Với soạn Ngữ văn 8 trang 22 Tập 2 Kết nối tri thức chi tiết trong bài Lặng lẽ Sa Pa giúp học sinh dễ dàng chuẩn bị bài và soạn văn 8. Mời các bạn đón xem:

Soạn bài Lặng lẽ Sa Pa

Câu 1 (trang 22 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Xác định đề tài của truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa.

Trả lời:

C1:

Truyện Lặng lẽ Sa Pa ca ngợi những con người vô danh, hằng ngày khiêm nhường, lặng lẽ cống hiến hết mình cho Tổ quốc một cách thầm lặng. Trong số những con người đó nổi bật lên hình ảnh anh thanh niên làm công tác khí tượng, tự giác vượt mọi khó khăn, hoàn thành nhiệm vụ và sống đẹp, đem lại niềm vui cho mọi người.

C2:

Những người lao động đảm nhận các công việc thầm lặng, đóng góp vào công cuộc xây dựng đất nước trong những năm 1970.

Câu 2 (trang 22 sgk Ngữ văn 8 Tập 2):  Tóm tắt tác phẩm và nêu nhận xét về kiểu cốt truyện.

Trả lời:

C1:

- Tóm tắt tác phẩm:

Trong chuyến xe từ Hà Nội tới Lào Cai, bác lái xe, ông họa sĩ và cô kĩ sư nông nghiệp xinh đẹp đã vui vẻ trò chuyện. Xe dừng lại 30 phút để hành khách nghỉ ngơi. Nhân dịp đó, bác lái xe đã giới thiệu anh thanh niên 27 tuổi làm công tác khí tượng kiêm vật lý địa cầu trên đỉnh núi Yên Sơn với mọi người. Anh thanh niên mời ông họa sĩ và cô gái lên thăm nơi ở và nơi làm việc của mình. Ở nơi làm việc của anh thanh niên, mặc dù chịu nhiều gian khổ nhưng anh vẫn tích cực làm việc góp phần vào công việc lao động sản xuất và chiến đấu. Ông họa sĩ cảm nhận được nét đẹp của người lao động mới qua hình ảnh anh thanh niên. Ông định vẽ chân dung anh nhưng anh từ chối và giới thiệu 2 người khác xứng đáng hơn, đó là người kĩ sư trồng rau và người cán bộ nghiên cứu sét. Ông họa sĩ và cô gái trẻ đã chia tay anh để tiếp tục cuộc hành trình với bao tình cảm lưu luyến, xao xuyến. 

- Cốt truyện và tình huống:

Truyện: “Lặng lẽ Sa Pa" có cốt truyện đơn giản kể lại một cuộc gặp gỡ của bốn người là: bác lái xe, ông họa sĩ, cô kĩ sư trẻ và anh thanh niên trong vòng ba mươi phút giữa cảnh núi rừng lặng lẽ, mộng mơ. Qua cuộc gặp ấy chân dung của anh thanh niên hiện ra khiến người đọc phải suy nghĩ.

Cuộc gặp gỡ này cũng chính là cơ hội thuận tiện để tác giả khắc hoạ chân dung nhân vật chính (anh thanh niên) một cách tự nhiên, tập trung qua cái nhìn, suy nghĩ của các nhân vật khác (bác lái xe, ông hoạ sĩ, cô kĩ sư).

Truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa của Nguyễn Thành Long có tình huống truyện rất giản dị, nhẹ nhàng tựa như cánh cửa dẫn người đọc vào thế giới cổ tích nhưng bên cạnh đó cũng khắc hoạ rất rõ nét công việc, tinh thần của những con người say mê làm việc, cống hiến cho đất nước.

