao.

- Năm 1653, nền độc tài quân sự được thiết lập. Bước thụt lùi của cách mạng.

- Tháng 12-1688, Quốc hội tiến hành chính biến, đưa Vin-hem Ô-ran-giơ (Quốc trưởng Hà Lan, con rể vua Anh) lên ngôi vua. Chế độ quân chủ lập hiến được thiết lập.

* Kết quả:

- Lật đổ chế độ phong kiến, mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển.

- Thiết lập chế độ quân chủ lập hiến.

Trả lời câu hỏi thảo luận số 2 trang 6 SGK Lịch sử 8: Vì sao chế độ cộng hòa ở Anh lại được thay bằng chế độ quân chủ lập hiến?

Phương pháp giải:

Dựa vào sgk Lịch sử 10 trang 6 để suy luận trả lời.

Trả lời:

- Sau khi vua Sác-lơ I bị xử tử, Anh trở thành nước cộng hòa, cách mạng đạt tới đỉnh cao.

- Tuy nhiên, quần chúng nhân dân là động lực chính của cách mạng lại không được hưởng chút quyền lợi gì, mọi quyền hành thuộc về quý tộc mới và tư sản.

=> Vì vậy nhân dân lại tiếp tục đấu tranh. Để bảo vệ quyền lợi của mình, tư sản và quý tộc mới đã thiết lập nền độc tài quân sự  (năm 1653).

- Sau khi Crôm-oen qua đời, nước Anh rơi vào tình trạng không ổn định về chính trị, dẫn tới sự thỏa hiệp giữa Quốc hội với lực lượng phong kiến cũ.

- Chế độ quân chủ lập hiến được thiết lập ở Anh (tháng 12-1688).

⟹ Như vậy, với chế độ quân chủ lập hiến ở Anh, quyền lực chủ yếu thuộc về Quốc hội (tầng lớp tư sản, quý tộc mới).

Trả lời câu hỏi thảo luận số 3 trang 6 SGK Lịch sử 8: Em hiểu như thế nào về câu nói “Thắng lợi của giai cấp tư sản có nghĩa là thắng lợi của chế độ xã hội mới, thắng lợi của chế độ tư hữu tư bản chủ nghĩa đối với chế độ phong kiến” của Mác?

Phương pháp giải:

Dựa vào sgk Lịch sử 8 trang 6 để suy luận trả lời.

Trả lời:

Về ý nghĩa của Cách mạng tư sản Anh thế kỉ XVII, Các Mác viết: “Thắng lợi của giai cấp tư sản có nghĩa là thắng lợi của chế độ xã hội mới, thắng lợi của chế độ tư hữu tư bản chủ nghĩa đối với chế độ phong kiến”. Ta có thể hiểu như sau:

- Thắng lợi của cuộc cách mạng chính là thắng lợi của giai cấp tư sản.

- Từ trong thắng lợi đó, một chế độ xã hội mới ra đời - chế độ của giai cấp tư sản nắm chính quyền.

- Chế độ xã hội mới đó là chế độ tư hữu tư bản chủ nghĩa, thay thế chế độ cũ: chế độ phong kiến.

Trả lời câu hỏi thảo luận số 4 trang 6 SGK Lịch sử 8: Nêu kết quả của Cách mạng tư sản Anh thế kỉ XVII?

Phương pháp giải:

Dựa vào sgk Lịch sử 8 trang 6 để suy luận để trả lời.

Trả lời:

* Kết quả:

- Lật đổ chế độ phong kiến, mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển.

- Thiết lập chế độ quân chủ lập hiến, đem lại thắng lợi cho giai cấp tư sản quý tộc mới.

- Nhưng quyền lợi của nhân dân lao động lại không được đáp ứng.

Trả lời câu hỏi thảo luận trang 7 SGK Lịch sử 8:  Nêu một vài nét về sự xâm nhập và thành lập các thuộc địa của thực đân Anh ở Bắc Mĩ?

Phương pháp giải:

Dựa vào sgk Lịch sử 8 trang 7 để trả lời.

