Tailieumoi.vn xin giới thiệu bài văn mẫu Phân tích một tác phẩm kịch Ngữ văn 9 Cánh diều, gồm dàn ý và các bài văn phân tích mẫu hay nhất giúp các em học sinh có thêm tài liệu tham khảo từ đó học cách viết văn hay hơn.

Phân tích một tác phẩm kịch

Đề bài: Phân tích một tác phẩm kịch.

Dàn ý Phân tích một tác phẩm kịch

- Mở bài: Giới thiệu tác phẩm, tác giả; nêu nhận định chung về tác phẩm kịch.

- Thân bài:

+ Phân tích nội dung chủ đề của tác phẩm.

+ Phân tích những nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật của tác phẩm (xung đột, hành động, cốt truyện, nhân vật, lời thoại,...).

- Kết bài: Khẳng định ý nghĩa, giá trị (hiệu quả thẩm mĩ) của tác phẩm.

Phân tích một tác phẩm kịch - Mẫu 1

"Romeo và Juliet", một bản tình ca bất hủ của nhân loại, một nỗi niềm thổn thức lấy đi biết bao nước mắt của khán giả ở mọi lứa tuổi. Đại văn hào đã viết nên một biểu tượng trường tồn của tình yêu, mối tình thủy chung son sắt, vượt lên mọi gian nan khó khăn, sẵn sàng hi sinh cả tính mạng để được ở bên nhau. Trong đó, mười sáu câu thoại trong trích đoạn hồi thứ hai đã mở ra một kết cục tuy bi kịch nhưng là lời khẳng định về tình yêu mãnh liệt, tình yêu vượt lên trên mọi thù hận dân tộc qua những diễn biến tâm lý của hai nhân vật chính.

Là nhà thơ, nhà viết kịch đại tài đến từ xứ sở sương mù, William Shakespeare mang trong mình tư tưởng nhân đạo sâu sắc, khao khát giải phóng con người, đập tan mọi xiềng xích, rào cản trong xã hội. Những tác phẩm của ông như những bức tranh tả thực, có khả năng thâu tóm và tái hiện lại xã hội nước Anh lúc bấy giờ nhằm lên án những quan niệm cổ hủ, lạc hậu cùng chế độ phong kiến nhơ nhớp với tầng lớp các quan điểm, hủ tục trói buộc con người. Chính vì thế, với tầm nhìn rộng mở và tư tưởng tiến bộ, khát khao tự do, tác phẩm của ông được coi là tiếng lòng của những tâm hồn biết rung động, trái tim hướng thiện, yêu thương và thấu hiểu con người cùng cảnh ngộ éo le của họ.

"Romeo và Juliet" đã đưa Shakespeare lên hàng tượng đài trong nghệ thuật kịch sân khấu. Câu chuyện kể về một mối tình oan gia, khi Romeo và Juliet lại là con cháu của hai gia đình có mối thù truyền kiếp. Ra mắt năm 1595, vở bi kịch này đã tạo nên tiếng vang trên toàn thế giới. Đứng giữa những bi kịch, xung đột tâm lý xã hội, hai nhân vật chính đã hoàn thành được ước nguyện bên nhau trọn đời. Kết thúc thảm thương của họ đã một lần nữa khẳng định sức sống tiềm tàng của con người, đồng thời lên án gay gắt xã hội phong kiến vô nhân đạo đã đang tâm cắt bỏ mối duyên trời định, dẫn đến cái chết bi thương của hai nhân vật.

Qua đoạn trích "Tình yêu và thù hận" với những lời đối thoại trực tiếp giữa chàng Romeo và nàng Juliet, người đọc dễ dàng hình dung ra được tình yêu say đắm của những người trẻ tuổi, tình yêu vượt lên trên sự an bài của số phận, những thù hận truyền kiếp. Gặp nhau một cách tình cờ trong buổi vũ hội, Rô - mê - ô và Giu - li -ét đã phải lòng nhau, hai trái tim tuổi trẻ đã hòa cùng nhịp đập. Động lực lớn lao ấy đã tiếp bước cho Rô - mê - ô vượt qua những gian khó, hiểm nguy để gặp nàng tiên của đời mình. Mười sáu lời thoại trong trích đoạn "Tình yêu và thù hận" không chỉ đơn thuần là lời trò chuyện mà đó chính là những tấm thư tình đẹp nhất, lãng mạn nhất, nhưng đáng buồn thay, những tấm thư ấy lại được viết nên bằng nỗi đau, sự mất mát và cả chính tính mạng của hai nhân vật.

Lấy không gian đêm khuya, một đêm trăng sáng vằng vặc trên trời để làm nền cho tình cảm mặn nồng của đôi tình nhân. Khung cảnh đêm khuya có phần lén lút, thận trọng do mối tình của hai người không được phép công khai đoan chính. Chàng Romeo nhìn thấy Juliet trước, khuất sau những lùm cây mà vọng lên ban công, nơi nàng Juliet đẹp như thơ mộng đang đợi chờ. Hình ảnh ánh trăng xuất hiện cốt là để tô đậm thêm vẻ đẹp mĩ miều, thanh thuần của Juliet. Sau khi nghe thấy những lời độc thoại của nàng Juliet, lúc này Romeo mới lên tiếng. Hiểu được tấm chân tình của nàng dành cho mình, Romeo sẵn sàng từ bỏ danh phận, của cải để đi theo tiếng gọi tình yêu. Diễn biến tâm trạng nhân vật Romeo có phần dễ hiểu, đơn giản.

Đối mặt với sự thù hận truyền đời của hai dòng họ, chàng thậm chí sẵn sàng đề nghị: "Chỉ cần em gọi tôi là người yêu, tôi sẽ thay tên đổi họ; từ nay, tôi sẽ không bao giờ còn là Romeo nữa; nếu chính tôi đã viết tên đó, thì tôi xé nát nó ra". Những lời nói này đều là sự thật tâm, thật lòng, bắt nguồn từ tình yêu cũng như khát vọng bỏng cháy được đường đường chính chính công khai mối tình này. Có người cho rằng, Romeo còn trẻ tuổi và bốc đồng khi dám thốt ra những lời chối bỏ cả gia tộc, dòng họ để đi theo tiếng gọi trái tim. Nhưng xét về mặt tình, những lời nói ấy đều thể hiện một tình yêu nồng cháy, không ngại khó khăn gian khổ, sẵn sàng đi lên từ hai bàn tay trắng và giũ bỏ cả thân phận quý tộc của mình.

Khi Juliet nhắc chàng về sự nguy hiểm khi đang ở trong khuôn viên dòng họ Ca-piu-let, chàng Romeo càng trở nên gan dạ, thậm chí có cả sự bất cần: "Em ơi! Ánh mắt của em còn nguy hiểm cho tôi hơn hai chục lưỡi kiếm của họ; em hãy nhìn tôi âu yếm là tôi chẳng ngại gì lòng hận thù của họ nữa đâu.". Đối với trái tim lần đầu biết rung động ấy, giờ phút được nhìn thấy ánh mắt người tinh thì mọi luân lý giáo điều đều trở nên vô nghĩa. Chàng còn gọi chính dòng họ của mình là "họ", một cách gọi đầy xa cách, lạ lẫm. Với chàng lúc này, chỉ còn mình Juliet là vô giá, là nguồn sống, "tôi vượt được từng này là nhờ đôi cánh của tình yêu". Trong tâm trạng chàng trai trẻ bấy giờ, tình yêu được thần thánh hóa trở thành cõi thần tiên, là đôi cánh đưa chàng vượt qua mọi thử thách, đứng lên trên mọi nỗi sợ hãi hay rào cản dòng tộc. Ở chàng chỉ còn tình yêu say đắm, "cái gì tình yêu có thể làm là tình yêu dám làm", không chùn bước, không ngần ngại hay băn khoăn, bộc lộ tính cách của con người quyết đoán, mạnh mẽ.