C2:

- Tóm tắt: “Lặng lẽ Sa Pa” là câu chuyện về cuộc gặp gỡ đầy bất ngờ giữa ông họa sĩ, cô kĩ sư với anh thanh niên 27 tuổi làm công tác khí tượng kiêm vật lí địa cầu trên đỉnh núi Yên Sơn (Sa Pa, Lào Cai). Trong cuộc gặp gỡ 30 phút ngắn ngủi, anh thanh niên kể về công việc của mình, công việc đơn giản nhưng gian khổ và cô đơn. Anh đã bộc lộ những suy nghĩ đúng đắn về công việc và cuộc đời. Ông họa sĩ đã cảm nhận được những nét đẹp trong suy nghĩ, lối sống, phẩm chất của anh thanh niên và mong muốn vẽ một bức chân dung anh. Anh thanh niên khiêm tốn từ chối và giới thiệu những người khác mà anh cho là đáng vẽ hơn mình. Cuộc gặp gỡ ngắn ngủi đã để lại những ấn tượng sâu sắc cho nhà họa sĩ, cô kĩ sư về anh thanh niên và những con người lao động thầm lặng ở mảnh đất Sa Pa này.

- Nhận xét kiểu cốt truyện: Cốt truyện đơn tuyến. Cốt truyện rất đơn giản, xoay quanh tình huống gặp gỡ bất ngờ của ông họa sĩ già, cô kĩ sư trẻ với anh thanh niên làm việc ở trạm khí tượng trên đỉnh Yên Sơn.

Câu 3 (trang 22 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Nhân vật anh thanh niên được nhà văn miêu tả qua những chi tiết nào (ngoại hình, lời nói, hành động, suy nghĩ, hoàn cảnh sống, công việc, mối quan hệ với các nhân vật khác)? Hãy dựa vào một số chi tiết tiêu biểu để nhận xét về tính cách của nhân vật.

Trả lời:

C1:

- Công việc và hoàn cảnh sống của anh thanh niên:

Công việc: “làm công tác khí tượng kiêm vật lí địa cầu” - công việc đòi hỏi độ chính xác cao.

Hoàn cảnh sống: Anh sống một mình trên đỉnh núi Yên Sơn với độ cao hơn 2600 mét và ở cái độ cao ấy, suốt bốn mùa chỉ toàn “cây cỏ và mây mùa lạnh lẽo”

→ Hoàn cảnh sống khắc nghiệt, thiếu thốn, công việc đầy những khó khăn

- Những phẩm chất tốt đẹp của anh thanh niên:

+ Anh thanh niên là người có trách nhiệm, yêu lao động và luôn hoàn thành công việc, nhiệm vụ được giao

+ Sống một mình giữa đỉnh núi cao, không có ai theo dõi, quản lí nhưng anh thanh niên vẫn luôn hoàn thành công việc đúng giờ theo quy định

+ Anh quan niệm “khi ta làm việc, ta với công việc là một, sao lại gọi là một mình được”.

+ Anh rất yêu công việc của mình, xem nó là cuộc sống của mình bởi với “Công việc của cháu gian khổ thật đấy chứ cất nó đi, cháu buồn đến chết mất”

+ Anh luôn nói về công việc của mình với tất cả tình yêu, sự hào hứng.

+ Có tấm lòng cởi mở, hiếu khách và biết cách quan tâm những người xung quanh

+ Vì sống một mình giữa đỉnh núi cao nên anh luôn mong muốn có người đến thăm, nói chuyện, luôn cảm thấy “thèm người”. Anh thanh niên đã tiếp đón những người khách đến thăm nhà mình bằng tất cả tấm lòng nhiệt thành, tấm lòng cởi mở, sự nồng hậu, ấm áp. Anh thanh niên tặng bác lái xe củ tam thất anh vừa đào được chỉ bởi lần trước anh thấy bác lái xe nói bác gái đang ốm.

+ Anh thanh niên là người luôn biết sắp xếp công việc, cuộc sống một cách khoa học và hợp lí.

+ Anh sống một mình nhưng vẫn sắp xếp mọi thứ thật gọn gàng và vẫn giữ những thói quen thật tuyệt - anh trồng hoa, cả một vườn hoa với muôn vàn màu sắc, anh còn nuôi gà, uống nước chè mỗi ngày,...

+ Anh rất thích đọc sách

+ Anh thanh niên còn hiện lên vẻ đẹp của một người sống khiêm tốn, chân thật.

+ Với anh thanh niên, công việc của mình chỉ là công việc bình thường như biết bao công việc khác. Khi ông họa sĩ muốn vẽ anh, anh đã từ chối vì với anh, còn có rất nhiều người đáng để ngợi ca, để vẽ hơn mình

C2:

→ Nhận xét tính cách nhân vật anh thanh niên:

+ Có lí tưởng sống đẹp đẽ.

+ Gắn bó, say mê công việc, có tinh thần trách nhiệm cao.

+ Lạc quan, yêu cuộc sống.

+ Khiêm tốn, cởi mở.

+ Ân cần, chu đáo, quý trọng tình cảm của những người xung quanh,…

Câu 4 (trang 22 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Chân dung nhân vật anh thanh niên hiện ra qua cảm nhận và suy nghĩ của những nhân vật nào? Cách xây dựng nhân vật như vậy có tác dụng gì?

Trả lời:

C1:

- Chân dung nhân vật anh thanh niên hiện ra qua cảm nhận của những nhân vật người họa sĩ già, cô kĩ sư.

- Cách xây dựng nhân vật như vậy có tác dụng: Ngợi ca những con người lao động, hi sinh thầm lặng để cống hiến sức mình cho quê hương, đất nước. Cuộc sống lao động giản dị nhưng cao đẹp sẽ góp phần tạo nên vẻ đẹp tâm hồn trong mỗi con người.

C2:

- Qua lời giới thiệu ban đầu của bác lái xe, qua cái nhìn và suy nghĩ của ông họa sĩ,

qua sự cảm nhận của cô kĩ sư nông nghiệp trẻ.

- Tác dụng: Nhân vật anh thanh niên hiện lên qua cái nhìn của nhiều nhân vật khác. Vì thế, vẻ đẹp nhân vật càng thêm trong sáng, lấp lánh nhưng vẫn gợi cảm giác chân thực.

Câu 5 (trang 22 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Tìm một số chi tiết thể hiện cảm xúc, suy nghĩ của nhân vật ông hoạ sĩ về con người và nghệ thuật. Trên cơ sở đó, em hãy nhận xét về vai trò của nhân vật này trong tác phẩm.

Trả lời:

C1:

- Nhân vật ông hoạ sĩ có những suy nghĩ rất đẹp về nghệ thuật và con người: Ông là một người nghệ sĩ chân chính luôn khao khát nghệ thuật, khát khao sáng tác. Luôn tìm kiếm vẻ đẹp trong cuộc sống để đưa vào nghệ thuật. Là người luôn trăn trở phải vẽ được cái gì mà suốt đời mình thích. Là người nghệ sĩ nhiều kinh nghiệm và óc quan sát tinh tế: (căn phòng, vườn hoa và chân dung anh thanh niên đều được miêu tả qua lăng kính của người họa sĩ).

- Vai trò của nhân vật này: Nhân vật ông hoạ sĩ cùng với các nhân vật phụ khác đã góp phần làm nổi bật “bức chân dung” của anh thanh niên, làm cho chân dung nhân vật chính thêm sáng đẹp và tạo nên chiều sâu tư tưởng cũng như tạo ra một cái nhìn khách quan hơn khi tác giả miêu tả nhân vật anh thanh niên. 

C2:

- Chi tiết thể hiện cảm xúc, suy nghĩ của nhân vật ông họa sĩ về con người và nghệ thuật trong tác phẩm:

+ Khi gặp anh thanh niên, người họa sĩ dường như đã tìm thấy cảm hứng, ý tưởng cho sáng tác nghệ thuật của mình: Vì họa sĩ đã bắt gặp một điều thật ra ông vẫn ao ước được biết, ôi, một nét thôi đủ khẳng định một tâm hồn, khơi gợi một ý sáng tác, một nét mới đủ là giá trị một chuyến đi dài.

+ Ông họa sĩ bối rối, nhận thấy sự bất lực của nghệ thuật trước bức chân dung cuộc sống giản dị mà đẹp đẽ: Chao ôi, bắt gặp một con người như anh ta là một cơ hội hãn hữu cho sáng tác, nhưng hoàn thành được sáng tác còn là một chặng đường dài,…

- Nhân vật ông họa sĩ có vai trò quan trọng trong tác phẩm. Ông là một nghệ sĩ từng trải, có cảm nhận sâu sắc về cuộc sống. Tác phẩm được trần thuật chủ yếu từ điểm nhìn, cảm nhận, suy nghĩ của ông. Qua nhân vật này, nhà văn Nguyễn Thành Long muốn gửi gắm những trăn trở, suy ngẫm của mình về con người và nghệ thuật. Nhân vật ông họa sĩ đã đem đến cho tác phẩm chiều sâu tư tưởng.

Câu 6 (trang 22 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Những bức tranh thiên nhiên Sa Pa tuyệt đẹp đã góp phần tạo nên chất thơ cho tác phẩm. Hãy chọn một đoạn văn tả cảnh Sa Pa mà em ấn tượng nhất và nêu cảm nhận.

Trả lời:

C1:

Những bức tranh thiên nhiên Sa Pa tuyệt đẹp đã góp phần tạo nên chất thơ cho tác phẩm. Trong nền văn học Việt Nam thế kỷ 20, nổi bật lên cây bút Nguyễn Thành Long. Ông không khai thác hiện thực cuộc sống khốc liệt, sắc cạnh và sôi sục như các nhà văn khác mà Nguyễn Thành Long đã lựa chọn cách biểu đạt nhẹ nhàng, sâu lắng như chính tâm hồn ông. Tác giả đã miêu tả vẻ đẹp Sa Pa rất trầm lắng nhưng cũng rạo rực và tinh tế vô cùng. Bởi vốn ông là một con người rất yêu văn, yêu thiên nhiên, yêu cả cuộc sống. Truyện ngắn "Lặng lẽ Sa Pa" đã thể hiện sâu sắc, nổi bật được phong cách nghệ thuật ấy. 

C2:

Ví dụ đoạn văn: “Nắng bây giờ bắt đầu len tới,…., luồn cả vào gầm xe.”

Đoạn văn trên cho ta cảm nhận được một bức tranh thiên nhiên Sa Pa đầy màu sắc và ánh nắng: màu vàng rực rỡ của nắng, màu xanh của rừng cây mênh mông, lấp lánh màu bạc của những ngọn thông rung tít trong nắng, màu tím hoa cà của những cây tử kinh. Thiên nhiên hiện lên sinh động như một bức tranh với vẻ đẹp đặc trưng của nắng, gió, của mây trời giữa vùng núi cao Sa Pa.

Câu 7 (trang 22 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Tác phẩm gợi cho em những suy nghĩ, bài học gì?

Trả lời:

C1:

Tác phẩm Lặng lẽ Sa Pa như một lời ngợi ca những con người lao động thầm lặng, truyện đã gợi cho em về cách sống, cách làm việc tận hiến cho đất nước. Qua việc ca ngợi những con người lao động thầm lặng, tác giả khẳng định "Trong cái lặng im của Sa Pa, có những con người làm việc và lo nghĩ như vậy cho đất nước", đồng thời gợi ra những vấn đề về ý nghĩa của lao động chân chính. Trong tác phẩm ta đã thấy được một khung cảnh thiên nhiên vô cùng tuyệt đẹp. Nhưng không chỉ như vậy, bài văn còn cho ta thấy cuộc sống của những con người lao động mới, họ cống hiến sức lực, trí tuệ cho đất nước. Họ chính là những con người tiêu biểu cho cuộc sống mới: anh thanh niên, ông hoạ sĩ già, có kĩ sư trẻ tuổi và bác lái xe. Mỗi người một công việc khác nhau, họ đều cố gắng tận hiến, làm việc hết mình vì đất nước. Mỗi người chúng ta nên cảm ơn và học tập thật tốt để có thể đền đáp công ơn của những người hi sinh, cống hiến hết mình cho đất nước và học tập, rèn luyện theo những tấm gương đó.

C2:

Bài học:

- Về ý nghĩa, niềm vui của lao động.

- Về sự cống hiến cho cộng đồng.

- Trân trọng những con người lao động thầm lặng, hi sinh cho đất nước,…

* Viết kết nối với đọc

Bài tập (trang 22 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Tưởng tượng em là nhân vật ông họa sĩ, hãy ghi lại cảm nghĩ của mình sau cuộc gặp gỡ bất ngờ với anh thanh niên trên đỉnh Yên Sơn trong một đoạn văn (khoảng 7 – 9 câu).

Đoạn văn tham khảo

C1:

Tôi là một họa sĩ già, công việc đòi hỏi tôi phải đi nhiều nơi, gặp gỡ nhiều người để lấy cảm hứng sáng tác. Nhưng, cái cuộc gặp gỡ đặc biệt hôm đó – ở Sa Pa – với một anh thanh niên trẻ tuổi làm công tác khí tượng, là cuộc gặp mà tôi nhớ mãi trong đời mình. Anh được gọi là người cô độc nhất thế gian, rất thèm người. Được nhìn thấy anh tôi cảm thấy xúc động mạnh. Sau khi tặng bó hoa cho cô gái trẻ, tôi được nghe anh thanh niên say sưa kể về công việc của mình. Đó là một công việc vất vả, thầm lặng nhưng rất ý nghĩa, phục vụ cho mọi người, cho kháng chiến. Cuộc nói chuyện ngắn ngủi của chúng tôi rồi cũng đến lúc kết thúc trong tiếc nuối. Tôi và cô kĩ sư trẻ vội chào tạm biệt anh thanh niên để đi xuống đồi. Trước khi trở lại xe, tôi không quên hứa với anh thanh niên rằng chắc chắn tôi sẽ trở lại – trở lại để hoàn thành tác phẩm nghệ thuật mà tôi vừa mới ấp ủ.

C2:

(1) Trong chuyến đi đến đỉnh Yên Sơn, tôi đã gặp được một chàng thanh niên trẻ với tấm lòng nhiệt thành, luôn vô tư cống hiến cho cuộc sống. (2) Anh ấy là một chàng thanh niên trẻ ở độ tuổi sôi nổi nhất, nhưng lại chấp nhận và vui vẻ sống cô đơn một mình trên đỉnh núi cao để hoàn thành nhiệm vụ được giao. (3) Tuy sống một mình nhưng anh ta vẫn rất sạch sẽ và ngăn nắp, tự tạo ra niềm vui cho chính mình. (4) Sự lạc quan, tích cực ấy của anh thanh niên khiến tôi rất thán phục và yêu mến. (5) Hiểu rõ về công việc của anh ấy sau cuộc trò chuyện, tôi lại càng nể phục những cống hiến của anh cho đất nước, nên có xin vẽ lại chân dung anh vào cuốn sổ tay. (6) Vậy mà anh ấy lại từ chối, với lý do là những việc bản thân làm không có gì to lớn cả, xung quanh có nhiều người cống hiến lớn hơn cho đất nước. (7) Người thanh niên trẻ ấy thật khiến tôi phải đi từ ngạc nhiên này đến bất ngờ khác. (8) Anh ta khiến tôi có thêm niềm tin và hy vọng vào tương lai của đất nước, bởi ở đâu đó cũng có những chàng thanh niên trẻ nhiệt huyết, luôn sẵn sàng cống hiến thầm lặng cho đất nước như vậy.