Trả lời:

Một vài nét về sự xâm nhập và thành lập các thuộc địa của thực đân Anh ở Bắc Mĩ:

- Sau khi Cô-lôm-bô tìm ra châu Mĩ, nhiều nước châu Âu lần lượt chiếm và chia nhau châu lục mới này làm thuộc địa.

- Từ đầu thế kỉ XVII đến đầu thế kỉ XVIII, thực dân Anh đã thành lập 13 thuộc địa của mình ở Bắc Mĩ.

- Trong hai thế kỉ XVII - XVIII, thực dân Anh đã tiêu diệt hoặc dồn người ln-đi-an vào vùng đất phía tây xa xôi.

- Họ bắt người da đen ở châu Phi đưa sang làm nô lệ để khai khẩn đất hoang, lập đồn điền.

Trả lời câu hỏi thảo luận số 1 trang 8 SGK Lịch sử 8: Vì sao nhân dân các thuộc địa ở Bắc Mĩ đấu tranh chống thực dân Anh?

Phương pháp giải:

Dựa vào sgk Lịch sử 8 trang 8 để lí giải.

Trả lời:

Nhân dân các thuộc địa ở Bắc Mĩ đấu tranh chống thực dân Anh vì:

- Nền kinh tế ở 13 thuộc địa này sớm phát triển theo con đường tư bản chủ nghĩa.

-  Thực dân Anh cướp đoạt tài nguyên, ban hành các loại thuế nặng nề, độc quyền buôn bán trong và ngoài nước,...

- Cư dân ở các thuộc địa Bắc Mĩ, gồm phần lớn là con cháu người Anh di cư sang, mâu thuẫn gay gắt với chính quốc. 

=> Cư dân ở các thuộc địa Bắc Mĩ mâu thuẫn gay gắt với chính quốc. Các tầng lớp nhân dân thuộc địa đều đấu tranh chống ách thống trị của thực dân Anh.

Trả lời câu hỏi thảo luận số 2 trang 8 SGK Lịch sử 8: Theo em, tính chất tiến bộ của "Tuyên ngôn Độc lập" của Mĩ thể hiện ở những điểm nào?

Phương pháp giải:

Dựa vào sgk Lịch sử 8 trang 8 để suy luận trả lời.

Trả lời:

Tính chất tiến bộ của "Tuyên ngôn Độc lập" của Mĩ thể hiện:

- Xác định quyền của con người và quyền độc lập của các thuộc địa.

- Tuyên ngôn mang tính chất dân chủ tự do, thấm nhuần tư tưởng tiến bộ của thời đại. Nó nêu các nguyên tắc bình đẳng, quyền sống, quyền tự do, quyền mưu cầu hạnh phúc của mỗi con người.

Trả lời câu hỏi thảo luận số 1 trang 9 SGK Lịch sử 8: Cuộc chiến tranh giành độc lập của các nước thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ diễn ra như thế nào?

Phương pháp giải:

Dựa vào sgk Lịch sử 8 trang 8, 9 để trả lời.

Trả lời:

Cuộc chiến tranh giành độc lập của các nước thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ:

- Tháng 12 - 1773, nhân dân cảng Bô-xtơn tấn công ba tàu chở chè của Anh để phản đối chế độ thu thuế. Đáp lại, thực dân Anh đã ra lệnh đóng cửa cảng.

- Năm 1774, đại biểu các thuộc địa đã họp Hội nghị lục địa ờ Phi-la-đen-phi-a. Yêu cầu vua Anh phải xóa bỏ các luật cấm vô lí nhưng không đạt kết quả.

- Tháng 4 - 1775, cuộc chiến tranh bùng nổ. Nhờ có sự lãnh đạo tài giỏi của Gioóc-si-ơ Oa-sinh-tơn, quân thuộc địa đã giành được nhiều thắng lợi quan trọng.

- Ngày 4 - 7 - 1776, bản Tuyên ngôn Độc lập được công bố, xác định quyền của con người và quyền độc lập của 13 thuộc địa. Nhưng thực dân Anh không chấp nhận và cuộc chiến tranh vẫn tiếp diễn.