Đối lập với chàng Romeo, mang thân phận là một cô gái con nhà danh gia vọng tộc, những diễn biến tâm trạng của Juliet đều mang nhiều suy nghĩ, thận trọng hơn. Sau buổi dạ hội, nàng trót mang lòng vấn vương, thương nhớ chàng Romeo. Sau những lời độc thoại bày tỏ tình cảm mãnh liệt không chút ngại ngần, khi bắt gặp Romeo trong vườn nhà, nàng có chút lo lắng, hoảng sợ. Tư tưởng hận thù giữa hai dòng họ đã phần nào ăn mòn trong tâm trí nàng, vả lại, phận nữ nhi không thể chống cự, quay lưng với cả gia đình để đi theo người tinh. Trong lời đối thoại của nàng luôn song hành tồn tại hai diễn biến tâm trạng, một bên là tình yêu ngây thơ, một bên là sự bồn chồn khi ý thức được những nguy hiểm của mối tình oan trái này. Câu hỏi hết sức trong sáng: " Chàng ơi! Hãy mang tên họ nào khác đi? Cái tên nó có ý nghĩa gì đâu" cho thấy chính bản thân nàng cũng muốn Romeo từ bỏ dòng họ để đi theo nàng. Nàng tin vào tình yêu nhưng niềm tin ấy không hoàn toàn tuyệt đối. Chính vì thế mà nàng mới thảng thốt khi gặp Romeo: "Anh làm thế nào mà tới được chốn này anh ơi, và tới làm gì thế?". Nàng đơn giản chỉ không ngờ tình cảm lại mãnh liệt tới mức có thể khiến người tình của nàng bất chấp hiểm nguy đến vậy. Tuy khẩn cầu: "Romeo chàng ơi! Chàng hãy vứt bỏ tên họ của chàng đi. Chàng hãy đem tên họ ấy đổi lấy cả em đây" nhưng trong tâm khảm người con gái ấy vẫn có chút gì lấn cấn, không dám, không nỡ. Một bên là thù hận, một bên là tình yêu, một bên là danh dự cả dòng họ và một bên là hạnh phúc cá nhân minh. Đấu tranh nội tâm giằng xé của cô gái mới chỉ mười lăm tuổi lần đầu biết yêu cho thấy sự nồng cháy và sức mạnh tiềm ẩn của tình yêu.

Xét cho cùng, câu nói "Em chẳng đời nào muốn họ bắt gặp anh nơi đây" chính là lời thuận ý theo tình yêu một cách đầy ý nhị. Thù hận với Juliet cũng chẳng còn nghĩa lý gì, tình yêu của trái tim tuổi trẻ, thứ tình cảm thuần khiết đã vượt lên trên cái nền của mối nợ máu truyền từ đời này sang đời khác. Tư tưởng nhân đạo trong thời kì Phục hưng được bộc lộ thẳng thắn, dứt khoát. Rõ ràng, Romeo và Juliet hoàn toàn vô tội, chẳng hề liên quan đến những sự kiện đã xảy ra từ quá khứ thời ông, thời cụ của họ. Quan điểm bảo thủ và lề thói lạc hậu đã không thể ngăn cản được hai trái tim trẻ khát vọng được yêu, được hòa quyện. Sự bất tử của tình yêu con người không chỉ tô đậm tâm trạng của nhân vật Juliet mà còn toát lên tư tưởng nhân văn, đồng thời gửi gắm niềm hi vọng vào con người trong một tương lai tươi sáng, hạnh phúc hơn.

Đứng giữa tình yêu và thù hận, nhưng qua đoạn đối thoại của hai nhân vật, người đọc không thấy có bất kì một xung đột nào giữa hai nhân vật, chỉ có tình yêu nồng nàn giữa hai trái tim tri kỉ. Xung đột đến từ phía Juliet trong tâm trạng nàng khi phải đưa ra quyết định: tình yêu hay gia tộc. Cái dai dẳng và khủng khiếp của sự hận thù hiện lên rõ ràng trong dòng tâm trạng của Juliet, nhưng đến cùng, tình yêu của hai phía đã vượt lên tất cả, mối tình thời đại, mối tình bất tử. Những lễ giáo đã trói buộc con người quá lâu đã đến lúc cần được phá hủy và bài trừ, như kết thúc của tác phẩm, khi bị kịch rơi vào đường cùng thì mối thù kia cũng được xóa bỏ, chỉ là, cái giá phải đánh đổi quá đắt, quá bi thương.

Với mười sáu lời đối thoại giữa Romeo và Juliet, diễn biến tâm trạng của hai nhân vật đã được khắc họa rõ nét. Nếu như Romeo có chút xốc nổi, hăng hái thì Juliet lại có nốt trầm của người con gái tuy nhỏ tuổi nhưng chín chắn, trưởng thành. Cộng hưởng và bổ trợ cho nhau, họ đã đưa tình yêu của mình vượt qua những ngăn cấm về mặt đạo lý, để lại cho ngàn đời khúc hát về tình yêu diệu kì. Với khả năng khai thác dòng chảy cảm xúc nhân vật, để nhân vật bộc lộ tính cách qua chính lời nói và hành động cùng những nút thắt mở linh hoạt, Shakespeare đã khẳng định sự chiến thắng của tình người, gửi vào tác phẩm một thông điệp đi trước thời đại về mỗi khát vọng tự do của nhân loại.

Phân tích một tác phẩm kịch - Mẫu 2

Shakespeare, nhà văn và nhà viết kịch thiên tài của Anh, để lại di sản lớn trong sự phát triển và hình thành của nghệ thuật kịch phương Tây. "Hamlet" là một trong những tác phẩm nổi bật, xoay quanh cuộc sống của thái tử Hamlet ở Đan Mạch. Sau khi biết tin vua cha qua đời khi chàng đang du học ở Đức, Hamlet chấp nhận thực tế đau lòng rằng mẹ chàng tái hôn với Claudius, chú ruột và là người mới lên ngôi vua. Một đêm, linh hồn của vua cha hiện về, tiết lộ rằng Claudius là kẻ giết hại ông. Linh hồn mong đợi Hamlet sẽ trả thù. Từ đó, Hamlet buộc phải giả điên để lừa dối kẻ thù và thực hiện sứ mệnh báo thù cho cha. Trích đoạn "Sống hay không sống?" nằm trong hồi III, khi Hamlet, dù giả điên, vẫn bộc lộ suy nghĩ và quan ngại về sự giả dối trong cuộc sống và sự sụp đổ của cung điện, tượng trưng cho sự hỗn loạn của toàn quốc. Những suy nghĩ đó thể hiện rất rõ qua đoạn độc thoại vủa Ham-lét.

Như chúng ta đã biết, độc thoại là hình thức đối đáp với chính bản thân mình hoặc ai đó trong tưởng tượng được hư cấu tạo dựng lên. Hình thức độc thoại cũng được thể hiện cất tiếng ra thành lời khi nhân vật nói chuyện. Độc thoại là một trong những hình thức biểu lộ rõ những điều mà các tác giả của các tác phẩm tự sự mong muốn gửi gắm tới độc giả của mình. Đó có thể là những cảm xúc đau đớn, bế tắc, vô vọng, ngăn cản, mâu thuẫn với chính bản thân mình. Đó có thể là những lời động viên bản thân không được bỏ cuộc, phải cố gắng theo đuổi nhiều hơn nữa. Hoặc đó có thể là nỗi nhớ, những mất mát về một ai đó, một nơi nào đó mà nhân vật luyến tiếc, tiếc nuối mong muốn hàn gắn,… Có rất nhiều điều mà tác giả muốn gửi gắm tới độc giả của mình, là những bài học bổ ích, là những lời khuyên mà cách tốt nhất chính là lựa chọn để cho nhân vật của chính mình tự độc thoại với chính bản thân nhân vật.

Khi các nhân vật phụ rút lui, Hamlet, nhân vật chính, xuất hiện trên sân khấu. Shakespeare đã trao cho Hamlet nhiều lời thoại để tiết lộ quan điểm của chàng về thực tế. Trong mắt người khác, những lời Hamlet nói dường như chỉ là tâm sự của một người bị tổn thương, nhưng với chính Hamlet, đây là cơ hội để thể hiện tâm trạng mình mà không cần phải e ngại sự quan sát của người khác. Những câu từ của chàng đã trở nên bất hủ, như: “Sống hay không sống – đó là vấn đề”. Chúng ta nên chịu đựng mọi thách thức của số phận hay nổi dậy chống lại những sóng gió khắc nghiệt? Chết chỉ là sự ngủ, không hơn thế. Và có thể, ngủ cũng chỉ là một giấc mơ.

Hamlet đắn đo về ý nghĩa của cuộc sống và cảm thấy áp đặt bởi câu hỏi: “Chúng ta nên sống để tồn tại hay chống đối?” Chàng ước ao thay đổi xã hội nhưng lại chọn giả vờ điên để bảo vệ tâm hồn. Điều này biểu thị sự tuyệt vọng và bất lực tột độ. Môi trường xung quanh Hamlet đều là giả dối và sự khao khát quyền lực, và chỉ có chàng nhận ra sự thật và đau đớn đó. Ngay cả khi đối diện với cái chết, Hamlet vẫn không thể trốn thoát khỏi sự áp đặt và bức bách của thời cuộc. Chàng phản ứng bằng cách phàn nàn: “Bởi vì, ai là người có thể chịu đựng những roi vọt và khinh khi của thời đại, sự áp bức của kẻ bạo ngược, hống hách … nếu không phải chỉ vì sợ một cái gì mênh mang sau khi chết, cả một thế giới huyền bí mà đã vượt biên cương thì không một du khách nào còn quay trở lại, nỗi sợ làm cho tâm trí rối bời và bắt ta phải cam chịu mọi khổ nhục trên cõi thế này còn hơn là bay tới những nỗi khổ nhục khác mà ta chưa hề biết tới?” Hamlet không chỉ nhận biết về thực tại mà còn nhận ra bản thân mình. Những ước mơ và tham vọng cao cả của chàng bị bóp méo bởi sự căm hận.

Đoạn độc thoại đã thể hiện sự đấu tranh nội tâm của Hamlet, một nhân vật với lòng nghĩa hiệp nhưng lại sống trong một thế giới đầy khó khăn và khủng hoảng. Điều này phản ánh mâu thuẫn giữa lý tưởng cao đẹp và thực tế đau lòng của thời đại. Những lời độc thoại của Hamlet không chỉ phản ánh tâm trạng và suy ngẫm tinh thần của nhân vật mà còn tạo nên sự phức tạp và đa chiều của họ tư tưởng nhân vật. Những lời thoại này cũng giúp khán giả hiểu rõ tình trạng tinh thần của nhân vật, đồng thời tạo nên sự sâu đậm của câu chuyện.

Tài năng điêu luyện của Shakespeare không chỉ là khả năng kể chuyện mà còn là sự tạo ra những tác phẩm nghệ thuật sinh động và đẳng cấp. Ông xây dựng những nhân vật sống động, phong phú với những tính cách đa dạng, tạo nên những tình huống kịch tính và hấp dẫn. Nhìn vào nhân vật Hăm-lét, ta thấy một ví dụ điển hình. Tâm trạng bi ai, mưu mẹo tinh vi, và đau khổ tinh tế của anh ta được thể hiện qua từng từ ngữ, từng hành động, từng lời độc thoại. Những tác phẩm kịch của Shakespeare không chỉ là một phần của quá khứ mà còn là những tác phẩm vĩ đại, sống động và ảnh hưởng đến ngày nay và trong tương lai.

Phân tích một tác phẩm kịch - Mẫu 3

Trong vở kịch "Hamlet" của William Shakespeare, đoạn độc thoại "Sống hay không sống?" (To be, or not to be) là một trong những đoạn độc thoại nổi tiếng và có ảnh hưởng sâu rộng nhất trong lịch sử văn học thế giới. Đoạn độc thoại này không chỉ thể hiện những xung đột nội tâm của Hamlet mà còn truyền tải nhiều triết lý sâu sắc về cuộc sống và cái chết. Bài phân tích dưới đây sẽ đi sâu vào vai trò và ý nghĩa của những lời độc thoại này từ câu "Sống hay không sống?" đến "đừng quên những tội lỗi của ta".

Đoạn độc thoại "Sống hay không sống?" xuất hiện trong Hồi 3, Cảnh 1 của vở kịch. Hamlet, hoàng tử Đan Mạch, đang phải đối mặt với nỗi đau mất cha, vua Đan Mạch, người bị ám sát bởi chính em trai mình là Claudius, hiện đang là vua. Hồn ma của cha Hamlet xuất hiện và yêu cầu anh trả thù. Tuy nhiên, Hamlet rơi vào tình trạng hoang mang và do dự, không chỉ vì nỗi đau và sự phẫn nộ mà còn vì sự mâu thuẫn trong chính bản thân mình.

Đoạn độc thoại mở đầu với câu hỏi "Sống hay không sống, đó là vấn đề" (To be, or not to be, that is the question). Đây là câu hỏi mang tính triết lý cao, thể hiện sự băn khoăn sâu sắc của Hamlet về ý nghĩa và giá trị của sự sống. Anh tự hỏi liệu có nên tiếp tục sống trong đau khổ và bất công hay tìm đến cái chết để giải thoát. Câu hỏi này là nền tảng cho toàn bộ đoạn độc thoại và là điểm khởi đầu cho những suy nghĩ sâu sắc của Hamlet về cuộc sống và cái chết.

Hamlet tiếp tục so sánh những nỗi đau của cuộc sống với sự yên bình của cái chết:

"Chịu đựng những mũi tên và hòn đá của số phận độc ác,

Hay cầm vũ khí chống lại biển đau khổ

Và bằng cách chống trả, chấm dứt chúng?"

```

Ở đây, Hamlet sử dụng hình ảnh "mũi tên và hòn đá" để biểu tượng hóa những đau khổ và bất công mà con người phải chịu đựng trong cuộc sống. Anh đặt câu hỏi liệu có nên chịu đựng những đau khổ này hay nên chống lại chúng bằng cách tìm đến cái chết, mà anh coi như một sự giải thoát.

Mặc dù coi cái chết là sự giải thoát, Hamlet cũng bày tỏ nỗi sợ hãi trước sự vô định của cái chết:

"Ai biết được, trong giấc ngủ của cái chết, những giấc mơ gì có thể đến?"

```

Hamlet lo lắng về "giấc mơ" có thể đến trong "giấc ngủ của cái chết". Anh nhận ra rằng cái chết không phải là sự kết thúc tuyệt đối, mà có thể mang đến những điều chưa biết, những giấc mơ có thể còn đáng sợ hơn cả những đau khổ trong cuộc sống hiện tại. Sự mơ hồ và vô định này khiến Hamlet do dự và không dám tự kết liễu đời mình.

Những lời độc thoại của Hamlet thể hiện một triết lý hiện sinh sâu sắc về sự tồn tại của con người. Anh nhận ra rằng con người phải đối mặt với những đau khổ và bất công trong cuộc sống, nhưng cũng không thể tìm thấy sự yên bình tuyệt đối trong cái chết. Điều này tạo nên một bi kịch nội tâm, khi Hamlet cảm thấy bị mắc kẹt giữa hai lựa chọn đều đầy đau khổ và mơ hồ. Đây là một trong những đặc điểm quan trọng của triết lý hiện sinh, khi con người phải đối mặt với sự vô nghĩa và mơ hồ của cuộc sống.

Cuối cùng, Hamlet tự nhắc nhở mình về nhiệm vụ trả thù cho cha:

"Đừng quên những tội lỗi của ta."

```

Dù còn nhiều do dự và mâu thuẫn, Hamlet quyết định không thể quên đi "những tội lỗi" của Claudius và trách nhiệm của mình. Sự trở lại này thể hiện sự quyết tâm và ý chí của Hamlet, dù anh vẫn không thể thoát khỏi nỗi đau và mâu thuẫn nội tâm. Điều này cho thấy rằng, dù có những suy tư sâu sắc về cuộc sống và cái chết, Hamlet vẫn không thể trốn tránh trách nhiệm và nhiệm vụ của mình.

Đoạn độc thoại "Sống hay không sống?" là một trong những phương tiện quan trọng để Shakespeare khắc họa sâu sắc tâm trạng và tính cách của Hamlet. Qua những lời tự vấn, người đọc thấy được sự phức tạp trong tâm hồn của nhân vật, sự thông minh nhưng cũng đầy mâu thuẫn và đau khổ. Hamlet không chỉ là một hoàng tử đang tìm cách trả thù cho cha mình mà còn là một con người đang đấu tranh với chính bản thân mình và những câu hỏi lớn của cuộc sống.

Những lời độc thoại của Hamlet phản ánh rõ ràng những xung đột nội tâm của anh. Đó là sự mâu thuẫn giữa khát khao trả thù và nỗi sợ hãi trước cái chết, giữa ý chí sống và sự mệt mỏi với những đau khổ của cuộc đời. Xung đột này làm nổi bật bi kịch cá nhân của Hamlet và tạo nên sức hút cho nhân vật. Những xung đột này không chỉ là vấn đề cá nhân mà còn phản ánh những mâu thuẫn lớn hơn trong xã hội và thời đại của Hamlet.

Đoạn độc thoại này cũng chứa đựng nhiều triết lý sâu sắc về cuộc sống và cái chết. Hamlet không chỉ đặt ra những câu hỏi về sự tồn tại của bản thân mà còn khiến người đọc suy ngẫm về ý nghĩa của sự sống và những giá trị thực sự trong cuộc đời. Điều này làm cho tác phẩm của Shakespeare có giá trị vượt thời gian và không gian, bởi những câu hỏi mà Hamlet đặt ra vẫn còn nguyên vẹn tính thời sự và ý nghĩa trong bối cảnh xã hội hiện đại ngày nay. Đoạn độc thoại này cũng góp phần tạo nên sự căng thẳng và kịch tính trong vở kịch. Hamlet đang đối mặt với những quyết định quan trọng và những mâu thuẫn lớn trong cuộc đời mình. Sự căng thẳng này không chỉ là vấn đề cá nhân mà còn liên quan đến toàn bộ cốt truyện của vở kịch, tạo nên một sự hấp dẫn đặc biệt cho khán giả.

Đoạn độc thoại "Sống hay không sống?" trong vở kịch "Hamlet" của Shakespeare là một phần quan trọng không thể thiếu, không chỉ giúp khắc họa rõ nét tính cách và tâm trạng của nhân vật Hamlet mà còn mang đến những tư tưởng triết lý sâu sắc về cuộc sống. Qua những lời độc thoại này, Shakespeare đã thành công trong việc truyền tải những xung đột nội tâm phức tạp và bi kịch cá nhân của Hamlet, tạo nên một tác phẩm kịch có giá trị nghệ thuật và tư tưởng vượt thời gian. Tác phẩm không chỉ là một kiệt tác văn học mà còn là một bài học quý báu về con người và cuộc sống, khiến cho những câu hỏi và triết lý của Hamlet vẫn còn vang vọng mãi trong lòng người đọc và khán giả.

Phân tích một tác phẩm kịch - Mẫu 4

Lưu Quang Vũ, một trong những nhà viết kịch vĩ đại của Việt Nam, đã để lại nhiều tác phẩm kịch nổi tiếng và gây tiếng vang lớn trong lòng khán giả. Một trong những tác phẩm tiêu biểu của ông là "Tôi và Chúng Ta". Tác phẩm được sáng tác vào năm 1984 và nhiều lần được dàn dựng trên sân khấu. Vở kịch không chỉ hấp dẫn bởi cốt truyện mà còn bởi những thông điệp xã hội sâu sắc mà nó mang lại. Qua việc phân tích tác phẩm này, chúng ta sẽ thấy rõ được những giá trị tư tưởng và nghệ thuật mà Lưu Quang Vũ muốn truyền tải.

Tôi và chúng ta gồm tất cả 9 cảnh, đặt bối cảnh vào những năm 80 của thế kỷ 20, khi đất nước còn gặp rất nhiều khó khăn do cơ chế bao cấp còn tồn tại. Tác phẩm xoay quanh một nhà máy sản xuất đang đối mặt với những khó khăn và mâu thuẫn nội bộ, đại diện cho những thách thức mà xã hội Việt Nam phải đương đầu trong giai đoạn này. Nội dung chính của vở kịch phản ánh cuộc đấu tranh gay gắt để thay đổi phương thức tổ chức, lề lối hoạt động sản xuất ở xí nghiệp Thắng Lợi, giữa hai lực lượng: bảo thủ và đổi mới. Phe bảo thủ, mà đại diện là các nhân vật Nguyễn Chính (phó giám đốc), Trương (quản đốc phân xưởng) cùng sự hỗ trợ của Trần Khắc (đại diện Ban thanh tra của Bộ) với tư tưởng hết sức bảo thủ, khư khư giữ lấy các nguyên tắc, quy chế đã thành cứng đờ, lạc hậu, kiên quyết không chấp nhận đổi mới. Phe đổi mới, mà đại diện là Hoàng Việt (giám đốc xí nghiệp), Thanh (kíp trưởng phân xưởng 1), Lê Sơn (kỹ sư) cùng đại đa số anh chị em công nhân với tinh thần dám nghĩ dám làm, phá bỏ các quy định giáo điều, lạc hậu, khao khát đổi mới để đem lại quyền lợi, hạnh phúc cho mọi người. Thể hiện sự xung đột giữa hai phía này, Lưu Quang Vũ đã khẳng định: trong cuộc đấu tranh giữa cái mới và cái cũ, giữa đổi mới và bảo thủ, cái mới có thể tạm thời thất bại nhưng cuối cùng, cái mới nhất định thắng.

Tôi và chúng ta khẳng định rằng không thể có thứ chủ nghĩa tập thể chung chung, không thể giữ mãi các nguyên tắc, phương pháp của thời cũ trước sự chuyển biến sinh động của cuộc sống. Cái "chúng ta" được hình thành từ nhiều cái "tôi" cụ thể, vì vậy cần quan tâm, chăm sóc quyền lợi, hạnh phúc của từng cá nhân con người. Đây là một quá trình đấu tranh gay gắt, cần có những con người có trí tuệ, có bản lĩnh, dám nghĩ dám làm. "Tôi và Chúng Ta" mang đến nhiều thông điệp tư tưởng sâu sắc về con người và xã hội. Một trong những tư tưởng chủ đạo là sự đoàn kết và tinh thần đồng đội. Lưu Quang Vũ khẳng định rằng thành công của một tập thể không thể dựa vào sự ích kỷ và bảo thủ, mà phải dựa vào sự hợp tác và đổi mới. Qua mâu thuẫn giữa các nhân vật, tác giả muốn nhắn nhủ rằng xã hội chỉ có thể tiến bộ khi mỗi cá nhân biết đặt lợi ích chung lên trên lợi ích cá nhân, biết hợp tác và chia sẻ.

Lưu Quang Vũ là bậc thầy trong việc xây dựng kịch bản với những tình tiết hấp dẫn và kịch tính. "Tôi và Chúng Ta" được xây dựng với cấu trúc chặt chẽ, các tình tiết được phát triển một cách logic và hợp lý. Nhân vật trong kịch được khắc họa rõ nét, mỗi nhân vật đều có những nét đặc trưng riêng biệt, tạo nên sự phong phú và đa dạng cho tác phẩm. Đối thoại trong kịch ngắn gọn, sắc bén, giàu tính triết lý và mang đậm tính hiện thực.

Tôi và chúng ta ra đời trong những năm đất nước gặp nhiều khó khăn, khủng hoảng, nên đã góp phần cổ vũ phong trào Đổi Mới toàn diện đời sống kinh tế, xã hội Việt Nam lúc bấy giờ. Vậy nhưng, sau gần 40 năm kể từ khi ra đời, tác phẩm vẫn cho thấy tinh thần thời đại và tính chất thời sự của nó. Lưu Quang Vũ đã cảnh báo về những hậu quả tiêu cực của chủ nghĩa cá nhân, ích kỷ và bảo thủ. Những giá trị mà tác phẩm mang lại vẫn còn nguyên vẹn tính thời sự và ý nghĩa trong bối cảnh xã hội hiện đại ngày nay.

"Tôi và Chúng Ta" của Lưu Quang Vũ là một tác phẩm kịch đáng để suy ngẫm và học hỏi. Qua những mâu thuẫn và xung đột giữa các nhân vật, tác giả đã truyền tải những tư tưởng sâu sắc về sự đoàn kết, tinh thần đổi mới và trách nhiệm xã hội. Đây là những giá trị mà mỗi cá nhân và tập thể cần phải có để xây dựng một xã hội tốt đẹp hơn. Tác phẩm không chỉ có giá trị nghệ thuật cao mà còn là một bài học ý nghĩa về đạo đức và nhân sinh. Lưu Quang Vũ đã thành công trong việc tạo ra một tác phẩm kịch xuất sắc, để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng khán giả và góp phần làm phong phú thêm nền văn học kịch Việt Nam.

Phân tích một tác phẩm kịch - Mẫu 5

Trong vở kịch "Hamlet" của William Shakespeare, nhân vật chính Hamlet đã phát biểu một số lời độc thoại đầy ý nghĩa và có vai trò quan trọng trong việc hiểu rõ tâm trạng và tư tưởng của nhân vật. Từ câu hỏi nổi tiếng "Sống hay không sống?" đến lời tự trách "Đừng quên những tội lỗi của ta", mỗi câu thoại đều đem lại sâu sắc và đa chiều.

"Sống hay không sống? Đó là vấn đề."

Câu thoại này thể hiện tâm trạng hoang mang, bất an tinh thần của Hamlet. Sự lo lắng và nghi ngờ về giá trị của cuộc sống lớn lao và tư tưởng của nhân vật được thể hiện một cách sâu sắc. Câu hỏi này phản ánh sự dao động tinh thần của Hamlet giữa khao khát sống, đam mê và nỗi lo sợ.

"Hay chấp nhận vận mạng vốn đã được giáo dục từ cấp trên đầu mình."

Lời độc thoại này tập trung vào cảm xúc bất lực và số phận. Trong một phần lớn văn phẩm của câu hỏi này, tạo ra hiệu ứng tiếp cận khán giả và đưa họ vào tâm trạng của nhân vật. Hamlet đề cập đến sự cảm thấy không đủ điều khiển bởi vận mạng hoặc các lực lượng ngoại quyền. Tính tự lập, bản ngã, và sự tự quyết định của mình.

"Đừng quên những tội lỗi của ta."

Lời độc thoại này thể hiện sự tự trách mình và sợ hãi về những hậu quả đến với tội lỗi và trách nhiệm của hành động của mình. Hamlet phải đối mặt với sự cảm thấy cô đơn và tự khiển trong quá khứ, lời độc thoại này cho thấy sự hối hận và lo lắng về quyết định của mình.

Những lời độc thoại của Hamlet không chỉ phản ánh tâm trạng và suy ngẫm tinh thần của nhân vật mà còn tạo nên sự phức tạp và đa chiều của họ tư tưởng nhân vật. Những lời thoại này cũng giúp khán giả hiểu rõ tình trạng tinh thần của nhân vật, đồng thời tạo nên sự sâu đậm của câu chuyện. Đó cũng là lí do vì sao vở kịch "Hamlet" luôn được coi là một tác phẩm vĩ đại và sâu sắc.

Phân tích một tác phẩm kịch - Mẫu 6

Trong vở kịch "Hamlet" của William Shakespeare, những lời độc thoại của nhân vật Hamlet không chỉ là điểm nhấn quan trọng về nghệ thuật mà còn mang những giá trị tư tưởng sâu sắc. Đặc biệt, đoạn độc thoại "Sống hay không sống?" (To be, or not to be) được coi là một trong những đoạn độc thoại nổi tiếng nhất trong lịch sử văn học. Phân tích vai trò và ý nghĩa của đoạn độc thoại này giúp chúng ta hiểu rõ hơn về những xung đột nội tâm và triết lý sống của Hamlet.

Đoạn độc thoại "Sống hay không sống?" xuất hiện trong Hồi 3, Cảnh 1 của vở kịch. Đây là thời điểm Hamlet đang đối mặt với những đau khổ và mâu thuẫn nội tâm lớn lao. Cha của Hamlet, vua Đan Mạch, bị ám sát bởi người chú Claudius, kẻ đã chiếm đoạt ngôi vua và cưới mẹ của Hamlet. Hamlet, nhận được lệnh từ hồn ma của cha, phải trả thù nhưng lại do dự và đầy mâu thuẫn.

Đoạn độc thoại mở đầu với câu hỏi "Sống hay không sống, đó là vấn đề" (To be, or not to be, that is the question). Câu hỏi này thể hiện sự băn khoăn và do dự của Hamlet về ý nghĩa và giá trị của sự sống. Anh tự hỏi liệu có nên tiếp tục sống trong đau khổ và bất công hay tìm đến cái chết để giải thoát.

Hamlet tiếp tục so sánh những nỗi đau của cuộc sống với sự yên bình của cái chết. Anh cho rằng cuộc sống đầy rẫy những "mũi tên và hòn đá" (slings and arrows) của số phận, trong khi cái chết có thể là một giấc ngủ yên bình, một sự giải thoát khỏi mọi đau khổ.

Mặc dù coi cái chết là sự giải thoát, Hamlet cũng bày tỏ nỗi sợ hãi trước sự vô định của cái chết. Anh lo lắng về "giấc mơ" có thể đến trong "giấc ngủ của cái chết" (the dreams that may come in that sleep of death). Chính sự mơ hồ và vô định này khiến Hamlet do dự và không dám tự kết liễu đời mình.

Những lời độc thoại của Hamlet thể hiện một triết lý hiện sinh sâu sắc về sự tồn tại của con người. Anh nhận ra rằng con người phải đối mặt với những đau khổ và bất công trong cuộc sống, nhưng cũng không thể tìm thấy sự yên bình tuyệt đối trong cái chết. Điều này tạo nên một bi kịch nội tâm, khi Hamlet cảm thấy bị mắc kẹt giữa hai lựa chọn đều đầy đau khổ và mơ hồ.

Cuối cùng, Hamlet tự nhắc nhở mình về nhiệm vụ trả thù cho cha. Dù còn nhiều do dự và mâu thuẫn, anh quyết định không thể quên đi "những tội lỗi" của Claudius và trách nhiệm của mình. Sự trở lại này thể hiện sự quyết tâm và ý chí của Hamlet, dù anh vẫn không thể thoát khỏi nỗi đau và mâu thuẫn nội tâm.

Đoạn độc thoại "Sống hay không sống?" là một trong những phương tiện quan trọng để Shakespeare khắc họa sâu sắc tâm trạng và tính cách của Hamlet. Qua những lời tự vấn, người đọc thấy được sự phức tạp trong tâm hồn của nhân vật, sự thông minh nhưng cũng đầy mâu thuẫn và đau khổ. Những lời độc thoại của Hamlet phản ánh rõ ràng những xung đột nội tâm của anh. Đó là sự mâu thuẫn giữa khát khao trả thù và nỗi sợ hãi trước cái chết, giữa ý chí sống và sự mệt mỏi với những đau khổ của cuộc đời. Xung đột này làm nổi bật bi kịch cá nhân của Hamlet và tạo nên sức hút cho nhân vật.

Đoạn độc thoại này cũng chứa đựng nhiều triết lý sâu sắc về cuộc sống và cái chết. Hamlet không chỉ đặt ra những câu hỏi về sự tồn tại của bản thân mà còn khiến người đọc suy ngẫm về ý nghĩa của sự sống và những giá trị thực sự trong cuộc đời. Điều này làm cho tác phẩm của Shakespeare có giá trị vượt thời gian và không gian.

Đoạn độc thoại "Sống hay không sống?" trong vở kịch "Hamlet" của Shakespeare là một phần quan trọng không thể thiếu, không chỉ giúp khắc họa rõ nét tính cách và tâm trạng của nhân vật Hamlet mà còn mang đến những tư tưởng triết lý sâu sắc về cuộc sống. Qua những lời độc thoại này, Shakespeare đã thành công trong việc truyền tải những xung đột nội tâm phức tạp và bi kịch cá nhân của Hamlet, tạo nên một tác phẩm kịch có giá trị nghệ thuật và tư tưởng vượt thời gian.

Phân tích một tác phẩm kịch - Mẫu 7

Chủ đề cách mạng in đậm trong kịch Bắc Sơn của Nguyễn Huy Tưởng. Xung đột kịch thể hiện tập trung trong hồi IV đã dựng nên một hình tượng bi tráng về người phụ nữ dân tộc Tày, tiêu biểu cho hàng nghìn, hàng vạn quần chúng được giác ngộ trong đấu tranh, trong mất mát đau thương đã đứng hẳn về phía cách mạng.

Ta có thể lấy câu nói này của Thơm để làm nhan đề cho hồi IV kịch Bắc Sơn: “Tôi chết thì chết, chứ tôi không báo hai ông đâu". Sự việc diễn ra, xung đột kịch nổ ra tại nhà vợ chồng Ngọc, có đủ bốn nhân vật: Ngọc, Thơm, Thái, Cửu.Ngọc dẫn Tây truy đuổi sắp bắt được hai cán bộ cách mạng là anh Cửu và giáo Thái. Bị dồn nguy kịch, Cửu dẫn Thái chạy trốn vào nhà anh Điếc người quen, ai ngờ đó là nhà Ngọc mới tậu được. cửu rút súng toan bắn Thơm vì anh cho rằng: "Vợ Việt gian thì cũng tù Việt gian”. Nhưng Thái đã giữ tay lại và bảo: “đừng bắn", vì anh tin rằng Thơm mang "dòng máu cụ Phương", đó là dòng máu yêu nước, cách mạng. Khi tiếng chó sủa râm ran, tiếng người chạy rầm rập, Cửu vừa thất vọng vừa hối hận, lo lắng thì Thơm đã nói như thề: “Chết nỗi, hai ông bị chúng nó đuổi phải không ? Làm thế nào bây giờ?. Tôi không bảo hai ông đâu. Tôi chết thì chết, chứ tôi không bảo hai ông đâu”.

Ngọc dẫn Tây đi khám nhà bà Lục, nhà bác Chui. Tiếng chân đi, tiếng gậy lộc cộc càng gần. Thái và Cửu định chạy ra thì Thơm đã ngăn lại, đẩy hai cán bộ vào buồng và nói: "Có lối thông ra ngoài đấy, khép cửa buồng lại’’.Tình huống này đầy kịch tính, căng thẳng, hồi hộp. Vợ Việt gian đã che giấu, bảo vệ cán bộ cách mạng. Thơm đã đứng hẳn về phía cách mạng. Đó là sự thật thể hiện tấm lòng của nhân dân đối với cách mạng.Bình diện thứ hai là xung đột giữa Thơm và Ngọc. Ngọc mỗi ngày một lộ nguyên hình một con chó săn đắc lực cho bọn Tây. Đêm nào hắn cũng đi suốt đêm, tay cầm đèn bấm và gậy gộc để lùng bắt cán bộ. Lời đồn đến tai Thơm: “anh thằng Sáng dắt Tây vào đánh Vũ Lăng”.

Ngọc có nhiều tiền. Hắn mơ cái hàm cửu phẩm. Hắn tự than thân: "Chỉ mình là đen, không có danh phận gì, lép vế trong làng quá!”. Ông Thái, đối với Thơm, là một người rất tốt: “bỏ cả cửa nhà đi làm cách mạng”, “cả vùng này, có ai ghét ông ấy đâu!”. Trái lại, lúc thì Ngọc bịa đặt vu khống ông Thái là: “mật thám cho Tây đấy ", lúc thì lại bảo, anh Cửu và ông Thái là "hai cái thằng tướng cướp. Bắt được hai thằng ấy thì cũng được vài ngàn đồng”... Hắn đi suốt đêm, hắn đi lùng sục bắt ông Thái, bắt anh Cửu nộp cho Tây là để được thưởng nhiều tiền mà mua nhà, mà tậu mấy mẫu ruộng nữa, mà chạy cái hàm cửu phẩm, mà ăn khao một chuyến "thế mới thích”!

Trong lúc ông Thái, anh cửu đang trốn trong buồng nhà Thơm thì ở dưới chân cầu thang lại có lí trưởng, bọn tay sai, bọn lính Tây đang lùng sục, đang chờ Ngọc. Ngọc đi đi về về. Hắn cứ ngồi nán lại mải nói với Thơm đủ chuyện, hắn đếm tiền, hay tính toán, hắn cười, ngắm vợ. Có lúc nó thốt lên: “Chắc là nó còn ở đấy, nhất định là nó còn ở đấy!...”. Thơm nhìn trộm chồng, vô cùng sốt ruột nhưng chị đã khéo dấu kín tâm trạng lo lắng của mình. Thơm ăn nói nhẹ nhàng, tình cảm lúc thì nhắc chồng: “Mai thì ở nhà mà ngủ cho nó lại sức”, lúc thì giục giã: “Thế nào có đi không?”. Lúc Ngọc nghe tiếng quan gọi, chạy ra khỏi nhà thì Thơm thở dài, khoan khoái nhìn theo phía Ngọc ra, mỉm cười, thầm nghĩ: "May thế!”. Đúng là Thơm đóng kịch giỏi, đã qua mắt được tên Việt gian, mà tên Việt gian ấy lại là chồng mình.

Nguyễn Huy Tưởng đã thể hiện một tính cách tinh tế tâm trạng nhân vật Thơm đầy tính kịch tính kịch của một lâm trạng bi kịch.Nhân vật Thơm là một hình tượng bi tráng về người phụ nữ Tây hơn 60 năm về trước. Vượt qua mọi cảnh ngộ đau thương, Thơm đã đến với cách mạng, sẵn sàng xả thân vì cách mạng. Tinh thần của các chiến sĩ trong cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn đời đời bất tử. Hình tượng nhân vật Thơm trong kịch Bắc sơn vô cùng chói lọi, một thành công đặc sắc của Nguyễn Huy Tưởng khi viết về cách mạng và người phụ nữ Việt Nam.

Cũng Cần nhắc lại, nghe lại lời của Thơm vạch mặt Ngọc trước khi chị bị tên Việt gian này bắn:... “Thôi, đến lúc này tôi cũng chẳng cần úp mở làm gì nữa. Tôi biết anh lắm rồi. Tôi biết anh từ khi em tôi chết, chú tôi chết, từ hôm mẹ tôi dở người. Anh giấu ai, chứ giấu tôi thế nào được? Ba tháng nay, tôi ăn chung, ở chung với anh, tôi khổ sở biết là chừng nào! Anh biết chú tôi, anh giết em tôi, anh làm tan cửa nát nhà tôi, anh làm hại bao nhiêu người, anh tưởng tôi không biết nhục ư? Vợ một thằng chó săn! (...) Tôi đố anh phá nổi quân du kích, tôi thách thằng Tây phá nổi quân du kích! Mà mắt ra: Nó sai như con chó, nó khinh như con chó, mà không biết đời ư? Các ông đồng chí đâu! Bắt lấy nó! Nó đây rồi! Bắt cả tôi nữa, mà báo thù cho các đồng chí Bắc Sơn. Nó đây rồi, đừng thương nó!”.

Đối lập với Ngọc là nhân vật Cửu và Thái. Thái bình tĩnh sáng suốt bao nhiêu thì Cứu nóng nảy và hăng hái bấy nhiêu. Họ là những người tận trung với đất nước, dù trong cuộc trốn chạy cũng nhất định không thể khuất phục.

Qua đoạn trích ta có thể thấy rằng, sức mạnh của tình yêu nước, sức mạnh của cách mạng sẽ không bao giờ bị dập tắt. Ngay cả những người ở vị trí trung gian khó sử như Thơm cũng sẽ quyết định chọn cách mạng. Những tên bán nước cầu vinh sẽ không bao giờ có kết cục tốt.

Phân tích một tác phẩm kịch - Mẫu 8

Lưu Quang Vũ là một tài năng đa tài của nền nghệ thuật Việt Nam từ các thế kỉ trước. Bằng tài năng của mình ông đã để lại cho đời nhiều tác phẩm hay và ý nghĩa như Tôi và chúng ta; Sống mãi tuổi 17; Nàng Sita; Ngọc Hân công chúa,... Trong đó, Hồn Trương Ba, da hàng thịt được xem là một trong những vở kịch đặc sắc nhất của Lưu Quang Vũ. Vở kịch chính là một bài ca về vẻ đẹp tâm hồn người lao động trong cuộc đấu tranh chống lại sự giả tạo, dung tục và khát vọng hoàn thiện nhân cách.

Vở kịch “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” được Lưu Quang Vũ viết vào năm 1981, công diễn lần đầu năm 1984 và nhiều lần trên sân khấu cả trong và ngoài nước.Vở kịch được gợi dẫn từ một cốt truyện dân gian, thực chất là sự cải biên một truyện cười dân gian. Trong khi tác giả dân gian chỉ tạo ra một tình huống oái oăm nhằm gây tiếng cười phê phán thì Lưu Quang Vũ đã biến nó thành một tấn bi kịch – bi kịch tâm lí. Đoạn trích phân tích thuộc cảnh VII và đoạn kết của vở kịch “Hồn Trương Ba, da hàng thịt”.

Đến cảnh VII của vở kịch thì xung đột giữa hồn và xác đã được đẩy lên đỉnh điểm, nút thắt được siết chặt đến cao độ và cũng là lúc ta thấu hiểu tấn bi kịch mang tên: “Hồn Trương Ba, da hàng thịt”. Đầu tiên là bi kịch sống nhờ, sống gửi, tồn tại trái với lẽ tự nhiên của hồn Trương Ba. Bi kịch ấy được thể hiện rõ qua màn đối thoại giữa hồn Trương Ba đã tách khỏi xác anh hàng thịt, còn “thân xác bằng thịt vẫn ngồi nguyên trên chõng và lúc này chỉ còn là thân xác”. Hồn Trương Ba nhân hậu, trong sáng và thanh cao lại đặt trong thân xác của một anh hàng thịt phàm tục, thô lỗ, đầy sức mạnh bản năng tục tằn. Lúc nào hắn cũng chỉ nghĩ đến mấy “cái món tiết canh, cổ hũ, khấu đuôi…”. “Tôi chán cái chỗ ở không phải của tôi này lắm rồi”…

Cuộc tranh luận giữa hồn và xác diễn ra quyết liệt. Dường như có những lúc tiếng nói của xác thịt lấn át cả tiếng nói của linh hồn, đẩy linh hồn vào thế bị động và một mực phủ nhận lí lẽ của xác anh hàng thịt “lí lẽ của anh thật ti tiện”. Chỉ còn biết ngao ngán thở dài một tiếng “Trời!”. Qua đó, ta thấy rằng hồn Trương Ba đang ở trong tâm trạng vô cùng bức bối, đau khổ tột cùng. Những câu cảm thán ngắn, dồn dập cùng với ước nguyện khắc khoải của linh hồn đã nói nói lên điều đó. Màn đối thoại giữa hồn Trương Ba và xác anh hàng thịt chính là ẩn dụ về cuộc đấu tranh giữa tâm hồn và thân xác trong một con người. Đó là tiếng nói của bản năng và những tác động ghê gớm của nó vào linh hồn. Mặc dầu cho linh hồn luôn đấu tranh để vượt lên những đòi hỏi không chính đáng của thể xác nhưng khó mà tránh khỏi những tác động đó. Hồn Trương Ba có những dấu hiệu của sự tha hóa: trở nên thô lỗ tát con đến chảy máu mồm, thèm ăn ngon, thèm rượu thịt…

Tiếp đó là bi kịch bị chối bỏ bởi những người xung quanh được thể hiện tập trung qua màn đối thoại giữa hồn Trương Ba với những người thân. Tình trạng tồn tại bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo của Hồn Trương Ba khiến cho vợ ông đau khổ tới mức định bỏ nhà ra đi dù bà là người hiền lành, cam chịu. Cái Gái quyết liệt không chịu nhận ông nội “Tôi không phải là cháu ông…Ông nội tôi chết rồi”, “Ông nội đời nào thô lỗ và phũ phàng như vậy”, “Ông xấu lắm, ác lắm! Cút đi”. Nó tố cáo Hồn Trương Ba làm gãy cây trong vườn, dẫm nát cây sâm quý của ông nội đã mất và còn làm hỏng mất cái diều của thằng cu Tị… Mặc dù cái Gái là đứa cháu rất yêu thương ông nội, đêm nào nó cũng khóc thương ông, nâng niu cất giữ từng chút kỷ niệm của ông. Nhưng nó vẫn chỉ là một đứa trẻ nhỏ, tâm hồn ngây thơ, trong sáng, thánh thiện không thể chấp nhận sự thô lỗ, tầm thường của linh hồn ông nội trú ngụ trong thân xác anh hàng thịt. Có lẽ người thấu hiểu và thương Trương Ba nhất nhà lại là chị con dâu, nhưng trước tình cảnh đó chị cũng phải nói rằng: “mỗi ngày thầy một đổi khác đi, mất mát dần”. Càng thương bố chồng, người con dâu ấy càng đau khổ, tuyệt vọng trong câu hỏi “làm sao giữ được thầy ở lại, hiền hậu, vui vẻ, tốt lành như thầy của chúng con xưa kia”. Than ôi! Còn gì đau đớn và hổ thẹn hơn khi mà bị chính những người thân của ta ruồng bỏ… Có lẽ đó là bi kịch dằn vặt nhất đối với Trương Ba của hiện tại.

Bi kịch lại nối tiếp những bi kịch khi Đế Thích khuyên Trương chấp nhận vì thế giới không toàn vẹn, thể hiện cái nhìn quan liêu, hời hợt về cuộc sống con người. Và đó chính là bi kịch sửa sai càng thêm sai. Trương Ba bị chết oan uổng vì “một lầm lẫn của quan thiên đình”. Để sửa sai thì Đế Thích đã cho hồn Trương Ba sống trong thân xác của anh hàng thịt. Tồn tại ở tình trạng trái với tự nhiên một thời đã khiến hồn Trương Ba nhận ra rằng “có những cái sai không thể sửa được. Chắp vá gượng ép chỉ càng làm sai thêm”. Chỉ có cách là cố gắng đừng sai mà thôi. Nếu lỡ sai rồi thì hãy làm một việc đúng khác để bù lại. Khi Trương Ba kiên quyết đòi trả xác cho anh hàng thịt, Đế Thích định cho hồn ông nhập vào cu Tị. Bằng sự quyết liệt của mình, Hồn Trương Ba đã không chấp nhận mà chỉ xin tiên Đế Thích trả lại cuộc sống cho cu Tị – một cậu bé ngoan ngoãn, đáng yêu, rất thân thiết với ông và cái Gái hồi ông còn sống. Có lẽ chính sự lựa chọn đó mới làm cho linh hồn của Trương Ba thanh thản. Ông nhận ra rằng con người là một thể thống nhất, hồn xác phải hài hòa đồng thuận. Sống phải là chính mình. Sự bất tử của con người nằm trong ý nghĩa sự sống và sự hóa thân vào cuộc sống xung quanh.

Khép lại vở kịch, Trương Ba đã chấp nhận cái chết để không còn cái vật quái gở mang tên “Hồn Trương Ba da hàng thịt” nữa. Đây là một kết cục đầy bi kịch chứ không phải kết thúc có hậu như trong cốt truyện dân gian trước đó. Nhưng đó lại là cái kết của sự chiến thắng cái ác, cái xấu và của những điều tốt đẹp, bản lĩnh. Vở kịch được đánh giá là một vở “bi kịch lạc quan” bởi tuy rằng Trương Ba không còn tiếp tục được sống nhưng những giá trị đích thực của cuộc sống được bảo toàn. Không còn trên cõi trần nhưng Trương Ba sẽ còn sống mãi trong lòng người thân, bạn bè và với tất cả những gì tốt đẹp nhất.

Dưới ngòi bút của nhà viết kịch điêu luyện Lưu Quang Vũ những bi kịch của hồn Trương Ba trong đoạn trích được thể hiện một cách sinh động, đầy kịch tính thông qua những màn đối thoại, xung đột. Sự hấp dẫn của kịch bản cùng với nghệ thuật tạo dựng tình huống độc đáo, xây dựng và dẫn dắt xung đột kịch hợp lí và nghệ thuật dựng hành động kịch sinh động góp phần đem đến sự thành công cho tác phẩm. Đặc biệt, vở kịch được tạo nên bởi yếu tố huyền thoại, nghĩa là không có thực. Qua đó nhà văn đã làm sáng tỏ một hiện thực: Trong xã hội cũ, tình trạng con người không làm chủ được bản thân mình, không được sống như mình mong muốn không phải là hiếm. Hàng loạt nhân vật của Nam Cao cũng rơi vào tình trạng bi kịch như thế như: Chí Phèo, Bà cái Tí, anh cu Lộ…

Nằm ở phần kết của vở kịch “Hồn Trương Ba da hàng thịt”, đoạn trích thể hiện rõ tài năng của nhà soạn kịch Lưu Quang Vũ. Thấy được kịch Lưu Quang Vũ đặc sắc trên rất nhiều phương diện như: sự kết hợp giữa tính hiện đại với các giá trị truyền thống, hay tiếng nói phê phán gay gắt, quyết liệt những hiện thực trong xã hội cũ… Vở kịch nói chung và đoạn trích nói riêng đã đem đến cho ta những bài học quý giá: Được sinh ra trên đời là một hạnh phúc, nhưng sẽ hạnh phúc hơn khi ta được sống là chính mình, sống một cách trọn vẹn với những giá trị vốn có và sẽ mãi theo đuổi nó đến cùng.