- Tháng 10 - 1777, quân 13 thuộc địa giành thắng lợi lớn ờ Xa-ra-tô-ga, làm quân Anh suy yếu. Năm 1783, th

Kết quả

- Anh công nhận nền độc lập của 13 bang thuộc địa – một quốc gia mới ra đời – nước Mỹ.

- 1787, Thông qua bản hiến pháp, củng cố vị trí của nhà nước.

Ý nghĩa

- Giải phóng Bắc Mĩ, tạo điều kiện cho kinh tế tư bản chủ nghĩa phát triển.

- Ảnh hưởng đến phong trào đấu tranh giành độc lập của nhiều nước cuối thế kỉ XVIII – đầu thế kỉ XIX.

Trả lời câu hỏi thảo luận số 2 trang 9 SGK Lịch sử 8: Những điểm nào thể hiện sự hạn chế của Hiến pháp 1787 của Mĩ?

Phương pháp giải:

Dựa vào sgk Lịch sử 10 trang 9 để phân tích, lí giải.

Trả lời:

Hạn chế của Hiến pháp 1787 (Mĩ):

- Chỉ những người da trắng có tài sản, đóng thuế theo quy định mới có quyền ứng cử, bầu cử.

- Phụ nữ không có quyền bầu cử.

- Những người nô lệ da đen và người In-đi-an không có quyền chính trị.

Trả lời câu hỏi thảo luận số 3 trang 9 SGK Lịch sử 8: Những kết quả lớn của Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ là gì?

Phương pháp giải:

Dựa vào sgk Lịch sử 8 trang 9 để trả lời.

Trả lời:

* Kết quả:

- Tháng 9-1783, Hòa ước Vec-xai được kí kết, Anh công nhận nền độc lập của 13 thuộc địa ở Bắc Mĩ. Hợp chúng quốc Mĩ ra đời.

- Năm 1787, Hiến pháp nước Mĩ được thông qua, củng cố vị trí nhà nước mới song chưa đem lại quyền lợi cho đại đa số nhân dân lao động.

Câu hỏi và bài tập (trang 9 sgk Lịch sử 8)

Câu 1 trang 9 SGK Lịch sử 8: Lập niên biểu về cách mạng tư sản Anh và Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ.

Phương pháp giải:

Dựa vào sgk Lịch sử 8 trang 4-9 để trả lời.

Trả lời:

Câu 2 trang 9 SGK Lịch sử 8: Nêu ý nghĩa lịch sử của các cuộc cách mạng tư sản đầu tiên?

Phương pháp giải:

Dựa vào kiến thức cả bài, suy luận để trả lời.

Trả lời:

Các cuộc cách mạng tư sản đầu tiên có ý nghĩa lịch sử to lớn:

- Chấm dứt sự đô hộ của chủ nghĩa thực dân Tây Ban Nha (ở Hà Lan).

- Lật đổ chế độ phong kiến chuyên chế (ở Anh).

- Giải phóng nhân dân khỏi ách thống trị của chủ nghĩa thực dân (ở Bắc Mĩ).

- Mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển ở các nước này.

I. CÁCH MẠNG HÀ LAN VÀ CÁCH MẠNG TƯ SẢN ANH THẾ KỈ XVI, XVII

Khái niệm “cách mạng tư sản”: Cuộc cách mạng do giai cấp tư sản lãnh đạo (ở Anh là quý tộc mới) nhằm đánh đổ chế độ phong kiến đã lỗi thời, mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển, xác lập sự thống trị của giai cấp tư sản.

 - Thời gian: thế kỉ XVIII (1773 – 1787)

- Nguyên nhân:

+ Kinh tế: yếu tố kinh tế tư bản chủ nghĩa phát triển nhưng bị kìm hãm bởi Anh.

+ Xã hội: nhân dân Bắc Mĩ >< ách thống trị của thực dân Anh.

- Lãnh đạo: giai cấp tư sản, chủ nô.

- Lực lượng: giai cấp tư sản, quần chúng nhân dân.

- Hình thức: chiến tranh giành độc lập.

- Kết quả, ý nghĩa:

+ Năm 1783, Anh thừa nhận nền độc lập của Bắc Mĩ => Ra đời Hợp chúng quốc Mĩ.

+ Năm 1787, Hiến pháp mới được thông qua, quy định: